Speciale » Basha
Sabile Basha: Lidhja e Dytë e Prizrenit, 1943
E merkure, 11.08.2021, 07:27 PM
LIDHJA E DYTË E PRIZRENIT, 1943
Nga Prof.
Dr. Sabile Keçmezi-Basha
Lufta e Dytë Botërore dhe shpërbërja e
ish-Jugosllavisë, tek shqiptaret zgjoi shpresat për një zgjidhje të drejt të
çështjes së tyre në rrethanat e reja të krijuara. Një pjesë e lëvizjes politike
e ushtarake, gjatë asaj kohe në hapësirën gjeografike shqiptare ishte në krah
të bllokut antifashist. Kjo radhitje jepte shpresë për të drejtën e popujve për
vetëvendosje. Se problemet kombëtare të trashëguara nga e kaluar do të zgjidhen
drejt, duke ua njohur edhe popujve të mbetur nën pushtim të drejtën e vetëvendosjes,
prandaj forcat e LNÇ-së në Kosovë nxorën Rezolutën e Bujanit (31 dhjetor
1943-1,2 janar 1944), ku vendosën bashkimin e Kosovës me Shqipërinë[1].
Por ekzistonte edhe mendimi tjetër ku merrnin pjesë të gjithë nacionalistët të
cilët me kohë kishin hetuar tradhtinë e madhe që po përgatitnin komunistet
jugosllav, ngase përvoja historike kishte krijuar bindje tjera, se bashkëpunimi
i Lëvizjes Antifashiste me LNÇJ dhe PKJ do të përfundonte me rivendosjen e
pushtetit jugosllav në Kosovë dhe në trevat shqiptare. Për këtë
arsye, ata kërkonin të mbronin me çdo mjet kufirin etnik nga synimet grabitqare
serbo-malazeze-bullgare[2].
Përfaqësuesit e këtij grupimi, pas kapitullimit të Italisë, dolën me idenë për thirrjen e një Kuvendi kombëtar në Prizren, i cili do të hidhte bazat për krijimin
e një organizate kombëtare, me mision të ngjashëm me atë të Lidhjes
Shqiptare të Prizrenit të vitit 1878. Mbrojtjen e
Kosovës nga sulmet serbe e malazeze, krijimin e Shqipërisë në kufijtë e saj
etnik[3].
-Takimi i parë themelues për Lidhjen e
Dytë të Prizrenit
Takimi
përgatitor për mbajtjen e Kuvendit Themelues për Lidhjen e Dytë të Prizrenit u
mbajt me 11 shtator 1943, në Prizren. Sipas Qazim Bllacës, Mbledhjen themeluese të Këshillit
organizues e kryesoi Asllan Boletini[4]. Në takim kishin marr
pjesë: Xhafer Deva, Musa Sheh
Zade, Sheh Hasani, Tahir Zajmi, Lukë S. Mjeda, Qazim Bllaca e Pjetër Vuçaj.[5]Në të dhënat autentike të
pjesëmarrësve në Kuvendin themelues ky Këshill quhet Grup nisjatuer i Lidhjes
së Dytë të Prizrenit. Në ditën e parë këtë Këshill e përbënin patriotët: Sheh
Musa Shehzade (kryetar), ( i cili me sukses e udhëhoqi
komitetin Qendror të Lidhjes së Dytë të Prizrenit prej datës 26 shtator deri në
Kuvendin e Dytë më 12 tetor 1943[6]), Shefqet Shkupi, Sheh Hasani,
Asllan Boletini, Qazim Bllaca, PjetërVuçaj, Tahir Zajmi, Hevzi Meraku,
Luk Simoni, Qemal Balila, Haxhi Fahriu dhe Sokol Dobroshi (anëtarë).[7]
Në këtë takim u vendos
që Kuvendi Themeluesi i Lidhjes të mbahet me 16 shtator 1943 dhe vendimet e
marra nga ana e delegatëve në mbledhjen e datës 11 Shtatorë 1943[8],
kishin rëndësi të madhe për zhvillimet e mëvonshme politike e luftarake, që
përmblidhen në këto pika: a) Thirrje e një mbledhjeje të përgjithshme popullore
me shpirtin dhe me frymën e Lidhjes së Prizrenit, në të cilën të përfaqësohen
të gjitha krahinat e Kosovës, të Dibrës, të Strugës, të Tuzit dhe të Ulqinit,
përmes delegatëve të zgjedhur nga ana e popullit; b) Për derisa të themelohet e
të caktohet një autoritet suprem nga mbledhja e përgjithshme dhe për me mbajt
qetësin dhe rendin publik, si edhe me i përgjigj kërkesave që impononin
rrethanat e interesat e atdheut; c) Me krijua këshille autonome- ekzekutive ;
ç) Ngarkim i këshillit ekzekutiv të Prizrenit me përgatitjen e mbledhjes së
Kuvendit, hapja e të cilit parashihej të bëhej më së voni,
deri me 16 Shtatorë 1943[9].
Dhe menjëherë pas përfundimit të takimit të parë iniciues, anëtarët e saj
fillojnë përgatitjet për mbledhjen e Kuvendit. Konsultohet populli dhe bëhen
zgjedhje te rregullta. Gati në të gjitha trevat ku jetonin shqiptarët u caktuan
delegatet që të marrin pjesë në Kongres.
-Kongresi i parë themelues i Lidhjes së Dytë të Prizrenit
Kongresi u mbledh ne
Prizren, nga data 16 deri me 20 shtator 1943. Ne te morën pjese 45 delegate te
zgjedhur nga Kosova dhe trevat e tjera shqiptare. Kongresi punimet i zhvilloi në Shkollën “Bajram Curri”. Atë e hapi kryetari i Këshillit
organizues, Musa Sheh Zade. Në të merrnin pjesë: 120 përfaqësues të popullit nga: Ohri, Struga, Gostivari, Dibra, Shkupi, Tetova, Prizreni, Sharri, Theranda, Kolesjani (Luma), Rahoveci, Gjilani, Prishtina, Ferizaj, Mitrovica, Rugova, Peja, Istogu, Drenica, Pazari i Ri, Senica, Rozhaja, Plava, Gucia, Gjakova dhe Malësia e
Gjakovës u vunë themelet e
Lidhjes[10].
Punimet e Kongresit i
hapi Musa Sheh Zade, duke tregua për arsyen e këtij tubimi, dhe masat e
nevojshme që duhet ndërmarr kundër okupuesve të atdheut. Në kryesi të punës së
Kongresit u zgjodhën: Musa Sheh Zade- kryetar, AqifBlyta-Nënkryetar, Prof.
Rexhep Krasniqi- Nënkryetar, BedriGjinaj - Sekretar[11].
Kuvendi vendosi
formimin e Lidhjes se Dyte te Prizrenit, organizatë politike kombëtare, e cila
do te angazhohej për bashkimin dhe mbrojtjen e trojeve etnike.
Pas 4
ditë pune të madhe u propozua dhe u zgjodh
kryesia e Komitetit Qendror të Lidhjes së Dytë Prizrenit prej 7 vetave: Rexhep
Mitrovica (kryetar), Musa Sheh Zade dhe profesor Kolë Margjini (nënkryetarë),
Sheh Hasani, Asllan Boletini, Tahir Zajmi dhe Qazim Bllaca, anëtarë.Pas përfundimit të kuvendit, lidhja filloi me aktivitetet
e saja dhe brenda një afati të shkurtër arriti që të themelojë në të gjitha
rrethet komitetet e rretheve, ndërsa nëpërmjet tyre edhe ato komunale dhe të
fshatrave[12].
Me propozimin e Tahir Zajmit, Kuvendi
Themelues proklamoi Bashkimin e Kosovës, Dibrës, Tetovës, Strugës, Ulqinit dhe Tuzit me Shqipërinë, si pjesë integrale të saj dhe
kërkoi bashkimin edhe të Qarkut të Mitrovicës që i takonte Zonës
gjermane të pushtimit. Ndërsa delegati nga Gjilani Avokati Esat Berisha kërkoi
nga Kuvendi që të ndërhynte për rishikimin e vijës së demarkacionit me
Bullgarinë, gjë që nënkuptonte përfshirjen brenda kufijve të Shqipërisë të
trevave shqiptare që ndodheshin nën pushtimin bullgar. Po ashtu edhe delegati
nga Rugova, SaliRama, kërkoi që Shqipërisë t’i bashkoheshin edhe tokat
shqiptare që kishin mbetur nën Malin e Zi[13].
Duhet të konstatohet se, për
rëndësinë historike dhe për të treguar vazhdimësinë e përpjekjeve
shqiptare për Shqipërinë Etnike, Vendimet e Kuvenndit themelues të Lidhjes
së Dytë të Prizrenit do të nënshkruheshin më 19 shtator 1943, pas orës nëntë,
në Ndërtesën e Selisë së Lidhjes Shqiptare të Prizrenit.[14] Lidhja e Dytë e Prizrenit ishte organizata më e
rëndësishme politike-ushtarake në Kosovë dhe në trevat e tjera shqiptare,
e krijuar gjatë Luftës së Dytë Botërore[15].
Ajo u angazhua deri në fund për çlirimin dhe bashkimin e trojeve etnike
shqiptare në një shtet.
-Statuti i Lidhjes së Dytë të Prizrenit
Në kuvend u miratua statuti i organizatës, i cili ishte formuluar
asisoj që kishte edhe karakterin e programit politik. Statuti përbëhej prej
22 pikash dhe ishte miratuar nga Këshilli Ministror më 12.11. 1944, i
nënshkruar nga Rexhep Mitrovica[16].
Sipas Statutit, organizimi i Lidhjes
përfshinte Kuvendin dhe Komitetin Qendror me seli në Prizren, pastaj komitetet e qarkut, rrethit, komunës dhe
katundit. Komiteti Qendror u kryesua së pari nga Rexhep Mitrovica (18-26 shtator
1943), pasi ai u emërua Kryeministër në
Qeverinë e Tiranës, dha dorëheqjen nga
posti i kryetarit të Lidhjes. Pas largimit të Rexhep Mitrovicës u shfaq nevoja
që të thirret Kuvendi i II i Lidhjes së II-të të Prizrenit për tu zgjedhur
udhëheqja e re.
-Kongresi i Dytë i Lidhjes
së Prizrenit
Më 17-20 janar
1944, u mbajt Kuvendit i dytë i jashtëzakonshëm i Komitetit Qendror të Lidhjes
II të Prizrenit, po ashtu në Prizren. Në
të u zgjodh udhëheqësia e re: kryetar u zgjodh Bedri Pejani, dhe dy nënkryetar:
Musa Sheh Zade dhe KolëMargjini, ndërsa anëtarët : XhevatBegolli, NexhipBasha,
Esat Berisha, Asllan Boletini, MuhametAgolli, EkremJegeni, Rexhë Meta, Mahmut Begu,
KadriKupi, SylejmanAshqijadhe dy të tjerë[17].Nga sa u pa
më lartë, Komiteti Qendruer i Lidhjes, në vijimësi të aktivitetit, numrin e
anëtarëve të Komitetit Qendruer nga shtatë sa u zgjodhën në Kuvendin themelues,
më 18 shtator 1943, e shtoi në katërmbëdhjetë, të zgjedhur në Mbledhjen e Dytë
të Përgjithshme, më 17 – 20 janar 1944.Komiteti Qendror i organizatës kishte edhe katër sektor:
Sektori financiar- që e drejtonte ShasivarAliu; Sektori për kulturë dhe
propagandë e drejtonte Luan Gashi; Sektori ushtarak drejtohej nga AbdullahHenci
dhe Sektorin për transport e drejtonte Sadik Vala[18].
Kuvendi miratoi edhe statutin e Lidhjes, i cili u dekretua nga Këshilli i
Nalte, me 14 mars 1944. Lidhja gjithashtu do të kishte dhe organin e vet që do të
quhej "Lidhja e Prizrenit", në faqet e të cilit do të propagandohej
ideja e krijimit te Shqipërisë etnike dhe do të denoncoheshin krimet e kryera
nga serbomëdhenjtë ndaj shqiptareve te Kosovës.
-Takimi në Rogovë
Sipas sektorëve të
komitetit, sektori ushtarak ishte i një rëndësie të veçantë. Po ky sektor
filloi formimin e ushtrisë së saj. Më 15 mars 1944, në Rogovë, afër Gjakovës u
mbajt takimi i ashtuquajtur i “Takimi i Rogovës”, nën udhëheqjen e Bedri
Pejanit. Në takim merrnin pjesë edhe disa anëtar të Komitetit Qendror dhe në të
u thirrën bajraktarët e njohur nga e
tërë Kosova. Në të merrte pjesë komandanti i sektorit për gjithë Kosovën,
QazimKomoni. Në këtë takim u morën vendime të rëndësishme për mobilizimin e popullatës: të mobilizohet
e tërë popullata nga mosha 20 vjeçe e deri në 35 vjeç, dhe këta ushtar do të
quheshin “Kreshnikët”; ndërsa të mobilizuarit nga mosha 35-e deri në moshën 50
vjeçe do të quheshin “Vullnetar”[19].
Kjo ushtri do të rrinte nëpër vende të veta, por do të ishte e organizuar dhe e
gatshme për çdo eventualitet. Këtë organizim
e mori përsipër komandanti Qazim Komoni.
-Kongresi i Tretë i Lidhjes
së Dytë të Prizrenit
Kongresi III i Lidhjes së Dytë të Prizrenit u
mbajt në 17 qershor të vitit 1944. Në të morën pjesë delegatët nga të gjitha
trevat shqiptare, përveç delegatëve nga Plava, Gucia dhe Rozhaja, të cilët nuk
mundën me marr pjesë, për shkak të luftërave që zhvilloheshin në ato anë. Në
këtë kongres u shkarkua Bedri Pejani nga
detyra e kryetarit të Komitetit Qendror të organizatës dhe në vend të tij u
zgjodh XhaferDeva, si duket nën ndikimin gjerman[20]. XhaferDeva posa emërohet kryetar fillon me
riorganizimin e Komitetit. Në komitet
formon shtatë sektorë: Për vete mori Sektorin administrativo- politik, Në
Sektorin ushtarak emëroi Asllan Boletinin; për Sektorin e financave caktoi
Rexhep Metën; për Sektorin e transportit caktoi- Esad Berishën, për ekonomi
caktoi Mahmut Shaban Pashën; për shëndetësi u caktua Dr. Burhan Shporta dhe për
rini caktoi BedriGjinën[21].
Në Kuvend gjithashtu u
analizua angazhimi i Lidhjes dhe i Komitetit Qendror për mbrojtjen e Kollashinit dhe të sektorëve
të tjerë që rrezikoheshin nga depërtimi i forcave çetnike-partizane
serbo-malazeze. Kuvendi konstatoi se Lidhja kishte ndërmarrë hapa konkrete për
forcimin e bashkëpunimit dhe për koordinimin e përpjekjeve me krahinat e tjera
të Shqipërisë dhe në mënyrë të veçante me Malësinë e Mbishkodrës, të Mirditës,
të Dibrës dhe të Matit, me drejtuesit nacionalistë të cilët luftonin për
Shqipërinë etnike[22].
Kuvendi shtroi nevojën e armatimit të mëtejshëm të popullit të Kosovës dhe të
trevave të tjera shqiptare. Ai vuri si detyrë, që krahas regjimentit të Pejës
dhe të Prishtinës, të formoheshin edhe regjimentet me qendër në Tetovë dhe në
Dibër, si dhe të vazhdohej me krijimin e formacioneve “kreshnike” e
“vullnetare”, që do të vepronin në rastet ku rrezikoheshin rajone të veçanta.
-Komiteti i Rinisë Nacionaliste Shqiptare për
Mbrojtjen e Atdheut dhe të Kombit Shqiptar.
Me formimin e Lidhjes së
Dytë të Prizrenit, në shtator të vitit 1944, u themelua Komiteti i Rinisë
Nacionaliste Shqiptare për Mbrojtjen e Atdheut dhe të Kombit Shqiptar, me seli
në Prishtinë. Kuvendit fillimisht iu kishte drejtua IdrizShahmani, duke iu
tërhequr vëmendjen të pranishmëve mbi
rrezikun komunist për tokat shqiptare. Mbi këtë bazë u aprovua Programi
politik-ushtarak, ”Disiplinari i Rinisë Nacionaliste Shqiptare për Mbrojtjen e
Atdheut dhe të Kombit Shqiptar” dhe u zgjodh KQ i Rinisë Nacionaliste i përbërë
prej nëntë vetash. Në radhët e Komitetit bënin pjesë Adem (Selimi)
Gllavica (kryetar), Sali Vala-Siçani, Luan Gashi, Avdyl Henci, Shahsivar Aliu,
Fuat Muharremi dhe anëtarë të tjerë. Atdhetari Shahsivar Aliu u caktua që të
drejtonte formacionet ushtarake të vullnetarëve të rinj. Gjithashtu u formua
Komanda e përgjithshme e Rinisë për Mbrojtjen e Atdheut dhe të Kombit Shqiptar,
që do të udhëhiqej gjithashtu nga Shasivar Aliu[23].
Në kuadër të komandës u caktuan të formoheshin katër zona operative: 1.
Ferizaj-Kaçanik-Gjilan; 2. Prishtinë-Lipjan-Podujevë; 3. Mitrovicë-
Vushtrri-Skenderaj; dhe 4. Rrafshi i Dukagjinit[24].
Pas formimit të Komiteti të Rinisë Nacionaliste, formohen edhe komitetet në
Mitrovicë, Vushtrri, Podujevë, Ferizaj dhe në Gjilan
Faza kulmore e
veprimtarisë së Lidhjes së Dytë të Prizrenit arriti në vjeshtën e vitit 1944,
kur ajo mobilizoi forcat vullnetare për mbrojtjen e trojeve etnike shqiptare
nga ushtritë e bashkuara komuniste bullgare, maqedonase, serbe e malazeze, të
cilave u shkuan në ndihmë edhe brigadat partizane të Shqipërisë dhe të Kosovës.
Në këto përpjekje forcat e rinisë shqiptare, të rreshtuara në batalionet “Hasan
Prishtina”, “Nazim Gafurri”, “Zija Gashi”, të Drenicës, të Llapit dhe të
Sanxhakut, zhvilluan luftime të përgjakshme, përgjatë vijës mbrojtëse të
Kosovës, veçanërisht në sektorët: Ferizaj- Kaçanik- Gjilan; Prishtinë- Lipjan-
Podujevë; Mitrovicë- Vushtrri- Skenderaj[25].
-Formimi i “Komiteti të
Rinisë Intelektuale” të Lidhjes së II-të të Prizrenit, 1944
Pas
formimit të organizatës politike e ushtarake të Lidhjes së Dytë të Prizrenit, Kryesia e Lidhjes kishte marrë përsipër që
të formonte edhe Komitetin
e Rinisë Intelektuale. Me 7 mars, 1944, ftoi të gjithë
intelektualët dhe intelektualet e qytetit të Prizrenit, në një mbledhje në
sallën e shkollës Bajram Curri.
Kryetari
i Komitetit - Bedri Pejani, kishte hap mbledhjen dhe me pak fjalë
kishte fol mbi programin e Komitetit; mbi veprimtarinë e zhvilluar deri në atë
moment; mbi shkakun e mbledhjes dhe mbi kontributin që duhet të japi për Atdheun çdo shqiptarë e veçanërisht
çdo intelektual, në këto çaste me rëndësi të madhe historike Kombëtare[26].
Në këtë takim u propozua dhe njëzëri u zgjodh kryetari dhe anëtarët e rinj:
Kryetar u zgjodh Kudret Kokoshi, ndërsa Selman Riza, Ibrahim Fehmiu, Dr. DurmishCelina, Dr. Burhan
Shporta, SylejmanAliu dhe ShefqetVeliu[27]
ishin zgjedhur anëtarë të Komitetit të
Rinisë Intelektuale.
Më
11 mars 1944, Komiteti i Rinis Intelektuale kishte fillua punën e rregullt
në veprimtarinë e tij. Po atë ditë kishte miratua programin e vet dhe kishin
vendosur po në këtë mbledhje: 1. Botimin e një gazete të përjavshme, dhe e
kishin pagëzua me një emër simbolik “Lidhja e Prizrenit”. Në shkrimet e së
cilës u propagandua me të madhe ideja e krijimit të Shqipërisë Etnike dhe pa
kursyer as një mjetë duhet mbrojtur ata kufij. Trajtonte tema me shumë interes
për kombin dhe shtetin shqiptar, por nga numri i 12 prillit 1944, kishte hapur edhe rubrikën
“Tragjedia e Kosovës” në të cilën njoftonte opinionin e gjerë për
krimet e masakrat që ishin bë dhe bëheshin në Kosovë. Gazeta botohej nga Komiteti Intelektual
Shqiptar, ku merrnin pjesë penat më të mira të kohës. Po ashtu në komitet
vepronin edhe grupet si: Grupi Kulturorë; Grupi Artistik; Grupi Sportiv; U
hapën kurse për të rritur dhe (burra e gra); dhe grupi për organizimin e Gruas
Shqiptare;[28].
Në
mbledhjen e datës 15 mars 1944, Komiteti i Rinis Intelektuale kishte marr këtë
vendim: Grumbullimin e ndihmave që do të mblidhet në favor të Ushtrisë Kombëtare.
U formua Këshilli Kulturorë, Këshilli Gazetar, Këshilli për përpilimin e
programit të mësimeve që do të jepen ndër seksione të ndryshme, Këshilli
Artistik dhe Këshilli Sportiv[29].
-Përfundim
Dhe duke e parë e analizuar Statutin e Lidhjes së Dytë të Prizrenit, dhe formimin e organizatës së Rinisë Intelektuale Shqiptare, mund të vijmë në përfundim se Statuti dhe veprimtaria e organizatës kishin karakter kombëtar dhe demokratik ngase në pikat e tyre mbi të gjitha qëndronte çështja kombëtare duke luftuar për një Shqipëri Etnike në tokat e veta dhe më konkretisht nëpër mes Statutit bënte organizimin e forcave të gjalla popullore dhe intelektuale për të realizuar programin e lëvizjes kombëtare mbarë shqiptare dhe për të shpëtuar vendin nga më e keqja. Dhe është demokratike ngase në asnjë dokument apo material që del nga kjo organizatë gjatë periudhës sa veproi ajo, askund nuk ka asnjë shenjë sado të vogël që kishte me shfaqë ndjenjën, pikëpamjen dhe qëndrimin shovinist[30], të cilat deri në fund ngelën të huaja për parimet themelore të Lidhjes.
[1]Hethem Çeku, Shekulli i ilegales (Proceset gjyqësore
kundër ilegales shqiptare në Kosovë, Dokumente),Prishtinë, 2004
[2]JahjaDrançolli,
Lidhja e Dytë e Prizrenit dhe veprimtaria e saj (shtator 943- nëntor
944), E djathta shqiptare në mbrojtje të Shqipërisë etnike- ( 1 ),
Prizren- Hamburg, 2005,
73
[3]QerimLita, Referat për komitetet Nacional Demokratike
shqiptare, Prishtinë, 2009
[4]MiloradVaviq, GjorgjeLiqina,
JovanPavlovsk: XhaferDeva,
AndrijaArtunoviq,VjekosllavLuburiq, VanqoMihajlov; Zagreb, 1985, 335
[6]Wikipedia (Enciklopedi e
lirë), Musa Sheh Zade (1870–1945),
20 maj 2021
[7]Po aty,
[8]BranisllavBozhoviq,
MiloradVaviq, Surovavremena na Kosovu i
Metohiji, Beograd 1991, 275
[9]TahirZajmi,Lidhja e II e
Prizrenit dhe lufta heroike e popullit për mbrojtjen e Kosovës, Bruksel, 1964;
http://www.zemrashqiptare.net/news/5725/tahir-zaimi-lidhja-e-dyte-e-prizrenit-dhe-lufta-heroike-e-popullit-per-mbrojtjen-e-kosoves-i.html
[10]TahirZajmi,
Lidhja e II e Prizrenit dhe lufta heroike e popullit për
mbrojtjen e Kosovës, Bruksel- 1964, 43-44
[11]Po aty,
[12]QerimLita, Referat i komiteteve... vepër e cituar,
po aty
[13]ZekiriaCana, Shpalime Historike, Prishtinë, 1998, 550
[15]SabitSyla, Shteti shqiptar dhe çështja e Kosovës 1939-1981, Instituti I
Historisë, Prishtinë 2012, f. 88.
[16]ASHAK, Gjykata e Qarkut- Prizren, Programi i Lidhjes së Dytë të
Prizrenit, 1945; Ago Basha, Lidhja II e Prizrenit, një çast historik që meriton vëmendje
(zhvillim),
ttps://vargmal.org/dan2200
(10 korrik 2018); FazliHajrizi, Rexhep Mitrovica në Lëvizjen Kombëtare,
Prishtinë, 2008
[17]Arkivi i Gjykatës së
Qarkut - Prizren, Prokuroria Publike e Kosmetit, Aktakuzë e Bedri Pejanit, Prizren, Nr. 54/46-3, me 22 kallnuer 1946
[18]SinanHasani, Kosova të vërteta dhe mashtrimet,
Prishtinë 1986, 130
[19]Po aty; Muhamet Shatri, Kosova në Luftën e Dytë Botërore,
Prishtinë, 1997, 35
[20]Hamdi V. Thaçi, Drenica
epiqendër e Lëvizjes Nacional Demokratike Shqiptare, Prishtinë, 2016,172
[21]Arhiv Republike
SUP-Serbije, Beograd, do. 70/9, D0002, s. 11-12
[22]MuhametPirraku,
Lidhja e Dytë e Prizrenit sipas shkrimeve autentike të
pjesëmarrësve, https://pashtriku.beepworld.de/files/Pirraku/pirraku2008/muhamet_pirraku_lidhjaedyteprizrenit_8.7..08.htm, (11 korrik 2018)
[23]TahirZajmi, Lidhja e II e Prizrenit dhe lufta heroike e popullit për mbrojtjen e
Kosovës,
Bruksel-
1964, 43-44
[24]Muhamet Shatri, Përpjekjet e Lidhjes së Dytë të Prizrenit për jetësimin e aspiratave
jetike të kombit shqiptare,https://vargmal.org/dan2200
(10 korrik, 2018)
[25]TahirZajmi,
Lidhja e II e Prizrenit dhe lufta heroike e popullit për mbrojtjen e
Kosovës, Bruksel- 1964, 46-48
[26]Gazeta “Lidhja e Prizrenit”, viti I, nr. 2 më 26.3.1944.https://vargmal.org/km/dbv11101
[27]MiloradNikoliq, Prishtina i njenaokolina u NOR i revoluciji 1941 1944, Prishtinë
1985, 648
[28]Gazeta “Lidhja e Prizrenit”, viti I, nr. 2 më 26.3.1944... gazetë e cituar
[29]Po aty
[30]SabileKeçmezi-Basha, Ballafaqimi me dëshmitë historike,
Prishtinë 2018,232-233