Mërgim Korça: A mund të shkruhet historia duke mohuar e duke shfytyruar fakte?

NJË  PYETJE  ASPAK  RETORIKE  secilit lexues :

A  MUND TË  SHKRUHET HISTORI DUKE MOHUAR E DUKE SHFYTYRUAR FAKTE

APO, DUKE KONSIDERUAR FAKTE KREJTËSISHT TË PAQËNA, SI TË VËRTETA ?

Shkruar nga : Mërgim Korça

NË VËND TË HYRJES

Ësht’e qartë se kritika, në masën thuajse tërësore, nuk mirëpritet.  Kjo pak por e sigurtë.  Kurse me historianët, reagimi i tyre kalon pastaj në skaje shumë të pakëndëshëm dhe ABC-ja e përgjigjeve të tyre është “ Si ka mundësi që, me sa dijmë né, filani as nuk është historian por ...”.  Pa dashur të bëj krahasime me shkencat egzakte ku dy disiplinat nuk për-puthen, por në lëmín’e shkencave shoqërore, në nivelin nga më mesatarët të disiplinave universi-tare, vetë lënda e HISTORISË nuk administrohet si fakultet më vete por, në universitetet perëndimore është trajtuar si FAKULTETI  I  HISTORISË  DHE  FILOZOFISË, kurse në shtetet që shëmbull morën shkollat e larta të Bashkimi Sovjetik, qenë ngritur fakultetet e  HISTORI-GJEOGRAFISË.  Me këtë pohim nuk e kam aspak si objektiv fyerjen e specialistëve të këtij lëmi  por, e theksoj se dua të nënvizoj që një specialist i fushës së shkencave egzakte nuk ka sepse të ndjehet i nënvleftësuar nga specialitët historianë sa i takon grumbullimit të fakteve historike, pa lére pastaj në analizën logjike të tyre, për të mos folur pastaj sa u takon rrjedhojave koherente që ky di të nxjerrë !  Mbas këtyre  saktësimeve, them se e kemi të drejtën që t’a trajtojmë  pyetjen lidhur me titullin e shkrimit.

Do të vazhdoj me një të dhënë statistikore e cila shumë prej lexuesve të nderuar mund t’i çudisë.  Po.  Jo vetëm t’i çudisë por edhe t’i fusë në mendime të thella !  Në të largëtin muaj Janar të vitit 1924, kur përfundimisht drejtimi i Bashkimit Sovjetik kaloi në duart e Josif Visarjonovic Stalinit, (sepse praktikisht që nga viti 1922, kur Lenini pësoi hemorragji cerebrale, Stalini e mënjanoi kryesisht Trockin dhe u vu në krye të P.K.B.S.), nga të dhënat statistikore rezultonte se popullata  përbëhej prej 176 miljonë banorësh.  Fillimi i Luftës së II-të Botërore e gjeti B.S. me një të dhënë shumë të ndryshëme nga e para :  155 miljonë banorë përbënin popullatën e B.S. !   Natyrshëm pati lindur pyetja :   Po 21 miljonët e tjerë ç’u bënë ?   Ishin pushkatuar, eliminuar, internuar në gulagët e mallkuar, etj. etj. ...

E zura në gojë këtë dëshmí statistikore thjeshtë për të dalë me një krahasim ku genocidi i ushtruar nga Stalini, i ballafaquar me atë të Hitlerit, bën që ky i fundit të emërtohet tamam si diletant !   Mirëpo historia e shkruar mbas mbarimit të konfliktit botëror, Hitlerin e quan kriminel të skajshëm kurse Stalini, mjeshtri i tij në fushën e genocideve, lihet në hije dhe në këtë drejtim ... harrohet !  Pse ngjet kjo ?  Sepse B.S. ishte i radhitur me forcat q’e fituan luftën e si pasojë dihet që historin’e shkruajnë gjithmonë fituesit !   Kësisoji vëndi ku pati triumfuar ai revolucion gjakatar i Tetorit 1917, vëndi që vazhdoi e u propagandua si Parajsa Tokësore ku nuk egzistonte më shtypja dhe shfrytëzimi i njeriut prej njeritut në fakt, ditë mbas dite e vit mbas viti, duke filluar e të dëgjoheshin dora dorës edhe britmat e dhimbjeve të humbësve përgjatë atij revolucioni, erdhi dhe pamja e tij u rikristalizua pa u mbyllur akoma shekulli i XX-të, duke u bërë aktualë proverbet filluar që nga ai i romakëve të lashtë, VAE VICTIS, i cili i përkthyer shqip merr kuptimin MJER HUMBËSIT, e deri tek më bashkëkohori që fton :  STUDJOJENI  HISTORINË  E SHKRUAR NGA FITUESIT POR ... JETONI EDHE ME TË VËRTETAT E FSHEHURA NGA FITUESIT SI EDHE ME EMOCIONET QË JU NGJALLEN DUKE I DËGJUAR HUMBËSIT !

Përgjatë kësaj hyrje e cila u përzgjodh vetëm si urë lidhëse për sa duam të hedhim në letër në vazhdim, do t’ia rikujtojmë lexuesit një pohim, njerin nga pohimet e fundit të Leninit, (i cili së bashku me Trotsky-n ishin ata q’e ideuan dhe e zbatuan Revolucionin e Tetorit  me të gjithë terrorin kriminal   si edhe gjakderdhjen pasuese).  Pohimi i tij është pjes’e testamentit të Leninit i cili testament kurrë nuk u zu në gojë nga historianët e ideologjizuar të bolshevizmit stalinist.  Ky testament,  të cilin në pranín’e të shoqes, Krupskaja-s, Lenini i a diktoi sekretares së tij Maria Volodicheva, (filluar në Dhjetorin e vitit 1922 e përfunduar në Janarin e vitit pasues 1923), e shoqja i a dorëzoi, sipas porosisë Leninit, Kongresit.  Përgjatë tekstit Lenini i propozon shprehimisht Kongresit që Stalini të hiqej si Sekretar i Përgjithshëm i P.K.(b)B.S. duke e cilësuar Stalinin si “... I pagdhëndur, i dhunshëm dhe i prirë drejt abuzimit të pushtetit !“

E gjithë kjo “Letër drejtuar Kongresit ”, (e mbiemëruar si Testamenti i Leninit), sipas kërkesës vetë Leninit, duhej publikuar vetëm mbas vdekjes së tij.  Kurse në fakt ajo letër priti e priti plot 33 vite derisá Kongresi i XX-të i P.K.B.S. e bëri publike përmbajtjen e saj !  Pse e gjithë kjo vonesë ?  Sepse Lenini atëbotë nuk qé më fitues por ... humbës.

Po ksisoji edhe Trotski, krahu i dikurshëm i djatht’i Leninit, (i cili shkroi në Turqi veprën “Revolucioni i Tradhëtuar”),  në B.Sovjetik u bë edhe sinonim i spiunit e tradhëtarit ! Pse ?  Sepse edhe ky qé edhe më humbës se sa ... vetë Lenini !

Si përfundoi ai revolucionar ?  Në vitin 1929 ikën nga Bashkimi Sovjetik dhe strehohet në Turqi.  E ndjekin kudo agjentët e Çeka-s, në vazhdim GPU, (e pastaj i emërtuar ky institucion kriminal mbas NKVD, që nga 1954 e deri në fund, KGB).  Duke qen’i rrezikuar, në 1935-ën ikën në Francë. Mirëpo edhe atje, tentakulat e GPU-së fillimisht Dzerdjinski, në vazhdim pas tij edhe Yagoda me shokë, të drejtuar nga diktatori, nuk i ndaheshin Trotski-t as atje.  Në qershorin e vitit 1935 ai detyrohet edhe ikën duke u strehuar në Oslo.  I gjurmuar dhe i rrezikuar edhe në Norvegji, ish krahu i djatht’i Leninit detyrohet dhe në janarin e 1937-ës, i lejuar nga Presidenti i Meksikës Cardenas, gjen strehë në Meksikë derisa ... më 21 gusht të 1940-ës, ekzekutohet me një goditje kazme mbas koke nga agjenti i GPU-së, spanjolli Ramón Mercader !  Nuk mundem të mos t’a veçoj në kuadrin ekësaj analize  edhe një detaj të vogël, një nga ata që ... fituesit kurrë nuk i zenë n’gojë.  Vrasësin e Trotsk-it e kapën trup-rojet e tij duke i a dorëzuar policisë meksikane. Si pasojë Mercaderi qëndroi i burgosur deri në vitin 1960.  Kurse nënës së tij, Caridad Del Rio, aktiviste komuniste si edhe agjente e GPU-së si edhe i biri, me t’u arrestuar Ramóni, asaj i u dha strehim në Bashkimin Sovjetik dhe në vitin 1941 Stalini e dekoroi me Urdhërin e Lenin-it !  Si t’a emërtojmë këtë veprim, mbasi u njohëm krejtë fluturimthi me zhvillimet e mësipërme ? Sipas meje, e them me plot gojën, Bashkimi Sovjetik ishte tamam shteti ku sistemi i rrënjosur, si pasoj’e një dhune të tejskajëshme dhe gjakatare, ishte një sistem ku, me përjashtimin e diktatorit suprem, asnjeri nuk ndjehesh i sigurtë se çdo t’i sillte dita e nesërme ! Megjithatë ai sistem ishte një realitet dhe si i tillë patjetër që duhet kundruar, gjykuar si edhe duhen nxjerrë edhe përfundimet e ndërsjella, aq më tepër që pikërisht prej andej frynë drejt Shqipërisë ato vorbulla tufanesh edhe shtjella shkatërruese që, së bashku me atë ideologjí të mbrapshtë, e shkëputën vëndin tonë për gjysëm qindvjeçari nga Perëndimi duke na rrjeshtuar me  shtetet mjerane lindore të pasluftës së II-të Botërore !

HEDHJE DRITE RRETH NJË MOMENTI KUPTIMPLOTË

Periudha mbas Luftës së Parë Botërore karakterizohet nga rrethana, situata si edhe zhvillime të shumëllojëshme.  E doemos edhe vetë këto përfaqësohen nga kategori të ndryshëme personazhesh gjithsecili grup prej të cilëve kishte pikëpamje krejtësisht të ndryshëme sa u takon vlerësimeve politike lidhur me interesat kombëtare.  E përqëndrojmë tashti vështrimin tek ajo kategori grupimi politik, i cili interesat e Shqipërise i shikonte të mbrojtura nga vëndi ku kishte triumfuar ideologjija marksiste-leniniste edhe qé vendosur pushteti i punëtorëve dhe i fshatarëve, tashmë të çliruar nga dhuna kapitaliste shfrytëzuese, Bashkimi Sovjetik.  Frymën komuniste pra në Shqipëri nga Bashkimi Sovjetik e sillnin Sejfulla Malëshova, Llazar Fundua e Koco Tashkua me shokë.  Po këte frymë  e sillte edhe Zef Mala, nga perëndimi.

Pa u ndalur e të trajtohet veprimtaria e këtyre idealistëve me hollësí, nuk do të shmangemi veç pa i vënë në dukje disa momente kulmore të veprimtarísë tyre e doemos edhe disa nga përfundimet e nxjerrë prej tyre.

- Që të gjithë, pa përjashtim, e donin të themeluar një parti komuniste shqiptare.

- Që të gjithë, me sa u vinte ndoresh, u munduan që t’i bindnin drejtuesit e Kominternit që në të të përfaqësohej edhe partia komuniste e shqiptarëve.

Mirëpo me gjithë vullnetin e mirë të tyre, sapo filluan diskutimet, Llazar Fundoja, i cili fliste nga pozitat e një ideologu te K.Çl.N. e që i gjykonte me sy kritik qëndrimet staliniste, duke qenë ai vetë i prirë ndaj së majtës europiane, u kundërshtua me  ashk nga Ali Kelmendi.  Në vazhdim edhe Sejfulla   Malëshova i dolli krah A.Kelmendit e kësisoji daç Dimitrovi si Kryetar i Kominternit e daç kur e kryesonte mbledhjen Vilhelm Piku, sekretari i tij, nuk dinin çfarë qëndrimi të mbanin por u bënin thirrje komunistëve shqiptarë për mirëkuptim si edhe marrëveshje !

Aspak e ndryshëme gjëndja edhe në Shqipëri pergjate vitit 1941. Po ky ishte terreni kur të dërguarit e Titos Miladini dhe Dushani e formuan  Partinë Komuniste Shqiptare.  Jam i detyruar t’a theksoj një moment kyç të asaj kohe e të atyre rrethanave ku Enver Hoxhën, duke e kthyer nga rruga, tamam e mori për krahu Koço Tashkua për në mbledhjen e formimit të partisë si edhe faktin që delegatët jugosllavë ngulën këmbë të mos kishte asnjë kryetar të ish grupeve komuniste në mbledhjen për formimin e Partisë Komuniste !  (Pa as më të voglin dyshim ata e kërkuan këtë përzgjedhje për qëllim të tyrin).  Cila hamëndja më e përhapur ?   Ata niseshin nga fakti se e kishin nuhatur që Enver Hoxha, falë prirjeve të tija skajshëm egoistike drejtë abuzimit të pushtetit, të zhvilluara këto në një terren mediokriteti kulture të përgjithëshme, i krahasuar me Sejfulla Malëshovën, Koço Tashkon pa lé Llazar Fundon, ishte elementi më i përshtatshëm për t’a patur një mbështetës të bindur të tyrin, (të interesave jugosllave në Shqipëri) !  Kështu më 8 Nëntor 1941 në Tiranë u themelua P.K.Shqiptare nga shkrirja e tre grupeve kryesore komuniste dhe doli Komiteti Qëndror Provizor i përbëre nga :  Enver Hoxha, Qemal Stafa, Koçi Xoxe, Tuk Jakova, Ramadan Çitaku, Kristo Themelko dhe Gjin Marku.

Pa u zgjatur fare me hollësira karakteri ngjarjesh në vazhdim, por për t’a vënë në dukje ngjashmërinë ndërmjet përkufizimit të Leninit  lidhur me Stalinin, (i pagdhëndur, i dhunshëm dhe i prirë drejt abuzimit të pushtetit), nga njera anë, dhe veprimeve të Enver Hoxhës, nga ana tjetër, u hedhim një sy zhvillimit të ngjarjeve me personat protagonistë të përhapjes ideologjisë komunizmit në Shqipëri. Katër komunistët më me peshë, (tre prej të cilëve), t’edukuar në Bashkimin Sovjetik e q’e mbollën farën komuniste në Shqipëri, sipas radhës ku e si përfunduan ?

Llazar Fundua në Nëntorin e vitit 1944, mbas torturash çnjerëzore u vdiq në dorë torturuesve.  Çfarë lexojmë në  librin e titulluar “Kur lindi Partia”, shkruar nga vetë Enver Hoxha ?  “... Në  emër të Komandës së Përgjithshme të Ushtrisë Nacional Çlirimtare Shqiptare do të jepja urdhrin për dënimin e merituar të Zai Fundos.” (Nuk po vazhdoj me hollësira e t’i a paraqis lexuesit edhe letrën fac-simile të Enver Hoxhës me të cilën ai urdhëron edhe detaje se si të torturohet e pastaj të pushkatohet Zaji i Fundove, që publiku i gjerë shqiptar  besoj e ka patur rastin t’a lexojë).

Por, për të qenë sa më të saktë dhe faktet të shikohen nga një këndvështrim edhe më i gjerë, ashtu si kanë qenë, po i a sjellim edhe letrën e Enver Hoxhës drejtuar më 20 Korrik të vitit 1947 duke i kërkuar  takim A.A. Zhdanovit, Kryetarit të Presidiumit të  Sovjetit Suprem ku i drjtohej atij shprehimisht si vijon :

“Ne mund të dekllarojmë se në partinë tonë uniteti i mendimit dhe veprimit gjithmonë ishin në lartësinë e detyrës. Elementët arkeo-marksistë dhe trockistë, grupi fraksionist antiparti, u likuiduan pa mëshirë që në fillim të krijimit të partisë sonë, pa shkaktuar asnjë pasojë. Të gjithë elementët udhëheqës të këtyre grupimeve, si Zai Fundo, Anastas Lulo, Niko Xoxi, Dhimitër Fallo, Aristidh Qendro, Cici Andrea, Sadik Premte, u bënë të padëmshëm, shumica e tyre u ekzekutuan në kohën e luftës, dy ose tre prej tyre ndodhen në burg, njëri prej tyre ndodhet në Itali.”

A ka nevojë të nënvizohen kalimet ku Enver Hoxha thekson se “u likuiduan pa meshirë  ose shumica e tyre, (elementët udhëheqës të grupeve fraksioniste-shënim M.K.), “u ekzekutuan në kohën e luftës”?  Këto faktet historike të dokumentuara e që historianët e ardhshëm të paindoktrinuar padyshim shpresojmë se do t’i nxjerrin në shesh.  Mirëpo historianët e ardhshëm, jo më të ideologjizuar si ish historianët e periudhës së diktaturës egër komuniste që vazhdojn’edhe e shtrembërojnë historinë, do të thellohen e të nxjerrin edhe përfundime se pse Enver Hoxha, tek i drejtohet kryetarit të Presidiumit të B.S., si garanci-kalimi për t’u takuar me të, i mëshon egërsisë me të cilën u trajtuan Llazar Fundua me shokë.  Një përndritje sado e vogël e figurës A.A.Zhdanovit e jep pa mëdyshje këtë arësye.  Si personi i dytë i P.K.B.S. mbas Stalinit, ai njihej si skajshëm i egër në mbështetjen e luftës së Stalinit kundra kundërshtarëve të tij potencialë.  (Në vazhdim, e dijnë vetë Anna Ahmatova me gjithë Michail Zoshchenko-n si shkrimtarë si edhe kompozitorët Dimitri Shostakovich-i me gjithë Sergei Prokofiev-in edhe Aram Hachaturian-in se sa të rëndë e kanë ndier mbi supet e tyre trysnin’edhe kontrollin kufizues të ushtruar nga ana e parimorit A.A.Zhdanovit !)

Kurse sa i takon Zef Malës, ideologut të grupit komunist te Shkodrës, po sjellim një urdhër tjetër dhënë nga Enver Hoxha më 4 të Prillit 1944, (i cili nuk ka se si të mos jetë i njohur nga historianët e ideologjizuar se ështe pjes’e fondit  A.Q.Sh.), dhe drejtuar Nako Spirut ku ai shprehet :  “Zef Mala të mos shkojë në Kosovë. Përkundrazi ta dekoroni me një plumb kresë. Ai s’ është i mirë dhe duhet të zhduket. Gjeni mënyrën që të mos kuptohet, por në asnjë mënyrë të mos lihet pas dore.”

Nuk ka se si mos të zihet në gojë edhe një dëshmi tjetër lidhur me rrezikun q’e ndiqte Zef Malën.  Ky sapo qe kthyer nga internimi në Ventotene dhe vete në Pezë për t’u strehuar.  Ka dëshmi t’asaj kohe q’e vërtetojnë se Myslym Peza i kishte thënë “… Hik or babë e mçifu m’Tironë se dun me të vra.”

U erdhi koha tashti pohimeve të këtyre dy ideologëve të komunizmit shqiptar.  Pa u zgjatur fare po i sjell lexuesit njerin nga pohimet madhorë të Zef Malës ku përmblidhet e gjithë filozofia e tij e mbruajtur dora-dorës prej përvojës që ai fitonte nga jeta :  “Zbatimi në praktikë i ândrrës iluzore të Karl Marx-it, përfundoi në praktikë në nji kasaphanë madhore me të cilën u kunorzue nji MAKTH  MARRAMÊNDËS  I  KUQ !”

Ndërsa Llazar Fundua, edhe ky shprehej i zhgënjyer :  “Komunizmi që né e idealizuam si Krishti, ia kaloi edhe Satanáit nga ligësitë !” Kurse lidhur me përvojen e tij në Bashkimin Sovjetik ai shprehej :   “Shoqëria sovjetike u pa se ishte e ndrydhur mes dy domosdoshmërishë themelore :  e para, të garantonte qëndrueshmërinë absolute të pushtetit politik, dhe e dyta të mbante në këmbë një sistem i cili në themel ishte kundra prirjeve njerëzore sa i takon iniciativës së lirë “.

Po mëkati i Sejfulla Malëshovës cili qé ?  Mëkati i profesorit të Universitetit Lomonosov që më 1926-ën e që u kthye në Shqipëri në vitin 1941 pikërisht t’a përkrahte e t’a mbështeste atë që u quajt Lufta Nacional Çlirimtare, ishte diskutimi si edhe pozicionimi i tij në Plenumin e Beratit të mbajtur më 23 Nëntor 1944, ku profesori si edhe mendimtari komunist e kritikoi ashpër Enver Hoxhën duke e quajtur njeri që lëkundej mes dy ekstremesh :  nga njera anë sillej si oportunist e nga ana tjetër vepronte si sektarist i skajshëm !  Ja, kjo e gjitha !  E për këtë pikëpamje të tijën ai u internua dhe ndërroi jetë mbas 24 vitesh, po në internim !

Po për intelektualin Koço Tashkon, (e diplomuar në Universitetin e famshëm të Harward-it), pedagog i filozofisë në Universitetin e Moskës, i cili qëndroi në Bashkimin Sovjetik deri më 1938-ën dhe u kthye në Shqipëri si i ngarkuar nga Kominterni t’a formonte partinë komuniste Shqiptare, si u zhvilluan ngjarjet ?  Më 1960-ën u përjashtua nga partia me akuzën si agjent i sovjetikëve duke e internuar në disa nga zonat e internimeve në Shqipëri.  Mbas tetë vitesh internimi u burgos dhe kaloi dhjetë vite të tjerë të jetës së tij prapa hekurave të burgut famëkeq të Burrelit. Edhe kur u lirua nga burgu, personi të cilin Koço Tashkua e mbajti nënë sqetullën e tij mbrojtëse kur u themelua P.K.Sh. por tashmë ishte bërë diktator i Shqipërisë komuniste, i a kishte përcaktuar fatin Koço Tashkos dhe e detyroi   të jetonte me familjen e tij në internim ku edhe vdiq mbas katër vitesh internimi të përsëritur !

Ky qe qëndrimi i Enver Hoxhës ndaj katër prej intelektualëve të shquar të cilët punuan me shumë përkushtim t’a përhapnin ideologjinë komuniste në Shqipëri kur Enver Hoxha jo në udhëheqje, por as në grupin komunist të Korçës nuk qasej dot nga që përflitej qëndrimi i tij.  Mirëpo kur i mbështetur nga Koço Tashkua e bëri hapin e parë dhe u pranua në grupin e Korçës, atëbotë egoizmi i tij i pashoq si edhe etja për pushtet e bënë që Enver Hoxha në çdo hap të tijin të prirej drejt mënjanimit të njerëzve të aftë e që i bënin hije atij lidhur me parësin’e udhëheqjes P.K.Sh.  Kështu Sejfulla Malëshova, i nisur nga veprimet e tija, (të E.Hoxhes – M.K.), arriti që në Plenumin e Beratit t’a quante vijën e tij daç oportuniste si edhe sektare.  Pikërisht këtu vjen çështja që historianet e rinj, duke i studjuar me paanësí dokumentat arkivale, e kanë mundësinë të arrijnë në përfundime logjike lidhur me veprimet e kaluara historike që historianët e periudhës diktaturës i kanë pasë shtrembëruar dhe interpretuar si i vinte mbarë diktatorit !  E për t’a mbështetur këtë arsyetim lidhur me përcaktimin e Sejfulla Malëshovës, i cili në parim duket kundrathënës, (si mund të ishte pozicionimi i E.Hoxhës daç oportunist e njëkohësisht edhe sektár), u hedhim dritë dy momenteve kyçe :  E.Hoxha mbështeste K.Xoxen, Tuk Jakovën, Bedri Spahiun, Miha Lakon, Pilo Peristerin, Ramadan Çitakun, Kristo Themelkon si edhe të gjith’ atë kategori komunistësh me horizont shumë të kufizuar ose edhe të pashkolluar, të cilët nuk përbënin asnjë rrezik t’i bënin hije atij përgjatë shtegut të së ardhmes së menjëherëshme.  Duke e trajtuar  këte kategori si mbështetëse të tij, ai menjëherë që gjatë luftës e filloi plotësimin e objektivave të tij duke zbatuar terrorin partiak që Sejfulla Malëshova e konsideroi vijë që e kishte çuar P.K.Sh. të merrte trajtën e një partije terroriste sepse, krahas eliminimit fizik të palës jo vetëm kundrakomuniste aktive dhe të nacionalistëve të mirëfilltë, ai ushtroi edhe eliminimin fizik brënda vetë “species komuniste” sepse Enver Hoxha akuzohej si dekonspirator që kishte çuar në eliminimin fizik nga ana e organeve qeveritare edhe të aktivistëve të L.N.Çl. si p.sh.Qemal Stafës, Vasil Shantos, Sadik Stavalecit, (rivalëve potencialë për t’u vënë ne krye te P.K.Sh.) !

Duke ardhur e duke e ngushtuar tashti hullín’e ngjarjeve, mbas marrjes së pushtetit në duart e saj, P.K.Sh. nën diktatin e drejtpërdrejtë të Enver Hoxhës, i nënështruar ky totalisht ndaj udhëzimeve të këshilltarëve jugosllavë që objektiv të tyrin kryesor kishin nënështrimin e Shqipërisë ndaj interesave të tyre të kaherëshme, e filloi luftën tejet të egër dhe gjakësore ndaj kategorive të ndryshëme të shoqërise asokohëshme shqiptare duke u përqëndruar fillimisht në çfarosjen e ajkës intelektuale si edhe patriote kombëtare, kategori në të cilën përfshihej edhe kleri i çfarëdo besimi pastë qenë ai !   Në vijim goditja u përqëndrua në mbështetesit si edhe pjesëmarrësit në L.N.Çl., (e ashtuquajtur e tillë sepse P.K.Sh. atë luftë e transformoi në Luftë të mirëfilltë Civile), të cilët mendonin me kokën e tyre dhe nuk i nënështroheshin verbtazi urdhërave të diktatorit të ardhshëm të Shqipërisë.  Në këtë kategori hyjnë të gith’ ata që u dënuan si Grupi i Deputetëve.  E pastaj vijnë me radhë të gjitha kokat e prera të atyre që i udhëhoqën dhe i drejtuan formacionet partizane e deri tek ata që u emërtuan në vazhdim Grupi Antiparti i Ushtrisë, Grupi Antiparti i Ekonomisë, e deri sa erdhi çasti që u zhdukën edhe Mehmet Shehu e Kadri Hazbiu !  Kësisioji nga fotografia e 28 Nëntorit 1944 kur qeveria provizore hyri në Tiranë, mbetën gjallë vetëm Myslim Peza, Spiro Koleka, Haxhi Lleshi e ndoshta ndonjë tjetër, persona krejt të pa personalitet e që Enver Hoxhës nuk i patën bërë asnjëherë hije e prandaj edhe … nuk i çfarosi !

KQYRJE NJERËS PREJ SHIFRAVE STATISTIKORE

Pa i a hyrë analizës krimeve, burgosjeve si edhe internimeve sistematike të bëra nga ana e Enver Hoxhës, (dishepullit besnik të Stalinit), për t’a terrorizuar popullin shqiptar, do të sjellim një shifër tamam rrënqethëse pohuar nga ish gjeneral Halim Xhelua, ish zv/ministër i Brëndshëm i regjimit diktatorial e pastaj i vdekur (apo i asgjësuar nga sigurimi i shtetit në burgun e Burrelit, sipas familjarëve të tij).  Sipas dëshmísë së tij, në zbatim të  porosisë diktatorit q’e donte  t’a kishte popullin në pëllëmbë të dorës, në vitin 1960 kur Shqipëria ishte e populluar nga 1 miljon e gjashtëqindmijë banorë, sigurimi i shtetit dispononte 400.000 dosje aktive për atë popullatë !

Këtu e marrim  tashti  pikënisjen e mirëfilltë lidhur me problemin që duam të trajtojmë. Përgjatë periudhës 47 vjeçare të diktaturës komuniste u punua në mënyrë të dhunëshme dhe skajshëm diktatoriale të thyheshin fillimisht e pastaj edhe të asgjësoheshin të gjitha normat e moralit si edhe të etikës popullit tonë të vendosura dhe të ruajtura që prej së paku gjashtë mijëvjeçarëve, (deri ku shtyhet sipas studjuesve të huaj, në thellësín’e historisë, lashtësija e Kanuneve tonë të Maleve që zbatoheshin si ligje të pashkruar sa kohë që nuk egzistonin institucionet shtetërore) !  Gjithashtu përgjate diktaturës gjakatare komuniste, e gjithë plejada e atdhetarëve të skajshëm si edhe intelektualëve të shquar që jo vetëm luftuan por edhe punuan për atë mëvehtësí të 28 Nëntorit 1912 e gjithashtu u munduan që Shqipërine t’a bënin një njësi të njëllojtë me të gjitha shtetet europiano-perëndimore, u kosit dhe u asgjësua dhunshëm së bashku me familjet e tyre duke i pushkatuar, kalbur burgjeve ose duke i internuar në kampet famëkëqinj të internimit !  E kjo e gjitha per ç’arësye ?   Për t’ia shtruar rrugën e për t’a mbajtur në pushtet  mbi  40 vite diktatorin i cili parim si edhe pikësynim  të jetës së tij kishte :   Marrjen si edhe mbajtjen me dhunë të pushtetit shtetëror !  Cila qé karakteristika kryesore e veprimeve të Enver Hoxhës për t’i a  arritur pikësynimeve të tij ?  Nga njera anë miklimi si edhe afrimi i elementëve  krejtësisht të pavlerë duke u dhënë grada si edhe poste, (të cilët këta mundoheshin t’i mbanin  me çdo kusht, të ndërgjegjshëm se vetëm rastësija u a kishte dhënë këtë mundësí), e në vazhdim zhdukja e tyre, (me akuza nga më të ndryshëmet dhe krejtësisht të hamendëshme), e duke i zëvëndësuar me elementë  të  tjerë të përkohëshëm por fillimisht besnikë deri në marrëzí të tyren, ndaj diktatorit !

Përgjatë kësaj  brazde doemos erdhi duke u konsoliduar edhe morali i ri sipas të cilit shkenca e shkencave duhej konsideruar ideologjia marksiste-leniniste e cila duhej të ishte shtylla kurrizore e sejcilës prej shkencave jo vetëm shoqërore por edhe atyre egzakte !  Deri këtu arriti marrëzija e diktatorit së cilës, jo vetëm që me servilizëm të tejskajshëm i përuleshin bashkëpunëtorët politikë por, i përkuleshin dhe bënin garë se cili të tregohej më besniku në zbatimin e atyre direktivave, edhe e gjithë shtresa e intelektualëve të rinj që në vazhdim u bënë akademikët si edhe  historianët tanë të nderuar !

Mjafton që secili lexues kureshtar dhe i interesuar të lexojë pjesë nga vëllimi me titullin   “Historia e Shqipërisë” me autor Prof. Stefanaq Pollon dhe bashkautor Prof. Arben Puton, ku ka shkruar rreth udhëheqjes partisë, dashurisë diktatorit për Kosovën, kolektivizimit bujqësise si edhe qëndrimit ndaj besimeve fetare edhe Prof.Kristo Frashëri, edhe nuk ka aspak nevojë të zgjatem unë me komente pa lé me krahasime për t’a ravijëzuar personalitetin e këtyre historianëve skajshëm demokratë të sotëm !  Sa për të vënë në dukje njerin nga mashtrimet më të themeltë që i bëhej së vërtetës historike nga kjo kategori historianësh, do t’i referohem njerit prej pohimeve nga më skandalozët por njëkohësisht aq gjerësisht të përmendur sa që lexuesit jo të vemendshëm mund t’i shkasë e mos t’a verë ré.  E kam fjalën tek përcaktimi i kulmit të demokracisë shprehur si  Shteti i Diktaturës së Proletariatit !(?) Pyetja shtrohet : Si kishte mundësi të vihej shënja e barazimit ndërmjet caqeve gjuhësorë demokraci si edhe atij diktaturë ?   Sistemi ynë ose ishte vërtet një sistem diktatorial, e atëbotë nuk mund të ishte shtet demokratik, ose e anasjellta !  E historianët tanë edhe akademikë të nderuar, e përcaktonin sistemin tonë të diktaturës proletariatit si shëmbullin e vetëm mbi tokë të demokracisë së kulluar !(?)   Si t’a përcaktojmë këtë pohim të tyrin ?  Që është paradoksal, nuk e luan asgjë e veç kur pikërisht njeri nga këta historianë dhe akademikë të nderuar, profesori Arben Puto, fillë mbas shkërmoqjes së asaj diktature proletare, si pa të keq pranon dhe kryeson për dhjetë vite radhazi Komitetin Shqiptar të Helsinkit në mbrojtje të të drejtave të njeriut !(?)  Sado paanshëm të duam t’a gjykojmë këtë historian e t’ia justifikojmë paradokset e mbrojtura prej tij përgjatë diktaturës së egër e gjakatare komuniste të asaj kohe, (pa i a quajtur ASPAK FAJ MOSPASJEN E BURRËRISË TË DILTE KUNDRA VIJËS PARTISË ASOKOHE),  po si t’i dalim zot kur, sot si sot, ai pohon me krenarí se vazhdon e është  konsekuent i bindjeve të tija politike të rinise (kur hyri para vitit 1945 në partinë komuniste) !(?)

E them sinqerisht se ndjehem tamam në vështirësi të madhe në dhënje gjykimi të paanshëm.  Nga njera anë ndaj këtyre shkencëtarëve,  ku logjika e tyre e mpleksur me si mendonin e si ishin të detyruar të shpreheshin e të vepronin gjatë diktaturës, duke e patur ata mirë parasysh se si e ku përfunduan që nga sjellësit e ideologjisë komuniste në Shqipëri Llazar Fundua, Zef Mala, Sejfulla Malëshova e Koço Tashkua me shokë, e në vazhdim edhe dora, dorës  gjithë mbështetësit  për t’a sjell’e konsoliduar në pushtet diktatorin  shqiptar duke filluar që nga Koçi Xoxe me Bedri Spahiun, duke vazhduar me Beqir Ballukun e Petrit Dumen me gjithë Hito Çakon me shokë, armiqtë brënda ushtrisë, duke vazhduar me Abdyl Këllezin me gjithe Koço Theodhosin, sabotatorët e ekonomísë  e duke përfunduar tek Mehmet Shehu e Kadri Hazbiu me shokë që na paskërkan qenë kryeagjentë të imperializmit si edhe social-imperializmit, e bën të vështire dhënjen e një gjykimi të drejtpeshuar.   Por, nga ana tjetër, këmbëngulja e këtyre historianëve sot, në pozicionimin e tyre pararendës, lidhur me kolaboracionin në vetvete si edhe vetë ata që u mbiemëruan prej tyre kolaboracionistë për periudhën 1939 – 1945 e duke e anashkaluar KOLABORACIONIZMIN E MIRËFILLTË ME JUGOSLLAVINË, BASHKIMIN SOVJETIK E PASTAJ EDHE KINËN, kolaboracione këta krejtësisht në dëmin e vëndit dhe nisur nga interesa grupi e në vahdim thjeshtë personi, dashur e padashur më detyron të pozicionohem shumë kritik ndaj tyre.  Vijm’edhe e ngushtojmë rrethin e të gjykuarit.  Duke u munduar këta shkencëtarë historianë me sofizma t’i mbrojnë  paradokset që kanë mbështetur përgjatë diktaturës, krejtë natyrshëm më vijnë në mëndje prej drejtimesh nga më të ndryshëmet pohime si i Nexhmije Hoxhës, e cila ne faqen 271 të librit të saj “Jeta ime me Enverin, (botim i vitit 1998), shprehet “… Une kam besim se do te vije koha qe studjues e historiane te rinj do te interesohen te njihen me dokumente qe flasin per lidhjet e Enver Hoxhes me njerezit dhe per humanizmin e tij “.  Flitet për HUMANIZËM TË ENVER HOXHËS ? Sinqerisht që mbetem i pa fjalë !  Nuk dij se nga t’a drejtoj fillin e arsyetimeve të mij.  Nga krimet për t’u konsoliduar si drejtues partije edhe shteti nga ana e tij ?  Apo nga vrasjet e mirëbërësve, shokëve si edhe miqve të tij më të ngushtë duke filluar që nga i kunati q’e mbajti dhe e trajtoi si edhe bijt’e tij ?  Apo nga lista e pambarim e krimeve ndaj mbështetësve si edhe bashkëpunëtorëve të tij më të ngushtë gjatë L.N.Çl. e vazhduar kjo tek udhëheqësit e drejtuesit e shtetit deri ditën kur diktatori ndërroi jete ?  E tek flitet për humanizmin e diktatorit nuk ka se si të mos më vijë në mëndje krejtë natyrshëm edhe një citim i Hirësisë Tij Baba Rexheb-it i cili kujtonte një proverb të famshëm arab që thoshte “I ndershëm ësht’ai që i ndryshon mendimet e tij për t’i njësuar me të vërtetat.  Kurse i pandershëm ësht’ai që i ndryshon të vërtetat për t’i njësuar ato me mendimet e tij !”  Nga ana tjëter nuk kam se si të qëndroj indiferent  as përkundrejt pohimit të bërë nga gazetari i dëgjuar italian Indro Montanelli, i cili e kishte intervistuar dikur Mustafa Krujën dhe pohonte në gazetën “Corriere della Sera” të datës 21 Maj 1942, duke sjellë bindjet politike të Kryeministrit Mustafa Kruja si vijon :  “Ne nuk mund të jemi të pavarur pa mbështetjen e Italisë sepse do të binim pré e fqinjëve tanë më të fuqishëm se né.”  Dhe unë shtoj se me Italinë na ndante një det’i tërë si edhe një vijë kufiri tokësor pa asnjë pikë takimi e pikërisht, mbështetur në këtë premisë, veproi edhe qeveria Kruja.  Kurse P.K. Shqiptare u mbështet pikërisht në fqinjin verior, pra ne sllavin, historikisht e skajshmërisht agresiv dhe kundra-shqiptar !

E ndonëse udhëheqësi i Shqipërisë  Enver Hoxha u shpreh më 15 Dhjetor të vitit1947 në mbledhjen e Byrosë Politike të K.Q.P.K.Sh. ” ... Duhet t’a fitojmë kohën e humbur e të bëjmë sa më shpejtë bashkimin DE FACTO të Shqipërisë me Jugosllavinë në të gjitha fushat, (parti, ekonomi, ushtri, etj.), se Shqipëria nuk mund të qëndrojë si shtet i pavarur  dhe  aq më pak të ndërtojë Socializmin, PA U BASHKUAR ME JUGOSLLAVINË ...”, historianët tonë të nderuar që e quajnë veten të përzgjedhur të japin mendime kategorike siç i jepnin në kohën e diktaturës kurrë, as edhe sot në vitin 2012,  nuk e kanë marrë guximin të pohojnë se ky qëndrim i E.Hoxhës ishte qëndrim tipik prej KOLABORACIONISTI TRADHËTAR që i shiste interesat kombëtare veç i nisur nga interesi personal egoistik i dhunimit të pushtetit shtetëror !  Ky pozicionim, i sintetizuar me pohimin e Enver Hoxhës, nuk e di se si mund të quhet ndryshe veçse TRADHËTÍ NDAJ ATDHEUT SI EDHE KOMBIT !   E ngushtojmë tashti rrethin e fakteve si edhe të arsyetimeve.  Me keqardhje më duhet të pohoj se, mbas prishjes së marrëdhënjeve me Jugosllavinë, kurrën e kurrës historianët tanë nuk e kanë publikuar pohimin e Enver Hoxhës në mbledhjen e Byrosë Politike të datës 15 Dhjetor të vitit 1947 por ama, në tekstin “THE HISTORY OF ALBANIA”- from its origins to the present day, (Historia e Shqipërisë që nga origjina e saj deri në ditët tona e me autorë S.Pollon dhe Arben Puton e me bashkëpunimin e Kristo Frashërit dhe Skënder Anamalit)), botimi i vitit 1981 nga Routledge & Kegan Paul Ltd.(versioni anglisht), në faqen 245 vendoset pohimi i Velimir Stojniç-it në Plenumin e 2-të të Beratit: “Shqipëria jo që nuk e rrit dot ekonomín’e saj, por as e zhvillon dot atë sepse imperializmi do t’a gëlltiste; … e  vetmja  zgjidhje e saj është të bashkohet në një konfederatë me Jugosllavinë … !”  Pa as më të voglin mllef dhe krejtë sinqerisht, (duke u munduar të jem skajshëm i paanshëm), por nuk mundem t’a pranoj që trysníja e V.Stojniç-it në Berat të publikohet kurse, pohimi i Enver Hoxhës tre vite më vonë, të anashkalohet !  Ky ballafaqim faktesh çfarë shpreh ?  Asgjë më shum’e asgjë më pak por qëndrimin e historianëve në mbrojtje të tradhëtísë Enver Hoxhës me çdo mënyrë.  Përgjatë kësaj hullíje shtoj se, sipas autorëve historianë të tekstit në fjalë, para se V.Stojniç-i t’a bënte pohimin trysnor, ai paska qenë shprehur duke sulmuar Sekretarin e Përgjithshëm të partisë Enver Hoxhën si edhe duke imponuar Linjen Jugosllave të mendimit !

Pa as më të voglën mëdyshje ky qëndrim nuk ka se si të mos i revoltojë të gjithë lexuesit e ndershëm dhe të paanshëm, tek vazhdohet  nga ana e këtyre historianëve të indoktrinuar t’i shfytyrojnë ose t’i anashkalojnë edhe në ditët tona, pa asnjë vrasje ndërgjegje faktet, gjurmët e të cilëve gjënden pa an’edhe fund në Arkivin e Shtetit si dhe bibliotekat e ndryshëme te vendit si edhe atyre privateve !

E lemë historianin Arben Puto dhe u kthehemi pohimeve të historianit tjetër Kristo Frashërit po nga teksti i historisë me titullin HISTORIA E SHQIPËRISË, (botim i vitit 1984), ku në secilën faqe t’a hapësh tekstin ndeshesh me xhevahire shkencash historike.   Në faqen 171  pozicionimi i K.Frashërit ndaj çështjes kosovare : “Pas kapitullimit të Jugosllavisë u krijua Shqipëria e madhe ku përfshihej edhe një pjesë e tokave të Kosovës e të Rrafshit Dukagjinit.  Por komunistët shqiptarë nuk e pranuan zgjidhjen fashiste të çështjes kufijve të Shqipërisë dhe luftuan krahas popujve fqinjë kundër armikut të përbashkët, duke u mbështetur në parimin e vetëvendosjes së popujve pasi të çliroheshin nga pushtuesit e huaj ”.  Ky pohim  i historianit Kristo Frashëri  shpreh një të vërtete lidhur me pozicionimin e P.K.Sh. të asaj kohe e doemos edhe miratimin e studjuesit lidhur me atë qëndrim parimor dhe internacionalist. Kurse nga pikëpamja atdhetare është krejt’e dukëshme se ky pozicionim ishte krejtësisht  kundrakombëtar. E lemë për një çast historianin dhe u kthehemi pohimeve të zonjës Nexhmije Hoxha në intervistën e saj të kohëve të fundit dhënë Z.Janosh Bugajski, (viti 2012), ku kjo e fundit, në një mënyrë tejet kundërthënëse si me veten e saj e gjithashtu me dokumentat historike, me të gjitha sa pohonte edhe mundohej të mbronte, pikësynim kishte të vinte në dukje se si Enver Hoxha kishte punuar e luftuar me ngulm lidhur me interesat e Kosovës në kuadrin e interesave kombëtare shqiptare.  E lemë tashti për një çast edhe sa thot’e pohon zonja Nexhmije Hoxha dhe u kthehemi pohimeve të vetë Enver Hoxhës në mbledhjen e Byrosë Politike të K.Q.P.K.Sh. të datës 15 Dhjetor të vitit 1947 që e përmendëm pak më lart.  Udhëheqesi i partisë edhe i shtetit shqiptar atë pohim e pati bërë në muajin Dhjetor të vitit 1947.  Historiani Kristo Frashëri, (duke qenë akoma gjallë Enver Hoxha), bën pohime rreth pozicionimit të P.K.Sh. ndaj problemit KOSOVË.   Krejtë  natyrshëm lind pyetja :  Përgjatë kësaj shtjelle pohimesh kundërthënëse ndaj të vërtetës së trishtë lidhur me problemin KOSOVË,  vallë do të jenë në gjëndje studjuesit e ardhëshëm t’a ruajnë drejtpeshimin orientues dhe të dijnë të dalin nga vorbulla e mashtrimeve ?  E kam të plotë besimin se po.  Në fund të fundit shkencëtarët e rinj do t’i marrin në shqyrtim faktet duke i radhitur.  Ata do të shquajnë se si në këtë rast :

Së pari, e zezë mbi të bardhë, ësht’e shkruar deklarata e Enver Hoxhës që sa më parë donte që Shqipëria të bëhej pjes’ e Konfederatës Jugosllavisë.

Së dyti, pavarësisht se historiani ka mëtuar t’a fusë xhamínë në thes, por duke i dalë në mbrojtje qëndrimit kundrakombëtar të P.K.Sh. ndaj problemit KOSOVË, studjuesi e kupton që në pamje të parë se ai mundohej si konformist,  veç të fitonte híret e udhëheqësit diktator si edhe të partisë së tij.

Sa u takon qëndrimit të zonjës Nexhmije Hoxha si edhe të gjith’atyre të cilët ka vite që mëtojnë t’a nxjerrin Enver Hoxhën si mbrojtës të çështjes kosovare, vetë dokumenti autentik i mbledhjes Byrosë Politike të Dhjetorit 1947 i nxjerr jashtë loje ato pretendime dhe e kristalizon pa as më të voglin dyshim Enver Hoxhën si tradhëtar të vëndit si edhe të kombit të tij !

Në vazhdim të dëmit që i shkaktojnë historianët e ideologjizuar ndriçimit të të vërtetave historike të kombit si edhe popullit shqiptar, nuk kam se si të mos ndalem edhe në një dokument tjetër të historianit Kristo Frashëri.  Në faqen 174 të po atij teksti mësimor, (botimi shqip), ky i fundit pohon :  “Me formimin e P.K.Sh. populli ynë kishte, për herë të parë në historinë e tij, një udhëheqje besnike e të sigurtë të luftonte deri në fund për mbrojtjen e interesave të tij “.  Nuk kam se si të mos e nënvizoj faktin që këtë pohim historiani nuk është se e ka bërë dhjetra e dhjetra vite më parë por në vitin 1984 , kur veç gjyqeve të ashtuquajtur të popullit kundra të gjithë kategorisë së atdhetarëve si edhe klerikëve intelektualë nga më të shquarit të kombit tonë që sllavi i donte të zhdukur, por në vazhdim ishin pushkatuar si tradhëtarë pjes’e madhe e udhëheqësve të ushtrisë, ekonomisë e t’ashtuquajtur grupazhe të ndryshëm deri tek ish kryeministri Mehmet Shehu si edhe Kadri Hazbiu, e historiani K.Frashëri vazhdonte akoma në mbështetje të vijës P.P.Sh.-së !(?)

Po historiani tjetër Paskal Milua, i cili e ka perfaqësuar edhe diplomacinë shqiptare në forume ndërkombëtare, nga cilat pozita niset ?   Po i a sjell lexuesit një pohim të tijin të kohëve të fundit në GAZETA SOT, ku ai shprehet integralisht :  “ … Në qoftëse, më parë kish pasur një nihilizëm të plotë, për ekzistencën e luftës civile, tani, arrihet sidomos, nga jo historianë dhe nga trashëgimtarë të personave, që në kohën e luftës u angazhuan në anën e gabuar, ta paraqesin këtë luftë çlirimtare si një luftë, midis komunistëve dhe nacionalistëve, për pushtet. Ky është një qëndrim dhe një përqasje e gabuar, revanshiste, antihistorike dhe e pandershme. Nëse do të më lejosh të bëj zhvillimin e këtyre cilësive, do të thosha se lufta antifashiste nacionalçlirimtare, është një epokë historike, që nderon popullin shqiptar, sepse Shqipëria u rreshtua në anën më të drejtë, përkrah me SHBA-në, Britaninë e Madhe dhe popujt e tjerë liridashës të Europës dhe botës. …”.

Ky historian më detyron, më shtyn me këmbënguljen e tij e nuk më ndahet që të merrem me të disi ndryshe dhe më hollësisht përgjatë arsyetimeve të mij.  Ësht’e vërtetë që unë nuk jam historian. Gjithashtu e vërtetë ësht’edhe se jam  bir i një Babai që historianë si Paskal Milua i kanë dënuar si kolaboracionistë që punuan në dëmin e Shqipërisë. Si rrjedhojë duhet pranuar që, sipas shkencëtarit të historisë Paskal Milo, unë jo që nuk dij as se ku t’i gjurmoj, pa le edhe t’i kuptoj, dokumenta të kësaj fushe aq të ndërlikuar siç është historia, i së cilës historiani Paskal Milo është specialist.  Mirëpo në vazhdim, kur historiani në fjalë mëton që, i mbështetur në vargun e pohimeve të tij, nga që unë atë luft’e cila filloi si Luftë Nacional Çlirimtare dhe në vazhdim theksoj se P.K.Sh. e transformoi dhe e vazhdoi si LUFTË CIVILE deri në marrjen në dorë të pushtetit,  të më cilësojë veç tjerash edhe si TË PANDERSHËM, këtu i them historianit në fjalë NDAL SE E TEPROVE.   Këtë nuk t’a kam borxh. Nisur nga këto të dhëna vazhdojmë pëgjatë analizës logjike si edhe nxjerrjes së përfundimeve racionale shkencore faktesh të dokumentuara.  A na ndjek dot historiani Paskal Milo ? Mundësite janë dy :

a- Ndonëse ai dikur militant në idé me ato të P.P.Sh., (e sot doemos na jep leksjone rreth demokracisë), e paska logjikën për të nxjerrë përfundime racionale e gjithashtu e supozojmë se ësht’edhe i ndershëm t’i rishikojë pozicionimet e tij të kaluar, gjë e cila do të na gëzonte shumë që historiani në fjale, në dallim nga kolegët e tij këmbëngulës në pohimet e tyre, duke i mohuar si edhe anashkaluar të vërtetat, vazhdojn’e mbrojnë pozitat e tyre të mëparëshme të periudhës diktatoriale.

b- Historiani në fjalë nuk e ka racionalitetin e logjikës së mirëfilltë shkencore e kësisoji as nuk na ndjek dot dhe, duke mos u shkëputur dot nga e kaluara e tij militante komuniste, këmbëngul edhe sot në të tijën !

Paraqisim fakte historike të cilët, sipas historianit Paskal Milo unë, duke mos qenë historian, as që e kam pregatitjen kulturore të dij se si t’i qëmtoj, por falë vetëm fatit dhe rastësisë që më bënë t’i mësoja, po i a paraqis historianit në fjalë.

Zanafilla e transformimit të Luftës Nacional Çlirimtare në LUFTË CIVILE, lidhet me emrat e të dërguarve të P.K.Jugosllave në Konferencën e Labinotit, Blazho Jovanoviçit, si edhe të Svetozar Vukmanovic Tempos, në vazhdim. Çfarë predikuan të dërguarit e Titos ?  Në kundërshtim me qëndrimin disi konformues të të dërguarve jugosllavë të hershëm pranë K.Q. të P.K.Sh., Miladin Popoviçit si edhe Dushan Mugoshës, lidhur me orvatjet për një bashkëpunim mes Lëvizjes Nacional Çlirimtare nga njera anë, si edhe Ballit Kombëtar edhe Partisë Legalitetit, nga ana tjetër, Tempua si edhe Jovanoviçi, me objektiv të menjëhershëm arritjen e qëllimeve si edhe plotësimin e interesave jugosllave në Shqipëri, e luftuan ashpër atë koncept edhe këmbëngulën në krijimin e formacioneve të mëdha ushtarake partizane si edhe shmangie kategorike nga marrëveshje eventuale me formacionet nacionaliste.  Në këtë kuadër u gjëndën të lëkundur dhe fillimisht në kundërshtim me këto udhëzime, edhe një pjes’e kuadrove të Levizjes Nacional Çlirimtare si Hysni Kapua që mundohej për bashkëpunim mes nacionalistëve dhe komunistëve në krahinën e Vlorës, Tuk Jakova i cili në Konferencën e Labinotit pati pohuar se “… Balli Kombëtar dhe nacionalistët pranojnë të mblidhen në një konferencë me né …”, ose se si më 8 Shkurt të viti 1943 u zhvillua në Korçë mbledhje për bashkëpunim në mes Ballit Kombëtar dhe përfaqësuesve të P.K.Sh. ku Balli përfaqësohej nga Faslli Frashëri me disa delegatë të tjerë, kurse pala komuniste nga Manol Konomi me shokë.  Mirëpo Enver Hoxha, i prirë nga egoizmi i tij i skajshëm për të mos e ndarë pushtetin me askënd, e nuhati menjëherë ç’i leverdiste dhe ç’i vinte për shtat e si pasojë mbajti pa vonesë qëndrim konform udhëzimeve më të reja të të dërguarve të K.Q. të P.K.Jugosllave, duke punuar e vepruar krejtësisht sipas udhëzimeve të tyre  dhe më 5 Tetor të vitit 1943 i dërgon Koçi Xoxes, që vepronte në krahinën e Korçës si drejtues i P.K.Sh., letrën ku i shkruante :  “… Ballin duhet t’a likuidojmë pa mëshirë në çdo anë qoftë.  Çetat e atjeshme të Ballit të likuidohen pa u grumbulluar dhe pa e marrë veten.  Sa për bashkëpunimin me Fazlli Frashërin, mos u gënjeni. I bini, pra edhe Fazlliut, edhe atij që e ka bërë Fazlliun.”   Si e kuptoi Koçi Xoxe udhëzimin e Enver Hoxhes ?  Ai u lëshoi  njësiteve urdhërin :  “ … Përpara Ushtrisë Nacional Çlirimtare paraqitet urgjente marrja e pushtetit, duke zaptuar krahina e qytete …”.

Po Liri Gega si i kuptoi udhëzimet e Enver Hoxhes ?   Në letrën e saj ajo shkruante :  “… Balli e ka humbur toruan me vrasjen e Hysni Lepenicës … Azis Çami, komandanti i tyre, kërkoi të bisedojë dje për bashkim.  Ne nuk duam asnjë bashkëpunim në luftë.  Luftën e bëjmë vetë.  Pranojmë vetëm ata që duan të luftojnë si anëtarë të Frontit Nacional Çlirimtar.” (Nuk qëndroj dot pa sqaruar se në vazhdim, mbas marrjes së pushtetit nga komunistët, si K.Xoxi edhe L.Gega me gjithë të shoqin, gjeneral Dali Ndreun, u pushkatuan).

Kurse në vazhdim të Luftës Civile të filluar edhe vazhduar me këmbëngulje nga njësitet e forcat partizane, egziston dokumenti i Shtabit të Përgjithshëm Nacional Çlirimtar ku lexojme :

“ Në vjeshtën e vitit 1943 Partia Komuniste si edhe Fronti Nacional Çlirimtar u detyruan t’i shpallin luftë për vdekje Ballit Kombëtar si edhe forcave nacionaliste.”

Në kuadrin e një analize si kjo që po bëjmë, besoj se mjaftojnë dokumentat e paraqitura për t’u bindur se si të dërguarit e Titos, me anën e mashës së tyre Enver Hoxhës, nisur nga qëllime tërësisht në favorin e P.K.Jugosllave, i a arritën që atë luft’e cila fillimisht filloi si edhe u emërtua Luftë Nacional Çlirimtare, t’a transformonin në LUFTË TË MIRËFILLTË CIVILE me të cilën Enver Hoxha e vulosi përfundimisht pozicionimin e tij tradhëtar ndaj vëndit të tij !

E për t’i hedhur dritë akoma më përndriçuese fakteve të trajtuara më lart, po sjellim disa shëmbuj konkretë e të përqëndruar për t’a plotësuar kuadrin e fakteve.   Në Vjeshtën e vitit 1943, fillë mbas letrës Enver Hoxhës të 5 Tetorit 1943 drejtuar Koçi Xoxes, lidhur me likuidimin e kundërshtarëve, u shtrinë si një njollë vaji mbi sipërfaqen e ujit, aktet kriminale të njësiteve guerrile ku, sa për një informacion fluturimthi, po rikujtojmë se si në muajin Tetor të vitit 1943 u vra me atentat, brënda shtëpisë së tij në Tiranë, ministri i Punëve Botore Iljaz Agushi.   Në Nëntor u vra në Shkodër përgjatë një atentati Adem Buletini, (i biri i Isa Buletinit),  ndërsa së rishmi në Tiranë, në Dhjetorin e po atij viti, u vra Aziz Çami, (ish atentatori i ish Mbretit Zog), e me atentat u vra edhe Ndok Gjeloshi, (atentatori tjetër i ish Mbretit Zog).   E pikërisht të nesërmen e kësaj vrasjeje, ndërsa Aziz Çami përcillej në varreza, njësiti guerril ekzekutoi me atentat në Tiranë edhe Shero Agajn, (baban’e Ago Agajt).  E tepërt besoj të shtrohet  pyetja, qoftë edhe retorike, në se këto akte ishin terroriste apo jo, nisur nga fakti që në Plenumin e Beratit, duke bërë përgjithësimin e fakteve, Sejfulla Malëshova, (njeri nga ideologët e sjelljes së ideologjive komuniste  në Shqipëri), pikërisht rrugën e ndjekur nga P.K.Sh. nën drejtimin e Enver Hoxhës e quajti veç tjerash, edhe rrugë terroriste !   Megjithatë Enver Hoxha përgjatë zbatimit verbtas të porosive të të dërguarve të K.Q.P.K.Jugosllave, megjithëse i vënë para përgjegjësive serioze në Pleniumin e Beratit, i a arriti që me një autokritikë sa për t’a hedhur lumin e duke e pranuar se sektarizmi e kishte kthyer partinë në bandë terroristësh, por ama në Tiranë u nis i ngarkuar me përgjegjësit’e : Kryeministrit, Ministrit të Luftës, Komandantit të Përgjithshëm, Ministrit të Jashtëm si edhe Sekretarit të Përgjithshëm të P.K.Sh.

Deri këtu, me kaq fakte sa paraqitëm, në kuadrin e pohimit të bërë gjatë intervistës televizive të historianit Paskal Milo lidhur me L.N.Çl.,  besoj se kuptohet mirëfilli se si  ajo luftë jo vetëm që degjeneroi në LUFTË CIVILE, por qé edhe e mbushur me krime karakteri terrorist !   Kaq sa u takon fakteve të qëmtuara nga unë, ndonëse unë nuk jam historian.

Dy fjalë tashti si mundohet  z.Paskal Milo t’u kalojë tangent 47 viteve të diktaturës :

“… Në qoftë se, më parë kish pasur një nihilizëm të plotë … “.  Me kaq historiani Paskal Milo, mëton t’i verë kapak një periudhe jo të vogël por që nga 8 Nëndori 1941 e shto këtu periudhën 47-vjeçare diktatoriale ku ai, me vetëm një rrjesht, i kalon përsipër së gjithë periudhës kur Enver Hoxha ka kryesuar P.K.Sh.(e në vazhdim P.P.Sh.) !  Dakord, pun’e tij.  Por né, nga ana e jonë, nuk mundemi të heshtim pa e analizuar këtë taktikë të tijën.   Ai, me një rrjesht, e brënda këtij rrjeshti me një cak të vetëm gjuhësor, “NIHILIZËM”, mëton t’a mbyllë një periudhë kohore të tejzgjatur diktatoriale. Dakord, edhe për këtë pun’e tij. Porse nga ana e jonë, ne detyrohemi të sqarojmë se termi nihilizëm, (sipas “Fjalori i Gjuhës së Sotme Shqipe” i vitit 1980), shpjegohet :  MOHIM I PLOTË I PARIMEVE, I NORMAVE MORALE, I VLERAVE KULTURORE E I ÇDO TRADITE TË NJË SHOQËRIE.  Duke e lidhur tashti përkufizimin e mësipërm me pohimin e historianit Paskal Milo ku ky e pranon se gjatë periudhës së diktaturës proletare të ushtruar nga partia e idealeve të tija, u mohua çdo gjë e lidhur me vlerat e së kaluarës, e kësisoji edhe të vërtetat historike që P.K.Sh., dhe nën diktatin e saj historiografët komunistë i mohuan, i shfytyruan ose i anashkaluan, historiani Milo bije ndesh në mënyrë flagrante me pohimin e tij, (fillë në vazhdim të intervistës), ku shprehet lidhur me emërtimin e L.N.Çl. si LUFTË CIVILE se : “Ky është një qëndrim dhe një përqasje e gabuar, revanshiste, antihistorike dhe e pandershme.”  Prap i japim të drejtë, se përzgjedhja ësht’e tija.  Mirëpo duke hyrë në vazhdim në një fushë ku formimi intelektualo-teknik i një historiani nuk gjëndet më në lëmin e tij por, me shpresën se me pak ndihmë ai të mund t’a ndjekë fillin e logjikës së ftohtë dhe rigorozisht shkencore të shkencave egzakte që së paku … t’ia bëjmë të kuptueshme në mënyrë më të thjeshtë se :

1-Pozicionimi i  tij fillestar, duke e pranuar paradoksin e qëndrimit partiak mohues ndaj çdo vlere dhe ngjarjeje të kaluar, bën të mendosh se ai kishte mendime jo konformiste me ato zyrtaret partijake, (qoft’edhe në thellësin’e skajëshme të nënvetëdijes së tij).

2-Në çastin që lexuesi pret që kjo pikëpamje e ndryr’e historianit të çfaqet lirisht, ai del me të papriturën tjetër ku sot jo vetëm pohon por vazhdon e thotë se nuk ka patur LUFTË CIVILE dhe se ka patur vetëm Luftë Nacional Çlirimtare q’e ka nderuar vëndin.  (Çuditemi por … bëjmë sikur duhet t’ia pranojmë).

3-Këtu ndalemi dhe ia kujtojmë historianit të nderuar thënien e filosofit Séneca, i hyrë në fondin e proverbave të famshëm latinë, që thotë :   ERRARE  HUMANUM  EST  SED PERSEVERARE  DIABOLICUM,  që i përkthyer tingëllon :  Të gabosh është njerëzore ndërsa, këmbëngulja në gabim, është djallëzore.  Pse ?  E kupton në vazhdim.

4-Historiani Paskal Milo pikëpamjen e kundërt me të tijën rreth përcaktimit L.N.Çl. si Luftë Civile, jo që e dënon si pikëpamje të gabuar por i bashkangjit edhe katër cilësorë duke e quajtur ”… e gabuar, revanshiste, antihistorike dhe e pandershme “.  Dakord, edhe ky … mendimi i tij.  Mirëpo unë ia theksoj historianit Paskal  Milo :  Ësht’e vërtetë se nuk jam historian por, lidhur me dokumentat që kam paraqitur, (për aq sa e lejojnë kornizat e kësaj analize, se në kartotekën time disponoj me dhjetra të tjerë),  ai nuk ka se si të mos e pranojë se janë autentike dhe marrë nga dokumenta arkivi si edhe bibliotekash.  E me që dokumentat e cituar si referenca janë autentikë, pra historiani duhet të pranojë se jo vetëm që ësht’i GABUAR, por ai ësht’edhe fund’e krye REVANSHIST, (konform mësimeve të ish partisë së tij), e gjithashtu SHTREMBËRUES  I  TË  VËRTETAVE  HISTORIKE !  Kaq sa u takon tre cilësorëve me të cilët z.P.Milo fajëson ata që, duke mos qenë historianë dhe duke qenë edhe bij personash që gjatë luftës u angazhuan në anën e gabuar, sot nuk pajtohen me pikëpamjet e tija.  Përgjatë kësaj hullíje, me që unë personalisht i përkas 100% kësaj kategorie, dhe mbasi zoti Milo u ballafaqua me të gjithë vargun e ballafaqimeve historike ku ai mohon, shtrembëron si edhe anashkalon fakte ashtu si i vjen atij për mbarë, duket si një pyetjeje thjeshtë retorike se cili nga pozicionimet e ndërsjella është pastaj edhe i  PANDERSHËM ?  Ësht’ai i specialistit historian, i cili vazhdon endé përgjatë brazdës ideologjike të ish partisë  diktaturës proletare të luftës kllasave, por gjithashtu nga ana e tij edhe me mangësí të qëllimshme në paraqitje të fakteve si edhe shtrembërime të tyre, apo ësht’ai i amatorit në fushën e historisë, por specialist i fushës shkencave ekzakte dhe  racionalit në radhitje faktesh, trajtim të papolitizuar të tyre si edhe nxjerrjes përfundimesh  logjike ?

E për t’a çuar deri në fund analizën rreth pohimeve të z.Paskal Milo, i referohemi thënjes së tij përmbyllëse të intervistës ku ai shprehimisht deklaron “ ... Shqipëria u rreshtua në anën më të drejtë, përkrah me SHBA-në, Britaninë e Madhe dhe popujt e tjerë liridashës të Europës dhe botës … “.  E kuptojmë drejtë historianin z.P.Milo si edhe e ndjekim përgjatë pohimit të tij.  E vetmja pik’e errët e jona është :   Ku ka qenë ky profesor përgjatë 47 viteve të diktaturës, ka pasë banuar ai në Shqipëri ?  Në qoftë se po, do të ishim shumë kureshtarë t’a dinim se po të qe mburrur i ati i tij  në vitin 1945 se ndjehej krenar që Shqipëria ishte radhitur gjatë luftës përkrah Sh.B.A.-ve si edhe Britanisë Madhe, cili do të kishte qenë fundi i tij i menjëhershëm si edhe cila do të kishte qenë  e ardhmja e mëpastajme e vetë z.Paskal Milo me gjithë familje ?   Unë nuk e kam shumë të qartë, (kurse zoti P.Milo si historian doemos di të na e shpjegojë me themel), se si Partia e Punës, largpámësja e pashoqe, organizatorja e të gjitha fitorjeve  si edhe truri drejtues i Republikës Popullore Socialiste të Shqipërisë, i zbuloi nga rrënjët  lidhjet e atij që as kishte qenë komandant legjendar i Brigadës së Parë Sulmuese, as ministri më i suksesshëm dhe parimor i Ministrisë Brëndëshme, pa lé edhe kryeministër e drejtues parimor i pashok përgjatë ndërtimit të rendit socialist në Shqipëri, (sipas cilësorëve që po ajo partí e po ai udhëheqës i saj i kishin atribuar Mehmet Shehut).   Pa u zgjatur, sa për një kujtesë profesor Paskal Milos, ai nuk ka se si të mos e ketë parasysh se si Enver Hoxha, përgjatë leximit të “Tabllos Sinoptike për veprimtarínë agjenturore të armikut Mehmet Shehu” përpara Plenumit të 4-të të K.Q.të P.P.Sh.më 24 Shtator të vitit 1982, e akuzon Mehmet Shehun si agjent të Sh.B.A.-ve si edhe Britanisë Madhe që nga koha kur ishte në kampet e përqëndrimit franceze i kthyer nga Lufta Civile e Spanjës, (1936) !   Bilé përgjatë asaj analize, Enver Hoxha e akuzon M.Shehun në mënyrë specifike si agjent aktiv të anglo-amerikanëve gjatë luftës duke i a ngarkuar atij edhe hapjen e shtegut që forcat gjermane të largoheshin nga Shqipëria të paprekura !  E në vazdim, për t’a përcaktuar M.Shehun edhe si poliagjent … e akuzon si edhe të rekrutuar nga KGB-ja sovjetike !  Pra, ky poliagjent si edhe kolaboracionist që në vitet 1936 i Sh.B.A.-ve e në vazhdim përgjatë viteve 50-të i rekrutuar nga agjentura sovjetike dhe kolaboracionist i tyre, e në vazhdim edhe kolaboracionist me Kinën Popullore, më në fund u zbulua nga P.P.Sh.- ja dhe falë vigjilencës Enver Hoxhës mori dënimin e merituar … dhe u hoq qáfe e nuk ka më se si të ndikojë në mendësín’e ardhëshme lidhur me gjykimin e historisë vëndit tonë !  Kurse historiani yn’i nderuar, më me fat se sa poliagjenti, jo vetëm që mburret sot si aleat i po atyre anglo-amerikanëve, (përgjatë Luftës së II-të botërore), e nuk pëson gjë, por edhe mëton akoma sot të japë leksjone, vlerësime e gjykime rreth demokracisë mirëfilltë !  I lumtë !  Mirëpo përgjatë pohimit të tij, edhe nga një këndvështrim tjetër për hir të së vërtetës, fatkeqësisht së rishmi nuk heshtim dot. Pohimi i historianit të nderuar Paskal Milo : “ ... Shqipëria u rreshtua në anën më të drejtë, përkrah me SHBA-në, Britaninë e Madhe dhe popujt e tjerë liridashës të Europës dhe botës … “, jo që e anashkalon por edhe shtrembëron një të vërtetë skajore, faktin që për vite e vite me radhë brohoritej dhe hymnizohej nga ana e P.K.Sh. e në vazhdim nga P.P.Sh.-ja MIQËSIJA E SINQERTË, E PATHYESHME DHE E PËRJETËSHME ME BASHKIMIN SOVJETIK si faktori vendimtár i pavarësisë, i zhvillimeve ekonomike si edhe i të gjitha fitorjeve, (siç e përdorte E.Hoxha), tona !   Kështu zoti Paskal Milo mohon pikërisht atë të vërtetë themelore, FAKTIN QË P.K.SH. NA LIDHI ME BASHKIMIN SOVJETIK, i cili përgjatë Luftës së II-të Botërore u aleua me Sh.B.A.-të dhe Britanin’e Madhe, në një kohë që atdhetárët e vërtetë të kombit tonë, duke e njohur mirë rrezikun komunist, pranuan të quheshin kolaboracionistë veç që ndërmjet dy të këqijave t’a mënajnonin të keqen më të madhe, atë e cila për 47 vite me radhë vendosi diktaturën komuniste në Shqipëri !   Vazhdojmë më tutje lidhur me historianët e nderuar të ish periudhës së diktaturës.

Qëndrimi i tyre patjetër që duhet të vlerësohet si QËNDRIM  I  NDERSHËM  I  TYRE  si të palëkundur përgjatë vijës tyre :  Me aleatët Anglo-Amerikano-Sovjetikë gjatë luftës.  Kundra Anglo-Amerikanëve fillë në vazhdim e duke brohoritur për varjet dhe pushkatimet si tradhëtarë të ish studentëve të Shkollës Teknike të Fultz-it.  Me Bashkimin Sovjetik deri në vdekje, në vazhdim, (por jo tamam deri në vdekje por deri në vitin 1962), e pastaj duke u konformuar me dënimet e pushkatimet e ithtarëve në vazhdim të B.S.  Pastaj kolaboracionizmi i skajshëm me Kinën e Mao Tse Tungut … derisa edhe ajo na doli REVIZIONISTE E TRADHËTARE, (kurse Mao-ja, sipas E.Hoxhës : “Mao Ce Duni e çoi vëndin nga të frynte era, mjaft që ai të ishte në krye dhe që në fakt tërë kohën qëndroi në krye)”, edhe historianët tanë të nderuar i mbështesnin fuqimisht këto pikëpamje duke i shpjeguar sipas dialektikës marksiste-leniniste këto qëndrime e duke qëndruar vetë gjithmonë parimor’e konsekuentë … edhe në vazhdim !(?)   E doemos shtrohet pyetja aspak retorike :  A ka rrugë më të drejt’e të ndershme se sa kjo e ndjekura nga historianët tanë, pjella dhe hymnizues të diktaturës proletariatit, e sot e heqin veten korifenj të demokracisë së mirëfilltë !(?)  Sot ata duan të na bindin se rruga e ndjekur prej tyre tërë zig-zage, me kahe thekshëm të kundërt, na paska qenë vij’e drejtë !(?)  Po ata nuk e kanë parasysh dhe harrojnë se kushdo e shikon qartë që vija e tyre konformiste-oportuniste ka qenë e vazhdon të jetë pasuese e vijës partisë dhe pra, vijë politike por aspak shkencore-historike !  Shtrohet pyetja legjitime se përse këta korifenj tashmë të perënduar të komunizmit, vazhdojn’edhe kanë fushë të lirë veprimi dhe gjejnë kushtet të këmbëngulin në shtrembërimin e historisë ?   Përse këmbëngulin është më se e qartë, arësyet janë dy :

1-Kush shkruante përgjatë diktaturës, patjetër që duhej mbështeste vijën e P.P.Sh.-së.  Në të kundërtë, vepra as e shikonte dritën e diellit dhe autori pushkatohej ose kalbej burgjeve.

2-E kjo kategori historianësh partiakë, duke mos pasur se si të mohojnë ç’kanë shkruar  me thurje legjendash partijake konform marksizëm-leninizmit, duan të fusin në pérde, (me lloj lloj redaktimesh e zhdukjesh veprash të tyre partijake të herëshme nga bibliotekat), duke shkruar e shkruar sot që … diçka të mbetet !

Pozicionimi më miqësor ndaj kësaj kategoríe historianësh të cilët as po i detyron kush të kërkojnë falje publike, do të qé rekomandimi se si tërheqja e tyre në hije do të ishte qëndrimi m’i ndershëm i tyre.  Ç’kanë që vazhdojn’e turpërojnë veten ?

Ndërsa, përse kjo kategori historianësh gjejnë fushë të lirë të shkruajnë, përgjigjen u a jep historiani, filozofi si edhe mendimtari i shquar i shekullit të kaluar Benedetto Croce, (i cili ka qenë i majtë sa i takon pozicionimit politik e prandaj, për të qenë sa më i paanshëm, edhe po e citoj),  pohon :  “Ka më shumë rezultat puna e vazhdueshme e shtrembëruesit të historisë, sado i paaftë dhe i politizuar qoftë ai, se sa heshtja përçmuese e të aftit të ndershëm e të ditur !”

NË NDIHMË TË PËRMBYLLJES

Sa për një paralelizëm me të kaluarën lidhur me sa e si pohojnë sot ish historianët e periudhës 47-vjeçare të diktaturës së kuqe, do të sjellim dy shëmbuj përgjithësues qëndrimesh personalitetesh intelektuale dhe shoqërore që, pa as më të voglën mëdyshje, e vunë në lojë të kaluarën e tyre atdhetáre veç për t’i shërbyer vëndit kur ky kalonte rrethana tejet të vështira.   Doemosdo si pasojë, jo vetëm që u dënuan nga pushteti diktatorial komunist por, si atëher’e gjithashtu edhe sot, vazhdojn’edhe quhen kolaboracionistë si edhe tradhëtarë nga e njejta kategori historianësh që përgjatë diktaturës të shqyenin mos e mbështesje Diktaturën e Proletariatit ose t’a kritikoje Bashkimin e Lavdishëm Sovjetik, kurse sot pretendojnë të jenë edhe udhërrëfyes të demokracisë ! (?)

Lidhur me si duhet trajtuar e vërteta historike, po sjellim një leksjon, tamam një leksjon, që na jep studjuesi, gjuhëtari i madh si edhe historiani skajshëm metodik dhe i kujdesshëm, Mustafa Merlika Kruja në librin e tij “Shkrime Historike”, (kapaku i pasëm i librit), ku autori në fjalë shprehet :

“Kush merr pêndën me shkruem historí, ai do të harrojë përkohsisht deri kombsín e vet, në qoftë se vêhet me shkruem historí për tê, njipërnjí sikur nji gjyqtár qi kishte me pasun për të gjykuem nji njerí të vetin.  Këtu nuk flas për historinë edukative qi mësohet nëpër shkolla, por për historín’e kombit shkurt.  Veçse as historisë edukative gënjeshtra nuk i lejohet kurrë, mund t’i lejohet vetëm heshtja për ndonji të vërtetë fort t’idhët qi mundet me lânë gjurmë negative n’edukatën patrijotike të nxânsit ende të papjekun për me kuptuem rolin e vërtetë të historisë, qi âsht me na mësuem se s’ka komb, sikur s’ka as individ, pa të meta, dhe me na rrëfyem me shêmbujt e mirë të saj rrugën se si me i qërtuem këto.”

Me këtë rast nuk qëndroj dot pa e theksuar faktin se tamam nuk ndjehet të ngopur  duke e lexuar këtë mësim madhor që na jep Mustafa Kruja sa i takon shkrimit të historisë !

Kurse pohimi im kishte me qenë … Sa trishtim që ndjej tek lexoj edhe tekstet e historisë të sotme, pa lé kur bëj krahasimin me si e konsideronte drejtësínë, me të cilën duhet të shkruhet historia, kategorija e shkencëtarëve si Mustafa Kruja me shokë që, sot e kësaj dite, konsiderohen kolaboracionist’e tradhëtarë pikërisht nga shtrembëruesit politikë të historisë si edhe fakteve përbërës të saj !   Kaq sa i takon anës parimore, piketave themelore për t’u patur si pika orientimi e doemos krahasimit mes dy rrugëve, asaj të ndjekur nga atdhetarët e përkushtuar si edhe intelektualëve të skajshëm,  si edhe asaj të ndjekur nga historishkruesit e kohës diktaturës komuniste e që edhe sot mëtojnë të jenë udhërrëfyes sa i takon historisë kaluar !

Ana tjetër e medaljes kishte me qenë ndershmëria e skajëshme në mbrojtje të parimeve për t’i shërbyer Atdheut, e shoqëruar kjo me qëndrim burrëror ku as ballafaqimi me dënimin me vdekje nuk u a thyente besimin atdhetarëve q’e vunë nga një gur themeli në pavarësín’e vëndit.  Marrim shëmbullin e kolaboracionistit tjetër, (të dënuarit me vdekje para shpalljes së pavarësisë sepse luftonte në çetat e Themistokli Gërmenjit si edhe Spiro Bellkamenit për t’a mbrojtur territorin shqiptar nga sulmet e andartëve grekë), profesor Xhevat Korçës.  Teksa prokurori Bedri Spahiu bënte në Gjyqin Special të Prillit 1945 “panegjerikun” e L.N.Çl. dhe kërkonte t’a demaskonte të pandehurin si kolaboracionist me fashizmin italian, Xhevat Korça i drejtohet kryetarit të Trupit Gjykues, Koçi Xoxes, me fjalët :  “Lereni se ç’thotë prokurori.  Unë ju pohoj GJEMËNI NJË FRAZË TË SHKRUAR APO TË THËNË PUBLIKISHT NË FAVORIN E FASHIZMIT ITALIAN, DHE UNË PRANOJ DËNIMIN KAPITAL”.

Sa për informacion brezave të rinj, atyre që nuk e dijnë, Bedri Spahiu ishte prokuror edhe kur u dënua dhe u pushkatua, po ai kryetar Gjyqi Special të 1945-sës Koçi Xoxi si tradhëtar, e në vazhdim edhe vetë Bedri Spahiu, po si tradhëtar u kalb burgjeve e internimeve !

Pyetja e ime për rastin e dytë, kishte me qenë : A thua ka një, e theksoj, qoft’edhe një të  vetëm, nga historianët e trajtuar më lart, të cilët të jenë krenarë se përgjatë diktaturës së egër dhe gjakatare komuniste nuk kanë shprehur publikisht ose shkruar zyrtarisht asnjë lëvdatë apo mbështetje për Diktaturën e Proletariatit ?!   Pa lé t’a pranojë e të pushkatohet po i u provua një fakt i tillë !

E shtyj tashti edhe më tutje këtë pikëpamje timen.  Vetë ish anëtari i Byrosë Politike të K.Q.P.K. Shqiptare si edhe ish prokurori Bedri Spahiu në vazhdim, mbas shkërmoqjes së komunizmit në Shqipëri, pati pohuar, (gjë e cila gjëndet e shkruar, e zezë mbi të bardhë, në faqen 10 të librit me titull “Nga maja e kreshtës” e me autor Bedri Spahiun) :

“Tërë jetën ia kushtova komunizmit dhe u  desh një praktikë e gjatë individuale dhe kolektive,gjatë ndërtimit të shtetit dhe të jetës shoqërore, për t’u bindur se kombi i çdo sistemi begatohet, por kamja dhe skamja riprodhohen brënda begatísë, se, pavarësisht nga sistemi dhe nga shkalla e begatísë, kombi është i detyruar të zbatojë shpërndarjen e diferencuar të të ardhurave kombëtare dhe të ketë një bashkëjetesë të përbërë grumbullues e punëtorë.

Është një bindje e sajuar me shumë vonesë, por më mirë vonë se kurrë.  Kështu unë bëra divorcin me komunizmin.”

PËRMBYLLJE

Jo rastësisht u sollën shëmbujt e tre personaliteteve të dy pozicioni-meve diametralisht të kundërta sa u takon pikëpamjeve politike.  Të parët, dy intelektualë të mirëfilltë që kishin luftuar e punuar për ngritjen e Shtetit Shqiptar të pavarur, si edhe njohës të thelluar të ideologjisë komuniste.  [Sa për një dijení, Xhevat Korça kishte përkthyer veprën “Dhjetë Ditë që Tronditën Botën”(rreth Revolucionit të Tetorit në B.S.) të autorit John Reed - komunistit amerikan – që ndonëse i zhgënjyer në fundin e jetës tij nga komunizmi, u varros në Moskë në Murin e Kremlinit]. Kurse i treti një revolucionar i  skajshëm i cili, për nga formimi intelektual, ndonëse një ushtarak me shkollë dyvjeçare ushtarake, por adhurues i ideve revolucionare komuniste, i përkushtuar verbërisht ndaj ideve komuniste dhe Revolucionit të Tetorit 1917 !

Ndonëse Bedri Spahiu as e dinte se dikur kishte egzistuar historiani kollos Johann Martin Chladenius q’e kishte përcaktuar i pari dallimin që duhej bërë mes gjetjes dhe radhitjes fakteve pa asnjë lëshim e pastaj në vazhdim Benedetto Croce-ja e kishte përpunuar më thellë shkencërisht duke e bërë shquarjen e ndërsjellë mes kompleksitetit të fakteve të ndodhur si edhe katalogimit si edhe interpretimit të tyre, (gjë e cila as i shkonte në mëndje Bedri Spahiut se egzistonte si kriter), por ama, sa qé Bedri Spahiu Prokuror i Përgjithshëm, e pati fuqínë t’i dënonte atdhetarët si edhe intelektualët e shquar si Mustafa Kruja me shokë me vdekje, (qoft’edhe në mungesë), kurse edhe për Xhevat Korçën me shokë të kërkonte dënimin me vdekje, pa lé edhe t’a dënonte ish kolegun e tij Koçi Xoxen si tradhëtar !   Kjo pak por e vërtetë.  Vijmë tashti tek krahasimi mes zhvillimeve si edhe veprimeve të këtyre personazheve.

Mustafa Kruja si njohës i thellë i historisë si edhe zhvillimeve të saja botërore, duke ditur t’i interpretoj’edhe zhvillimet historike me syrin e shkencëtarit krejtësisht jashtë ndikimeve politike, kur vjen fjala se si duhet të shkruhet historija e një vëndi di se në cilat pika të këmbëngulë dhe konkretisht, (po i referohem së rishmi pjesës fundme të citatit të tij), ai thotë : “… për me kuptuem rolin e vërtetë të historisë, qi âsht me na mësuem se s’ka komb, sikur s’ka as individ, pa të meta, dhe me na rrëfyem me shêmbujt e mirë të saj rrugën se si me i qërtuem këto ….”!

Mirëpo mangësítë sa i takon formimit intelektual nuk e penguan Bedri Spahiun që, duke nxjerrë përfundime përgjatë rrugës së përvojës drejtimit shtetëror që ai dora, dorës po fitonte, të arrinte në atë pikë udhëkryqi sa që të mos stepej e, me gjithë krimet që mbarte mbi supe, të pohonte se si ai, më mirë vonë se kurrë … E KISHTE BËRË DIVORCIN ME KOMUNIZMIN !

Kjo pa diskutim një merít’e tija ndonëse, derisa arriti tek ky përfundim, ai vrau e pushkatoi pikërisht ata që, falë kulturës së tyre, informacionit që dispononin si edhe drejtpeshimit të gjykimit tyre sa racional edhe logjik, mundoheshin me këmbëngulje t’i sqaronin bartësit e idealeve komuniste se sa të mashtruar që ishin përgjatë shtegut të cilit i kishin hyrë !

Mirëpo me një mbrapavështrim objektiv dhe të paanshëm, krejt natyrshëm  ballafaqohemi me një pyetje e cila nxjerr kok’edhe thotë … si u arrit të ngriheshin në këmbë masa të tëra popullore e të bënin që në pjesë jo të papërfillëshme të botës të vendosej sistemi komunist i cili pastaj u tregua aq i egër edhe gjakatar ?  Përgjigjen më të saktë, shkencore si edhe bindëse, nga këndvështrimi analizues sintetik, e jep nëpërmjet gjashtë, (e theksoj vetëm gjashtë), fjalësh ish Presidenti i Sh.B.A.-ve Ronald Reagan-i i cili, kur pyetet si do t’a përcaktonte ai  faktorin vendimtár dhe forcën shtytëse q’e ka bërë të mundur vendosjen e komunizmit, ai shtron maksimën e tij :  ËSHTË CMIRA E TURMËS SË PAAFTË !

Mirëpo nga ana tjetër, e gjithë kategoría e intelektualëve të mirëfilltë si edhe studjuesve të teorisë dhe praktikës së zbatimit të komunizmit, ata njohës të thellë të asaj ideologjije që dora, dorës komunizmi i pushkatoi ose i kalbi burgjeve të diktaturës egër, e kishin të qartë bindjen e Vladimir Iliç Leninit i cili qé shprehur publikisht se:

ME PREMTIMIN E LIRISË DO T’A TUND BOTËN !   (Nuk i shmangem dot theksimit se si Lenini shprehej se u a premtonte lirinë dhe jo se do t’ua jepte lirinë turmave).

Prandaj nuk ka se si kjo analizë të mbyllet pa e vënë në dukje edhe momentin kyç të trajtuar lidhur me si e gjykojmë pozicionimin e historianëve të ish diktaturës, dje si edhe sot.

-Mundohemi t’a kuptojmë kahjen e tyre të majtë duke u mashtruar nga parullat e L.N.Çl.

-U a falim vënjen e egoizmit të tyre në plan të parë lidhur me përfitimet mbas 1944-ës.

-I kuptojmë edhe mangësít’e tyre se shkolluar e formuar në shkollat e Kampit Socialist.

-E kuptojmë mungesën karakteriale krahasuar me B.Spahíun pa lé me vërtet atdhetárët.

-Por, ajo që nuk kuptohet nga pozicionimet e tyre sot, në moshë pleqërije pa lé edhe pleqërije të thellë ndonjëri, kur për nga titujt konsiderohen shkencëtarë dhe akademikë, periudha tashmë mbi njëzetvjeçare që nga shkërmoqja e komunizmit në Shqipëri, duhej t’i kishte bërë që, qoft’edhe sa për kureshtí, të ishin thelluar në studime karakteri shkencor historik si edhe filozofiko-historik, të asaj pjese njohurishë që studjohen në shkollat perëndimore, dhe t’a kishin plotësuar njëanëshmërin’e njohurive marrë prej tyre në shkollat lindore.  Pse do të kisha kaq dëshirë t’a kishin realizuar një gjë të tillë ?  Sepse sinqerisht do të gëzohesha, pa u a vënë në dukje mangësín’e tyre në këtë drejtim, të kishin arritur në përfundimet në të cilat patën ardhur pararendësit e tyre ideologjikë dhe intelektualët komunistë t’asaj kohe, Zef Mala, Llazar Fundua, Sejfulla Malëshova, Koço Tashkua e deri tek kategoria pastaj e Bedri Spahiut me shokë.  Sa për një udhërrëfim krejtësisht pa pretendime si edhe  modest, sa ndryshe duhej të gjykonin sot  këta historianë të nderuar po t’a kishin studjuar njerën nga dhjetra veprat teoriko-shkencore të prof.Ludovico Geymonat-it me titull “KONSIDERATA RRETH FILOZOFISË NEO-RACIONALISTE”.   Dy janë arësyet pse ndalem pikërisht tek ky autor dhe tek njera nga dhjetra veprat e tija.   E para, sepse ky personalitet i filozofisë historike-shkencore,  ideologjikisht ishte i radhitur me historianët tanë sepse anëtar i Partisë Komuniste Italiane. Ai i vështronte ndodhítë historike nga këndvështrimi marxist dhe i mbështetur në materializmin dialektik por kritiko-shkencor dhe vepra e tij ka marrë karakteristika thellësisht racionale në shpjegimin e fakteve ku motoja gjykuese e Geymonatit përmblidhet në mënyrë madhore në faktin se si :

“HETIM’ I MIRËFILLT’I REALITETIT HISTORIK BËHET VETËM NËPËRMJET ARËSYES JO DOGMATIKE”.

Mbështetur pra në këta themele, sa ndryshe do të pozicionoheshin historianët tanë në gjykimin e historisë tonë të kaluar e doemos edhe në dhënjen e gjykimeve të tyre rreth kolaboracionizmit deri në vitin 1945.  Pa lé pastaj gjykimit të tradhëtisë së mirëfilltë ndaj Atdheut mbas vitit 1945, lidhur ky me kolaboracionizmin me Jugosllavinë, Bashkimin Sovjetik  e deri sa u prishëm edhe me Kinën, ku ky kolaboracionizëm i mbas 1945-sës nuk ishte asgjë tjetër veçse shitje e interesave kombëtare për hir interesash grupi fillimisht, e pastaj interesash thjeshtë personale të diktatorit, në vazhdim !

Vetëm kësisoji historianët tanë do t’u transmetonin brezave të ardhshëm të studjuesve mekanizmin e drejtë dhe të paanshëm të interpretimit dhe gjykimit të fakteve historike.  Mirëpo fatkeqësisht, duke mos e patur ata as kulturën pa lé personalitetin e atyre që i quajtën kolaboracionistë edhe tradhëtarë, si dhe në mungesë shtylle kurrizore që t’i pranonin fajet e tyre përgjatë pozicionimeve të mbrapshta gjatë diktaturës, (ndonëse në vazhdim ata nuk do të rrezikonin asgjë, siç nuk rrezikoi as Bedri Spahiu), sot edhe mund të vazhdonin e të radhiteshin mes historianëve-shkencëtarë të nderuar.  Mirëpo ata e bënë përzgjedhjen e tyre të gabuar e duke u munduar që historia të shkruhet duke mohuar si edhe shfytyruar fakte e gjithashtu duke pretenduar të futen si fakte të vërteta … fantazí krejtësisht të paqëna, e zhytën veten e tyre në atë vorbullë të historis’e cila e pastron dora, dorës historinë nga shtrembërimet si edhe të pavërtetat, në një kohë që rrjedha e fakteve historike e vazhdon rrugën e saj të pambarim … me  na  rrëfyem me shêmbujt e mirë të saj rrugën se si me i qërtuem gabimet si edhe fajet ….”!

E me që historianët tanë me bindjet e tyre komuniste të kamufluara sot, mendojnë se edhe mbas shkërmoqjes së komunizmit në vëndin tonë dhe vendosjes demokracisë ata sërishmi do të vazhdojnë e t’a shkruajnë historinë si fitues, u them … paçin hijet e tyre !