Kulturë » Kozeta
Kozeta Zylo: Gëzuar ditëlindjen e 106-të në qiell, Dr. Lazër Radi!
E diele, 30.01.2022, 07:48 PM
Gëzuar ditëlindjen e
106-të në qiell, Dr. Lazër Radi!
46
vjet i burgosur familjarisht, i internuar nën diktaturë
Do
më kujtohet deri në më të fundmen ditë/ oborri i shkollës fsheh në mangë të
kishës/ e në mes tij një pishë/ bijë e mirë blerimi/.
Kur
më futën në burg/ lashë gruan me gjithë vajzë/ kur dola nga burgu, gjeta gruan
në burg dhe vajzën të vdekur. Nga libri: “Muret e muzgut”
Nga
Keze Kozeta Zylo
Sot në këto kohë të
çakërdisura, që udhëhiqen nga lider që prodhojnë vetëm ngrica dhe akullnaja nga
arteriet e zemrave të tyre të zeza ke mundësi të gjesh shtigje për t’i
përballuar këto drithma ftohtësirash dhe të marrësh frymë lirisht duke lexuar
bardët e rrallë të kulturës kombëtare.
Kur them të rrallë ata numërohen me gishta si psh Dr.Lazër Radi.
Kemi pasur nderin
si familje të takoheshim në shtëpinë tonë në Tiranë, ashtu thjesht, pa bujë e
trumpeta, ja si tek tavolina në foto, të kuvendonim burrërisht në odën me qilim
të thjeshtë të punuar nga duararta e vuajtura nëna ime Liri. Sa çudi më dukej
kur e takova në fillim sa kishte ardhur nga internimi në Savër dhe po banonte
në Tiranë, prej atëhere nuk u ndamë kurrë familjarisht si për së gjalli dhe për
së vdekuri… Ju ishit njohur burgjeve dhe
internimeve me elitën e Kombit, ju i latë popullit tuaj lehonë në shekullin e
ri, djepin me shqiponjën e lirë dhe ne këndojmë këngët e pakëndueme këngët që
t'i kemi borxh përjetësisht...
Sa shumë figura të
ndritura solle në bisedat tona të cilat janë tejet fryëmëzuese për mua dhe një
pjesë të civilizuar të Kombit. Jeta juaj ishte burgjeve, por në shpirtin dhe
shkrimet tuaja nuk gjej kurrë një molekulë hakmarrjeje, por vetem drejtësi
ashtu siç ishte profesioni juaj mbaruar për drejtësi në Romë, profesion që s’e
ushtruat kurrë denuar nga diktatura komuniste dhe hoxhiste.
Ne ikëm drejt
Amerikës në acarin e shkurtit të 97-ës kur filloi lufta civile.
Mbaj mend, kur u
takuam për herë të fundit në një muzg tirane dhe po ecnim nëpër baltë e lloh
përmes një kanali drejt shtëpisë suaj.
Juve ju kishim në mes, na kishit futur krahun mua dhe Qemalit dhe për
një moment u ndalët nën krisma plumbash, nën gulçima të ecjesh, pak të rënduar dhe
na thatë: “Bijtë e mi, se shpesh kështu
na thërrisnit, u bëmë vite bashkë, njeriun ke mundësi ta njohësh qoftë dhe në
një bisedë, por me ju u bënë gati 7 vite.
Unë ndjej dhimbje që do ndahemi, mosha ime është e thyer më shumë nga
hallet, por jam i gëzuar që do shkoni në vendin më të lirë në botë atje ku kam
bijën e vetme Adrianën time… (O Zot sa shumë e donte, ishte në çdo bisedë
tonën). Une jam i sigurtë se ju një ditë
do të ktheheni, e dini pse? Gjaku
thërret, Atdheu thërret. Por unë dua te
jem i sigurtë për ju, qëkur të ktheheni mos të keni fatin tim që u ktheva nga
Roma dhe u mbyta burgjeve dhe internimeve.
Ju duhet ta jetoni Lirinë jo vetëm në Amerikë, por dhe kur të ktheheni
në Shqipërine etnike… Sa e ëndërronte”!
Tani që shkruaj
nën flakën e qiririt të përshpirtjes ndjej dhimbje ngase do të desha që këto
fjalë amanet të Dr.Lazerit të mos ishin aktuale dhe sot… Mjerisht shumë parashikime të korifejve si
Konica, Fishta etj janë shumë aktuale…
Në këtë 106 vjetor
fjalët shqip në librat tuaj më bëhen jehonë që vijnë si nga Bjeshkët e Nëmuna,
apo nga Prizreni i vendlindjes suaj, ndërsa ju si Pëllumb Paqeje fluturoni për
të takuar miqtë e besës dhe trondit kujtesën të ndërtuar mbi themele harrese...
Në këtë 106 vjetor
me fjalën e parë shqip që ju kujtoj, është poezia e shkruar nga ju me titull
"Abetarja", që është libri i shenjtë i shqiptarëve.
Dhe ja disa vargje
prej saj: "Do më kujtohet deri në më të fundmen ditë/ oborri i shkollës
fsheh në mangë të kishës/ e në mes tij një pishë/ bijë e mirë blerimi/".
Në këtë 106 vjetor
ndez një qiri në shenjë përshpirtjeje të përëndishme e lutem në shenjtërinë e
fjalëve si para një shenjti dhe bëhem vazhduese e denjë e mësimit të Abetares
në Diasporë.
Jeta juaj është si
një muze i hapur dhe rrëfeni historinë sa tragjike dhe të bukur të kombit
tuaj. Ecën nga njeri pavion në tjetrin
me një trok shekulli e 6 vite të pandalur dhe pas një pushimi zanor lëshon në
qiell një tufë pulëbardhash për të ikurit si Ju, për të ikurit prej Soi. Petalet e shpirtit tuaj puthin me mall që djeg
zhur, gërmat e ndritura shqipe, dhe rinisin një këngë që s'do të mbarojë
kurrë. Së bashku rinisim një melodi të
pakëndueme, një melodi kujtese që çan gjokset e maleve hijerëndë.
29 Janar, 2022
New York