Ndue Ukaj: Jeta jonë shoqërore është mbushur me banditë të ngjashëm me Haxhi Qamilin

Ndue Ukaj:

Shpirti i Shqiparit ka qenë anarkist dhe kështu nuk ka patur kurrë ide Shteti, thoshte Vangjel Koça gati para një shrkulli.

Sot, në Kosovë, kjo fjali tingëllon si profeci kobzeze.

Prandaj, ata që mendojnë se koha e Haxhi Qamilit dhe banditëve si ai i përket historisë, janë gabim ose janë aso krijesash që zellin për shërbim e kanë cilësinë më të naltë jetësore dhe veç i shohin shkronjat e i dëgjojnë tingujt e gjuhës, por nuk lodhën ta ushtrojnë mendjen që të kuptojnë ndonjëgjë.

Plot banditë të llojit të Haxhi Qamilit është mbushë jeta jonë shoqërore. Dhe, siç ka thënë Ismail Kadare, “Haxhi Qamilët e sotëm janë të palodhur dhe ndryshe nga banditi i dikurshëm analfabet, këta të sotmit, që dinë shkrim e këndim, janë edhe më të rrezikshëm.”

Meqë këta të sotmit dinë shkrim lexim, kamuflohen dhe nuk dalin sa i ta luftojnë shtetin hapur, këta e gërryjnë prej brenda.

Shteti ynë është i bllokuar, brenda dhe jashtë, është nën sanksione dhe me një mishmash problemesh pa krye.

Me këto standarde kaq të mjera dhe me këtë përçudni kaq të madhe, si na mendon dhe si na sheh bota?

Jam fort i bindur se na sheh pikërisht siç ka thënë Faik Konica gati para një shekulli:

"Ta dini se ne në sy të Evropës së qytetëruar, jemi të prapambetur, dhe asgjë më shumë; ca na shajnë, ca na përqeshin, ca të pakëve u vjen keq. Hiqni dorë ju them, se u bëmë palaçot e dheut. Heshtni, shtrohuni, bashkohuni. Udha që shpie në nder, në liri e në shpëtim, nuk është e shtruar me lule, po me ferra; kush arrin në kulm, arrin i grisur, i djersitur, i përgjakur; dhe kur arrin në kulm, bie i vdekur nga të lodhurit, por me vetëdijen që i hapi një udhë të re popullit.”

Po, me siguri, bota na sheh si një vend i prapambetur, e me do krijesa që nuk kanë aftësi minimale për shtet ose si një shoqëri belbanësh që mund të prodhojnë tinguj, por që s’ dinë të kuptohen për asgjë.

Në fakt, ne historinë tonë të vonshme, ne, nuk është se ndonjëjerë jemi marrë vesh për ndonjë gjë për interes të përbashkëta, vetë, pa ndërhyrje pozitive të perëndimit.

Ama si të çmendur, përditë shfryejmë kundër perëndimit, me do parulla primitive se Europa na ka borxh, pa e pyetë ndonjëherë veten: po ne a i kemi borxh Eurpës? Po vendit ton?

Në momentet kryesore të historisë sonë, perëndimi na ka kapë përdore dhe na ka ulë që të flasim.

Kjo çka po ngjet me vendin tonë tani as mjerim nuk mund të quhet, se mjerimi është një gjendje njerëzore që njerëzve iu nxit idealet për shtegdalje.

Duket se haxhiqamilizmi  është ulë kambëkryq mes nesh dhe po e gërryen shtetin që e kanë krijuar idealistët e mëdhenj.