Faleminderit
Albert Vataj: Sot në Ditëlindjen e Shkrimtarit
E premte, 28.01.2022, 09:34 PM
SOT NË DITËLINDJEN E SHKRIMTARIT
Caqet
e njeriut dhe shkrimtarit te Ismail Kadare, ngadhënjyesit të epokave dhe
mendësive
Nga
Albert Vataj
Më
28 janar të vitit 1936 u lind në Gjirokastër, Ismail Kadare. Ai është një nga
përsonalitetet më të rëndësishme të identitetit tonë kombëtar, figura më
përfaqësuese e integritetit tonë europian. Edhe pse ndaj tij nuk kanë reshtur
një armatë e tërë baltëhedhësish, sërish ai ofron veprën si provë e pafajësisë,
si dëshmi e një nevoje për kthjellim.
Ky
korife vazhdon të mbetet qëndrestar nën një mal akuzash dhe sharjesh nga më të
flligtat, çlirimesh të mbartura zehri dhe helmi që ndërsehen mbi të pareshtur.
Ai edhe sot pas 86 viteve mban mbi supe peshën e moshës dhe përballjes me ata
që shamatojnë e çuçurisin, kërcëllijnë dhëmbët e zgurdullojnë sytë, ngjyjnë
gjuhën në zehër dhe ndërsejnë një lukuni hijenash. Më gurin e rëndë të inateve,
që i marrin me vete kudo ku shkojnë, ata mprehin thonjtë e rreken të çjerrin
taftin shndritës të famës që e fillëron si një breror mbi krye atë. Duket se
hera-herës, ai, Ismail Kadare nuk i dëgjon, por piskama e tyre është frymë,
është gjendje, është ajër që i vihet nga pas duke ia përshkuar me trazim
gjithkund udhën që ai heq. Një luftë e "viktimave" të komunizmit apo
një makth ziliqarësh e zullumqarësh, ende nuk dihet se çfarë e përbën në të
vërtetë këtë masë tumorale që i është ngjitur shtatores së gjallë të këtij
shqiptari dalzotës.
Asnjë
përfaqësues i botës shpirtërore shqiptare nuk është sulmuar më shumë se ai. As
vetë e keqja nuk ka gjetur zelltarë më të përkushtuar. Të gjithë, të gjithë ata
që kanë zgjedhur të mos e adhurojnë, e urrejnë për vdekje. Aq mllef dhe inat,
aq helm dhe neveri, sa ç'është ndërsyer ndaj tij, nuk mund të ishte privilegj i
asnjë demoni. Me ose pa arsye, mes tyre ka gjithnjë një ndasi vrastare, një
hendek të thellë që përpin gjithçka. Ç'nuk kanë thënë për të dhe gjithë ky
gojim ligan ka përzier të vërtetat që e bëjnë atë më faj, me gënjeshtrat dhe
xhelozitë, me trillimet dhe legjendat urbane, me keqkuptimet dhe
keqinterpretimet, aq sa edhe sot do ta ketë të pamundur dikush të ndaj tek ai
mëkatarin me të devotshmin, grurin nga egjra.
E
donin të vdekur, sepse vetëm ashtu ai mund të lante gjynahet, ligësitë që e
lidhin me Kadrenë njeri dhe Kadarenë shkrimtar, me Kadarenë, të përkëdhelurin e
diktatorit me Kadarenë, Kadarenë si përfaqësues i Realizmit Socialist dhe
Kadarenë si pena më përfaqësuese të lëtrave shqipe në botën e madhe.
Ai
nuk ka pretenduar asnjëherë shenjtorin, por vepra e tij e ka shenjtëruar
shqiptarinë dhe historinë tonë në gjithë doktrinat e mendimit letrat.
Gabimet
dhe fajet që e penalizojnë, nuk mund ta dlirin për ta bërë atë të përkorë, por
do të ishte asgjësuese dhe mjerane nëse zgjedhim linçimin dhe anatemimin e tij
si heretik, pa mbajtur më parë atë çfarë i përket vlerave në të.
Ismail
Kadare nuk është i pari e as fundit njeri, me të mirat dhe të këqijat
rrethanore, që ka ardhur në historinë e letërsisë botërore, për të qenë edhe
njeri edhe shkrimtar, për të qenë ana e ndritshme dhe e errët e një identiteti.
Gjithashtu edhe kritikët, sulmuesit, refuzuesit, kundërshtuesit, urryesit,
nemtarët, puritanët, ndoshta duke i parë gjërat më qartë, duke u përpjekur për
të ndërtuar një marrëdhënie më të modertuar të mospranimit të Ismail Kadaresë
njeri dhe Ismail Kadaresë shkrimtar, do ta kishin të mundur të çliroheshin nga
ky makth, ti shpëtonin përndjekjes së amokut.
Ndoshta
do të ishte më në interes të vetvetes të shikonim anën e ndritshem të këtij
personazhi, atë kahje prej së cilës të marrim çfarë na intereson, çfarë është e
jona, e pse jo dhe të drejtën e mburrjes nacionale, sepse jo për
"fajin" tonë, tre janë emrat që na lidhin me njohjen si shqiptarë në
botë, Skënderbeu, Nënë Tereza dhe Ismail Kadare.
Ndoshta
nuk është kryekëput faji i tij nëse prirja jonë e brendshme është në qëmtimin e
anës së errët të gjërave dhe ushqyerja prej tyre. Asnjëri prej nesh nuk ka
pikuar nga qielli, as Ismail Kadare njeri, nuk e pretendon diçka të tillë edhe
pse Ismail Kadaresë shkrimtar i rrethvjen një brerore fame që rreket ta
mistifikojë atë.