Kulturë
Pierre-Pandeli Simsia: Kujtim i një kohe të largët më mësuesen e paharruar Aneta Bushamahu
E merkure, 06.05.2020, 01:15 PM
KUJTIM I NJË KOHE TË LARGËT ME MËSUESEN E PAHARRUAR: ANETA BUSHAMAHU
Nga
Pierre-Pandeli Simsia
Zakonisht,
njerëzit e mirë, që me punën e tyre fisnike, lënë gjurmë të arta në jetën e
tyre, gjurmë, që edhe pas vdekjes së tyre, koha, jo vetëm nuk i pluhuros, por,
përkundrazi, i ndriçon, i lartëson, për t'u kujtuar me mall, me respekt, me
dashuri.
Nerëz
të tillë ka plot, por unë në këtë shkrimin tim po kujtoj me mall, me dashuri,
me nostalgji, një ndër emrat e ndritur të mësimdhënies në qytetin tonë, e
ndrituara, mësuese ANETA BUSHAMAHU.
Mësuese
Aneta, apo zysh Neta siç njihej ndër breza për vite me radhë nga të gjithë ish
nxënësit e saj, një qytetare e qytetit të ndritur historik muzeal, qyteti i
mahnitshëm kulturor turistik, Berati, ka qenë dhe mbetet ikona e arësimit në
Berat, së bashku me bashkëshortin e saj, i ndjeri Anastas Bushamahu, ose mësues
Caci siç njihej nga nxënësit e tij dhe nga qytetarët beratas edhe ai
mësimdhënës, edhe mësues të tjerë të brezit tim të cilët unë gjithmonë i kam
kujtuar me dashuri dhe mall.
Nuk
po përmend emra të tjerë, se të tillë mësues të nderuar, ikona të arësimit në
Berat ka plot.
Aneta
Bushamahu së bashku me bashkëshortin e saj Caci Bushamaku, një çift
bashkëshortor ideal që kishin gjetur njëri tjetrin, dukej se vetë i madhi Zot i
kishte bashkuar për të ndërtuar jetën e tyre bashkëshortore.
Zysh
Neta, grua fisnike, e qeshur, e dashur, mësuese që të dhuronte vetëm mirësi dhe
dashuri, si një nënë e dytë e ndimbsur me nxënësit e saj, sepse ashtu
komunikonte ajo me të gjithë nxënësit, si prindi me fëmijën, me një humor që të
kënaqte shpirtin dhe të hiqte emocionet e vetë moshës së nxënësve duke e bërë
orën mësimore të dashur për të gjithë.
Në
fillim të çdo viti shkollor, të gjithë nxënësit e klasave të reja shprehnin
dëshirën e tyre të madhe të ishin nxënësit e saj...
Të
flasësh, të shkruash për zysh Neta Bushamahun dhe bashkëshortin e saj Caci
Bushamahu, fjalët janë të pamjaftueshme, të pashtershme, por, unë do përshkruaj
diçka personale, një kujtim për atë grua zonjë, një kujtim që nuk e harroj
kurrë edhe pse kanë kaluar dyzet vite.
Ish
banore e lagjes muzeale Gorricë në Berat, shtëpia ku ata banonin ndodhej buzë
rrugës automobilistike që të çon në Përmet përballë lagjes tjetër muzeale,
Mangalem, aty, ku sot është ndërtuar një ndër hotelet më të bukur, me shërbim
të kulturuar, me menu ushqimi të pasur dhe të shijshëm, hotel që frekuentohet
shumë nga turistët vendas dhe të huaj: HOTEL MUZAKA
Zysh
Neta ishte nënë e pesë fëmijëve, tre djem dhe dy vajza, fëmijë shembullorë
ashtu siç ishin edhe vetë ata prindërit e tyre të respektuar.
Në
fundin e viteve 70-të Familja Bushamahu, shpërngulet nga lagjja Gorricë për të
banuar në lagjen Murat Çelepias, lagje në hyrje të Beratit.
Edhe
pse ikën nga lagjja e tyre e dashur, Gorrica, shpirti i tyre ishte atje, në atë
lagje të bukur e ftohtë në stinën e dimrit, dhe e freskët në stinën e nxehtë të
verës, në ata njerëz të mirë, të kulturuar, mikpritësa, tek gorricarët siç
quhen banorët e asaj lagjeje muzeale, ashtu siç janë beratasit në përgjithësi,
ashtu siç është mikpritës vetë kombi shqiptar.
Zysh
Neta shkonte shpesh në në lagjen e saj në Gorricë dhe dukej se edhe vetë lagjja
ndjente gëzim me praninë e saj.
Ajo
kishte një veti të mrekullueshme, të bënte për vete me magjinë e zërit të saj
plot diksion në komunikim, me buzëqeshjen e saj, me humorin dhe historitë e
shumta që tregonte; e thjeshtë, gojëmbël.
*
* *
Më
17 Janar të vitit 1980 mamaja ime e ndjerë, Athina Simsia, pas një sëmundje të
rëndë u nda nga jeta në moshën e saj 50-të vjeçare, dhjetë ditë para ditës së
dasmës të bijës së saj, Xhuljeta.
Sigurisht,
dhimbja për humbjen e njeriut tonë më të dashur ishte e madhe, shumë e madhe që
nuk mund të përshkruhet dot me fjalë as edhe nuk mund të shkruhet, sepse fjalët
janë të pamjaftueshme.
Si
çdo fëmijë për humbjen e mamasë së tij edhe unë, biri i saj më i vogli ndër
katër fëmijët e ndjeva shumë atë dhimbje në moshën time 19-të vjeçare... Bota e
tërë u përmbys, u duk se çdo gjë për ne mori fund.
I
shkoja pothuajse çdo ditë në varreza pranë varrit të saj në varrezat e
Burdulliasit me dy buqeta me lule në duar; një buqetë për mamanë time dhe një
buqetë tjetër për gjyshen tonë, e ndjera Gjena Simsia, nëna e babit që edhe ajo
prehej po në të njëjtat varreza dhjetë vjetë para vdekjes së mamasë sonë.
Blija
edhe dy pako me biskota dhe, sipas ritit që kisha dëgjuar nga prindërit, nga të
tjerët, kur shkon në varreza duhet të kesh diçka për të ndarë për shpirtin e
njeriut tënd të dashur të vdekur, për t'ua dhënë njerëzve të rastësishëm atje
që edhe ata shkojnë pranë njerëzve të tyre të dashur të larguar nga kjo jetë.
Në
dy xhepat e pantallonave mbaja edhe dy qirinj dhe një shkrepse që i ndizja në
fshehtësi, sepse në ato vite nuk lejohej ndezja e qirinjve...
Buqetat
me lule që m'i jepte i miri, punëtori, qytetari ynë i palodhur, i dashuruar me
lulet, lulerritësi i qytetit tonë që tregonte kujdes për lulet si për fëmijët e
tij, mirëmbajtësi i lulishtes së bukur në lagjen Murat Çelepias, qytetari
Sabri...
Si
prindi që i flet fëmijës së tij me urtësi dhe ngrohtësi edhe Sabriu më kishte
thënë në fillim të ditës së parë kur unë kisha shkuar në lulishte: - Të lutem
shumë, mos i këput ti lulet se i dëmton; sa herë që do vish këtu do të të bëjë
unë dy buqeta me lule...
Ne
vendasit njihemi me njëri tjetrin dhe, i miri Sabri sapo më shikonte mua në
hyrrje të lulishtes, e kuptonte përse unë isha atje, menjëherë fillonte dhe
zgjidhte lule të ndryshme dhe bënte dy buqeta. - Rahmet pastë mamaja juaj - më
thoshte ndërsa zgjaste dorën dhe m'i jepte.
Zakonisht,
unë shkoja në orët e mbasdites në varreza edhe për të vetmen arësye, sepse, i
ndjeri babi im punonte prej më shumë se dyzet vitesh magazinier në rezervat e
shtetit që ndodheshin pranë udhës automobilistike, pranë varrezave dhe unë nuk
doja që të më shikonte babi kur shkoja atje.
E
kush prind nuk e ndjen dhimbsurinë e fëmijës së tij për humbjen e nënës apo të
babait?!
I
miri babi ynë i mrekullueshëm, përveç dhimbjes së madhe që mbante për humbjen e
bashkëshortes së tij, mamasë sonë, mbante edhe dhimbjen e tij për të na
qetësuar dhe për të na qendruar afër neve në ato ditë, javë, muaj dhimbjeje.
Mbasdite
e zakonshme ishte edhe ajo ditë kur unë me dy buqetat me lule në duar,
shkrepëses dhe dy qirinjve isha duke ecur në varreza.
Pikërisht,
përpara Rezervave të Shtetit, shoh, përballë meje po vinte një grua. Kur u
afrua, e njoha, ishte zysh Neta Bushamahu.
-
Ku po shkon? - më pyeti, sikur nuk e dinte, sikur nuk e kishte kuptuar se për
ku po shkoja unë.
Nuk
fola, nuk iu përgjigja, vetëm ula syt përdhe. Syt m'u mbushën me lot. Zemra po
më rrihte fort, dhembja për humbjen e mamasë më trazoi që të mos përmbahesha. U
shkreha në vaj duke qarë me ngashërim.
-
Përkulu pak - më tha, - se ju jeni edhe shtatlart, je djalë i ri në moshë.
U
përkula. Zysh Neta hapi krahët, më përqafoi, më tërhoqi më pranë vetes së saj
dhe filloi të më puthë siç puth nëna evlatin e vet.
Ndjeva
dy duar të ngrohta nëne që po më ledhatonin trupin.
-
Mos qaj, shpirti im! Mos qaj shpirti i zyshes. Hajde të shkojmë bashkë në
varreza. Unë që andje po vij, nga mësuesi juaj i dashur, nga Caci im. Nuk të lë
mësuesja vetëm ty bir të shkosh në varreza; je djalë i ri në moshë dhe unë të
kuptoj shumë mirë, sepse jam edhe vetë nënë dhe, po të këshilloj, ashtu siç do
të këshillonte mamaja juaj, Athinaja e mrekullueshme: Nuk do vish asnjëherë
vetëm në varreza. E mendon se, nga dhimbja, nga të qarat e tua mbi varr, larg
qoftë të bie të fikët? Kush do të të ndihmojë. Shpirti im, shpirti i zysh
Netës... - vazhdonte e mrekullueshmja zysh Neta ndërsa ne vazhdonim ecjen tonë
drejt varrezës dhe unë ndjeja në krahun tim, krahun e saj; në dorën time ndjeja
dorën, gishtërinjtë e saj që më ledhatonin me dashuri prindërore.
-
Do bisedoj edhe unë vetë me babin tuaj, me Angjellarin, mos të të lërë të vish
vetëm në varreza...
Me
zërin e mekur dhe të dridhur, iu përgjigja menjëherë: - Jo, jo zysh Neta. Të
lutem shumë, vetëm këtë mos e bëj, mos i thuaj babit edhe pse ai e di, e mendon
që unë vij shpesh në varreza.
-
Mirë xhan, nuk do t'i them babit, por, më premto, më jep fjalën, që nuk do vish
më herë tjetër në varreza.
Varri
i mësues Cacit ishte dhe është shumë pranë varrit të mamasë sime.
-
Gjithmonë, kur don të shkosh në varreza, ktheu nga shtëpia ime e të shkojmë
bashkë, por edhe nëse nuk vjen, jam unë këtu dhe, sa herë do vij në varreza do
sjell unë lule, do ndez unë qiri edhe për mamanë tuaj edhe për gjyshen tuaj që
ju ka rritur.
Edhe
pse unë atë çast i premtova se nuk do vija vetëm në varreza, unë nuk e mbajta
fjalën.
Edhe
e mira zysh Neta, edhe pse më premtoi që nuk do t'i thoshte babit, meraku i saj
prej nëne, sigurisht nuk e linte të qetë, ia kishte thënë babit.
Por,
i miri babi ynë, nuk e dha veten, nuk më tha asgjë, por me taktin e tij
prindëror më këshillonte shpesh që unë të mos shkoja vetëm në varreza.
E
kisha si brengë brenda vetes sime këtë episod me të ndjerën zysh Neta
Bushamahu, obligimi im moral dhe doja të shkruaja atë kujtim të paharuar të
rinisë sime të pafat.
Edhe
pse zysh Neta jeton, në mendjen time, në kujtesën time, përpara syve të mi unë
shoh atë imazhin mësueses Neta Bushamahu siç e kam njohur ato vite të largëta
të fëmijërisë, rinisë sime: zonjë fisnike, edukatore me kulturë të lartë
qytetare, shëmbëlltyra e gruas intelektuale që rrezatonte mirësi, dashuri me të
gjithë njerëzit e çdo lloj moshe...
Ne
të gjithë tani jemi të rritur, kemi hyrë në moshën e tretë të jetës sonë, jemi
shpërndarë anembanë globit duke ndërtuar jetën tonë, një pjesë e mirë e jona
kanë edhe statusin e të qenurit gjysh, gjyshe, por, kurrë, asnjëherë nuk do t'i
harrojmë mësues-it-et tanë të dashur e të respektuar; gjithmonë, përpara tyre
edhe pse një pjesë e mirë e tyre nuk jetojnë, ne mbetemi përherë nxënësit e
tyre.
J'u
ndritë shpirti në parajsën qiellore zysh Nena, mësues Caci, prindërve tanë,
gjyshërve tanë, gjithë ata të dashurit tanë që nuk i kemi më pranë dhe që i
kujtojmë me shumë mall dhe dashuri.