Kulturë
Bedri Tahiri: Origjinaliteti i një poeti modern
E hene, 02.09.2013, 06:34 PM
Origjinaliteti
i një poeti modern
Recension
Nga Bedri TAHIRI
Se muza Kaliopë
duhet të këtë qenë më e shkathëta dhe më e lirshmja, dëshmon edhe poezia
e modernistit tonë, poetit që për më shumë së gjysmëshekulli nuk e lë t’i
topitet maja e mprehtë e penës së tij, i palodhuri Adem Zaplluzha. Poezia e tij
është specifike dhe shquhet për një origjinalitet të veçantë, që i shkon për
shtati këtij individualiteti krijues me një botë emotive shpërthyese, përplot
spontanitet e zjarr përvëlues vullkanik. Vargu i tij është i lire, i natyrshëm,
i liruar nga të gjitha klishetë ngufatëse e ngurtësitë metrike. Mirëpo, në
fakt, ai është i brumosur me ndjenjën e fuqishme të dashurisë për jetën, për
njeriun, për atdheun.
Edhe njohja fizike (poezinë e tij e kisha lexuar
dhe pëlqyer prej motësh) me poetin Adem Zaplluzha është disi e veçantë. U
takuam në Durrës. Jo në plazh, duke u rrezitur, por në takim letrar, në
Pallatin e Kulturës “Aleksandër Moisiu” të Dyrrahut plak. Ishte
18 maji 2013, në Festivalin “Pranvera poetike durrsake”. Unë referova
për librin “Triumfi i kombit” të Skënder Kapitit, ndërkaq ai lexoi
poezinë “Thyerja e hijeve” dhe fitoi një çmim të merituar.
Adem Zaplluzha është poet që ka zënë të botojë
qysh në vitin 1957. Dhe, që atëherë më nuk ka pushuar për asnjë çast.
Interesant, as diskursin e vet krijues nuk e ka ndërruar, i qëndroi besnik
vokacionit poetik. Sot është në rrumbullakësimin e njëqind titujve të
publikuar.
Një ditë kishte ndarë mendje që dorëshkrimin “Diku
në fund të një fillimi” të ma besoj mua për redaktim e lekturim. E pranova
me gjithë qejf dhe u ndjeva i nderuar.
Libri “Diku në fund të një fillimi” është
shkruar me një frymë, madje vetëm brenda një jave (23 mars- 29 mars 2013).
Ashtu e ka frymëzimi. I bekuari, të vjen kur ia do zemra e jo kur ti e thërret.
Nisur nga kjo rilindasit tanë dhe në përgjithësi krijuesit madhorë, frymëzimin
e konsideronin si akt hyjnor, si komunikim të drejtpërdrejt me Perëndinë.
Libri më i ri i këtij poeti është ndarë në tre
cikle të titulluar:
I. Jepu një shans duarve tuaja,
II. E pamë një hartë të grisur dhe
III. Diku në fund të fillimit
Duhet cekur se poezitë e kësaj përmbledhjeje,
edhe pse në të parë duket të thjeshta, të lehta, me një rime të brendshme, në
vete ngërthejnë porosi të qarta. Ato janë meditative e shumë të thella, me
refleksione shumëdimensionale, me ngjyrime e kolorit autokton shqiptar. Heroi
lirik është njeriu ynë, I djeshmi dhe i sotmi, që me stoicizmin e vet sfidoi
padrejtësitë e historisë njerkë.
Kështu, duke e skalitur portretin e babait tek
poezia me titullin Babai im, pos tjerash ai shkruan:
Babai im
Si dasmat
I adhuronte luftërat
Ai burrë sy gështenjë dinte
Si askush tjetër ta përbuzte frikën
Dhe të tallej me vdekjen
deri në pafundësi
babai im
Ndjesë pastë
sa shumë e donte lirinë
Një
tablo e bukur realiste, ku malësori, i lidhur si ashti me kockën për truallin e
vet, i donte njësoj si dasmat si luftërat. Ai e përbuzte frikën dhe tallej me vdekjen, ngase shumë e
donte lirinë.
Poeti,
pas njëqind vjetësh (sigurisht e mendon 100- vjetorin e Pavarësisë së
Shqipërisë) sheh një dritë, dhe, ashtu si Migjeni që dikur kërkonte një
Mbinjeri, sikur parapëlqen një ndryshim, një risi, një metamorfozë, sepse në
poezinë “Preke lotin deri në fund” thotë:
Preke shpirtin tënd deri në lot
Nga loti do mbijë molla
Kurse nga molla
Një njeri
Krejtësisht i ri
Siç e thashë edhe në fillim, vargjet e kësaj përmbledhjeje,
si kur flasin për fëmijërinë e pa fëmijëri të poetit, si kur flasin për
dashurinë, që rrënjët i ka më thellë se sa rrënjët e urrejtjes, madje edhe kur
i kthehet ledhnajave të historisë e tregon për kalanë e vendlindjes që ishte
edhe para Rozafës, janë stolisur me fjalë të zgjedhura poetike e përplot
simbolikë e figurshmëri, duke ia siguruar vetes vendin në faqet e antologjive
më të përzgjedhura.
Vargu i lirë i Adem Zaplluzhës nuk është vetëm
formal e struktural. Jo, ai është edhe funksional dhe nënkupton edhe liri
mendimi e liri veprimi. E kjo, sipas poetit, arrihet vetëm atëherë kur njeriu
lirohet nga vetvetja:
Nëse nuk çlirohesh nga
vetvetja
Ti kurrë nuk do të jesh i
lirë
Miku im...
Këtë
e thotë edhe në fillim, në poezinë “Jepu një shans durve tua”, duke
porositur:
Të thash
Jepu një shans duarve tua
Të brishta
Dhe fluturo ku të duash
Nëpër botën e miniaturave...
Pa dashur të lëshohemi më thellë në hullinë e këtyre qilizmave të punuara me përkushtim, ku secila strofë e secila varg përshkohen nga një polisemi nëntekstuale dhe japin porosi, marrë guximin të them se përmbledhja më e re e poetit Adem Zaplluzha “Diku në fund të një fillimi” parqet një nga perlat e poezisë së sotme shqiptare, andaj edhe shpresoj shumë se do të pritet mirë nga lexuesit dhe do të këtë jetëgjatësi në bibliotekat tona.