Xheladin Mjeku: Muza që pikon dashuri

MUZA QË PIKON DASHURI

Nebih Bunjaku: “TESTAMENTI I LOTIT”, poezi, botoi SHB “ZEF SEREMBE“-Prishtinë, 2012

NGA XHELADIN MJEKU

Nebih Bunjaku, vjen në letrat shqipe me shtatë përmbledhje poezish: “Dalje nga balada“, (1994), “Gramatikë zemre”, (2004), “Terapia e dashurisë”, (2005), “Një samit për një simit”, (2007), “Prushimë buzësh”,(2008), “Zemra nuk ka dimër”, (2009) dhe “Testamenti i lotit”, (2012), që së fundi ia dha lexuesit të tij të pasinuar dhe besnik, duke ndjekur në çdo kohë fjalën e bukur dhe mendimin e tij prej krijuesi të pakontestueshëm. Lirika e tij e dëshmuar në gjithë opusin krijues sa vjen e shtrin pushtetin e saj fuqishëm në gjithë fushë-marrësin e recepientit të kësaj gjinie letrare, që me pietet e krijon dhe e distribuon tek dashamirësit e poezisë, këtu e dekada me radhë. Është thënë mbase edhe shumë herë tjera, se kjo krijimtari poetike shquhet pë veçantin e vargut, për stilin dhe vlerat e arrira. Kjo ngritje graduale me gjithë shtrirjen në shumë rrafshe krijimesh të motivuara nga ngjarje e situata gëzimi, shqetësimi, e deri tek interesimet për fenomene të ndryshme jetësore që  e preokupojnë autorin.

Historia si frymëzim i pashterrshëm i muzës poetike

Që nga cikli i parë “Testamenti i lotit”, sipas së cilës është pagëzuar edhe  përmbledhja poetike e radhës, e deri në ciklin e fundit “Stina e harrimit”, duke sjellur me vete bagazhin poetik edhe të dy cikleve tjerë: “Vula e shpirtit” dhe “Në Ishullin e mallit”, përballemi me “tronditjet poetike” të shpirtit të trazuar, herë të gëzuar dhe emotiv të autorit, që për tematikë ka jetën, si sfidë, si dëshirë dhe si besim për dashurin dhe ardhmërinë, si opsione të pasosura në lirikat e tij, në përgjithësi.

Autori është përkujdesur që cikli “Testamenti i lotit” të krijon një rreth nga Prizreni historik, deri në atë poetik, që në një mënyrë paraqet periudhën më të lavdishme të popullit, për liri, me situatat historike që përjetojnë për më shumë se një shekull, deri në ditët e pasçlirimit, ku në kryeqytetin tonë shpirtëror poezia përmbyll këtë cikël me tematikë të njohur për kauzën kombëtare. Kështu, nga poezia” “Shtëpia e Lidhjes”, ku: “Në Prizren u lidhen zemrat/ u mboll fara e Pavarësisë/ n’histori u gdhenden emrat/ në ngjizje gjaku të lirisë”, (fq. 7),  gjithnjë duke prekur tema të shumta edhe me poezitë tjera, si: “Lisi i moçëm”, “Testamenti i lotit”, “Emigrant”, ”Loti i shpirtit Çamëri”, “Kur zemra pikon dhimbje”, etj. autori prek ndjeshëm qështje nga problemet jetike të kohës, si heroizmin e luftërave për çlirim, pastaj plagën e kurbetit dhe Çamërinë, si pikën më të dhimbshme të kauzës sonë kombëtare, për të ndier edhe dhimbjen e madhe në humbjen e emrave të përveçëm të kulturës sonë, si Bekim Fehmiun, etj.

“Në kryeqytetin e zemrës

në Prizrenin heroik

na bashkojnë kujtimet

dhe Drini Poetik”

(“Në kryeqytetin e zemrës”, fq. 30)

Nuk është thënë kot se: “Kush ka qenë njëherë, do të jetë gjithëherë”, mbi parimin  e së cilës thënje e ndërlidh edhe këtë strukturim të baraspeshuar me dy kohërat e Prizrenit historik, që autori synon ta paraqes si kërthizën e zhvillimeve të mëdha për atdheun dhe lirinë.

Dashuria – portë dhe sfidë e hapur

Pastaj autori na entuziasmon me lirikat e tij plot dashuri për jetën, për dashurinë si portë hyrëse në sfidat dhe rrugëtimin e tij të pambarim, herë si kënaqësi shpirtërore, herë si shqetësim, si ndruajtje e çastit, si gëzim i arritjeve të reja, si simbolikë e ëndrrës së vazhdueshme të poetit për të realizuar dëshirat dhe për të shijuar frytet e aktiviteteve të vazhdueshme në gjetjen dhe realizimin e temave në frymën e artit poetik, që prekin tema e ngjarje të ndjeshme dhe me  emocione të herëpasherëshme shpërthyese.

Dashuria është metafora më qenësore e poezisë së Nebih Bunjakut, ku shquhet për mirëkuptimin e vazhdueshëm me lexuesin, duke e ruajtur nga zhgënjimi dhe thyerja emocionale me tematikat e prekura në rrafshin historik, që sa krijojnë pamje të dhimbshme dhe krenare njëkohësisht, aq bëjnë të kuptohet se nuk i qëndrojnë gjithmonë mirë brezit që tashmë e ka gëzuar dekadën e lirisë dhe ka synime jetën me plot kuptimin e fjalës. “Vula e shpirtit” pretendon të ndërtoj emblemën e jetës së re plot frymëzim, dashuri dhe gëzim të të arriturave në përgjithesi, duke aluduar në frutin e besimit të qenësishmën, shpirtëroren dhe ngadhnjimin mbi çdo të keqe eventuale.

Cikli poetik “Vula e shpirtit” vulos njëherë e bindshëm këmbëngultësinë e autorit në ndjekjen e pandalshme rrugën e nisur që në fillim të krijimtarisë së tij poetike, të kësaj veprimtarie jo edhe aq të lehtë – ndërtimit të motivit erotik me frymën e jetës dhe tipareve autoktone të ambientit mjedisor, me gëzimet, shqetësimet, hidhërimet, krajatat dhe vullnetin e pandalshëm të jetës me frymën e lumturisë, si shkëndija të një ardhmërie.

Fuqinë poetike të mbërthyer nga zjarri promethian e shpreh me pak vargje: “Faleminderit Promethe/gjithë zjarrin e buzëve/solle veç për ne”, (“Zjarri i buzëve” fq.45), për të vazhduar tutje me krijime të shumta, që në ndonjë rast të kujtojnë “shqetësimet poetike lasgushiane” duke protretizuar mirë dhe denjësisht figurën e femrës, si personazh frymëzimi në ciklet në vijim. Këtu shquhen, sidomos poezitë: “Miniera e shpirtit”, “N’syrin tënd kërkoj azil”, “Busulla ime” ,”Valët e jetës”, “Antologjia e mallit”,  “Magjia e buzëve”, “Ylli im”, “Lulja e Bregut të diellit”, “Loti i lules” e ndonjë tjetër, që mbeten për t’u kuptuar e shijuar nga recepienti koshient.

“Vula e shpirtit tim

Nëpër dallgë të jetës

Pa ty jeta s’ka kuptim

O diell i t’vërtetës

Pa ty s’agon dita

Lulja nuk çel dot

Vula e shpirtit tim

Zemër n’jetë e mot

Je simbol dashurie

Urë që bashkon zemra

Vula e shpirtit tim

Që vulos dy emra

(“Vula e shpirtit”, fq. 48)

Edhe cikli “Në Ishullin e mallit” ka për tematikë dashurinë, gjithnjë duke vazhduar me sforcimin e mendimit të poetit deri në bindjen se po ndërton “Kushtetutën e shpirtit”, ku: “Kushtetutë e shpirtit/ Nen për nen të dua/ Ma mbushin zemrën gëzim/ Gjithë ligjet e tua”, (fq. 69). Poezia “Loti i lules” kujton pjesën tjetër të medaljes së dashurisë, frikën nga ikja e kësaj ëndrre të pambaruar për asnjë çast tek gjithë njerëzimi, e shprehur edhe në vargjet lirike të Nebih Bunjakut, duke tërhequr një digresion në rrafshin e frikës dhe besimit të triumfit të së vërtetës mbi dashurinë sublime për jetën.

Zemra është organ i ndieshëm dhe i domosdoshëm tek njeriu. Në poezinë  e Nebih Bunjakut, ajo vjen si diçka që përmbyll gjithë fuqinë shprehëse dhe krijon bindjen se aty qëndron gjithë fuqia e besimit dhe ndërlidhja shpirtërore, duke kërkuar forcën dhe besimin e ndërsjellë, ku: “Unë ta ruaj si sytë e ballit/mbështjell me mjaltë e vaj ulliri/tjetrën ruaje n’fund zinxhiri/të puthitur midis gjiri”, (“Me dy zemra”, fq. 76). Një intimitet që shpreh denjësisht gjithë ajkën e krijimit të kësaj poezie erotike dhe mjaft fuqishëm ndërlidh ndjenjën shpirtërore dhe emocionale të shprehur në lirikat e tij.

Poezitë e moshës

Në ciklin poetik “Stina e harrimit” autori na sjell një befasi të këndshme, duke insistuar në pasqyrimin e realitetit të jetuar çdo ditë. Përderisa në ciklet tjera takojmë poezi motivesh të ndryshme nga historia, nga  aktualiteti dhe  imagjinata e tij krijuese me motivacion dashurinë, frutet e punës  në krijimtari, etj. këtu takojmë frymën e poezisë së moshës, nëse guxoj ta quaj  kështu këtë cikël, meqë pjesa dërmuese e tërë lëndës poetike që shtjellohet në këto lirika prek një periudhë kohore të ndieshme. Pas një kohe të gjatë të krijimit të opusit të tij letrar me motive dhe vlera tashmë të dëshmuara, autori e ka pikasur edhe një periudhë që domosdo e ka rëndësinë dhe peshën e saj. Ai nuk ngurron t’i këndon edhe moshës së tretë, duke ndërtuar kështu nje cikël të veçantë poetik me tema dhe ngjarje nga aktualiteti ditor, që mund t’i prek veç një krijues kurreshtar dhe vigjilent, përvoja e të cilit është e dëshmuar plotësisht. Portretizimi i vetvetës që në fillim të këtij cikli flet bindshëm se këtë poezi e ka pikasur që në embrion dhe ka zënë fillet e kësaj krijimtarie me temë bosht moshën e tretë dhe ndryshimet e jetës në këtë periudhë kohore:  “Borën në kokën time/e zë dhe pranvera/ s’është borë e një viti/ nuk e shkrin as vera”, (“Stina e harrimit”, fq. 82).

Nebih Bunjaku, si duket tashmë gjen tema të mjaftueshme dhe me përpikëri i  shtjellon ato që i zë syri dhe mendja e tij, duke analizuar e vlerësuar edhe veset e shoqërisë, që sa vijnë e pësojnë deformime, për të lënë gjurmë të pakëndshme dhe me pasoja të mundshme në të ardhmen. Të këtyre tematikave janë poezitë: “Kameleon”, “Gjarpri i zi” dhe “Përrallë e vërtetë”.

Por, pavarësisht këtyre që u thanë më lartë, autori me mjaft përkushtim vetëm përmes katër vargjeve në poezinë “Zemrën Saharë” përmbyll mendimin, ku: “Shpirtin oazë Nili/ por zemrën Saharë/pa ty shpirtja ime/ syri im ujëvarë”, ku përfundimisht jep shembullin më pikant se muza e tij krijuese vazhdon të mbledh nektarin e dashurisë në gjetjen e sigurt të vlerave të reja dhe në vjeljen e frutave shpirtërore të poetikës së tij.

Frymëzim i ri i fjalës

Sa herë takojmë poezinë e Nebih Bunjakut, qoftë edhe si rilexim, mbesim  në fillimin e njohjes së fshehtësive që ndryn brenda fjala poetike me vlerat që sjell tek ne, të botuara deri tash. Mbresat nga leximi i kësaj përmbledhje, pavarësisht se është thënë edhe herë tjera për këtë krijimtari dhe strukturën e ndërtimit me elemente stilistike dhe tematika të shumta, nuk ka si të anashkalohen pa u thënë sërish, për faktin se shquhen për formën e ndërtimit strukturor të vargut poetik, muzikalitetin, metaforat dhe rimën, si element i pranishëm pothuajse në tërë krijimtarinë poetike të autorit.

Nebih Bunjaku në krijimtarinë e tij poetike në vazhdimesi sjell frymëzime të reja dhe ruan me gjelozi strukturën e vargut, rimës dhe motivit që ka në spikamë në gjithë krijimtarinë e tij letrare. Ky rrugëtim poetik vjen tek receptori si një ngritje e pandalshme,  që na obligon ta respektojmë dhe absorbojmë si vlerë, art dhe mesazh.