Blerim Latifi: Gjeniu gjerman që nxori shqipen nga pluhuri i harresës

Në kujtim të Ditës Ndërkombëtare të Gjuhëve Amtare

GJENIU GJERMAN QË NXORI SHQIPEN NGA PLUHURI I HARRESËS

Nga Blerim Latifi

Gottfried Wilhelm Leibniz, filozofi dhe matematicienti gjerman, një ndër mendjet më gjeniale në historinë e mendimit njerëzor, pak vite para vdekjes nisi të interesohej për gjuhën e një populli të braktisur e të harruar nga bota.

Midis viteve 1705-1715 ai zhvilloi një këmbim letrash me miq të tij, të cilëve u shkruante se ka filluar të interesohet për gjuhën shqipe dhe u kërkonte atyre libra për këtë punë. Kështu lindën ato që njihen si "Letrat për shqipen" të Laibnicit.

Në fillim Laibnici e mori si të mirëqenë opinionin e përhapur asokohe se shqipja ishte gjuhë sllave, por kur u thellua në materialin e siguruar, arriti në përfundimin se shqipja nuk ka lidhje me gjuhët sllave dhe se rrënjët e saj duhen kërkuar tek ilirishtja antike.

Në letrën e dytë ai shkruan: "Kur z. Hubener, që vinte nga Holanda, kaloi këtu, unë iu luta të më merrte një dorëshkrim të Bibliotekës Mbretërore, që po jua kthej duke ju falenderuar dhe dëshiroj të më jepni nderin t'ju shkruaj në të njëjtën kohë. Ju më keni dhënë një kënaqësi të madhe duke më njoftuar se keni marrë një libër dhe një fjalor të gjuhës shqipe; nga kjo mësojmë se kjo ishte gjuha e ilirëve të lashtë".

Në letrën e tretë, të katërt e të pestë ai thellohet edhe më shumë në tezën ilire për origjinën e shqipes, duke zhvilluar kështu analizën e parë shkencore të saj.

Në këtë mënyrë u hodhën themelet e albanologjisë, themele prej të cilave më vonë do të frymëzohej Rilindja Kombëtare Shqiptare në mbrojtjen e të drejtave të popullit shqiptar, si një popull europian, që jetonte në Ballkan shumë kohë para se të vinin sllavët dhe otomanët.

_________

Jakup Krasniqi sot është 71 vjeçar.Ka probleme të mëdha shëndetësore. Nëse zgjatë procesi kundër tij dhe të tjerëve në Hagë, ka fort rrezik që ai të mos e shoh më për së gjalli atdheun e tij, për të cilin ka punuar e luftuar si pak të tjerë. Prandaj, të bësh sot parodi me gjendjen e tij, është thjesht pafytyrësi e poshtërsi e llojit të vet.

_________

Tri herë e djegur, katër herë e ngritur. Tash në vetminë e të kaluarës sikur bisedon me qiellin. Në eposin e rapsodit anonim tri vargje u kënduan për të:

Fort piskati njaj Halit Bajrami!

N'tri katune ju ka ni zani:

Çou Azem, na rrethoi Zhupani!