Prend Buzhala: Homazh për Sejdi Berishën

HOMAZH PËR SEJDI BERISHËN

NGA PREND BUZHALA

Sot (01.12.2024), lajmi i shkuarjes në amshim të Sejdi Berishës, e preku thellë komunitetin e krijuesve dhe të kulturës.

Janë dekada të tëra njohjeje,  bashkëpunimi, bashkëveprimi që shumë njerëz të arteve e të kulturës i kanë pasur me Sejdiun. Janë qytetet e qendra kulture në Dukagjin, në Tropojë, në Sarandë, anembanë Kosovës, Shqipërisë e trojeve tjera etnike, që e kanë shijuar Fjalën Poetike të Sejdiut. Janë rreth 50 vëllime me poezi, ese, prozë, vepra dokumentare e publicistike që ky autor ia ka dhuruar letrave shqipe.

Të flasësh në këto momente për Sejdiun që shkoi në amshim, do të thotë të flasësh për Shkrimtarin, Publicistin, gazetarin, redaktorin e reporterin, Mësuesin e edukatorin, e, mbi të gjitha, për Shëmbëlltyrën e Njeriut KRIJUES. Dëshmi për këtë janë rreth 50 tituj veprash të botuara, si dhe një bibliografi mbase mijëra njësish, të botuara e të emetuara në mediet elektronike për kaq e kaq dekada... dhe, kështu, së bashku, të gjendesh në këso rolesh, do të thotë të organizosh përhapjen e librit, të urtisë së fjalës e të gjestit kulturor, duke krijuar e përhapur rrathë gjithnjë të rinj fjale, rrathë të energjisë shpirtërore e të gjestit të lartë kulturor, mu ashtu si i krijon ata rrathë guri i hedhur në syprinën e qetë të lumit. E po, ky është ai gjakimi krijues: i krijuesit si një gur i hedhur diku në qetësinë e amullt, të fjetur e të palëvizshme të jetës shoqërore.

1.

Personalisht, këtë bashkëpunim me Sejdiun, e kemi që nga vitet '90, qe tri dekada e sa: me redaktime e recensime të ndërsjella, me pjesëmarrje në promovime të përbashkëta me kumtesa, në orë letrare e ngjarje të ndryshme kulturore të panumërta... Sejdi Berisha është personifikim i qytetit ë Pejës.

Ai ishte një shenjë e gjallë e qytetit, një njeri i shndërruar në sinonim të tij.

Nuk ishte vetëm puna e tij, kontributet e tij në letërsi, gazetari, teatër apo dokumentim historik, por ishte thellësia dhe përkushtimi me të cilin ai e ka jetuar jetën e tij, që e bëri të pazëvendësueshëm për qytetin. Te poema e tij për Pejën, ai këndon:

Pejë

Me ty rashë dhe u zgjova

Me ëndrrat e ndrydhura

Më ty kudo që shkova

Në zemër të mora

Pasi theksohen e këndohen emra historikë, ngjarje, toponime, shpalime të jetës e ekzistencës urbane, shënjime kulture etj., përfundon me vargjet e memorizimit lirik:

Pejë

A i mban mend të gjitha këto fjalë

Që ndoshta duken pa vlerë e fantazi

Por kjo nuk është me rëndësi

Peshë ka ajo

Që duhemi e përqafohemi unë e ti

Ti Pejë dhembja dhe krenaria ime...

Poeti është aktor e aktant i kësaj hapësire urbane e ekzistenciale. Jeta e vepra e artistit janë të mbushura me përjetime sa krenare aq edhe të hidhura, shpesh me vuajtje e lëndime të fatit jetësor. Gjithçka e intrigon krijuesin për të kënduar për këtë ambient sa spiritual e real, aq edhe imagjinar dhe mitik.

Sa ishte i Pejës, po  aq ishte edhe mik i Klinës dhe i shul qendrave të tjera.

Te : “Fjala e gjakut” (2006), tri poema për Prekazin, Gllogjanin dhe Kosharen, poeti Sejdi Berisha vë një raport aktiv me historinë e me aktualitetin. Aty ligjërojnë dy zëra: zëri i folësit lirik, pra ai i poetit, dhe zëri liriko-epik. Posi në luftërat e përparshme, edhe lufta e fundit, e kënduar nga Sejdi Berisha në të tri poemat e tij, e ka romantikën e vet. Domethënë: e ka heroikën e vet.

Meqë autori e papapëlqen, në këso rastesh, frymën popullore të rapsodisë epiko-lirike të këtyre poemave, atëherë posi tek këngët e kryengritësve popullorë për drejtësi e çlirim kombëtar deri te lufta e fundit e UÇK-së, edhe te poemat e tij mbizotëron etosi i heroizmit e i trimërisë shqiptare. Ky heroizëm nuk është vetëm individual, po masiv, gjithëpopullor.

Te libri i eseve “Shpërputhje kohe” ai shkruan për kohën e çrregullmit të vlerave e të anarkisë së kritereve, të lakmisë së pafund për pasuri, për pushtet e për monopolizim të jetës publike e shoqërore për të përfituar privilegje të ndryshme, por Sejdi Berisha zgjedh edhe një rrugë tjetër, atë më fisniken, i sintetizon gjerësisht e thellësisht këto përmasa, këtë kohë e anarki kriteresh; por gjithnjë duke qëndruar në anën e vlerës, në anën e të mirës, të ecjes përpara, në anën e artit e të personaliteteve që lanë gjurmë. Aty shquhet edhe zëri i kritikut letrar për autorë e vepra të letërsisë sonë. Te “Piramida e ironisë” ai e vë gishtin te morali krijues: ç’po ndodh me denigrimin e vlerave tona a me shtypjen e talenteve të reja; ku qëndron shkalla e përgjegjësisë krijuese; pse krijuesit e mirëfilltë ngulfaten nga vërshimi i jovlerave; deri ku arrin dëmi që e shkakton miopia e krijuesve të mëdhenj ndaj krijuesve të rinj; ku shpie vetëlavdërimi i krerëve të kulturës karshi përdhosjes që ua bëjnë të tjerëve; çfarë janë pasojat e asaj dore njerëzish të kulturës, të cilët në plan të parë e vënë interesin material; cilat, vërtet, do të jenë pasojat e lëngatat tona, kur në poste të institucioneve kulturore zgjidhen njerëz që nuk kanë asnjë veprim në kulturë; pse dështojnë shfaqjet e koncertet, në të cilat nuk vjen publiku? Ja, këto janë disa punkte përsiatjesh, në të cilat mediton e dialogon Folësi eseistik i Berishës në shkrimin e parë “Morali krijues”. Ky Folës dëshiron ta bëjë publikisht, para nesh, autopsinë e këtij morali të kohës, i cili gjendet në katandisje; dëshiron t'i nxjerrë përfushë përbërësit pengues të vlerave.

2.

Kur ndahet nga jeta një njeri që ka dhënë shumë kulturës, në letërsi, gazetari, teatër dhe në dokumentimin e historisë së qytetit e ngritjen e vlerave të tij, humbja është e thellë dhe mbetet një boshllëk që vështirë të plotësohet. Kjo humbje e thellë nuk është vetëm personale as vetëm familjare, për ata që e kanë njohur e bashkëpunuar me të, por gjithashtu për shoqërinë dhe kulturën e tërë. Ai ka kontribuar në rritjen e ndërgjegjësimit qytetar, duke sjellë një pasuri që kalon brezat. Ai ka qenë dëshmitar i kohëve që i jetuam e përjetuam deri më tash, emblemë e vlerave të qytetit dhe i identitetit të tij, mbrojtës i kujtesës kolektive dhe orientues i qytetarëve për t'u përballur me sfidat e kohëve.

Me dhimbje e me respekt të thellë, sot përcjellim njeriun që ka lënë gjurmë të pashlyeshme në historinë dhe kulturën e qytetit të Pejës, por edhe në mbarë letrat shqipe. Sejdiu ka qenë shkrimtar, gazetar, artist; por ka qenë edhe një udhëheqës shpirtëror dhe intelektual që ka ndihmuar në formësimin e identitetit të këtyre hapësirave. Nëpërmjet penës së tij, ai ka ndriçuar rrugën e së vërtetës dhe ka dokumentuar ngjarje të rëndësishme të jetës qytetare dhe historike. Nëpërmjet veprave të tij, ka sjellë mesazhe të fuqishme, duke ndihmuar që historia dhe kultura e qytetit të ruhet dhe të transmetohet për brezat që vijnë. Si gazetar, ai ka përjetuar dhe ka reflektuar mbi sfidat dhe triumfet e kohës, duke sjellë një pasqyrë të vërtetë të realitetit. Si dramaturg, ai ka pasuruar skenën e teatrit me veprat e tij, duke e bërë artin më të gjallë dhe më të rëndësishëm se kurrë.

Por kontributi i tij nuk ka qenë vetëm në fushën e kulturës. Ai ka qenë gjithashtu një njeri i angazhuar, i cili ka kontribuar në rritjen e ndërgjegjësimit qytetar. Nuk ka pasur asnjëherë dyshim për dashurinë që ai ka pasur për qytetin e tij dhe për atdheun  dhe kjo dashuri ka qenë e pranishme në çdo veprim që ka ndërmarrë gjatë gjithë jetës së tij.

Homazhi për të është akt i domosdoshëm nderimi dhe mirënjohjeje për trashëgiminë e tij të pasur. Ky është një moment i veçantë, jo vetëm për të reflektuar mbi veprën e tij, por edhe për të theksuar se sa e pasur dhe e paharruar është trashëgimia që ai ka lënë pas.

Për ata që e kanë njohur dhe bashkëpunuar me të, emri i tij është i lidhur ngushtë me forcën e fjalës, me pasionin për dokumentimin e historisë dhe me angazhimin e palodhur për ruajtjen e vlerave kulturore të qytetit dhe të atdheut.

Si gazetar, ka regjistruar ngjarjet e ditës me një shikim të thellë prej eseisti dhe me një përkushtim të patundur për të zbuluar të vërtetën. Si dramaturg dhe artist, ka ngjallur emocione dhe ka frymëzuar mendime të thella, duke i dhënë teatrit dhe artit forcë shprehëse që ka tejkaluar kohën dhe hapësirën. Si dokumentues i historisë, ka ruajtur kujtimet e qytetit në trashëgiminë e kulturës, teatrit dhe zejtarisë së qytetit të Pejës dhe ka përçuar mesazhe për brezat e ardhshëm, duke i kujtuar se sa e rëndësishme është ta njohim dhe ta vlerësojmë rrugën që kemi kaluar.

Sot, përpara kësaj humbjeje, ne po ndahemi nga një njeri që la gjurmë të shumta, duke na e përkujtuar gjithçka ai ka përfaqësuar për ne: përkushtimin ndaj kulturës, ndaj historisë dhe ndaj qytetit që e ka dashur dhe që ka shërbyer me gjithë shpirtin e tij. Ai i ka mësuar të tjerlt se çdo hap që hedhim në jetë është i lidhur ngushtë me të kaluarën tonë, dhe që historia nuk është një ngjarje e kaluar, por një vazhdimësi që jeton në çdo veprim që bëjmë.

Për më tepër, ai ka qenë një model për të gjithë,  një njeri që e ka jetuar jetën e tij në harmoni me qytetin, me kohën, me të tjerët. Ai ka dhënë gjithçka që kishte për ta bërë qytetin më të mirë, më të mençur, më të pasur me ide dhe mundësi. Nuk ishte thjesht njeri që shkruante apo fliste; ai ishte një njeri që e jetonte qytetin, kohën, kombin... Peja nuk mund të ndahet nga ai, ashtu si dhe ai nuk mund të ndahet nga qyteti. Ai ishte thelbi i tij, është ende thelbi i tij, dhe do të mbetet i tillë për gjithmonë. Emri i tij do të vazhdojë të jetë i lidhur ngushtë me çdo rrugë, çdo shesh, çdo monument që mbajnë kujtimet e qytetit, ashtu si dhe me çdo veprim, fjalë apo ide që ai ka lënë pas.

Pushofsh në paqe, dhe faleminderit për gjithçka!

(1 dhjetor 2024)

_____________

PEJË, AKADEMI KOMEMORATIVE PËR KRIJUESIN E PUBLICISTIN SEJDI BERISHA

NGA PREND BUZHALA

Sot (02.12.2024), për në varrezat e Pejës, me nderime qytetare, u përcoll krijuesi letrar, publicisti e gazetari Sejdi Berisha (1947 - 2024) që vdiq dje, në moshën 77-vjeçare.

1.

Sejdi Berisha ka lënë gjurmët e tij në disa fusha, si poet, gazetar, mësues, redaktor e reporter, e, mbi të gjitha, shquhet Shëmbëlltyra e Njeriut KRIJUES, së bashku  me një trashëgimi të pasur prej afro 50 veprash në poezi, prozë,  dramaturgji, publicistikë, eseistikë, kritikë letrare etj.

Në sallën e Kuvendit Komunal, AKADEMI KOMEMORATIVE për krijuesin e publicistin SEJDI BERISHA. Merrnin pjesë krerë komunalë, familjarë të Sejdiut, të afërm, miq e krijues letrarë nga shumë qendra të Kosovës e nga Shqipëria. Komemoracionit i priu krijuesi letrar Agim Desku. Me fjalë komemorative u paraqitën: drejtoresha e DKRS, Xhenet Syka, përfaqësues të asociacioneve letrare: Lulzim Logu nga Tropoja, Muharrem Kurti, Tahir Bezhani e Mevlyde Mezini Saraçi nga Gjakova, Prend Buzhala nga Klina dhe Halil Tetaj, aktor, në emër të aktorëve e krijuesve nga Deçani. Në emër të familjes i falënderoi për pjsëmarrje i biri i Sejdiut, Bajrami.

2.

Ai ishte një shenjë e gjallë e qytetit të Pejës, emri i tij është sinonim i këtij qyteti. Nuk ishte vetëm puna e tij, kontributet e tij në letërsi, gazetari, teatër, arsim apo dokumentim historik, por ishte thellësia dhe përkushtimi me të cilin ai e ka jetuar jetën e tij, që e bëri të pazëvendësueshëm për qytetin. Te poema e tij për Pejën, ai këndon:

Pejë

Me ty rashë dhe u zgjova

Me ëndrrat e ndrydhura

Më ty kudo që shkova

Në zemër të mora...

Peshë ka ajo

Që duhemi e përqafohemi unë e ti

Ti Pejë dhembja dhe krenaria ime...

Poeti është aktor e aktant i kësaj hapësire urbane e ekzistenciale. Jeta e vepra e artistit janë të mbushura me përjetime sa krenare aq edhe të hidhura, shpesh me vuajtje e lëndime të fatit jetësor. Pejën ai e ka përjetësuar edhe në vepra dokumentare si "Zejtarët e Pejës" apo "Teatri i Pejës".

3.

Sa ishte i Pejës, po aq ishte edhe mik i Klinës dhe i shumë qendrave të tjera. Janë dekada të tëra njohjeje,  bashkëpunimi, bashkëveprimi që shumë njerëz të arteve e të kulturës i kanë pasur me Sejdiun. Janë qytetet e qendra kulture në Dukagjin, në Tropojë, në Sarandë, anembanë Kosovës, Shqipërisë e trojeve tjera etnike, që e kanë shijuar Fjalën Poetike të Sejdiut.

Te libri poetik  “Fjala e gjakut” (2006), tri poemat për Prekazin, Gllogjanin dhe Kosharen, vijnë si amanet brezash. Poeti Sejdi Berisha vë një raport aktiv me historinë e me aktualitetin.

Janë do kulla në Gllogjan,

Që tregojnë për historinë,

Rezistencën dhe trimërinë,

Për çfarë tjetër pos për lirinë.

Ose për Prekazin:

Toka as qielli s’janë memece,

Përqafohen bar’ e pemë,

Betohet rrapi dhe qershia,

Kurrë s’do të mbetet pa emër.

Luftën e tragjiken e saj ai e përjetëson te monodrama “Obelisku pa adresë” e luajtur në shumë teatro të Kosovës dhe Shqipërisë.

Po kaq të rëndësishme janë edhe librat eseistikë, si “Shpërputhje kohe” apo “Piramida e ironisë”, në të cilët ai shkruan për kohën e çrregullimit të vlerave e të anarkisë së kritereve, e vë gishtin te morali krijues: ç’po ndodh me denigrimin e vlerave tona a me shtypjen e talenteve të reja; për lëngatat tona, por aty shquhet edhe zëri i një kritiku të mirëfillët letrar.

Homazhi për të është akt i domosdoshëm nderimi dhe mirënjohjeje për trashëgiminë e tij të pasur. Ky është një moment i veçantë, jo vetëm për të reflektuar mbi veprën e tij, por edhe për të theksuar se sa e pasur dhe e paharruar është trashëgimia që ai ka lënë pas.

4.

Sot, përpara kësaj humbjeje, po ndahemi nga një njeri që la gjurmë të shumta, duke na e përkujtuar gjithçka që ai ka përfaqësuar për ne: përkushtimin ndaj kulturës, ndaj historisë dhe ndaj qytetit që e ka dashur dhe që i ka shërbyer me gjithë shpirtin e tij. Ai i ka mësuar të tjerët se çdo hap që hedhim në jetë, është i lidhur ngushtë me të kaluarën tonë, me vendin e lindjes, me Atdheun; se  historia nuk është një ngjarje e kaluar, por një vazhdimësi që jeton në çdo veprim që bëjmë; është vetë identiteti ynë.

Ai ka qenë model për të gjithë i njeriut që e ka jetuar jetën e tij në harmoni me qytetin, me njerëzit e me kohën.

Ngushëllime familjarëve, qytetit të Pejës, miqve e krijuesve letrarë!

Pushofsh në paqe, dhe faleminderit për gjithçka!

I përjetshëm qoftë kujtimi për të!