Kulturë
Jahja Drançolli: Marrëveshja e principatës së Arbërit me Raguzën
E shtune, 09.04.2022, 06:23 PM
Data të veçanta kombëtare: 9 Prilli, Dita e Kushtetutës së Republikës së Kosovës është një datë e rëndësishme historike drejt realizimit praktik të çështjes shqiptare në Europë. Kjo datë është fryt i vertikalës historike të shtetësisë/qytetarisë sonë rreth 2500 vjeçare!
Nga
Jahja Drançolli
Në
mbështetje të historisë së shtetit, rrënjët e tij duhen kërkuar shteti i
Kosovës, që nga Mbretëria e Dardanisë e njohur së paku që nga shek. IV para
erës tonë; gjatë periudhës mesjetare përmes Shtetit të Arbërit, kufiri i të
cilit (nga fillimi i shekullit XII) shtrihej deri te Labi në veri (Llapi i
sotëm), si dhe në Shtetin e Gjergj Kastriotit-Skënderbeut, shtet ky që pas
Kuvendit Lezhës pothuajse ka përfshirë pjesë të rëndësishme të Kosovës së
sotme.
Dihet
gjithashtu se, nga mesi i shek. XI filloi procesi i krijimit të formacionit të
parë shtetëror të Arbërisë mesjetare. Më vonë, burimet historike nga fillimi i
shek. XII, nxorri në dritë shtetin e Arbërit me qendër në Krujë. Sundimtari i
parë ishte Progoni (1190-1198), e më pas djemtë: Gjini (1198-1206) dhe Dhimitri
(1206-1216). Principata e Arbërit fuqizimin më të madh e arriti gjatë
mbretërimit të Dhimitër Progonit. Në një akt të marrëveshjes tregtare të
shtetit arbëror me Raguzën, nënshkruar nga Dhimitri në vitin 1210, e
konsideruar si marrëveshja e parë ndërkombëtare e principatës arbërore,
Dhimitri e quan veten "Panhipersebast" dhe "Arkon i Madh"
("Demetrius Die gratia panypersebastos et magnus archon”). Akti i
marrëveshjes u realizua në kancelarinë shtetërore të Principatës së Arbërit dhe
u nënshkrua nga Dhimitri dhe vasalët e tij: Jonema, Markeni, Serneli, Peltus,
Len, e të tjerë. Titulli i parë i ka rrënjët në fjalën sevast (????????), titull i përhapur
nga Aleks Komneni I (1081-1118), një perandor bizantin. Në Arbëri atë titull e
kishin edhe sev(b)asti i Skurjës, sev(b)asti i Misjes, sev(b)asti i Kurbinit
dhe ndonjë tjetër. Titulli në fjalë zakonisht mbahej nga zyrtarë që kishin
lidhje farefisnore me familjen perandorake bizantine. Titulli i dytë megas
arhond (arkond i madh) ishte afër titullit të çdo sundimtari fqinj të kohës. Të
dy këta tituj (panhipersev(b)ast dhe arkond i madh, në diplomatikën bizantine
ishin të barazvlefshëm me titullin princ sipas diplomatikes perëndimore.
Dhimitri përmendet edhe me një titull të tretë - me titullin "princ"
(princeps) dhe "gjykatës" (iudex), me të cilin titull Dhimitri e
quajti Papa Inocent III (1208). Titulli princ si sovran i Principatës së
Arbërit, e kishte legjitimuar Dhimitrin sipas terminologjisë zyrtare
perëndimore dhe lindore.
Burimi:
Karta e Dhimtrit e vitit 1210, që vërteton marrëveshjen e principatës së
Arbërit me Raguzën (Arkivi Shtetëror i Dubrovnikut)!