Sabile Basha & Tefik Basha: Popullsia e Kosovës në dokumentet e Shqipërisë, 1958 (2)

NJË DOKUMENT I RËNDËSISHËM I RUAJTUR NË ARKIVIN QENDROR TË SHQIPËRISË (1958), QË KA TË BËJË ME, DEMASKIMIN, SHTREMBËRIMIN DHE MANIPULIMIN E NUMRIT TË POPULLSISË SHQIPTARE NË ISH- FEDERATËN JUGOSLLAVE

(Pjesa e Dytë)

(Dokumenti botohet pa asnjë ndërhyrje)

Nga Prof. Dr. Sabile Keçmezi- Basha & Prof. Dr. Tefik Basha

Vazhdojmë me botimin e dokumentit të dytë, i cili gjithashtu botohet pa kurrfarë ndërhyrje. Por, është interesant se analizat që i bënë Qendra e Statistikave në Shqipëri janë të detajuara , të sakta dhe bëhet analizë kritike ndaj të gjitha të dhënave që i japin jugosllavet për regjistrimin e popullsisë shqiptare në ish-Federatën Jugosllave. Nëpër mes të analizave të vitit 1958, shteti shqiptar i ve në pah, të gjitha padrejtësitë dhe keqpërdorimet që bëhen ndaj popullsisë shqiptare në ish-Jugosllavi në përgjithësi e në veçanti në Kosovë. Pushteti Jugosllav në çdo mënyrë, në çdo kohë dhe në çdo fushë të jetës, përdorte presionet nga më të ndryshmet duke i shoqëruar me metodat më të vrazhda të dhunës, që sa më shumë shqiptarë të ikin nga trojet e veta.

Qendra e Statistikave, në Shqipëri bënë këtë analizë që në Kosovë gati-gati ishte e panjohur. Kur në Kosovë regjistrimet e popullsisë bëheshin nën diktatin e UDB-es, dhe zakonisht numri i popullsisë ishte i kurdisur, dhe bëhej në atë mënyrë që sa më shumë shqiptarë të regjistroheshin si Turq dhe ti plotësonin kushtet elementare për të marr ”Visikat” për tu shpërngulur për Turqi.

Si metodë e dhunës, veç aksionit të armëve, shpërngulja e shqiptarëve për Turqi, ishte metoda që në mënyrën më perfide largonte shqiptaret nga Kosova. Se në çfarë niveli ekonomik,  arsimor e kulturor ishin shqiptaret në Kosovë dhe se në ç ‘shkalle ishin, apo sa lexonin libra e revista në gjuhën e tyre më së miri na i prezanton ky raport i Drejtorisë së Statistikave në Shqipëri, më 1958.

VAZHDIM I RELACIONIT PËR POPULLSINË SHQIPTARE NE JUGOSLLAVI

Nga sa me sipër del se te dhënat me te plota te popullsisë shqiptare, të Kosovës, Maqedonisë dhe Malit të Zi janë ato te regjistrimit te Turqisë te vitit 1908-1909, te komunitetit mysliman te Yskupit te vitit 1939 dhe të regjistrimit te Jugosllavisë te vitit 1953. Njoftimet e komunitetit mysliman kanë një të metë qe nuk përfshijnë popullsinë shqiptare katolike dhe ortodokse, qe për ato kohë llogaritet te kenë qenë rreth 50.000 frymë.-

Sipas anuarit statistikor të Jugosllavisë te vitit 1955 është shtuar popullsia e Jugosllavisë nga viti 1921-1939 me një ritëm mesatar vjetor prej 13,9 për mijë. Po te mendohet se edhe nga viti 1909 dhe gjerë më 1920 është shtuar po me këto ritëm vjetor, atëherë gjer me 1939 duhet të kishte mbërritur popullsia shqiptare nga 770.000 qe ishte me 1909, me 1.172.000 frymë. Ne periudhën e dytë te pasluftës botnore te dytë koeficienti mesatar vjetor i rritjes natyrale te popullsisë jugosllave nga viti 1947 gjerë më 1953 ka qenë 15,6 për mije dhe po të supozohet se po kaq ka qenë edhe për vitet 1939-1946, atëherë do të ishte rritur popullsia shqiptare, e regjistrimit te Turqisë, gjerë me 31 mars 1953, qe u bë regjistrimi i Jugosllavisë, ne 1.438.700 frymë, pra  afro 128.000 frymë më shumë nga sa ndodheshin shqiptare ne këtë datë ne Republikën Popullore te Shqipërisë.-

Përdorimi i koeficientit te rritjes se popullsisë jugosllave ne përllogaritjen e popullsisë shqiptare te atyre vendeve nuk është me vend, sepse jugosllavet kane një proverb qe thonë :”Maqedonasit po e mbysin Jugosllavin me përhapjen e tyre, kurse shqiptaret shtohen kaq tmerrësisht sa qe i shtyjnë popullsitë jugosllave nga vendi i tyre”. Ky proverb bjerë shovinizëm dhe s’është aspak i vërtet se popullsia shqiptare po i shtyn ata, por ngjan e përkundërta qe popullsia shqiptare po shtyhet nga shumë vende ne kufi te Serbisë drejt Jugut dhe brenda për brenda vendit qe zë.-

Qe popullsia shqiptare e Kosovës, Maqedonisë dhe e Malit të Zi nuk arrin sot ne 1.458.700. ky është fakt sepse shumë prej tyre u ç’kombtarizuan, një numër i madh emigroi dhe shumë të tjerë u vranë. Po te nisemi nga të dhënat e kalendarit te komunitetit mysliman, me 1939 kanë ekzistuar ne këto vende 733.600 muhamedan shqiptar te thjesht. Nga  te 99.500 muhamedanet e përzier mund te llogariten se 87.700 kanë qenë shqiptarë. Ne ato kohë ka pasur atje dhe rreth 50.000 shqiptarë katolik dhe ortodoksë, pra numri i përgjithshëm i shqiptarëve te këtyre vendeve duhet të ketë qenë rreth871.300 frymë me 1939. Sipas përllogaritjes me koeficientin e rritjes se kësaj periudhe me 31 mars 1953 kjo popullsi duhet te kishte mbërritur ne 1.172.000 shqiptarë. Nga kjo del se janë shkombëtarizuar, kanë mërguar dhe janë vrarë rreth 300.000 shqiptarë që qe nga viti 1912 qe u morën këto vende nga Serbia dhe gjerë më 1939.

Po te marrim për vitin 1939 jo me 1.172.000 shqiptarë por 871.300 e të përllogarisim rritjen e tyre me koeficientin 15,6 për mijë te rritjes se popullsisë jugosllave, atëherë me 31 mars 1953 qe u bë regjistrimi i Jugosllavisë, duhet të ekzistonin në Jugosllavisë rreth 1.070.000 frymë.-

Me regjistrimin e tyre te 31 marsit 1953 jugosllavet thonë se ndodheshin ne Jugosllavi 752.000 shqiptare. Pra sikur te supozohet se ne këtë kohë te mos ketë pasur atje me shumë se kaq shqiptar, atëherë edhe nga viti 1939 gjerë me 31 mars 1953 duhet të jenë ç’kombtarizuar, te kenë emigruar dhe të jenë vrarë të tjerë 318.000 shqiptarë nga ky vend. Po te nisemi me se fundi nga 752.000 shqiptarë te Marsit 1953 gjerë në fund të këtij viti duhet te arrijë numri i popullsisë shqiptare ne Jugosllavi ne 820.300 frymë, duke e përllogaritur me koeficientin shtimit natyral te popullsisë Jugosllave dhe kjo është baras me 62,6 përqindje te popullsisë qe do të ketë vendi i jonë ne fund te vitit 1958.-[1]

NJOFTIME STATISTIKORE

MBI POPULLSINË SHQIPTARE TË JUGOSLLAVISË

Sipas statistikës jugosllave kemi dy të dhëna mbi popullsinë Shqiptare nga regjistrimi i popullsisë të 31 Marsit 1953. Në faqen 55 dhe 301 të anuarit statistikor të vitit 1959 figurojnë 754.245 shqiptarë, kurse në faqen 306, ku popullsia ndahet sipas gjuhës amtare atje del se janë 778.088.

Sipas këtyre të dhënave shpërndahen Shqiptaret si vijon :

Sipas gjuhës amtare                          Jo sipas gjuhës amtare

Në të gjithë Jugosllavinë        778.088                                                     754.245

Serbi                                         561.976                                                   565.513

Serbi e vërtet                 42.009  [2]                                                   39.989

Vojvodinë                            978                                                           965

Kosmet                        518.989                                                   524.559

Kroaci                                           2.120                                                         1.001

Bosnjë Hercegovinë                    1.337                                                       1.578

Maqedoni                               183.805                                                     162.524

Mali i Zi                                    28.685                                                      23.460

Sipas këtyre të dhënave dalin 23.843 persona, të cilët flasin si gjuhë amtare gjuhën shqipe, por sa kanë futur në kombësi të tjera. Këta janë përzier sigurisht me popullsinë t’ashtuqujtur “turke” që në realitet nuk figuron fare dhe që janë shqiptarë.

Edhe për vetë turqit ka dy shifra në të njëjtat faqe që përmendëm më lart.

Në faqen 55 e 301                                                                                      259.535

Në faqen 06 - 181.887 me gjuhë amtare turke                                        77.648

Në popullsinë turke janë përfshirë pra 77.648 frymë që se kanë gjuhën turke si gjuhë amtare.

Në përgjithësi popullsia ndahet në aktive dhe jo aktive. Jo aktive janë fëmijët e pleqët, por edhe pjesëtarët e familjes , pa punë. Në R.P.F.J. popullsia aktive është 46,3%. Sipas vendeve popullsia aktive qëndron si vijon:

Sërbi                                                                                                               48,4%

Kosmeti                                                                                                         33,2%

Kroacia                                                                                                         47,7%

Sllovenia                                                                                                       48,0%

Bosnja                                                                                                           42,5%

Maqedoni                                                                                                      40,8%

Vise shqiptare                                                                                              39,7%

Në vendet ku banojnë shqiptaret përqindja e popullsisë aktive është më e ulta dhe kjo tregon se ata rrojnë me më shumë vështirësi se të tjerët.

LËVIZJA DEMOGRAFIKE E POPULLSIVE JUGOSLLAVE

Keqësimi i gjendjes ekonomike  shumë herë shpjegohet me koeficientin e martesave mbi 1000 frymë te popullsisë. Në Jugosllavi bie  që ndër 1000 frymë të martohen 8,6 veta. Ky koefiqent lëviz sipas republikave nga 8,2 ne 8,9 për mij, vetëm në Kosmet është 6,7 për mijë, pra shumë keq. Ajo që ndihmon për të mos rënë popullsia shqiptare në Kosmet është se gruaja shqiptare bënë shumë fëmijë.

Sipas republikave kemi këtë lëvizje demografike:

Në 1000 frymë

Lindin           Vdesin                        shtesa natyrale

R.P.F.J.                                  23,7                10,6                                            13,1

Serbi                                    20,7               10,5                                            10,2

-Kosmet                              39,0                 17,5                                            21,5

-Shqiptarë                           44,6                22,8                                           21,8

Kroacia                                 19,8                  9,8                                           10,0

Sllovenia                              19,3                  9,3                                           10,0

Bosnja herzegovina            32,6               11,7                                           20,9

Maqedonia                         33,8                12,7                                             21,1

Mali i Zi                              29,9                9,1                                             20,8

Koefiçentin më të fortë të lindjeve e ka popullsia shqiptare, po thua dyfishin e popullsisë së përgjithshme. Ky kofefiçent bënë që të qëndrojë në vend popullsia shqiptare dhe të mos pakësohet nga kofeçienti jashtëzakonisht  i lartë  i vdekjeve (22,8), që është mi madh se dyfishi i koeficientit te Republikës. Me gjithë këtë koefiçencë të lartë të lindjeve, ne nuk shtihemi më shumë nga Maqedonasit dhe Malazezët.

Humbjet e popullsisë shqiptare vinë nga që mortaliteti infantil (vdekjet e fëmijëve nën 1 vjet) dhe vdekjet e fëmijëve  nga 1-14 vjeç janë shumë të larta.

Mortaliteti infantil                   Nga 100 të vdekur ishin në moshën 1-14 vjeç

R.P.F.J.                                  101, 5                                                                                              10,2

Serbi                                        101,8                                                                                               7,9

-Kosmeti                                 160,0                                                                                                    -

-Shqiptarë                              189,3                                                                                              29,3

Kroaci                                       85,0                                                                                                5,7

Slloveni                                     42,4                                                                                                  3,1

Bosnje-Herzegovin               117,6                                                                                                      -

Maqedoni                              136,0                                                                                               11,7

Mali i Zi                                    88,2                                                                                               10,0

Kjo vjen nga që pak bëhet për të mbajtur gjallë fëmijët e popullsisë shqiptare. Se sa dobët janë organizuar institucionet shëndetësore që merren me kujdesin e fëmijëve të lindu nër maternitetet dhe nër shtëpit po me ndihmë mjekësore:

% e fëmijëve të lindur

Në maternitete                   me ndihmë mjekësore

R.P.F.J.                                                                          37,6                                                              12,4

Serbi                                                                             40,0                                                               9,8

-Kosmet                                                                      16,5                                                               2,0

Kroaci                                                                         46,0                                                               25,2

Slloveni                                                                     65,3                                                              32,7

Bosnje-Herzegovin                                                    22,2                                                                5,3

Maqedhoni                                                                30,8                                                               3,4

Mali i Zi                                                                      37,4                                                                 2,5

Arsimi

Shkollat fillore minoritare te popullsisë shqiptare në Jugosllavi janë shtuar dhe janë pakësuar në këto vitet e fundëshme sa vijon:

Viti                                               Shkolla             Klasa                Nxënës                         mësues

1952/53                                         849                      2729                107350                              2231

1953/54                                                898                   2974           108942                                 2580

1954/55                                         903                 3115            112530                           2777

1955/56                                         891                 3138           114100                          2881

1956/57                                         856                 3164           113584                           2867

1957/58                                                847                    3265           116011                              2907

Shkollat u rritën gjerë më 1954/55 dhe prej këtij viti filluan përsëri të pakësohen. Klasët, nxënësit dhe mësuesit janë rritur vazhdimisht. Ulja e numrit të shkollave duhet të ketë vështirësi në ndjekjen e shkollës nga ana e fëmijëve, sepse pjesa më e madhe e popullsisë shqiptare është fshatare dhe kjo do të ketë bërë që fëmija të jenë detyruar të shkojnë mjaftë larg.

Raporti në mes të nxënësve  dhe klasave apo mësuesve ka qenë në vitin shkollor 1957/58 si vijon:

N x ë n ë s

Në shkollat                                           Për 1 klasë                                                    Për 1 mësues

Bullgare                                                    70                                                                   26

Çekosllovake                                                      44                                                                 26

Italiane                                                      84                                                                 14

Shqiptare                                                 139                                                                  40

Turke                                                                           141                                                                  33

Kjo tregon qartë se sa me kursim janë hapur shkollat fillore.

Në gjimnaze ka pasur një keqësim

Viti                                  Shkolla            Klasa         Nxënës                          Arsimtarë

1952/53      7                  18                537                                 131

1953/54      8                  30                749                                 159

1954/55      7                  38                921                                 171

1955/56      8                  30                851                                   82

1956/57      7                  30                787                                   49

1957/58      7                  29                699                                   55

Numri i shkollave s’ka qenë konstant. Numri i klasave u rrit gjerë më 38 më 1954/55 dhe pastaj ra  rishtas. Po gjer më 1954/55 u rrit edhe numri i nxënësve dhe i mësuesve, por pastaj ranë shumë poshtë. Sikur të merret viti 1954/55 ai 100%, ka lëvizur numri i nxënësve dhe i arsimtarëve si vijon:

Numri në përqindje

Nxënës                                      Arsimtar

1952/53                                    58,3                                         76,6

1953/54                                    81,3                                              93,0

1954/55                                   100,0                                             100,0

1955/56                                    92,4                                    48,0

1956/57

85,5                                         27,7

1957/58                                    75,9                                         32,2

Rënia e numrit të nxënësve në ¾ të nxënësve te vitit 1954/55 dhe të arsimtarëve në 32,2 ka qënë shumë e ndishme dhe tregon sikur po shkohet drejt mbylljes së tyre.

Nga popullsia bullgare ndjekin shkollën e mesme 7,4 për mij tek minoritetet italiane 7,0 për mijë, kurse në popullsinë shqiptare vetëm 0,9 për mij.

Një pjesë e madhe e popullsisë sonë vuan rëndë nga analfabetizmi. Këtë të dhënë se kemi sipas kombësive, po për Kosmetin.

Sipas këtyre të dhënave kemi këtë përqindje analfabetizmi në vendet e ndryshme të Jugosllavisë në %.

R.P.F.J.                                               25,5

Sërbi                                         27,9

-Kosmet                          54,8

Kroaci                                                 16,3

Slloveni                            2,9

Bosnje-Herzegovinë                40,2

Maqedhoni                     35,8

Mali i Zi                          30,2

Kur përqindja e analfabetizmit për Kosmetin është 54,8%, ajo e popullsisë shqiptare duhet të jetë më e madhe. Sipas një përllogaritje mbi 30% të rinis shkollore 10-14 vjeç duhet të jetë analfabetë për shqiptarët.

SHTYPI

Në Jugosllavi dalin këto gazeta të minoritarëve:

Numri                                                     Tirazhi në mijë

Çeke                                       4                                                                          496

Italiane                         3                                                                          791

Maxharë                     12                                                                      10526

Shqiptare                      6                                                                          628

Turke                                                3                                                                            61

Për frymë të minoriteteve bijën:

Për sa frymë del 1 gazetë     Sa copë bijën në vit për 1000 frymë

Çeke                        8.629                                                                           14430

Italiane       11.958                                                                                22050

Maxharë     41.852                                                                                20960

Shqiptarë       125.700                                                                             830

Turke                              86.500                                                                                   240

Pra për çdo 125.700 shqiptarë del një gazetë dhe çdo 1000 shqiptarë marrin në mot 830 copë gazeta, pra as 1 gazet për frymë në vit.

Të pakta janë dhe institucionet kulturale për popullsinë shqiptare.

Në një vit venë në 1000 frymë në theatër e kinema.

Për 1000 frymë

Në teatër                                           Në Kinema

R.P.F.J.                                              240                                                   6347

Serbi                               241                                                                  6194

-Kosmet                50                                                                     2615

Kroaci                                       306                                                                  7763

Slloveni                376                                                                 10251

Bosnjë-Herzegovin        114                                                                    3744

Maqedhoni           196                                                                   5230

Mali i Zi                150                                                                   4111

GJYQET

Interesant janë të dhënat mbi gjyqet e mbajtura në vitin 1957, sipas kombësive të popullsisë.

Persona të moshës ligjore/ Të mitur/Të dënuar për faje/kundra pushtetit/në 100.000 frymë                                                       Në 1 milion frymë

R.P.F.J.                           734                                                 3,1                            199              0,6

Serbë                     797                                                 2,4                            145              -

Kroatë                  811                                                 4,1                            358              1,5

Sllovenë      892                                                2,1                             418             -

Maqedhonas        550                                                 2,0                            113               -

Malazez      649                                                 2,8                             104             -

Shqiptarë    375                                                 7,6                             131              5,4

Turq                      284                                                0,4                            112               -

Maxharë     529                                                 5,4                             189             -

Në përgjithësi duket se në krahasim me të tjerët nuk janë gjykuar shumë shqiptarë, por në të gjykuarit për faje kundra pushtetit kanë dominuar shqiptarët, si në personat e moshës ligjore ashtu edhe në të miturit.

P u n a

Në Jugosllavi bije që të punojnë në sektorin shtetëror 14,3% të popullsisë. Sipas republikave sot kjo përqindje nga 24,7% në Slloveni gjerë në 11,0%, në Malin e Zi. Në Kosmet bojën vetëm 5,6% të popullsisë dhe kjo tregon sa ulët është organizuar sektori socialist.

Pjesëmarrja e gruas në punë është në Kosmet më e ulët se kudo. Në R.P.F.J nga numri i punonjësve janë gra 27,0%. Sipas republikave lëviz kjo përqindje nga 36,0%, në Slloveni në 20,0%, në Bonjë-Hercegovinë, kurse në Kosmet është 15,4% dhe sigurisht sepse sdo të jetë hapur punë për gruan shqiptare.

Ndërmarrjet industriale janë përhapur si vijon: prej këtyre në industri/

Gjithsej               Elektrike             Miniera e metalurgjisë     Industri përpunimi

R.P.F.J.                                      100,0                  100,0                    100,0                                 100,0

Serbi                                  35,3                     27,7                       31,6                                    36,0

-Kosmet                     2,0                     4,3                         4,8                                      1,6

Kroaci                                          23,3                   20,2                       18,7                                   23,8

Slloveni                   20,3                  17,1                         17,6                                    20,6

Bosnja-Hercegovina-   11,o                  19,1                                18,7                                    10,0

Maqedonia               7,7                      8,5                         9,1                                     7,6

Mali i Zi                    2,4                      7,4                         4,3                                      2,0

Kosmeti me gjithë që ka popullsi më të dendur 75,5 për 1 m katror dhe 4,8% të popullsisë së Jugosllavisë, ka pak industri. Atje nuk mungon lënda e parë dhe krahët e punës, por klika Titiste kërkon ta mbaj prapa, mbasi mbi 2/3 e popullsisë s ‘atjeshme është Shqiptare.

Për sa i përket ndërtesave të banimit në Jugosllavi u ndërtuan gjatë vitit 1957 rreth 174 m katror apo 106 m 2 vend banimi për 1000 frymë. Në Kosmet më pak se kudo 125 m2 truall apo 82 m2 vendbanimi.

Qarkullimi vjetor i mallit arriti më 1957 në 45.000din për frymë. Sipas republikave lëvizi qarkullimi nga 74 mijë dinar në Slloveni në 35, në Mal të Zi. Në Kosmet ishte 17.000 dinar për frymë që i bie sa 38% të qarkullimit të gjithë vendit apo 50% të Malit të Zi, që kishte qarkullimin më të ulët nga të gjitha republikat.

NGA DREJTORIA E STATISTIKAVE[3]

Këshillat e rretheve dhe të komunave për vitin, 1958[4]

Rrethe                                                 Komuna

Anëtar në Këshillat         Këshilla   Komitete popullore                                     Këshilla

E rretheve     numër          Anëtarë                                          Numër anëtarë

R.P.F.J.                                     6.433            1.090        10.424               1.193            8.247             65.994

Serbia                              2.640            3.763           501                  501            3.072              25.193

-Kosmeti                     344               53             479                    65                338               2.450

Kroacia                    1.824               310                3.168                  278             1.873             15.400

Sllovenia                     485                121               1.251                 122             1.263             10.495

Bosnja                             1.039               167                 1.436                  191            1.265               8.351

Maqedonia            445 36                 806                     73                  544           4.234

Krahina shqiptaresh 190                  36                    310                   33             246              1.958

Mali i Zi                           -                    -                         -                      28             223                1.821

P O P U L L S I A  A K T I V E

Me 31/III/1953

Numri i popullsisë      Popullsia aktive                                        % e popullsisë aktive

R.P.F.J.                  16.991.449                 7.874.137                                                                          46,3

Serbia                                      6.979.154                3..380.929                                                                          48,4

-Kosmeti                    808.141                     268.246                                                                         33,2

Kroacia                   3.936.022                  1.876.890                                                                          47,7

Sllovenia                1.504.427                    721.671                                                                          48,0

Bosnja                     2.847.459                  1.209.760                                                                         42,5

Maqedonia           1.304.514                     531.903                                                                            40,8

Vise shqiptaresh      544.106                     218.976                                                                          39,7

Mali i Zi                    419.873                     152.984                                                                           36,4

P O P U L L S I A  E  P Ë R G J I T H Ë S H M E[5]

Me 31/III/1953

Popullsia e përgjithshme  Nr. i familjeve Nr. i frymëve për   % e analfabetëve mbi 10 v, % e fshatarëve, popullsia

R.P.F.J.      16.991.449       3.963.038        66,4        4,3             74, 5                                  60,8

Serbia                       6.939.154       1.616.671        79,0       4,3              72,1                                    66,7

-Kosmeti               808.141         125.872         76,0        6,4             45, 2                                  72,4

Kroacia             3.936.022       1.031.910         70,0       3,8             83, 7                                  56,4

Sllovenia          1.504.427          410.780          74,0        3,7             97, 1                                   41,0

Bosnja                 2.847.459          565.212         56,0        5,0            59, 8                                   62,

Maqedonia 1.304.514             26.313         51,0       5,3             64,2                                    62,

Vendet shqiptare, 544.106        101.548         46,04      61,8           66,2

Mali i Zi                  419.873           92.152              30.0        4,6                69,8                                      61,3

L  I N D J E T  P Ë R  V I T I N  1 9 5 7

Nr.mesatar/ Lindje të gjalla/  Të lindur /Të lindur në vende të tjera/ Për 1000 frymë/ I popullsisë në insti. Shëndetësore/ Me ndihmë mjek/pa ndihmë mjekësore/ të lindur/ shtesa natyrale

R.P.F.J.               18.004.500           426.701         160.300     52.838           213.563       23,7       13,0

Serbia                   7.368.000          152.694            61.010     15.027             76.657       20,7     10,0

-Kosmeti                  876.000            34.159              5.628          686             27.845       39,0       1,0

Kroacia                4.108.000           81.414            37.526     20.552            23.336       19,3      10,0

Sllovenia             1.555.000           30.086            19.647      9.848                  591      19,3      10,2

Bosnja                  3.153.000          102.649            22.758      5.476               74.415      32,6      20,1

Maqedonia          1.360.500            46.107            14. 223     1.590              30.294      33,8       21.1

Kra.shqiptare.[6]      555.700           19.917              5.683         900              13.334      35,5      21,1

Mali i Zi                  460.000            13.751              5.136         345                8.270       29,9       29,1

????

V D E K J E T  P Ë R  V I T I N  1 9 5 7[7]

Të vdekur, gjithsej/vdekjet për 1000 frymë/Vdekjet për 1 vjeç për 1000 të lindur gjallë

Nën1 vjeç  1-4 vjeç

R.P.F.J                 190.334                43.291           15.675                                    10,6                      101,5

Serbia                               77.185                15.546            6.234                                      10,5                      101,8

-Kosmeti       15.300                  5.464            3.549                                      17,5                      160,0

Kroacia         40.261                6.917             1.090                                      9,0                        85,0

Sllovenia      14.545                 1.276                274                                        9,3                        42,4

Bosnja                              36.830              12.070             5.061                                      11,7                      117,6

-Maqedonia           17.341                6.269            2.678                                      12,7                      136,0

-Kra. shqiptare   7.581                 2.784            1.330                                      13,7                      140,4

Mali i Zi        4.172                 1.213               338                                        9,1                        88,2

M A R T E S A T  E  Ç K U R O R Z I M E T  P Ë R  V I T I N  1 9 5 7[8]

Numri i martesave / Nr. çkurorzimet/  Për 1000 frymë/      Martesa            Çkurorzime

R.P.F.J.                           154.970                  20.421                                                   8,6                             1,1

Serbia                 62.074                  10.230                                                         8,4                                  1,4

-Kosmeti       5.860                      403                                                    6,7                               0,5

Kroacia             36.627                    4.746                                                     8,9                               1,2

Sllovenia    13.124                    1.393                                                      8,4                              0,8

Bosnja               27.928                     2.662                                                       8,9                              0,8

Maqedonia       11.432                    1.079                                                       8,4                              0,8

Kra. shqiptare   4.563                  387                                                          8,2                              0,7

Mali i Zi        3.785                       311                                                             8,2                               0,7

SHKOLLAT FILLORE DHE UNIKE PËR VITIN 1958[9]

Nr. i shkollave/Në sh. Fillore/ Në sh.unike/ Nxënës për 10.000 frymë/Nxënës/Personeli mësimor efektiv/ Nxënës/      pers.mësimor  efektiv      fillore/ unike

R.P.F.J.         14.257     8     1.637.702        40.726          678.207     23.401         910             377

Serbia                            4.874       7         650.849         17.106          260.776    10.392        883             354

Kosmeti             700         8         103.322           2.375            23.564      1.078     1.179              269

Kroacia           3.582        9       336.300          9.033           193.810      6.493        819            472

Sllovenia        1.227        8         137.161           3.983             79.555    2.208         882             512

Bosnja             2.417        8        315.614            5.902             74.789      1.777       1001            380

K.Shqiptare       642       11          61.827          1.293             19.546       713      1113            352

Mali i Zi             666       14          47.757            1.415             17.530         659     1038             381

GJIMNAZET DHE SHKOLLAT PEDAGOGJIKE PËR VITIN 1957[10]

Gjim[11]/Sh.Pedago/ Nxë.[12]për 10.000 frymë/Shko[13]/Nxënës/Per.mësimor efektiv/Shkolla/  nxënës/  Per.mësim.efek/ Gjimnaze/ Pedagogjike

10.000                                                              10.000

R.P.F.J         1,3     243      80.761      5.020             78            21.638        1.338       45                    12

Serbia          1,2      86      33.906       1.836           32            8.267         580      46                   11

-Kosmet      0,8        7        2.090         105              6            1.247           114       24                    14

Kroaci         1,4      58       21.926      1.092            19            5.070          304       53                     12

Slloveni     2,3      36         6.355      1.006              7           2.132            128      41                    14

Bosnja        1,2      37       8.859       586             11           3.012        173       28                      9

Maqedonia 1,2      17         5.355        303             7            2.613         120       39                    19

K.Shqiptare1,6      9        1.675       103              1                539           16        30                   10

Mali i Zi       2        9          4.360        197             2               544            33        95                    12

TEATROT DHE KINEMATË PËR VITIN 1958

Teatrot profesionale                                          Kinematë

Nr. i teatro/ Nr. i vendeve/ Çfaqie/ spektator (në mijë)/  Nr. i kin/ Nr. i vendeve/ Çfaqie/ Spektator (në mijë)

R.P.F.J.      60      30.595        10.443       4.314          1.524       494.070     485.309          114.282

Serbia        19        9.628           3.988        1.777             585        207.237     166. 475          45.637

-Kosmeti     1           409              228            43                33          9.989          8.506             2.291

Kroacia     14         8.824           2.634        1.259                435      131.570      128.194           31.892

Sllovenia   8         4.057           1.543            585                241         72.389        71.140            15.941

Bosnja       6          2.452           1.091          358              158        47.450         59.872            11.805

Maqedonia 8         3.422              928           266                 72       35.690         28.823            7.116

K.Shqip[14]   4       1.392             360            77                25         8.724          7.870          1.905

Mali i Zi      5        2.212            259            69                 33         9.734           8.805             1.891[15]

Vazhdon