Mendime » Nexhipi
Reshat Nexhipi: Prania dhe kontributi iliro-shqiptar
E shtune, 19.05.2012, 05:57 PM
Prania
dhe kontributi iliro-shqiptar në vende të ndryshme të botës
Nga Reshat Nexhipi
Sqarim i shkurtë
Rasti e kërkon të
them që kësaj çështje i kam kushtuar një
fejton relativisht të gjatë i cili gjindet edhe në internet, prandaj dhe për të
mos i përsëritur gjerat, kësaj rradhe po prezentoj vetëm rezimenë e atij fejtoni, pa ndonjë elaborim shkencor,gjegjësisht,pa ndërhyrë në
objektivitetin e konkludimeve të autorëve të ndryshëm,të cilat duhet
t i demantojnë ose pohojnë shkencëtarët që Periudhën antike e kanë
profesion të ngtushtë. Sidoqoftë, në
një jam i sigurtë dhe mund ta them me gojë plot se nuk ka popull në botë që të
ketë hyrë aqë thellë në historinë e popujve dhe vendeve të tjera,siç është
rasti me kombin tonë. Kjo është rezultat edhe i origjinës shqiptare nga
pellazgët dhe ilirët të cilët jetonin në një pjesë shumë të madhe të botës,ku
kanë mbetur edhe gjurmat e veta.
Për tua lehtësuar punën lexuesëve, shënimet i kam ndarë
në disa pjesë,kurse për të evidentuar sa më tepër shënime, ato i kam paraqitur
sa është e mundur,,tegrafisht,, dhe,kuptohet,sipas rendit alfabetik.
Amerika.Vende me elemente shqiptare
Allabama. Emër
që lidhet me fjalën shqipe Albania, ndoshta si kujtim nos
talgjik i të shpërngulurve shqiptarë-shkruan Astrid
Lulushit, në “Flakën”, 21 tetor,2002.
Bideford,
Maine,1915. Shqiptarët
ngritën xhaminë e parë, e cila u quajt Shoqëria Fetare Muslimane Kombëtare e Amerikës.(Pjetër Jaku,
Kuvendi,
Boston,1908. Kremtohet e
para liturgji hyjnore në gjuhën shqipe në histo
rinë
e gjatë të kishës ortodokse, me në krye Fnolin. Aty,më 1942,
u varros Faik Konica dhe ndodhet biblioteka personale e tij me rreth 2.000
libra të zgjedhura.
Bostoni,1917-1918. Filloi të dalë revista “Ylli i
Mëngjesit” nga Parashqeva Qiriazi e Manastirit, “Revista Adriatike” të
cilën e botoi Federata “Vatra,, e drejtuar nga Fan Noli, vitin tjetër Kristo
Dako, bashkëshorti i Sevasti Qiri
azit,motra
e Parashqevës, botoi librin “Albania”,etj.
Boston,Figura të rralla. Aty
kanë vepruar Ismail Qemali, Mitat Frashëri, Sotir Peci, Dervish Hima, Kostë
Çerkezi, Kristo Floqi, etj.
Çikago, 1970, 1973
dhe 2003.Në nëtor, të vitit të parë, këtu u mbajt Kon
gresi
I Botëror të Lidhjes Kosovare, kurse gjatë vitit tjetër, u mbajt Kongresi botëror, në të cilin morrën pjesë
500 delegatë dhe mysafirë nga të gjitha kon
tinentet.
(për këtë të fundit njofton dr. Riza Sadiku, në Faktin e 26 korrikut,
2007)”. Në lokalin “Rock Bottom Brewery, në
qendër të qytetit, më 23 në
ntor
2003, kryesia e Komunitetit Shqiptaro-Amerikan në shtetin e Ilinoisit dhe
aktivistë të tjerë, u takuan me kandidatin për president të SHBA, gje
neral
Wesley Klarc...Në lokal ishte pregatitur pllakata me mbishkrimin: Shqiptarët
për Klarkun, në shqip dhe anglisht.
Detroit,Teqeja
bektashiane.Shqiptarët, kryesisht nga Prespa, siç ishte Qani
Arvati,etj.para rreth gjysmë shekulli, ngritën Teqenë në fjalë,e
cila shërbente edhe si çerdhe patriotike,sepse në krye kishte atdhetarin e
shquar Baba Rexhepin, I cili ndroi jetë para disa vjet.
Detroit.“Shën Pali”.
Këtë kishë e ka ngritur Dom Anton Kçira me shqiptarë të tjerë dhe në oborrin
e kishës u vendos bustin gjigant të Skënderbeut (“Fakti”, 28 dhjetor, 2005,
autor: Gjekë Gjonlekaj nga Nju Jorku). Në lidhje me këtë,Në “Faktin” e 28
shtatorit, 2006, gazetari me inicijalet Z.A., shkruan se “nismëtar i kësaj
ngjarje është Dom Anton Kçira, kryefamultar i Kishës së Shën Palit, që mendohet
të jetë kisha më e madhe katolike shqiptare në botë”, dhe se
“përmendorja e heroit kombëtar shqiptar është fryt i një pune mbi njëvjeçare
nga ana e skulptorit të njohur shqiptaro-amerikan Kreshnik Xhiku”.
Holivud.Në
historinë e këtij vendi kanë hyrë emrat e mjaft shqiptarëve, të cilët kanë
punuar si artistë, regjisorë etj. Kam mundur të evidentoj vetëm të poshtëshënuarit,dhe
atë, sipas rrendit alfabetik:Agim Kaba, aktor në Holivud të
SHBA-ve, ka luajtur në telenovelën “Ndërsa bota rrotullohet” etj., Hila
Popaj,Luan Bexheti,Masiela Lusha, aktore e dalluar e Holivudit, Nate Du
shku,Pjetër Malota, Sten
Dragoti, regjisor dhe producent i dalluar, Timo
leo Floko,Xhim dhe Xhon Belushi-vëllezër.Me
rastin e 25 vjetorit të vdekjes të Xhon
Belushit, Amerika e nderroi me një yll në Bulevardin e Famës në Holivud- thuhet
në Faktin 7 marsit, 2007.
Luzijanë. Në këtë shtet,
sipas një shkrimi të “Faktit”, të 7 shtatorit, 2005, je
tojnë
rreth 10.000 shqiptarë, shumica arbëreshë nga një fshat i Sicilisë, i quajtur
Contessa Entellina, etj.
Miçigan. Në
“Faktin” e 28 shtatorit, 2006, thuhet “Shqipëtarët e Amerikës, veçanërisht ata
të Miçiganit, kanë tashmë dy figura botërore me të cilat kre
nohen para amerikanëve të tjerë: Nënë Terezën dhe
Skënderbeun, përmen
dorja e të cilit u përurua pardje në prani të disa mijëra
vetëve, duke e përf
shirë arqpeshkvin e Detroidit.
Nju Xhers, varrezat. Emri i tyre
është Ferncliff dhe në to pushojnë eshtrat e Mitat Frashërit, Luan
Gashit, Zef Palit, Ali Koprenska, Lufto Toto, Ruzhdi Daca dhe patriotë të
tjerë.
Uoçester,1917. Krijohet
Partia Politike Kombëtare Shqiptare,
me në krye Sebasti Dako Qiriazin nga Manastiri dhe bashkëshortin e
saj Kristo Dakon.
Veçova
Shqiptarët, Amerikës
i kanë dhënë një nobelist
nga Maqedonia, dy kozmo
nautë të shquar, njëri nga të cilit zbriti në
Hënë, dy artistë me famë botërore-Belushi, kongresmenin e shquar Diogardin
etj.
Bullgaria. Vende me elemente shqiptare
Arbanasi. Fshat-qytezë
i banuar me shqiptarë, të ardhur nga Zagora e Gji
rokastrës, prandaj më parë mbante emrin Zagora,
kurse 1519, në Fermanin e Sulltanit, ky
fshat turqisht u quajt Arnautku, përkatësisht sllavisht Selo Arba
nasi në të cilin
më 1640-tën kishte 1000 shtëpi shqiptare.Gjatë luftrave u shkatërua,
kurse nga shteti bullgar është shpallur
fshat-muze “Selo-Arbana
si”.
Arnaut
Planina”.Sipas shkencëtarit G.Lejean, me këtë emër quheshin
malet në Rodope ku ka patur disa fshatra me rreth 25.000 shqipta
rë. Arnautito dhe Bejarnaut të banuar
dikur me shqiptarë. (dr.Mustafa Ibra
himi, “Emigracioni shqiptar nga Maqedonia në Çikago”,
Shkup,
Në
Arbanas të Bullgarisë gjindet kisha ,,Shën Gjergji,,Afreskat
e saj kishe i pikturuar Nikolla i Oufri.
Kaprishtica(Kuprishtic).Mitat
Frashëri në veprën e tij “Fati i Shqipë
risë”, f.29, shkruan se ky fshat në perfieri të Pazarxhikut,
ka qënë i banuar me shqiptarë.
Karaarnaut. Ky fshat
në verilindje të shtetit në fjalë, me rrënjë të gjuhës shqipe, në fillim të
shek. XIX ishte i banuar vetëm me shqiptarë, prandaj njihet edhe me emrin
“Arbënashi i vogël”.
Mandrica. Një
nga fshatrat shqiptare të pjesës juglindore të Rodopëve.
Orihovica. Mitat
Frashëri, në veprën e tij “Fati i Shqipërisë”, f.29 shkruan se afër këtij vendi
kanë ekzistuar 5 fshatra të banuara me shqiptarë.
“Parku i Car
Borisit”. Në këtë park të mrekullueshëm në Sofje, afër
Universitetit, gjendet studio e radio Sofjes, në të cilën ishte hapur edhe një
kanal i radios me kohë të caktuar në gjuhën shqipe, ku kjo tubonte dashamirët e
kësaj kulture ballkanike. Këtu punojnë edhe sot dashamirë të gjuhës shqipe,
qoftë si spikerë, lektorë, përkthyes, etj.
“Parku i Car
Borisit”. Disa prej tyre kanë kryer filologjinë shqipe në
Prishtinë,si Zoja Kostadinova dhe mikja e saj Gjullka.Disa kanë kryer në
Tiranë, e disa autodidakte, si Evgenia Kotova, e disa tani si dashamirë më të
reja për të mësuar gjuhën shqipe me zell i’a kanë filluar punës siç është
Sabina Kotovadhe Kristina Kotova që me entuziazëm ndjekin seminaret e gjuhës
shqipe në Prishtinë.
“Parku i Car
Borisit”…Mirëpo, ndër më të dalluarit dashamirës të kulturës dhe
shkencës shqiptare pa dyshin është Russana Bejleri, doktor i gjuhës dhe
ligjëruese e kësaj gjuhe në Universitetin e Sofjes. (Dr.Ibrahim Krosi,
Sofja-qytet i kulturës shqiptare gjatë shekujve. “Zëri i Pellagonisë”, nr.
20-21, shkurt-mars
Peshtera. Mitat
Frashëri në veprën e tij “Fati i Shqipërisë”, f.29, shkruan se ky fshat në periferi
të Pazarxhikut, ka qënë i banuar me shqiptarë. Aty, për t’i
shpëtuar represioneve osmane, ishin shpërngulur mjaft familje katolike nga
zona e Shkupit.
Poroishta. Më
parë ky fshat quhej Arbëresh.
Rila. Në
majën e këtij mali gjindet maja e tij me emrin Malevica, që do të thotë
emërtim shqip.
Slivnica e
Bullgarisë.Mitat Frashëri, në veprën e tij “Fati i Shqipërisë”,
f.29, shkruan se në këtë qytet, në perëndim të Sofjes, ka patur nja 80 shtëpi
që në kohën e tij flisnin shqip.
Turkarnautllar.
Ky fshat, pranë Pllovdivit, në Bullgari, me emër të
rrënjës shqipe, në fillim të shek. XIX, ka qenë i banuar vetëm me shqiptarë.
Egjipti,Vende me elemente iliro-shqiptare
Aleksandria. Vepër
e Lekës së Madh, prandaj mban emrin tij. Ka të bëjë me fjalën shqipe ëndër
(Mathieu Aref, Mikenët=Pellazgët..Tiranë,
Aleksandria,
Biblioteka. Këtë bibliotekë, e kakrijuar gjenerali i Lekës së
Madh-Ptolomeu, i cili vendosi të mblidhte librat e të gjithë njerëzve të botës
e ti ruante aty. Disponohet me afër 1.000.000 (një milion)librash papiruese dhe
e shfrytëzoj-në shkencëtarë të shkëlqyer të tërë botës. Thuhet se drejtor i
kësaj biblioteke ka qënë, ndoshta edhe sotështë një person me origjinë nga..
Kosova.
Aleksandria,biblioteka...Në“Faktin”
e 31 majit, 2006, qëndron konstantimi i Mitat Frashërit se kjo bibleotekë është djegur në kohën e
Kleopatrës, gjatë luftës midis Cezarit dhe Pompeut.(Por, më vonë e renovuar)
Kajro,Teqeja
bektashijane. Theemeluar në njhë vend të mrekullueshëm nga ana e Baba Kajguzerit
në shekullin XIV. Për afirmimin e saj, kontribuan tepër edhe anëtarët e
Dinastisë Mbretërore shqiptare të Mehmet Ali Pashajt nga Kvalla e Greqisë së
sotme, ku qendron përmendorja e tij e madhështore. Princi Fadil Pashai, fjala
vjen, i kësaj familje, përveç të tjerave, ishte bërë edhe myhyp i Teqesë në
fjalë dhe si i tillë e kishte ndihmuar materialisht dhe në çdo aspekt tjetër.
Kajro,Teqeja
bektashijane...E njëjta vlen pothuajse edhe për Princezën Perlante,
nga e njëjta Dinasti. Ajo, nga që e deshte Baba Hajdarin, i kishte lidhur edhe
një rrogë mujore prej 50 lirash. Princi Qemaludin, Baba Lutfinë e merrte me
vete nëpër Evropë si dhe varrin e vet e kishte bërë Tyrbe në këtë Teqe, gjegjësisht
në kopshtin e mrekullueshëm të saj që e kishte ndërtuar me shpenzimet e veta.
Kajro,Teqeja
bektashijane...E shoqja e tij, Nimeti, si Princezë, pas
vdekjes së të shoqit, me amanetin e tij, çdo muaj dërgonte në Teqe 16 lira
egjiptiane, dy deshë për çdo Bajram dhe të gjitha shpenzimet. Përndryshe,
Teqeja e Kajros, shërbente edhe si qendër ose çerdhe kombëtare shqiptare, sepse
në të kanë qëndruar dhe kanë vepruar mjaftë baballarë shqiptarë të paisur me
ndjenja të zjarrta kombëtare.Baba Hajdari, fjala vjene drejtoi Teqenë 16, kurse
Baba Lutfiu 43 vjetë. Baba i fundit ishte Siriu, i cili nga e keqja që Naseri
vendosi ta mbyllë këtë Teqe, u sëmur dhe vdiq, e bashkë me të mori fund edhe
Teqe
ja në fjalë, më 1961.
Kajro,Teqeja
bektashijane...Në Sheshin e Teqesë së Kajros, Ahmet Zogu ka
varrosur dy motrat e tij, Ruhijen dhe Nafijen, të cilat,gjatë vitit 1939, disa
ditë kanë qëndruar edhe në Maqedoni,gjegjësisht në Shkup dhe Gostivar.
Kajro,
shënime të tjera: Në literaturën historike thuhet: Kolonia
e shqipta
rëve të Egjiptit njihet si “Kolonia e
Kajros”, një nga qendrat më kryesore të diasporës shqiptare në botë...Karakollët
e Kajros qenë plotë gegë e toskë. Këngët e vallet nuk rreshtnin, bozuku, tamburaja
e ballamaja buçisnin në ka
tër anët.
Nili. Në “Flakën“
e 1 mar-sit,2002 ose 2004, qëndron shkrimi i dr. Skender Rizajt, me titull “Thoti
fliste shqip”, në të cilin thuhet se pas zhdukjes së Atlantidës, para rreth 12.000
vjet, një pjesë e stërgjyshëve tanë kaluan lugi
]nën
e Nilit,ku krijuan një kulturë të re, kulturën egjiptijane të lashtë, e ci
la,
si duket, qe vazhdim i kulturës sëAtlantidës.
Nili, Mehmet Kavalla. Ky
kishte ngarkuar inxhinierin Linant de Bellefonds për fillimin e projektit
gjigand për ndërtimin e digave dhe kanaleve gjatë rrjedhës së lumit në fjalë. Ndërtoi kanalin që lidh lumin Nil dhe detin Mes dhe,
i gjatë
“Rifaii”i
Kajros. Në këtë xhami mbretërore, më 1974,u bë rivarrimi i Farukut,mbretit
egjiptian me origjinë shqiptare, siç duket i helmuar nga regjimi i Naserit.
Sukel-Silah i
Kajros. Në këtë vend të tregut të armëve, sipas një shënimi historik “përveç shqiptarëve,
s’ka patur popull tjetër”.
Xhamia e
Mehmet Ali Pashë Kavallës. Bajram Morina, në “faktin e 5
tetorit, 2006, shkruan se në këtë xhami janë të ekspozuara fotografitë e të gji
thë anëtarëve të familjes pashallarë e mbretërore të
Egjiptit dhe se të gjitha portretet e
tyre kanë pamje burrnore shqiptare, etj
Veçova
Zotër të Egjiptit
300 vjet ka qenë dinastia ilire e Ptolomejve,të cilës i takon
te edhe mbretëresha e famshme Kleopatra, kurse nga
viti 1800-1953 qeveri
ste dinastia me mbretër shqiptarësh- shkruan E.
Kocaqiqi,f.84,duke filluar me Mehmet Ali Pashanë e Kavallës,i cili
Egjiptin e çliroi nga zgjedha osma
ne, e deri te mbreti i njohur Faruk.
Franca.Figura dhe vende me elemente iliro-shqiptare
Galia
ilire. Emri i Francës
pararomake, lidhet me emrin e vëllaut të Ilirit- GaLit, prandaj,,Popullsia e
Galisë ka qenë e origjinës ilire,, (Elena Kocaqi,
Roli Pellazgo-Ilir në formimin e kombeve dhe gjuhëve europiane, f.81. Më tej:
E. K. Roli,ose E.K.Alb.)E njëjta autore, në librin
Albanët, f.56,shkruan se në v. 1216,p.e.në territoret e Francës së sotme
mbretëronte një dinasti galo-kelte,me origjinë nga Troja (pra dinasti
ilire-R.N) Qytetet me emrin Alba, lumi Druentia,mali Albia,
janë me fjalë shqipe.
Parisi ilir.Emri
i këtij qyteti, ka të bëjë me fjalën shqipe i pari(M.Aref, Shqipëlria,
335) Fjala është për heroin legjendar me origjinë ilire (Gjurmime
albanologjike, XXX-1983, Prishtinë,
Parisi
dhe 3 kalorës shqiptarë. Luan Rama, në “faktin” e 3 nëntorit,
2005, sqaron: “Pas një udhe të gjatë, duke kapërcyer Adriatikun dhe përshkruar
gjithë Jugun e Francës, tri kalorës shqiptarë, hipur
mbi kuaj arabë, me armët e tyre karakteristike dhe veshjen e bukur shqiptare, hynin
në Paris për t’u bashkuar pastaj në Versaj me Gardën Imperiale të Napoleonit. Baroni
Teo
toki që i priti, si president i Senatit të Korfuzit, i
paraqiti ata para ministrit të Luftës së Francës...Ministri i Napoleonit u
habit nga ata tre kalorës të pa
shëm...Krenarë, ngjeshur me armë e të përkushtuar për
t’i shërbyer Napo
lenoit në luftën kundër zgjedhës otomane.
Luigji XII.
Në ushtrinë e këtij mbreti të shek.16, ishte formuar një gardë prej 1200 shqiptarësh,të
cilët treguan aq trimëri të madhe sa që u bënë simbol për armatën
franceze.Kështu që kur lavdërohej ndonjë kalorës fran
cez, përdorej shprehja:“E nget kalin si një shqiptar”-thuhet
në literaturën historike.
Marsej,Marseleza.
Emra që kanë të bëjnë me fjalët shqipe mar-sjell,import-ekspor (M.Aref,Shqipëria...289).
Napoleoni.
Me origjinë shqitare Garda e këtij, mbreti me origjinë shqiptare (M.Aref,
Mikenët...f.222), sipas disa shënimeve historike,
përbëhej krye
sisht prej shqiptarëve. Në ushtrinë franceze shërbenin
edhe mjaft shqiptarë-suliotë, midis të cilëve edhe Marko Boçari dhe babaj i
tij. Prandaj, Napoleo
ni, në shenjë falenderimi dhe respekti për kontributin e shqiptarëve,në një rast, i
kishte dërguar Ali Pashë Tepelenës si dhuratë një kuti të bukur për duhan në të
cilën ishte pikturuar fytyra e tij.
Greqia.Vende me elemente iliro-shqiptare
Argos. Emri
i këtij qyteti, rrënjët i ka te fjala shqipe ar, arë (Aristidh P. Ko
la, Arvanitët...Tiranë,
veli, paska konstatuar që Argosin nga rrënojat e kanë
ngritur shqiptarët.
Atika. Ky vend i njohur si “zemra e Greqisë”,ka të bëjë
me fjalën shqipe aty, yni? (“Fakti”,
31 gusht, 2006- Ermir Hoxha) Në shek. XV, Atika ishte e banuar ekskluzivisht me
shqiptarë-thuhet në literaturën historike..Konsulli i Francës në Athinë, Zhan
Kird, më 1647, ka vërtetuar se “komitat e Atikës ishin të gjithë arvanitë” (shqiptarë-R.N.)
Atika...Shkencëtari
francez Dela Gijeter, në një shkrim të vet konstaton se shqiptarët e Atikës
janë kleftë të vendosur e të pamposhtur dhe senga 50 kleftë që luftojnë kundër
Turqisë, 49 janë shqiptarë. Pë-rndryshe, kleftët e përgatitën revo-lucionin
grek të v. 1821.Albanologu i shquar gjerman J. Falmerajer, në një letër të 11
shkurtit 1834, veç tjerash shkruan se “e tërë Atika është e populluar nga
njerëz shqipfolës dhe në kryeqytet gjejmë njerëz që e dinë greqishten vetëm se
u nevoitet” (Flaka, 19. Dhjetor 2003, artikulli nga profesor Petër Bartël)
Atika...Në zonën e këtij vendi, për herë të parë u
zgjodh deputet i Partisë Socialiste- PASOK, më 1981, arbëreshi Teodor
Pangallos i Riu, ish minini
stër i Greqisë.
Athina. Emri
i këtij qyteti lidhet me fjalën shqipe e thënë (Spiro Kondos “Shqiptarët dhe problemi pellazgjise”, Tiranë,
ja e Epirit, f.116, shton se sipas Pukëvelit, Athinën e
kanë gjallëruar shqipta
rët. Shatobriani:
Athina është vend shqiptar.
Athina...Pallati
madhështor,,Zappion,,në hyrje të qytetit është vepër e milionerit shqiptari Vangjel Zhapa nga Rumania,gjë
që vlen edhe për stadi
umin madhështor, Panathinaikos. Projekti për stadiumin olimpik të këtij qyteti iu
besua Qemal Butkës”- thuhet në literaturën historike.
Athina,Muzeu
Kombëtar. Mehdi Frashëri: tregohen fytyrat e heronjëve të luftës
për pavarësinë greke...Kanë kostumin shqiptar, tregojnë fizionomi burrash të
bukur. Të armatosur me pistoletë, me kordhë ose me jatagan, 80% janë shqiptarë:
Xhavella, Boçari, Meksi, Kollokotroni, Mjauli edhe Bubu
lina, etj”. Në këtë Muze,ndodhet..edhe
tabloja e Bajronit me kostum shqiptar të cilin e mbajti veshur gjatë gjithë
shtegtimeve të tij.Më pas Medi Frashëri, konkludon se “Gjaku i ri shqiptar
rilindi Greqinë e Re”.Prandaj, nuk ishte e rastit që Greqia në histori
njihet edhe si Shqipëri e Re.
Bellkameni. Për shqiptarët e këtij fshati, të
shpërngulur në Rumani, thuhet se “janë bijtë e vërtetë të Akilit, ngase
nga do që janë të shpërndarë, përhapin rrezet e zjarta të mëmëdhesë së tyre si
një diell që gjallëron pas një fortune shkretëruese...Janë gjithnjë shpirtmëdhenj
dhe të begatshëm në punë, me ndihmën e tyre mund të bëjmë më shumë degë të
shoqërisë në Vllahi, një në Braillë etj.”
Delfi. Sipas
Aristid Kolës, emri i këtij tempulli më të njohur në Greqi, i cili i është
kushtuar Apolonit, djalit të Zeusit, ka të bëjë me fjalët shqipe del, hyn, sepse, njerëzit hynin e delnin, duke
shpënë në Delfi dhurata të shumta, me shpresë se Apoloni do t’i
shpëtonte nga sëmundjet.
Delos. Emri
i këtij ishulli grek, ka të bëjë me fjalën shqipe diell (Mathieu Aref, “Shqipëria”, f.287, 333)
Durbali,Teqeja
bektashiane. Sipas Shahin
Kolonjës, gjindej në një vend të mrekullueshëm piktoresk dhe gjeografik, në
afërsi të hekurudhës, gjë që u mundësonte më shpesh ta vizitonin edhe të huajt,
e të mos flasim për patri
otët shqiptarë të vendeve të ndryshme, duke përfshirë
edhe ata të Maqedo
nisë.
Durbali,Teqeja... më
tepër lulëzoi në kohën e Baba Muharremit, nga Gjiro
kastra”-shkruan Sh.Kolonja dhe shton se ,,Sa ishte gjallë
ky baba100 shqiptarë shkonin e 200 vinin, 20-30 deshë therreshin në ditë. Atje
mund të gjejë çdo ditë plot njerëz të varfër e të papunë atje hanin,atje flinine
s’u thoshte njeri pse rrini e pse nuk shkoni...Teqeja pra, kishte hapur dyert
për çdo njeri..,,. Kënga popullore thotë: “Të keqen o
Durballi, me dervishët që nxjerr ti, ç’i dërgon në Shqipëri,bën shqiptarët
bektashi”.
Edesa (Vodeni).Vjen
nga fjla shqipe e desha. (shkrim në gazetën “Flaka”, 07.02.2004)Në këtë
qytet, midis Manastirit dhe Selanikut, ka filluar embri
oni i parë i Maqedonisë antike (ilire). Sipas gazetës
“Makedonsko sonce” të 08. 02.2000,Edesa ka qënë qytet i brigëve, (e, këta ishin
ilirë).
Epiri. Ka të bëjë me
fjalën shqipe i epërm, shkruan E.Kocaqi.f.71 dhe shton se ,,Epirotët
flisnin të njëjtën gjuhë me maqedonët,, kështu që, sipas saj, ata janë të një
kombësie (f.72).Sipas disave, edhe emri i mbretit të famshëm të
Epirit-Pirro, ka të bëjë me fjalën i epërm.
Hidra.Fillimi.
Mitat Frashëri, në librin e tij Fati i Shqipërisë,f. 27,shkruan
se ky ishull ishte thjesht shqiptar. Banorët e parë që filluan të
banojnë dhe kri
jojnë kushte për jetesë, ishin dy vëllezër shqiptarë, Llazari
dhe Zerva, më 1580. Pas tyre, erdhën edhe familje të tjera shqiptare, kështu që
më 1823 u grumbulluan rreth 40.000 sish. Ishin lundërtarë të mrekullue-shëm, të
njohur në histori, si zogj të detit. Demokkrati
i madh grek, Adamant Korasisi,shqip
tarët e Hidrës i quan “argogonautë të rinj”, të cilët
bënin udhëtime të gjata në portet e Italisë dhe Francës, dhe furnizonin popujt
me grurë në kohën e zisë.
Hidra
luftarake. Njihet si “Kështjella e parë e lirisë greke…Nga
shqiptarët e Hidrës ka lindur edhe marina tregëtare e ishujve. Marinarët e saj janë krenaria dhe mbështetja e
Greqisë,,. Familja e njohur Tombazi, me shpenzi
met e veta ka mbajtur 4 anije luftarake të cilat i vuri
në shërbim të Revolucio
nit grek të vitit 1821, kundër pushtuesëve osmanë.
Hidra,pamja,
virtytet. Një studiues i huaj ka shkruar: “Shqiptarët e Hidrës
janë njerëz të bukur, të shkathët, me iniciativë, në përgjithësi, të çiltër dhe
të sinqertë. Ata janë të rrëmbyer, por të ndershëm dhe i qëndrojnë besnik
fjalës së dhënë…Natyra e tyre është pak krenare…
Hilendar. Këtë
manastir të famshëm, sot në Greqi, e ka themeluar Sh
ën Stefani i Serbisë, me origjinë iliro-shqiptare. Gjoni,
babai i Skënderbeut, siç thamë, i ka falur disa fshatra të rrethit të Dibrës,
dhe atje qëndrojnë emrat e djemve të tij. Një vëlla i Skënderbeut u bë murg dhe
vdiq në kishën e Hilen
darit. Atje u ngrit edhe një pirg (kullë) shqiptar,etj. Aty është gjetur piktura e Skënderbeut.
Katerina,Teqe
bektashiane dhe Vinca.Në këtë vend, midis Selanikut dhe
Kavallës, në drejtim të Turqisë, ka egzistuar një teqe e vjetër bektashiane, në të cilën kanë vepruar mjaft figura të
njohura shqiptare.Sot ka mbetur vetëm një objekt si gjurmë e rëndësishme e asaj
kohë. Në Këtë qytet, më 1928, në
moshën 37 vjeçare ka vdekur patrioti shqiptar, FejziVinca nga Veleshta e
Strugës.Në Katerinë gjindet edhe varri i gjyshit të tij, nga e shoqja,Asip
Qyra, me vajzën e të cilit, Latifen, ishte martuar në moshën 19 vjeçare.
Kavalla. Emri i këtij qyteti ka
dalë nga ai i kalit të Lekës së Madh-Bukefalit, i cili,ka të bëjë me
fjalën shqipe kalë i bukur. (Robert d’Angely, Enigma, f.
76 224, 225).Në një vend të lartë të këtij qyteti është ngritur përmendore
madhështore e shqiptarit Mehmet Ali Pashës.
Korinti.Nga
fjala shqipe korr, me korr, me vjel,
fitore.(Mathieu Aref,,Shqi
përia”, f.23). Thuhet se emri Korint ka të bëjë me atë të nipit të
Zeusit-Ko
rinti.
Kreta. Ka
të bëjë me emrin shqip krye. Është vendlindja e Dardanit, stërgjy
shit të Trojës dhe Romës (E.Kocaqi,
Roli…f.17) .Spiro Kondo, shton se
“Banorët e Kretës së vjetër ishin shqiptarë”.Aristidh Kola në “Gjuhën e
perëndive”, f.153 thekson se në statujën e Kretës, veshja e perëndeshës ësh
të njëlloj me veshjet e grave të Shqipërisë së Veriut (Mirditë)”.
Larisa.Aristid
Kola, në “Gjuha e perëndive”,f.213 shkruanse emri i këtij vendi
ka të bëjë me fjalën shqipe lartësi.
Lojërat
olimpike,flijime. Në “Flakën” e 10 gushtit, 2004,qendron shkrimi
me titull “Gjashtë shqiptarë u flijuan për veprat olimpike”: “Astrit Koçi, 35
vjeç, Vangjel Imeri, 45 vjeç, Aleks Baçi, 32 vjeç, Dalip Doko, 51 vjeç, Sotir
Ceka, 51 vjeç dhe Emilio Zoto, 22 vjeç.
Lojërat
olimpike, moderne. Lojrat e vjetra
të cilat pushuan së mbajturi në shek. IV p.e.s, u përtrinë në Athinë në
vitin 1898. Finansier i tyre ishte milijarderi shqiptar nga Bukuireshti Vangjel
Zhapa. Prej atëhere, në çdo 4 vjet janë mbajtur në ndonjërin prej qyteteve
të mëdha, përveç gjatë kohës së Luftës së I dhe II Botërore
Mikena. Emri
i këtij vendi ka të bëjë me fjalët shqipe miq jena, jemi miq. (artikull në “Flaka”, 07. 2004)
Mileti. Robert
D’Angely, në veprën e tij “Enigma”, f.101, shkruan se ky vend më parë quhej Lelegej,
që do të thotë lelek, në kuptim i bardhë, i rasës së bardhë, i
pellazgëve.
Morea, ky
vend, në Greqinë e jugut, është emri i mëparshëm i Gadishullit Ballkanik. Në shekullinXV, në More jetonin ekskluzivisht
shqiptarët. E njo
hur është kënga“Moj e bukura More,, me të
cilën arbëreshët me vargje dhe melodi
specifike, kujtojnënë me nostalgji varret që lanë në More, pas largimit të tyre
në Itali...Kjo këngë ruhet në disa variante edhe sot dhe duket se është kënga
më e popullarizuar te shqiptarët e Italisë. Naim Frashëri, ka shkruar: kush
e bëri Morenë, gjithë shqiptarë qenë. S ishin shqiptarë Marko Suli, Xhavela e
Mauli, Bubulina dhe Kanari, shqiptarë, bir shqiptari. Përn
dryshe,sipas një shënimi të v.1674, të gjithë
kleftët(luftëtarë) e Moresë ishin Arvanitas.
Parnasi.Në
këtë mal ka jetuar Apoloni, perëndi
ilire i muzikës dhe përkra
hës i artit. Aty ai ngriti objekte të bukura duke e
shëndruar Parnasin në qytet të cilin e quajtën Delfi,ku u vendos edhe objekti
fetar për lutjen e njerëzve.
Në Parnas
jetonin edhe nëntë muzat që mbronin
degë të ndryshme të artit të atëhershëm të trashëguar nga pellazgët. Prej aty
vjen shprehja “T’i ngjitesh Parnasit” do me thënë të bëhesh poet.
Pella.Fshat midis
Manastirit dhe Selanikut, vendlindja e Lekës dhe ka të bëjë me
emrin pelë- konstaton E. Kocaqi,Roli..
f. 70 duke e argumentuar këtë me faktin se banorët e atij vendi mbanin kuaj. Aty ka një muze shumë të pasur me sende që
kanë të bëjnë kryesisht me Lekën e Madh.
Pelloponezi. Emri
i këtij vendi ka domethënie shqipe, ka dalë nga emri
Pelopia, antare e familjes të Agamemnonit dhe Menelait. (Mathieu Aref, “Shqipëria”,
f. 299). Sulltani,
kokëçarje më të madhe kishte nga shqiptarët e Pelloponezit. Këta morrën pjesë
edhe në luftën e Emanuuel Kantakuzinit kundër forcave osmane. Për t’i tërhequr
dhe lidhur shqiptarët sa më ngushtë pas vetes së tij, Emanueli, mori emrin
shqiptar Gjini, kurse e shoqja emrin shqiptar Kuqja.
Pirea. Në kampin e këtij vendi të Athinës, pas mbarimit të
luftës ishin ven
dosur ballistët etj.të ikur nga regjimi komunist,midis të
cilëve edhe babaj dhe xhaxhaj i autorit të këtij artikulli.
Qipri,emri. Linguisti
i shquar Spiro Kondo, në veprën e tij, kushtuar pellazgëve, botuar në Tiranë më
Qipri,1534.Gjatë këtij
viti këtu kanë humbur jetën disa trashëgimtarë të familjes së Kastriotëve, gjegjësisht të Skënderbeut,
duke luftuar kundër osmanëve.
Selaniku. Emri
i këtij qyteti ka të bëjë me atë të motrës së Lekës së Madh Thesalonikës.Një
objekt madhështor i Selanikut është pronë e Hasan Prish
tinës,i cili në këtë qytet gjeti vdekjhen më 1933 përmes
një atentatit.
Teba.Këtë
qytet në Greqi, e ka themeluar Kadmi ilir. (Mathieu Aref, “Shqi
përia”, f.109) Aty solli nga Fenikia alfabetin-konstaton
Kocaqi,f.33 dhe shto
n se,,Teba sot quhet Thiva dhe flet aktualisht një shqipe të pastër
që teba
nët e kan ruajtur nga gjuha pellazge.,,.
Troja. Herojt e kësaj lufte, të
të dy palëve të konfrotuara, ishin me origjinë të stërgjyshëve tanë.
Qindra heroj të më vonshëm të cilët çliruan Greqinë nga zgjedha osmane, si dhe
personalitete të kësaj kohe, siç është kryetari Pa
pulas, ish ministrja Bakojani (Nga
nëna shqiptare) etj.i takojnë racës sonë.
Vergina
(Kutlesh).Aty janë gjetur edhe shumë sende të tjera të cilat edhe
sipas Hristo Andonovskit ishin sende ilire (H. A.,fejton i tij i botuar në“Nova
Makedonija” 11.01.1991, f. 17).
Ps.Prania
iliro-shqiptare në Greqi, dëshmohet edhe përmes qindra vendeve të tjera me
fjalë shqipe.
Veçova
Emri Greqi ka të bëjë me fjalën shqipe
gra, grua (M. Aref,Miknët...f, 55,56
dhe 400. Aristid Kola, në gazetën “Kombi”, Njujork,
Zeusi. I njohur si ,,Baba,, i perëndive,
ishte perëndi ilire (Historia e po
pullit shqiptar,Prishtinë,1969,f.102).Atë, ne shqiptarët
e quajmë Zot-shkruan M.Aref në ,,Mikenët...f.214 ku shton se shqiptarët janë
,,bijt e Zeusit, ose,,bijt e shqiponjës,,.Heroi më i madh i botës-Akili,
kishte të njëjtën origjinë, gjë që e dëshmon edhe emri i tij që,sipas Xhorxh
F.Viljams, ka të bëjë me fjalën shqipe qiell, kurse Robert d,Angelu e lidh me fjalën shqipe i lehtë (Enigma,168).Odiseu i
famshëm, kishte origjinë ilire (Ljubomir Doma
zetoviq, Antiçka Makedonija, Beograd,2002,f.111)gjë që e
dëshmon edhe emri i tij me fjalën shqipe udhëtar (M.Aref,Shqipëria...f. 366).
Gjuha greke.Robert D’Angely, në “Enigma”, thekson se nga gjuha
pellazge ose shqipe lindi greqishtja e vjetër, prandaj plot fjalë greke kanë
rrënjë shqipe. Edhe alfabeti grek u krijua pas modelit të shkronjave që solli
Kadmi ilir nga Fenikia (f.30,112-113).
Leka i Madh dhe Aristoteli. Kishin origjinë ilire. Për të parin dihet, kurse për
të dytin,veç të tjerëve shkruan edhe
shkencëtari amerikan Serget Daucet (Fakti,17.I.2004-Halil Hyseni)
Italia,vende me elemente iliro-shqiptare
Alba. Qytet në Itali, i krijuar
nga dardanët ilirë, gjegjësisht nga Ene Darda
nidi,djali Afërditës, pas largimit nga Troja...(Elena
Kocaqi,Albanët, Plejad,
Ankona.Autor
i statujave të lozhës së tregëtarëve të këtij qyteti të Italisë është arkitekti
dhe piktori i njohur shqiptar-Aleksi Andrea i shekullit XV.
Bergama. Në
këtë qytet, pas pushtimit të Shqipërisë nga Turqia, emigroi familja shqiptare
Albani nga e cila dolën mjaft personalitete të shquara në Romë, papë, kardinalë
etj.
Brindizi. Emri
i këtij qyteti ka të bëjë me fjalët
shqipe bri dhie (dashi)-Ma
thea Aref, Shqipëëria...285 dhe Robert
d.Angelu,Enigma..169).Këtu ka je
tuar djali i Skenderbeut-Gjoni.
Galiano. Kjo
kështjellë i ishte dhuruar Donikës, bashkëshortes të Sken
derbeut, nga ana e Federiko i Arigonës, në shenjë
respekti e falenderimi për tërë atë që kishte bërë heroi ynë kombëtar në Itali.
Garafa. Ky
vend ka qenë i shkretë dhe pa njerës. Mirëpo, një njeri i quajtur Garafa ua dha
arbëreshëve nga vende të tjera me
kusht që ta shfrytëzojnë dhe ta quajnë me
emrin e tij.Ashtu edhe ndodhi...(Emision
tv. në gj.shqipe-2,Shkup,20. 4.2007)
Grumo,1944.Në
këtë Kamp,në nëntor, ishin vendosur Ballistët më të dalluar të Shqipërisë,të
cilit u larguan nga Atdheu, për të mos rënë në duart e komunistëve.
Gjenova,1911.
Gjatë këtij viti, nga ana e organizatave humanitare dhe nga simpatizantët e
kryengritjes shqiptare të atij viti, ishte dërguar në Triepsh të Malit të Zi
një ambulancë për nevojat e emigrantëve shqiptarë, të shkuar në atë
vend-njofton Gjon Nikprelaj në librin e tij Kryengritja e Malësisë.
Hora.Për
këtë fshat me popullsi arbëreshe në Italinë jugore, në literaturën historike
thuhet se “prej pesë shekujsh bën jetë të dyfishtë: flet dy gjuhë-arbërisht e
italisht, në jetën e përditshme praktikon dy tradita-atë arbëreshe dhe
italiane,këndon rapsoditë me lahutë ashtu si dhe dëgjon grupet e njohura të
muzikës së lehtë italiane…Italiaanët në Horë janë thjesht të huaj dhe shqiponja
me dy koka e Skenderbeut janë simbolet e tyre.
Italia.emri.
E ka marrë nga Itali,mbret i një fisi ilir.i cili rridhte nga familja e ngushtë e
Odiseut, me origjine ilire. Mjaft personalitete të shquar të kultu
rës etj të këtij shteti kanë origjinë
iliro-shqiptare, siç është edhe Gariballdi që bashkoi dhe çliroi
Italinë,
Katanxaros. Zotër
të kësaj province, një kohë, kanë qenë
edhe dy djemtë e Dimitër Rërës, udhëheqësit të shquar ushtarak të kohës së
Skënderbeut, i cili bashkë me ta, në një rast e shpëtoi nga vdekja mbretin e
Napolit-Alfonsin dhe ky, të tre, në shenjë respekti dhe falenderimi i bëri
zotër të disa krahina
ve të Italisë, si që ishte edhe vendi i lartpërmendur
Korzika.Emri
i këtij ishulli ka të bëjë me fjalët shqipe Gur i Zi, gjë që dëshmohet
edhe me faktin se një vend i Korzikës mban emrin në fjalë “Gur i Zi”. Në këtë
ishull ka dhe plot gjurma të tjera të elementit iliro-shqiptar. Në
enciklopedinë elektronike,qëndron shkrimi ku thuhet se Napoleon Bonaparta
e ka ditur që shqiptarët dhe korsikanët kanë zakone të përbashkëta në lidh
je me besën, hakmarrjen, mikëpritjen, etj.
Napoli.Sipas
Koçe Stojmenovit, emri Neapol ka të bëjë me fjalë që ka rrënjë shqipe.
(“Makedonsko sonce”, nr.
Orbini.Në
këtë qytet ka jetuar familja shqiptare-Albani,nga e cila kanë dalë disa papë,
kardinalë, etj.
Otranto. Në këtë qytet, më 1481, shqiptarët kryesisht nga zona e
Vlorës, luftuan trimërisht, kundër forcave osmane, duke e shpëtuar në këtë
mënyrë Gadishullin Italik nga pushtimi osman-thuhet në literaturën historike.
Padova,
ilire. Këtë qytet të Italisë, e kanë ndërtuar venetët (të
trungut ilir-R.N).Që ndërtuesit ishin venetët shkruan edhe Tashko D. Bellçev në
librin e vet, Makedonija, 4000 godini…f.90). Ekziston edhe shënimi se këtë
qytet e ka themeluar një këshilltar i mbretit të Trojës, Prijamit.
Piza. Këtë
qytet,e kanë themeluar ilirët, prandaj edhe jo rastësisht më parë quhej Tautana,
aludim ndaj Teutës. Në një faqe interneti është evidentuar Shoqata
Shqiptare Dea e këtij qyteti, etj.
Rexhemiles
dhe Rexho-Emilija. Në këto kampe të e përqendrimi, një ko
hë kanë qendruar një grup prej 650 ballistësh etj., të
ikur nga Shqipëria për t’i shpëtuar ndjekjeve komuniste. (“Fakti”, 17 korrik,
2006, autor: Sevdali Demiri)
Roma.Themelues të
saj ishin Romuli dhe Rema, me origjinë ilire, gjë që e dëshmon edhe emri Romul
që ka të bëjë me fjalën shqipe rrumbullak (M. Aref,Shqipëria..f.290)Prof.
dr. Agim Shehu dhe prof.as.dr.Pal Nikolla,në librin e tyre
“Historia e hartografise shqiptare”,Tiranë,
ajnë
se “Iliria i dha Romës 24 perandorë, shumica meorigjinë dardane”.
Roma,Egnatia,Via
Egnatia. Emri
i kësaj rruge të njohur romake, ka të
bëjë me fjalën shqipe e gjatë (Matheu
Aref, Shqipëria..f.81.)
Roma,1949.
Më 7 korrik, në këtë qytet ishte formuar Komiteti
“Shqipëria e Lirë”kundër komunizmit në Shqipëri.
Santa
Maria De Leuca. Kamp në
Italinë jugore, fshat turistik,në të cilin gjatë muajit janar, 1945, kishin qëndruar
ballistët më të dalluar të Shqipërisë, të cilët lëshuan atdheun për të mos rënë
në duartë e Komunistëve.
Sicilia, emri.Ka të
bëjë me fjalët shqipe si kali (Robert D’ Angely,“Enigma,,
f.169,195).
Shën Marku i
Romës. Në këtë bazilikë gjindet vari i Lekës së Madh, të
sje
llë aty nga Aleksandria-shkruan Musa Ahmeti,nga Roma, në “Faktin” e 4 korrikut, 2006.
Tarent(Tarentum).Këtë
vend, gjatë vitit 1461 e ka çliruar nga armiqtë e mbretit Ferdinand të Napolit,
Skënderbeu. (“Fakti”, 23 nëntor, 2006, autor: dr.Nebi Dervishi)
Toskana.,,Gjuha
e toskëve është gjuha zyrtare e
Shqipërisë dhe gjuha e To
skanës... është gjuha zyrtare e Italisë,,-konstaton
E.Kocaqi, te Roli..f.46.
Vatikani. Në krye kanë qendruar pesë papë,etj.
Venediku,Venecia,
qytet në Itali, i ndërtuar në 118 ishuj dhe 177 kanale
me 400 ura, i ngritur nga venetët ilirë, gjë të cilën e dëshmon edhe vetë
emri Venedik, i cili, sipas Mateja
Aref, (Shqipëria..f.532) ka të bëjë me fjalën shqip vend.
Venediku,
Shkolla e shqiptarëve. E themeluar rreth viteve 1500-1504 nga
të mërguarit shqiptarë dhe është një nga
istitucionet arsimore më të vjetra shqiptare jashtë vendit.
Kroacia.Vende me elemente iliro-shqiptare
Arbanasi,
Arbneshi. Ky fshat në afërsi të Zarës, është formuar në gjysmën e
parë të shekullit XVIII nga shqiptarët, të cilët nga një shkretëtirë, e shën
druan në fushë të pasur me çdo lloj prodhimesh bujqësore,
etj.
Arbanasi,Figura.Nga gjiri
i banorëve të këtij vendi,veç të tjerëve, kanë dalë Augustin Stipçeviqi, shkrimtar
me renome evropiane,Ivo Popoviqi, një ndër tre zëvëndësit që ka
nënshkruar aktet mbretërore të Mbretërisë së SKS-së.
Arbanasi,
Figura.. Josip Gjergja, ambasador në disa shtete dhe
në OKB, nënkryetar i Kuvendit Federativ të RSFJ-së,anëtarët e familjes të
poetit të shquar Shime Deshpallit, të cilët edhe sot e kësaj dite, dominojnë
në skenën muzikore të Zagrebit dhe të Kroacisë,në përgjithësi,
Arbanasi,
Figura... Shime Duka, me dy doktorata, një kohë të
gjatë sekretar i arkivave të Vatikanit,Kruno Kërstiqi, një ndërnjohësit
më të mirë të histo
risë së filozofisë kroate, një nga shtyllat kryesore në
Entin leksikografik të Mirosllav Kërlezhës,etj.
Dalmacia. Nga
fjala shqipe dele, për shkak të fiseve
të para të këtij vendi të Kroacisë-dalmatët.Në
literaturën historike thuhet se Dallmacia hyn në territorin që quhet “Zemër
e tokës Ilire”(Aleksandër
Stipçeviç, “Ilirët,, Pri
shtinë,
Delmini dhe
Klishi. I pari ka qenë
kryeqendra e fiseve ilire-dalmatëve, kurse në Klish të
Dalmacisë, më 1534, kanë humbur jetën disa trashëgimtarë të familjes së
Kastriotëve, gjegjësisht të Skënderbeut, duke luftuar kundër osmanëve.
Hërtovci. Gjatë
vitit 1773, në këtë fshat u ngrit kisha dhe shkolla, ku prediki
met mbaheshin edhe në gjuhën shqipe, pos asaj gjermane.
Hërtovci më vonë mbeti në anën e Serbisë.
Knini i
Dallmacisë.Në juglindje të këtij vendi gjendet një fushë me emrin Kosovë,
nëpër të cilën kalon lumi Kosovnica.
Osjek.Në
këtë qytet kishte një institucion për
shkollimin e priftinjëve shqi
ptarë që do të shërbenin në fshatrat e banuara me
popullatë shqiptare, Hërtovci dhe Nikinci ku gjetën strehë 160 familje
shqiptare.
Osjek...Në
këtë shkollë mësimet i vijuan mjaft ipeshkv nga Ipeshkvia e Shkupit.Nga kjo
Ipeshkvi ishte edhe mësimdhënësi i gjuhës shqipe Pavli Sogagni.Pra,predikimet
në kishë mbaheshin në gjuhën shqipe.Në Osjek ki
shin shkuar edhe disa familje ortokse shqiptare nga
Shkupi dhe rrethina, si p.sh. Nerezi dhe lugina e Dërvenit, etj.
Peleshaci,Tempull
ilir.Në këtë ishul, arkeologët zbuluan tempullin në fjalë që
është zbulim i parë i këtij lloji, i kultit ilir në Kroaci,gjegjësisht,
zbulim arkeologjik senzacional. Arkeologët dhe studiuesit janë të mendimit se
Tem
pulli në fjalë, ka shërbyer që nga koha e Lekës së Madh.
Pulla(Pulje). Në në këtë vend, një kohë ka
qendruar Skënderbeu, si dhe aty është gjetur piktura e Onufër Neokastritit.
Raguza, emri. Ky emër i vjetër i Dubrovnikut, ka të bëjë me fjalën
shqipe rush. (“Gjuha shqipe”, I, Prishtinë,
Spliti. Me
emrin e këtij qyteti është i lidhur ngushtë Diokleciani ilir dhe Pa
llati tij i famshëm.
Stanja e
Dallmacisë.Në këtë fshat, më 1353 ishte hapur një shkollë
në gjuhën shqipe
Shën
Katerina”e Dallmacisë.
Kjo kishëzë e njohur e Sebenikut (Shibenik), është vepër e arkitektit dhe
skluptorit të shquar Andrea Aleksi i shek. XV, nga Durrësi.
Mali i ZI. Vende me elemente iliro-shqiptare
Cetinjë. Aty
gjindet varri i kokës së Kara Mahmut Pashë Bushatliut shko
dranit, si dhe e Ivan Cërnoeviqit, burrit të motrës së
Skënderbeut, Marës.
Dioklea. Ky
emër i vjetër i Malit të Zi, ka të bëjë me dokleatët ilirë.
Medeoni.Qytet
i fortifikuar ilir i labeatëve, pranë Medunit të sotëm në Mal të Zi.Aty u strehua
familja e mbretit ilir-Gentit, ku u zu rob nga romakët.
Nikshiqi. Në
vitet 1878-1895, nga ky vend ishin shpërngulur 400 familje shqiptare me rreth
2.000 veta dhe aty u vendos popullsisa malazeze.(Fakti,26 maj, 2006- Hiqmet Kica)
Podgorica, 1786. Gjatë
këtij viti, feudali shqiptar, Mahmud Pashë Busha
tli,organizoi
aty një mbledhje me krerë të popujve të ndryshëm me qëllim të vinte deri te
lufta e përbashkët kundër pushtuesve osmanë. ,,Në Podgoricë krijohet bashkimi i
prijësve shqiptarë, maliazezë dhe boshnjakë i njohur si ,,Konfederatë
ilire,,-shkruan Mateja Aref.Shqipëria,186.
Podgorica, 1880. Gjatë
këtij viti, në këtë qytet dhe në Tuz,ishin përqendruar 5.000 luftëtarë
shqiptarë, të cilët i thyen forcat e Malit të Zi duke mbrojtur në këtë mënyrë
Hotin dhe Grudën nga aneksimi i Malit të Zi.
Podgorica,1911.Në
qershor të vitit në fjalë, me inicijativën e Komitetit Shqiptar të këtij
qyteti, ishte organizuar Mbledhja historike në Gërçë ose Greçë, e njohur
edhe si Kuvend i Përgjithshëm i krerëve shqiptar, në të cilin u
formuluan 12 kërkesa të paraqitura përmes një memorándum (“Libër i Kuq”),qeverisë
turke.
Podgorica,1911,
gratë. Gjatë kryngritjes të këti viti, gratë shqiptare, të gr
mbulluara në këtë qytet, treguar guxim të madh kundër
pushtetit osman.“Ato kërkonin prej
mikeshës së shqiptarëve M.E. Durham që t’i furnizonte me armë e të
viheshin përkrah burrave për shpëtimin e atdheut”-thuhet në “Faktin” e 14 gushtit,
2006, nga autor dr. Ramiz Abdyli.
Ulqini,emri. Emri
Ulqin ka të bëjë me fjalën shqipe ujk,
Maqedonia. Vende et. me elemente iliro-shqiptare
Albanica
e Berovës. Për
këtë vend, me emër të pastër shqip, afër
qytetit në fjalë, në Maqedoninë Li ndore, në literaturën historike, thuhet se
për nga bukuria, njihet si “parajs i vërtetë”,ose “Mekë turistike,, etj.
Arnaut
Xhamija.Vend në Prilep.
“Arnautmale”.Lagje në Manastir, në të cilën, para largimit në Turqi, dominonte popullata
shqiptare.
“Arnautska
cërkva”, kishë që ndodhet në kalanë historike të Tetovës.
Asamati
i Prespës.Në literaturën historike thuhet se “emri i topikut Asamat mund të afrohet dhe me një
tog emrash gjeografike të botës ilire si:Asamon, Asamun, Asamo-stacion në veri
të Epidaurum”etj.(“Fakti”,12qershor, 2004).
Astibo, emri
i Shtipit të sotëm, i themeluar nga fiset ilire peonët. Se Peonët janë fise
ilire, veç tjersh,theksohet edhe në Fjalo rin enciklopedik shqiptar
Bardovca
e Shkupit.Fshat, që ka të bëjë me fjalën shqipe i bardhë
Berova.Sundues
i parë i këtij ven
di të Maqedonisë Lindore, ka qenë Beri,i fiseve
ilire–Brigëve.Ai njihe
t edhe si djalë i Makedonit ose nip i Zeusit, që të dy
këta me origjinë ili
re.
,,Bigorski
Manastir,,(Manastiri i Mbigurit),në rrethin e Dibrës. I
ndërtuar në shekullin XI nga ana e një arbëreshi..Në të ka mjaft gjurma
shqiptare, midis të cilave edhe dy shqiponja të aplikuara në murin e veriut të
Kishës, nga jashtë.Këtu gjejmë edhe disa emra të traditës shqiptare si dhurues
të Manastirit: Gega, Gjurkë, Gjetaj, Progon, Muzaka, Gjrgj, etj. Përndryshe,
ikonostasi i këtij Manastiri është ndër më të bukurit në Maqedoni. Këtë e gdh-ëndi
Pjetër Filipi, siç duket shqiptar nga fshati Gajre, me tajfën e vet. Kryqi i
madhi këtij manastiri, është bërë në Elbasan.
Bor,mal
në Maqedoni, nga fjala shqipe borë (M.Aref,Shqipëria... Tira
në,
Borina e
Krushevës. Emri i këtij fshati ka të bëjë me fjalën shqipe brina.
Bosqe i
Gostivarit. Emri i këtij fshati, sipas dr.Mustafa Ibrahimit, ka të
bëjë me emrat shqipe Bozo, Bezo.
Bozopan.
Emri i këtij fshati të Prilepit ose Krushevës Bozovca e anës së Tetovës,
Bozdoqan, rreth i Velesit dhe Bozqe nga ana e Gostivarit, rrënjët
i kanë te emrat shqipe Bozo, Bezo. (Konkludim i dr. Mustafa Ibrahimit,
në “Zërin e Pellago-nisë” të 7 nëndorit, 2002).
Capari i
Manastirit (nga fjala shqipe cap ose ca pare)
Desova e
Krushevës, emri dhe numri. Emri I këtij fshati ka të bë-jë me
fjalën shqipe dash, sipas em-rit të fiseve ilire-Dasaretëvet.
Dojrani.
Liqeni i Dojranit, më parë quhej Liqeni i Peonëve (ilirë-R.N).
Dragori i
Manastirit. Shkencëtari M. Pavlloviq, emrin e këtij lumi, rrëzë të
cilit gjindet objekti i Kong-resit të Alfabetit shqiptar, e nxjerr nga fjala
shqipe dragua, figurë mitologjike shqiptare.(“Zëri i Pellagonisë”, janar
20
04).
Drini i
Strugës. Dhimitër Pilika, në librin e tij “Pellazgët...”, f.385,
shkruan se emri i këtij lumi ka të bëjë me fjalën shqipe dryni.
Dushkoeci i
Pellagonisë. Sipas M. Pavlloviqit, emri i këtij vendi që gjindet te
fshati Makovë në regionine Pellagonisë, i ka rrënjët te fjala shqipe dushkë,
ndërsa sipas EqremÇabejit, te fjala dru.
Emathia.Emri
i parë i Maqedonisë, me rrënjë shqipe-e madhe (Matej Aref, 65, Sami Frashëri, Vepra, 7, Rilindja, Prishtinë,
Gostivari,
emri. Për emrin e këtij qyteti ka disa varijante, por, sipas
pub
licistit Sh. Kaso
më e kapshme është ajo që ka të bëjë me fjalitë “Gocë Tivari”, duke u mbështetur në
faktin që dikur në këto anë ka qendruar nje vajzë nga qyteti në fjalë.
(Flaka,16.01.2001)
Gjinovica e Gostivarit,
emri. Ka të
bëjë me fjalët shqipe gjon dhe vica, pra është toponim kuptimplotë
iliro–romak, thuhet në literaturën historike.
Gjol. Me
këtë emër quhet liqeni artificial ose këneta në Maqedoninë Lindore.
Kaleni i
Prilepit.Fshat në juglind-je të qytetit në
fjalë, formuar mbi bazë të antroponimit shqiptar Ka-len, prej të cilit dalin
edhe patroni-met e këtilla si Kaleshat emra familjesh në Tuhin dhe në
Prapadisht të Kërçovës, Kalenxhejt (Garanë) e Kalajxhiajt (Zajas).
Lera e Manastirit. Emri
i këtij fshati ka të bëjë me fjalën shqipe lërë , vend i lagët, baltë
Lumnica.Emri
i këtij vendi,rrjedhëe djathtë e Vardarit të Gjevgjelisë, kuptohet vetvetiu.
Makova e
Pellagonisë. Emri i këtij fshati ka rrënjë iliro-shqiptare.
Murgashova e
Pellagonisë. Emri i këtij fshati, i cili sot nuk egsiston fare, përveç
një xhamie të shkatëruar, ka të bëjë me fjalën shqipe murg.
Ohri.Zotër
të këtij qyteti gjatë shekullit 13 dhe 14 kanë qenë tre princër shqiptarë të
cilët aty,veç tjerash ngritën disa kisha të cilat për atë kohë ishin
institucione shumë të rëndësishme kulturo-arësimore etj.
Peonia.Peonët
kanë jetuar në Maqedoninë Lindore, me kryeqendër-Shtipin e sotëm, ose Gjevgjeli
në afërsi të së cilës është gjetur statua e perëndeshës ilire Afërdita, kurse
në vitet 1922, 1927 dhe 1937 një sasi florish, pronë e peonëve. (“Makedonija”,
revistë e ilustruar, nr.52)
Prespa,
emri.Në një shkrim të “Faktit” të 12 qershorit, 2004, thuhet“Një
antroponim i tillë përmbahetdhe te mbiemri familjar shqiptar Prestreshi, në
Kosovë dhe te topiku Preshevë, nga Pres, Presh dhe sufiksës-evo(eve).
Prilepi, vend
ilir..Shkencëtri tjetër bullgar, G. Trajçev, në librin e tij,
me të njëjtën e mër si i pari, botuar në të njëjin qytet, më
Prilepi,
gjurma shqiptare.Një kullosë kodrinore në Prilep
quhet Arnaut Arbanasi,një lagje mban
emrin Mahalla, kurse një çesmë quhet Ruklec,të cilën M.
Pavlloviq e nxjerr nga fjala shqipe rrugë.
(“Zëri i Pellagonisë”, ja
nar 2004, dr. Mustafa Ibrahimi)
Resnja,emri. Në“Faktin”e
12 qershorit, 2004, theksohet se “mbi bazën e këtij ermri qendron një emër
vetjak Res, Reso, Resan, i njohur në fjalorin antroponomastik shqiptar edhe si
mbiemër familjar: Restelica, Reshani (Kosovë), Reshpja (Shqipëri)”,etj.
Struga, emri.
Dr. Nebi Dervishi, shkruan se A. Milladinov, emrin e
këtij qy
teti e nxjer nga ilirishtja.
Sharri. Emri i
këtij vendi ka rrënjë shqipe ( Lajm, 15 tetor, 2009-Abedin Krosi)
Shkupi,nën
iliro-shqiptarët. Studiuesi kroat, Petar Skok,
kosntaton se “fjala shqiptar vjen pikërisht nga emri i Skupit (Shkupit)-“Fakti,2
dhjetor, 2006, autor: dr. Ramiz Abdyli. Ky qytet është formuar në
gjysmën e parë të shek. IV p.e.r. në anën e majtë të lumit Vardar nga dardarët
ilirë, pra ka qenë në duart e tyre, kryeqendër e Dardanisë.
Shurlenci i
Prespës. Emri i këtij fshati ka dalë nga fjala shqipe shur,
rranë, etj.
Trebisht,
Trebenisht. Fshatra në trevën e Dibrës dhe Ohrit, të cilat kanë të
bëjnë me fjalët shqipe tre banime.
Vardar,
toponim iliro-shqiptar. Vetë emri i tij ka të
bëjë me fjalën shqi
pe i bardhë. (shkrim i dr. Qemal Muratit, në gazetën
“Tribuna-Sh”, 1 gusht,
nisë”, Shkup,
Velezi, emri.
Sipas një shënimit, burimin e të cilit s’e kam evidentuar
dot, emri i vjetër i këtij qyteti-Bylazora, ka të bëjë me fjalën shqipe bylezik,
gjë që ndoshta mund të dëshmohet edhe me
pozitën e këtij qyteti?
Rezime
Si figura më kryesore iliro-shqiptare që kanë afirmuar emrin e Maqedonisë, janë Justinijani,
mbreti Samoil, tre princët e shek.13 dhe 14 që zotronin me Ohrin, Skenderbeu me betejat e tij
legjendare, Pitu Guli, figura legjendare e Krushevës,Nijazi be Resnja
që shpalli Hyrjetin e v.1908 në Manastir, Milton Manaqi, kamermani më i
njohur në Ballkan, Parashqeva Qiriazi, e vetmja femër në Konferencën e
Paqes në Paris si dhe dy nobeliswtët e vetëm nga ky vend, sidomos Gonxhe Bojaxhiu, e njohur si ,,Nënë e
tërë botës,,. Në afirmi
min e Maqedonisë e sidomos të Manastirit, rol të madh
lojti edhe Shtypshk
ronja universale
shqiptare e Manastirit e v. 1909,sepse nga ajo nga dolën
300.000 tekste në 13 gjuhë që disperzoheshin në tërë botën, bashkë me emrin e
këtij qyteti etj.Shkurt:Nga Leka i Madh
doli emri Maqedoni dhe ka domethënie shqipe, kurse nga emnaku dhe
stërnipi i tij-Skenderbeu, mbeti i gjallë emri i këtij vendi,sepse pas vdekjes
së Lekës, Maqedonia antike u nda në disa
pjesë me emra të tjera dhe si i tillë
filloi të zbehet,por për fat, në skenën historike paraqitet heroi ynë kombëtar
i cili, edhe sipas Aleksandar Matkovskit, e riafirmoi,për të mos thën e
ringjalli emrin Maqedoni.
Rumania. Figura dhe vende me elemente shqiptare
Trajani,
perandor romak me origjinë ilire i vendosi bazat e para ekonomike
Ekonomike të këtij vendi,duke shpënë atjerë ilirë të
përsosur për nxjerrjen dhe përpunimin e metaleve etj.
Elena Gjika, ishte femra më e emancipuar e asaj periudhe.
Konstantin
Veqilharxhi, Kryetar i parë i Braillës.
Konstandin
Hristos, nga Kosova,gjatë një beteje që u zhvillua në Benesht,
të këtij shteti, ia kishte shpëtuar jetën Petraqe Poenarusë,ilu minist i i
njohur rumun.
Besarabia
(Moldavia) ka të bëjë me sintagmën ,,Besa’’konstaton Baki
Yme
ri, në gazetën
Flaka, 22. 2.2002.
Vasil Lupi
(Ujku) i shek. XVII ishte zot i Moldavisë.
Barbu
Shtirbei, më 1608 ngriti manastirin e njohur si
Çernika e Rumanisë
Bukureshti,emri. Mathieu Aref, në librin e tij “Shqipëria”,f.286, emrin e
këtij qyteti e lidh me fjalët i bukur është, qytet më i bukur. Shkrimtari i shqu
ar
Lazgush Poradeci ka shkruar se Bukureshti “mban emrin më bujar të të folurit
shqip”, kurse Komiteti Korçar i Bukureshtit,“paraqet lulen më të bukur
të Shqipërisë.
Bukuresht,ngjarje kronologjike: Më
1821,Todor Vlladimiresku, udhëheqë
si kryengritës, me
25 shqiptarë,hyri aty dhe dha signalin e parë për fillimin e Kryengritjes. Më
1888, multimilionerit shqiptar, Vangjel Zhapa,mundëson ngritjen e objektit Ateneu Rumun, ndër më të bukurit në atë qytet dhe më
gjerë. Më 1892 hapet Shkolla Normale, shqipe-rumune, ato
vite edhe Kisha shqiptare Në atë shollë kanë
mësuar: Dervish Hima,Jashar Erebara, Shahin Kolonja, Mihal Grameno, Asdreni
etj.Më 1912, në hotelin “Kontinental”. u mbajt konsultimi që kishte të bëjë me
Pavarsinë e Shqipërisë. Më 2006, vendoset busti i Naim Frashërit.
Vllahia. Emri i
këtij vendi,pra dhe]i fjalës vlleh, rrënjët i ka te fjala vëlla. (Robert
D’Angely, “Enigma”, f.255) Në krye
të këtij vendi, një kohë kanë qenë Aleksandër Gjika dhe Gjon Gjika, me origjinë
shqiptare,etj.
Turqia.Vende me elemente shqiptare
Alltëntash, fshat
në Turqi, i cili,sipas disa shënimeve të mëparshme, ka qënë i banuar me
shqiptarë të shpërngulur nga Ish Jugosllavia kryesisht në vitet 1953-1956, në
kohën e Rankoviqit.
Anadolli.Sipas
disa shënime emri i këtij vendi ka të bëjë me fjalët shqipe ana e dollinjëve. Një
kryeministër shqiptar ,këtë vend ia
bashkangjiti Tur
qisë (E.Kocaqi..Roli..222) Me
urdhërin e sulltanit, në këtë vend ishin shpër
ngulur mjaft shqiptarë nga Ohri të cilët
mbanin anën e Skënderbeut, pas largimit të tij nga Turqia.Në vendin Qytahi të
Anadollit ka qënë i internuar edhe Ismail
Qemali. Në burgun Balikser të këtij qyteti janë dergjur mjaft shqiptarë, midis të cilëve
edhe Abdyl Frashëri, plot dy vjet, gjatë Lidhjes së Prizrenit.Zot në Vilajetin e Sansumit të Anadollit një kohë ka
qenë Mehdi Frashëri.
Ankaraja (Angora
emëparshme) Një xhami moderne të këtij qyteti, e ka ndërtuar me para të veta
një argjendar i pasur shqiptar nga Kosova (Fakti, 7 maj 2000) kurse bashkëatdhetari i tij, Mehmet
Fuat Qypërliu, më 1958, themeloi Shoqatën për kërkime folklorike.Në
lindje të këtij qyteti, gjindej Teqeja bektashiane e Haxhi Bektashit, të
cilën e mbylli Qemal Ataturku.
Bollu (Bejoll?).Në
këtë vend pyjor dhe baritor,gjatë vitit 1884, për vali ishte
emëruar Ismail Qemali.
Bursë.Vali,i
këtij vendi, një kohë, ka qenë Mustafa Abduhalik Renda nga Janina,
bashkëpunëtor i Qemal Atatukut.Aty ka jetuar
edhe Abdyl Haqim Dogani i Gostivarit etj
Çalldirani. Në literaturën
historike, thuhet se në një betejë të
këtij vendi
më
1514 kundër iranijanëve muhamedenë shiitë, janë vrarë mëse 20.000 shqiptarë,
kryesisht nga Kosova,komanduar nga Sadreazemi
(kryetar i qeverisë), shqiptari nga Peja, Ahmet Dukagjini...”.
Dardanelët. Emri
i këtij vendi, ka të bëjë me dardanët ilirë dhe me fjalën shqipe dardhë.
E kanë themeluar dardanët ilirë dhe ka të bëjë me mbretin mitologjik Dardanin i
cili ishte djalë i Zeusit.
Edrenea.(Adrionopoja
e mëparshme) kryeqytet i ndonjëhershëm i Peran
dorisë osmane.Nëpunësit dhe personeli në Pallatin e
Sulltanit i vendosur në këtë qytet, ishin kryesisht me origjinë shqiptare.Sulltani
ata i konsideronte si djem të vet dhe shumicën prej tyre i bënte dhëndurrë-thuhet
në literaturën historike.
Edrenea,objekte. Mitat
Frashëri, në librin “Fati i Shqipërisë”, f.28, shkruan se nja 10.000 shqiptarë
jetonin në 8 fshatrat e Edrenesë:në kazanët Orta Qoj,Uzun-Qupi dhe Havsa de
Edrene, në të cilat ka mjaft objekte që janë vepra të shqiptarëve. Xhamija
e njohur e Edrenesë “Selimija”-është
vepër e arkitetktit të shquar shqiptar-Sinani i shek.XVI. Aty,objekte
madhështore ka ngritur edhe milioneri
shqiptar Vangjel Zhapa.
Palikesir. Në
burgun e këtij vendi, në Anadoll, dy vjet ishte dergjur Abdyl Frashëri.
Pazar Dere,
fshat në Turqi i banuar me shqiptarë të shpërngulur
nga vendet e ndryshme të ish Jugosllalvisë,gjatë viteve 1953-1966.
Pazarxhiku. Mitat
Frashëri, në veprën e lartpërmendur, f.29, shkruan se në periferi të këtij
vendi, gjindeshin dy fshatra të baunara me shqiptarë: Peshteri dhe Kuprishtica.
Qytezë (Ibrik Tepe), fshat i banuar nga shqiptarë, në Turqinë evropiane,
vendlindje e
Fanolit.
Silvi Kapia.Në
afërsi të këtij vendi të Stambollit,u varrosën koka e Ali Pashë Tepelenës dhe
të tre djemvedhe një nipit të tij.
Stambolli.Urra
me shumë harqe e vendit Babeski që lidh edhe sot Stambo
llin me Edrenenë, është vepër e kryearkitektit shqiptar
të perandorisë osma
ne, Mimar Kasemit,,-Shkruan Abedin Kaja në Faktin e 1
nëntorit, 2006. Proektin e bulevardi
kryesor, “Ataturk”. e ka bërë Qemal Butka. I njëjti ka bërë edhe proektin e rinovimit të plotë të kompleksit “Kapalli Çarshi”. Pa
llatin e sporteve etj.
Hipodromi i Stambollit- është vepër e kryearkitektit shqiptar-Minar Kasëmi. Në lagjen, Arnautkoy,
ka patur shtëpinë Ismail Qemali.Aty ka jetuar edhe dr. Riza
Tefiku, filozofi i shquar nga Dibra.
Stambolli...Në
buzë të Bosforit,, ishte vendosur pallati i familjes së Qypër
linjve. Ky pallat ekziston edhe sot.Pranë tij gjindet
edhe biblioteka e familjes në fjalë, një ndër më të famshmet të Stambollit.
(“Fakti,,1 nëntor,2006, autor: Abedin Kaja). Në librin Shqiptarët, Tiranë,
Stamboll,“Pera Palac”.Në
këtë hotel, ku ishte vendosur Ismail Qemali si deputet,patriotët shqiptarë
kishin organizuar një mbledhje, në të cilën vendosën të protestonin kundër
atyre që nuk pajtoheshme Alfabetin e Manas
tirit.Në
mbledhje u vendos të formohej një delegacion prej katër deputetësh, për t’i
dorëzuar peticion vezirit të madh.Delegacioni: Ismail Qemalin, Hasan Prishtina,
Nexhip Draga, Myfit Libohovën, Shahin Kolonja, Abdurrahman Beu, etj.,
Stamboll,“Shën
Sofia”. Kjo kishë
gjigande, e cila 920 vite është përdorur si kishë, kurse 481 si xhami, e katërta në botë për nga madhësia
dhe e pesta për nga lartësia e kubeve, më v.532 u dogj komplet. Mirëpo,
Justinijani ilir nga Shkupi e rrindërtoi dhe se la të harohet.
Stamboll,“Taksim”. Planin
urbanistik të kësaj lagje, e ka bërë Qemal Butka.
Stamboll, Valide.
Rekonstruimin e kësaj xhamie, e ka bërë arkitekti shqip
tar Mimar Kasëmi, me origjinë nga f.Gremsh i Tomoricës.
Sulltan Kiçi.
Ky fshat në Turqi, është i banuar me shqiptarë të
shpërngulur nga vendet e ish Jugosllavisë, në vitet 1953-66.
Shkolla e
“Içogllanëve”. Në këtë shkollë ushtarake ka mësuar Skënderbeu.
(“Fakti”, 17 nëntor, 2006, autor: Ilmi Veliu)
Troja, emri,
themelimi, lufta. Se
emri i këtij qyteti historik, ka të bëjë me fjalët shqipe truall ose tru,
veç të tjerëve konstaon edhe Robert D’Angely
në “Enigma”, f.117) Themelues i Trojës
i tij ishte Iliri, prandaj edhe emri i dytë i qytetit në fjalë ishte
Ilij, kurse vepra e Homerit kushtuar Luftës të Trojës quhet “Ilijada”.
“Xhamia Blu”
e Stambollit, me shtatë
minare, e ngritur nga një shqiptar
Zallëf,Turqi,fshat
është i banuar me shqiptarë të shpërngulur nga vende tëndryshme të ish Jugosllavisë,pra
edhe nga Maqedonia, shpërngulur në vitet 1953-1956 ose më parë.
Rezime
Në historinë e Turqisë kanë hyrë dy-tre sulltanë, të cilëlt nga një prind kishin gjak shqiptari, dhjetra vezirë,qindra pashallarë etj. dhe personaliteti më i shquar
i këtij shteti-Qemal Ataturku.Vepra të shqiptarësh ishin edhe Himni i
Turqisë, Universiteti i parë, mos flasim për veprat e vetme unikate kulturo-shkenncore të Sami
Frashërit etj.
Vende të tjera në botë me elemente iliro-shqiptare
Adriatik. Rrënjët i ka te fjala shqipe ar, arë, etj, sepse
ka të bëjë me fisin ilir Ardian i cili
para 2400 vitesh e ka themeluar qytetin e Italisë së sotme-Adria,
prej të cilit ka marë emrin deti në fjalë. Mathieu Aref, në librin e tij
Mikenët=Pellazgët,Tiranë
Afganistanit
dhe Pakistani. Banorët e Kafiristanit,midis dy vendeve në fjalë, gjuhën e tyre e quajnë burusheski,
që ka rrënjët në fjalën shqipe burrë,nëkuptim trim, gjuhë e burrave, e
trimave (Aristidh Kola,“Gjuha e perëndive”, f.69,fusnota nr.11) Në Afganistan gjindet
një fis me emër shqip Guraioi. (Mr.Ilmi Veli,Skendetbeu,36) Në Kahandar
të Afganistanit, në mars të v.
2006, talibanët vranë 3 shqiptarë nga Maqedonia.
Afrika. Emri i këtij kontinenti ka të bëjë me fjalën
shqipe frikë (nga kafshët e
egra-Elena Kocaqi, Roli Pellazgo-ilir...f.93).Emri i Kartagjenës, në Afrikën
veriore, ka të bëjë me fjalën shqipe gjiri i karteve, ose gjiri i
artë. Zot i Afrikës turke, një kohë,
sipas Skender Luarasit, ishte Ismail
Qemali.
Agra.
Mauzolemi. Ky
objekt i këtij qyteti, një nga kryeveprat botëtore dhe ndërtesat më të bukura
në rruzullin tokësor, është i ngritur nga tre shqiptarë të Korçës, gjatë
shek.XVII. Ndërtimi i objektit zgjati 20 vjet nën mbikqyrjen e kryemjeshtrit Mehmet
Isaija, i cili pasi e kreu mrekullinë e lartpërmendur,
u verbua me urdhërin e pronarit, me qëllim që
mos bëjë ndonjë objekt tjetër si ai, kurse ndërtuesëve
kryesorë iu prenë krahët, për të njëjtin
qëllim.(më gjerësisht lexo edhe te Nedai Thellimi ,,Ata lavdi Korçës i
dhanë,,Korçë, 20
06)
Alpet
Dinarike. Në këtë territor që përfshin vendet nga Istra deri në jug
të Shqipërisë, banorë më të vjetër ishin ilirët. Matheu Aref,shkruan se Alpet
në fjalë duhet të quhen Alpe shqiptare, sepse, veç tjerash,sipas tij,rejoni
i këtyre maleve është i mbushur me toponime të zanafiles ilire,të cilat shpjegohen
falë gjuhës shqipe.
Ambrakia. Ky vend, i njohur edhe si Arta, ishte seli e Pirros.
Aty ndodhe
shin edhe statuat e famshme të nëntë muzave, të vjedhura
më vonë nga romakët. Edhe Pirua edhe
muzat janë të racës iliro-shqiptare,gjë dëshmohet edhe nga emrat e tyre Piro=i
epërm, Muzë=mëso (Aristidh Kola,Gjuha e perëndive.. f.274-276)
Anglia. Robert.D’Angely,
në librin e tij “Enigma”, f.60, shkruan se në kartat gjeografike dhe historike
të Anglisë, shihet se, në këtë shtet, ekzistojnë em
rat Albion, Albain, Albany, etj., Bile, edhe dhe
vetë emri Angli, sipas disa shënimeve që nuk i kam rruajtur dot, ka të bëjë me fjalët
shqipe ana e galë
ve?
Anglia,Halifaks. Në Muzeun Bankfield të këtij qyteti,
gjindet një koleksion objektesh etnografike shqiptare të mbledhura nga Edit
Durhami gjatë qën
drimit të saj në Shqipërinë e veriut.
Arabia. Në një
shkrim të “Globit”,të 30 qershorit,2001,f. 38, theksohet se emri Arabi rrjedh
nga fjalët shqipe arë, tokë,? etj.Në Arabi Ptolomeu, për
mend disa qytete me origjinë iliro-pellazge si Albana,
Istru, Lysa, Lydia, Lugana, Aurona etj. (Elena
Kocaqi, Roli Pellazgo-Ilir në formimin e kom
beve dhe gjuhëve europia ne, f 85).
Arabia, katër
vëllezërit shqiptarë të shek. XVI: Urunxhiu, Haerudini, Isaku dhe
Iljazi, tkanë shpëtuar mjaft arabë të dëbuar nga brigjet spanjole në brigjet e
Algjerisë dhe Tunizisë.Ibrahim Kavalla,djalë i Mehmet Ali Pashës, i kishte vënë vetes për detyrë të formonte një shtet të përbashkët kombëtar arab, që
do të thotë ngiste rrugën e profetit Muhamed-thuhet në literaturën historike.Poeteshë
e shquar e Arabisë ishte Ajshe
Arnauti.
Arabia.Al
Safra.Në këtë vend, gjatë një beteje të v.1811, ishin vrarë 5.000 shqiptarë, duke mbrojtur Arabinë dhe
popujt e saj nga sulmet e të huajve.
Argjentina. Emri i saj ka të bëjë ne fjalën shqipe argjend (“Globi,,30
qersh
or, 2001) Në një shkrim gazetaresk të paradokohshëm,
thuhej se në Buen
nos Airos, kryqendër të këtij shteti, së shpejti
mund të vendoset busti i Skënderbeut, për shkak se në Tiranë ekziston
rruga me emrin e heroit të Argjentinës, San Martin. Në Buenos Airos,
është formuar edhe shoqëria “Li
dhja shqiptare”etj.
Atllantida,emër
shqip! Emri i këtij kontinenti të
zhdukur, me një sipërfaqe sa Azia dhe Afrika sëbashku, sipas Katapanos, rrënjët
i ka te fjala shqipe at, baba dhe se ishte,,një nga vendet më të
zhvilluara të stërgjyshërve të shqip
Tarëve. Emri i dytë i
Atllantidës ishte Borei dhe ka të bëjë me fjalën shqipe borë,
dëborë, ose i bardhë (“Flaka”,
01.03.2003, dr.Skender Rizaj) Atllan
tidën e para rreth 12. 000 viteve, e paska
ringjallur Leka i Madh (revista ilustrative ,,Makedonija, nr. 330, të 20. 10.
2000).
Australi,
Melburn, Dandina. Në këtë të
fundit gjinden 450 familje shqipë
tarë nga fshati Këshavë e Manastirit.
Austria ilire. Mateja Aref, në librin e tij,
Shqipëria, f.72, shkruan se ,,gjuha e farkëtarëve
austriakë mendohet se ishte ilirishtja,,
kurse në librin tjetër të tij, Mikenët=Pellazgët...f.192,shton se,,farkëtarët austriakë
u quajtën me emrin ilirë,,Në
kryeqytetin Noreja të krahinës Noricum të Austrisë, jetonin
ilirët-shkruan Jakov Milaj në librin“Raca shqiptare”,f.70, kështu që ata
mund të kenë qenë edhe themelues të këtij qyteti.
Austria.Karl
Gega. Hekurudha e njohur e këtij shteti që lidh disa vende të
tjera është vepër e arkitektit shqiptar
në fjalë.
Austria, Naim
Frashëri.Badeni. Në ilixhat e Badenit, disa muaj me rradhë,
jetoi ky shkrimtari dhe patrioti i
shquar.
Azia,
Emri dhe Pikasoja.
Emri i këtij Konntinenti ka të bëjë me fjalën
shqi
pe i zi, e zezë (Elena Kocaqi, Roli
Pellazgoilir...f.93) Nga Azia e Vogël e ka zanafilen piktori i famshëm, me
origjinë shqiptare (Mathieu Aref, Mikenët..
f.222)
Ballkani,
vend iliro-shqiptar. Në favor të këtij mendimi shkon edhe shëni
mi se termi
Ballkan ka të bëjë me fjalët shqipe ballë dhe hënë? dhe se para dy
shekujsh është quajtur Gadishulli ilirik dhe si More, emër ky që
ka rrënjë të gjuhës ilire.
Balltik. Emri i këtij deti, ka
të bëjë me fjalët shqipe baltë. (Elena Kocaqi. Ro
li...f. 75
Belgjika. Qytetin bregdetar të këtij shteti-Venetia, e kanë
themeluar trojanët ose ilirët (E.Kocaqi,Roli...f.82)
Bizantia. Emri i kësaj perandorie,gjegjësisht Bizant, vjen nga
fjala shqipe buzë, formë buzë e qytetit, Stambollit të sotëm (Robert
D.Angelu,Enigma,
f.169) Mjaft perandorë të Bizantisë janë me origjinë
iliro-shqiptare,siç ishin:
Anastasi I,Justini,Justinijani i Madh etj. Dr
Skender Rizaj, shkruan:“Banorët e Perandorisë bizantine ishin kryesisht ilirë,
prandaj Bizantia quhej Ilirikum-Iliri. (S. R,
Roli i shqiptarëve në Perandorinëosmane “vjetar” XXV-XXVI. Pr-ishtinë 2001.
Bosna,Brindia.
Emri i këtij vendi
i njohur si ,,qytet i Ilirisë antike,,ka të bëjë me me fjalët shqipe bri,
brini, brinjë (Mathea Aref, Shqipëëria...285)
Në pjesën e mesme dhe lindore të Bosnës
kanë jetuar fiset ilire desiatët,kur
Se në atë veri-lindje fiset ilire ditianët. Në histori
Bosna Qëndrore njihet edhe si “zemër e tokës ilire”,duke përfshirë edhe
Hercegovinën, Dallmacinë, etj.(Aleksandër Stikçeviq, ilirët, Prishtinë,
Britania. Elena
Kocaqi, në librin e saj,Albanët,f.44,shkruan:,,Britaniët janë komb dardano-alban,
sepse dinastia dhe populli i vjetër britanik e kishin origjinën e tyre nga
dardanët e Trojës, pra nga stërgjyshët tanë. Në f.15, li
dhur me këtë, Kocaqi, flet për Ene Dardanin, të cilin
e quan ,,Baba të dinas
tisë britanike,, sepse, sipas saj, nipi i
tij, Briti,themeloi mbretërinë e Brita
nisë.
Budapest. Në këtë qytet, dishepulli më i
zgjedhur tek bektashinjtë Sarisall
tëku, ngriti Teqe bektashiane ndër të parat
në Ballkan. Në bibliotekën e këtij
qyteti“Szechenyi”, rruhet origjinali i portretit i Skënderbeut, autor i të
cilit është fisniku hungarez, Gjergj Rakoci.Urrën e varur të këtij qyteti e
ka financuar familja shqiptare Sina.
Çekoslovakia,
Bryksi. Afër këtij qyteti, gjindet katundi Pyllma, që ka
rrënjë të fjalës shqipe pyll. (Ilmi Veliu, Skënderbeu, Kërçovë,
Danubi. Mathieu Aref, në librin e tij
“Shqipëria”, f.67, shkruan se këtë lumë grekët e quanin Istros, që ka të bëjë
me fjalën shqipe i shtrirë i madh. Në literaturën historike thuhet se
nga ky lumë e deri në Shkup, prej shekullit XIV p.e. dhe shekullit VII pas erës
sonë, jetonin fiset ilire me emra të ndry
shme: triballë, dardanë, myzë,panonë, makedonë albanë
(arbanë) etj.
Deti
Azof.Gamovska dhe
Georgievska. Këto fshatra, bri detit në fjalë, i ka
në themelua shqiptarët të shpërngulur aty në fillim të
shek. XIX. (dr.Mus
tafa Ibrahimi, “Emigracioni…”, f.13)
Ermenia. Nga ky vend ishte mbreti Samoil,
të cilin Aleksandar Donski në librin e tij Makedonskoto poteklo na nekoi od
amerikanskite predsedateli,Sh
tip,2006,f.28, e nxjer
me origjinë nga fisi i Justinijanit, e ky,siç dihet, ishte me
origjinë ilire.
Evropa dhe
Azija. R.Katiç,ose Katiniç:
Ilirët emrin e tyre e kanë fituar si
pas djalit të Herakleut, Hil (Hilluris) kurse pasardhësit
e Herakleut ishin mbretërit e Evropës dhe Azisë. Emri Evropë ka të bëjë me atë të një femre ilire. Mehmet sulltan II, me rastin e
vdekjes së heroit tonë kombëtar, Sken
derbeut, ka thënë: “Një luan të këtillë nuk do të lindë
dheu kurrë” dhe se “Tani Evropa dhe Azia janë të miat. Mjerë krishtenimi,
se i humbi shpata dhe mburoja”.Se sa kjo pasqyron praninë dhe kontributin
iliro-shqiptar në këto dy kontinenete,nuk duhet koment tjetër. Kalimthi të
kujtojmë se feja në fjalë, krishterizmi pra, ndoshta sot nuk do ekzistonte pa
Kontantinin e Madh me origjnë ilire,kurse SkenderbeuEvropën e shpëtoi nga invazioni osman.
Gjeneva,
qytet me ,,Histori shqiptare,,. Kështu
titullohet shkrimi i Mirvete Sadikut, në Faktin e 15 shtatorit,2008, e cila
shton se,, shqiptarët e tregojnë si anekdotë, kur të zbresësh në Gjenevë,
personit të tretë që do shikosh
mund t i flasësh shqip…Në këtë
qytet dominon një simbol shqiptar-busti i Skenderbeut, që ndodhet pas ndërtesës
së Organizatës Botërore të
Tregëtisë ngjitur me liqenin,,
Gjermania
ilire. Në literatuën historike,thuhet se nga Gali,vëllai i Ilirit,
kanë dalë Keltët e nga këta dolën gjermanët.Elena Kocaqi,në librin Albanët, f.
65, shkruan se ,,Gotët e quajtur albanë, janë një fis i rëndësishëm gjerman,,
me origjinë pellazgo-trojano-iliro-thrak. Sipas disa
shënime emri Berlin, rrënjën e ka
te emri Ber, i cili, sipas mitologjisë ka qënë djalë i Zotit Makedon, e ky
ishte nip i Zeusit ilir. Emri i lumit Iler të Gjermanisë jugore,ka të
bëjë me ilirët.(Alekdandër Stipçeviç,“Ilirë,Prishtinë,
Gjermani.
Hohenbrun. Në këtë vend, afër Munihut, më 1952, ekzistonte kazerma
emadhe ushtarake të cilën e ruanin shqiptarët e ndjekur nga regjimi komunist. Në
të bëhej pregatitje për mision në Shqipëri kundër diktaturës komuniste(Aty
ishte edhe babaj i autorit të këtij shkrimi)
Hercegovinë ,,zemër
e tokës ilire,,(Aleksandër Stipçeviç, “Ilirët”, Prishtinë,
Hëna, flamuri
ynë kombëtar. Në vendin Fra Mauro të Hënës, nga 3 janari
deri më 9 shkurt të vitit 1971, kishte qëndruar anija kozmike,,“Apolo
një Kozmonaut i famshëm me origjinë shqiptare
(Fakti, 28 nëntor, 2006)
Hungaria. Ky shtet, një kohë,
përfshihej edhe nën sundimin e mbretërisë ilire-thuhet në literaturën
historike,prandaj dhe sipas Elena Kocaqit,ka ngjajshmëri të madhe midis
hungarezëve dhe shqiptarëve(E.K,Roli,221) Në “Flakën” e 17 gushtit, 2004,
thuhet se “Fisi hungarez i Klementinëve ka pre
ardhje shqiptare,,.
India. Në historinë e këtij shteti vend më të lartë ka
zënë nëna e tërë botës
Gonxhe Bojaxhiu. Emri i Himalajeve, ka të bëjë me fjalët
shqipe maja-ma
le (M.Aref,Shqipëria...279) Emri i lumit Gurasio, ka të bëjë me fjalën shqi
pe gur. (Ilmi Veliu, “Skënderbeu”, f.36) Pendën
e shquar ,,Al Hindija”, e ka ndërtuar Sirri
Pasha,me origjinë shqiptare.
India,Hunza. Sipas disa shënimeve, emri Hunza, ka të bëjë me
fjalën shqipe hundë, prej aty edhe fjala hunzakë.Studiuesi Lukë Gjokaj,
në “Faktin” e 27 dhjetorit,2004, njofton se popullata e Hunzës, që gjindet në
pllajat e Hima
llajeve, mendon se preardhjen e ka nga ushtarët e Lekës
së Madh, të cilët u
martuan me gra indiane
dhe se Leka i Madh mbante mbi kaskë brinjët e cja
pit... simbol të cilin e hasim edhe sot në portat e
shtëpive të hunzakëve dhe shihet edhe në Mesjetë në përkrenaren e Skënderbeut.
India,Hunzakët.
Më pas, Gjokaj
tregon se jetëgjatësia e hunzakëve është më e madhe në gjithë popullatën e Globit. Ata
rregullisht jetojnë 100 deri në 120 vjet pa pasur donjë sëmundje të rëndë si
kanceri, sëmundje e zemrës, etj.,dhe janë njerëzitmë të shëndoshë në
botë...Janë të lartë në trup, kanë lëkurë me ten të bardhë, ngjyra e flokëve
është në të kuqe, gështenjë ose bjo
nd, sytë e kaltër dhe dallojnë tërësisht nga popujt e
tjerë përqark (pakista
nëzë, afganë e kinezë) dhe atë, jo vetëm përkah pamja
antropometrike,por gjithashtu edhe përkrah mënyra e jetës, organizimit
shoqëror, traditat, mëny
ra e yshqimit, zakonet etj.
Irani,Bami. Ky
qytetrreth 5 000 vjet i vjetër, i shkatëruar nga një tërmet, u rindërtua edhe
me angazhimin e kompanisë së Bexhet Pacollit, nga Kosova.
Kanali i
Suezit. Këtë kanal që lidh
Detin e Kuq me atë të Mesdheut, e ka ndërtuar djali i Mehmet Ali Pashës,
Ismaili.(“Fakti”,5 tetor, 2006, Bajrush Morina). Kontribut të madh në
hapjen e këtij kanali ka dhënë edhe Seid Pasha, themeluesi i qytetit me emrin e
tij Port Seid.
Kazakistani,Astana.Themelet
e këtij kryeqyteti të ri të shtetit në fjalë, i ka hedhur kompania“Mabatex–Group”,me
president Bexhet Pacollin e Koso
vës.
Kosturi, qytet
afëlr kufirit greko-shqiptar,në jug-lindje të Shqipërisë, theme
luar nga Justinijani ilir,prandaj më parë quhej
Justinianopoli. Zotër të tij kanë qenë Muzakët dhe Ballshët e Shqipërisë.
Kotori (nga fjala shqipe-kodër-M.Aref,Shqipëria.. 425).
Malta. Nga
fjala shqipe mjaltë (Robert d.Angelu, Enigma..169 dhe Aristidh Kola,
“Gjuha e perëndive”, f.76). Më 1534, aty
kanë humbur jetën disa trashëgimtarë të
familjes së të Skënderbeut, duke luftuar kundër osmanëve, Aty, ishte stërvitur grupi shqiptar nën komandën e anglezëve për të rrëzuar dik
taturën komuniste në Shqipëri (Vehbi Bajrami,“Shqiptarët
që bashkëpunonin me CIA-n”,“Fakti” 22 dhjetor, 2004)
Mon
Blan,Labinot Ahmeti.Në
hiistorinë e kësaj maje të Alpeve franceze, ka hyrë edhe emri i këtij sportisti
dhe alpinisti tetovar- shkruan Urim Hasipi në gazetën Koha 9 shtator, 2009,
duke theksuar më pas historinë e sukseseve të
tij.
Norvegji.Osllo. Më
1979, në këtë qytet, Gonxhe Bojaxhiu fitoi titullin No
bël, me ç’rast, tha: “Unë gjithmonë e kam në zemër
popullintim shqiptar,,
Orienti. Mitat
Frashëri, në librin “Fati i Shqipërisë”, f.103, veç tjerash, shk
ruan
se “Në të gjithë Orientin ka qenë i përmendur artizanati shqiptar për për
kryerjen e objekteve që dalin prej duarve të tij të shkathta”.
Palestina,
ilire. Emrin e ka trashëguar nga fisi ilir-Palestet ose Pelestët,
gjurmët e të cilëve janë prezent edhe sot e kësaj dite dhe të cilët, rreth 600
vjet me rradhë e kishin ruajtur Shtetin e vet në Palestinë-thuhet në
literaturën historike.Aristidh Kola, në veprën e tij “Gjuha e perëndive”, f.223,
fusnota 7, sqarron:
Palestina,
ilire... “Filistenjtë ndodheshin në Palestinë, shumë më përpara
se të vinin aty ebrenjtë. Ata, sipas të gjitha shenjave janë fis pelazgjik, që
u ven
dos aty pasi iku nga Kreta”.Aleksandër Donski, në
veprën e tij “Udellot...”, f.39, shkuan se me Palestinë një kohë kanë sunduar
edhe pasardhësit e Lekës, Ptolomejt dhe Seleukidët, të cilët lanë gjurmë të
thellë në atë vend: kanë shpënë kalendarin e tyre, modën, etj.
Palestinë.
Khan Jonuz . Ky fshat, në kufi midis Sirisë dhe Egjiptit emrin e ka
marrë nga Jonuz Pasha me origjinë shqiptare.
Panonia,emri
ilir. Mathieu
Aref, në librin e tij, “Shqipëria”, f.210, shkruan se “Panonianët ishin
një fis ilir”, kurse në f.88 thekson se nga Sabata e Pano
nisë ishte Shën Martini, me origjinë ilire, ushtar i
ushtrisë romake.
Rabat Amon. Këtë
qytet e ka themeluar Ptolomeu II (me origjinë ilire-R.N.) dhe iu vu emri Filadelfia.
(Aleksandër Donski, “Udellot..f.86)
Rizoni, vend
në Gjirin e Kotorit, themeluar nga ilirët, qendra e mbretërisë ilire të Balait.
Rusia.Moska,Karpate,Volga. Emri
i qytetit ka të bëjë me fjalën shqipe mushkë
(Mathea Aref, Mikenët...f.287,emri i maleve Karpate me fjalën shqipe karp,krep,shkëmb(M.Aref,Shqipëria..288),
kurse lumi Vollga, em
rin e ka fituar nga Olagani, djalë i Berit, nip i
Maqedonit, nga famlja e Zeusit ilir.Olagani konsiderohej për zot ose perëndi e
lumejve dhe ishte “emër i dytë i Aksiut -Vardarit të sotëm”.Përndryshe,Volga
është lumë më i gjatë në Evropë -3.531 (Misisipi më i gjatë në botë. Nili-6700,Amazona-6440))
Rusia,Sankt-Peterburg (ish-Leningradi).Në vitin 1957, u krijua Katedra e letërsisë dhe
gjuhës shqipe.
Serbia. Car
Dushani, knez Llazari, heroi legjendar Millosh Kopili, vrasësi i sulltanit,
udhëheqësi i Kryengritjes së
Parë-Karagjorgje Petroviqi,luftëtart e
famshëm Hajduk Velko dhe Hajduk Stanko, etj. ishin me origjinë shqiptare.
Serbia....Emri i fshatit Barlovo, në Toplicë të Kurshumlisë,
sipas dr. Mus
tafa Ibrahimit, ka të bëjë me fjalën shqipe i bardhë. Shqiptari ortodoks nga ana e Strugës-Kondoja,
më 1806, i pari hapi dyert e kështjellës
së Kalemeg
danit të
Beogradit dhe shpalli fitoren e kryengritjes serbe.
Serbia...Në lagjen Koshutnjak të Beogradit,janë
mbajtur disa takime midis veprimtarëve të organizatës studentore atdhetare
,,Besa,, e krijuar në v. 1935 dhe në të
cilën mernin pjesë edhe studentë ng Maqedonia. (Arena, 13, 2010-
Qerim Lita)
Serbia,Nishi,
vend ilir, vendlindja e Konstantinit të Madh, me
origjinë ilire. Në kohën e Dioklecianit, po me të njëjtë origjinë, Nishi ka
qenë kryqendër e provincës ilire-Dardania.
Serez, Ismail
Beu,feudal shqiptar
i shek.18,themelues i qytetit në fjalë.
Skocia. Elena Kocaqi,
shkruan se emri i këtij vendi ka të bëjë me
termin shqiptar Alban. (Elena Kocaqi,Roli Pellazgo-Ilir në formim-in e kombeve dhe
gjuhëve europiane, f. 82)
Sllovenia,Histra
dhe Lubinji. Ante Rubeça, shkencëtar slloven, në një rast
ka deklaruar se banorë të parë të vendeve në fjalë, kanë qënë ilirët dhe se
prej tyre ,,kemi marrë kulturën,,.(dr.Ibrahim Krosi,Shqiptarët pasardhës të
ilirëve, “Zëri i Pellagonisë”, 5 shtator, 2002). Fshati Jarak, në shekullin 18
ishte i banuar me shqiptarë, të cilët rreth një shekull më vonë, u asimiluan.Enjëjta
vlen edhe për f. Nikinci.
Sopot, qytet,
në bregdetin jugor të Detit Balltik, themeluar nga vene
tët të trungut ilir.
Spanja. Disa vende të saj
janë me etimologji shqip,si Korrovesh, Araedo, Ato,etj.(E.Kocaqi,Roli...77).Në Barcelonë, gjatë v.1918 u gjend
Ismail Qemali. Aty është formuar dega e shoqatës shqiptare “Solidest”, e
cila ka ngritur inicijativën për vendosjen e përmedores të Skënderbeut në këtë
qytet, duke u mbështetur edhe në lidhjet historike të spanjolëve, e sidomos të
ka
talanëve me shqiptarët, nga koha e Skënderbeut, i cili
kishte lidhje me mb
retin e Katalonjës-Alfonsin, në vitin 1453.
Sremi. Anisa
Papleka, në “Faktin” e 26 shtatorit, 2006, shkruan se në këtë vend,në vititn
1737, qe bërë shpërngulja e Kelmendasve, ndësa Jovan Cvijiqi, shton se gjatë
vitit në fjalë, në Srem ishin shpërngulur 300 familje katolike shqiptare.
Shami i
Lindjes. Fjala është
për Sirinë, Jordaninë, Libanin dhe Palestinën. Ilir
Kulla, në AS-in e “Faktit” të dt.22-27 maj 2004, veç tjerash, shkruan se
“Lugina e shamit është e njohur në historinë tonë si një nga zonat ku
shqiptarët kanë qenë në numër mjaft të madh gjatë kohës së Perandorisë Osmane.
Rlindasi Pashko Vasa, siç thamë, ka qenë guvernator i Libanit, por edhe Siria
ka patur guvernatorë shqiptarë dhe njëri ndër ta ka qenë stërgjy
shi i ish-presidentit shqiptar, Rexhep Meidani”.
Trakia,emri, Mathieu
Aref, në librin e tij “Shqipëria”, f.323, shkruan se “emri i këtij vendi, i
cili, sipas Strabonit kufizohej nga Danubi në veri, deri në Detin Egje, në jug,
ka të bëjë me fjalën shqipe i trashë, i fortë, i bëshëm, trupmadh.
Tunisit. Habib Burgibën,nga nëna
shqiptare(Matheu Aref,Shqipëria,92)
Vinça. Ky
vend i njohur neolit afër Beogradit, sipas arkeologut gjerman K. Shuhardi,
paraqet një ndër qendrat më të rëndësishme të Proto-ilirëve,të cilët më vonë
janë shëndruar në ilirë të vërtetë, në kohën e hekurit.
Thrakia. Me
zanafile thrake ishte gladiatori i famshëm, udhëheqësi i Kryen
gritjes të v.71 para Krishtit-Spartaku-konstaton
M. Aref në ,,Shqipëria,,
f.219)
Ukraina,Karakurti.
Këtë vend, që është emri i vjetër i Zhevtnovës së sotme,
e kanë themeluar shqiptarët.(Mitat Frashëri, “Fati i Shqipërisë”, f.29)
Rezime
Nga sa u tha m[ sipër dalin këto konkluzione,pa marrë
parasysh saktësinhë e tyre:,,Babaj,,i perëndive,Zeusi dhe tëra perënditë e tjera, trimi më i madh legjendar Akili, mbreti më i shquar i botës-Leka i Madh, janë me origjinë ilire. Dy mbretëreshat më të
njohura të Periudhës Antike-Kleopatra dhe Teuta, janë poashtu të të racës sonë. Katër shenjtorët, maqedonas, kamermani
më i shquar në Ballkan Manaqi,
mbreti i vetëm i këtij shteti-Sa
moili,
heroi legjendar-Pitu Guli dhe dy nobelistë të vetëm nga Maqedonia
janë të racës sonë. Dy figurat më të spikatura në historinë e Italisë dhe Fra
ncës-Gariballdi dhe Napoleoni,
janë me origjinë shqiptare. Gonxhe Boja
xhiu,,Nëna,,
e tërë botës ,,rëndon,,sa tërë personalitetet historike të tërë kohrave. Kryeqendra
e Italisë, Francës, Greqisë,Portugalisë dhe Rusisë,kanë emra të gjuhës shqipe.
Emri i 4 shteteve: Greqisë, Perandorisë romake, Bizantisë dhe Maqedonisë,
janë me fjalë shqipe.Histori kjo,e cila,edhe sikur 10% të jetë
evërtetë, ia kalon tëra historive të çdo populli dhe vendi tjetër të këtij
planeti.Sepse, nuk besoj që të ketë popull në botë nga gjiri i të cilit të kenë
dalë aqë mbretër,perandorë,princër etj. që të kenë hyrë në historinë e huaj,siç
është rasti me racën tonë. Dhe,fare në fund, sipas një shkrimit pubglikuar në
gazetën Koha,3 maj,2012, shqiptarët janë
popull më intelegjent në botë.
Kush çka thënë për ne shqiptarët dhe stërgjyshët tanë
Nga Reshat
Nexhipi
Sqarim i shkurtë
Për të evidentuar sa më tepër autorë, deklaratat e tyre sa ishte
e mundur i evidentova,,telegrafisht,,si dhe i largova fusnotat,gjegjësisht
burrimet dhe literaturën, të cilën, nëse ndonjë tregon interesim,mund t ia
zbuloj.
Evidentimi i autorëve,sipas rendit alfabetik
Agostino
Ribeco, prof.dr.:“Të
drejtat mijëvjeçare etnografike dhe gjeogra
fike të shqiptarëve shtrihen prej kohërave të vjetëra në
Iliri, Maqedeoni dhe në Thesali”.
Ami
Bue,shkencëtar francez:,,Shqiptarët janë
ndoshta raca më e bukur e Turqisë...do
të gjesh mes tyre tipa të denjë
për t u marrë si model për Afër
ditën e Apolonin,,
Anselmo
Lorekio. Më 1887, ka shkruar:,,Vëllezër shqipëtarë,
kush thotë se vendet e Maqedonisë dhe të
Thesalisë nuk janë vendet tona (shqiptare-R.N.) është gënjështar,,.
Anton
Pançev:Gjuha shqipe është egzotike.
Atanas
Llozançev. Ky luftëtar
maqedonas i periudhës së Ilindenit, në kujtimet e tij shkruan se gjatë një
rasti ishin zbuluar 6 barrë me armë dhe se edhepse ishin terorizuar në maksimum
asnjëri nga furnizuesit shqiptare nuk tradhëtoi. “Isha prezent në një moment
kur furnizuesit shqiptarë dorëzonin armët dhe habitesha se si ajo bëhej, duke i
bërë pyetje vehtes a jam në Turqi apo në Hënë?”.
August
Friedrich Pott. Gjuhën
shqipe e identifikon me atë pellazgo-ilire.
August
Scheicher. “Gjuha
shqipe hyn në grupin e gjuhëve pellazge”
B.Vranisheviq,
piktor nga Vojvodina:“Është mrekulli ta shohësh popullin
trim luftëtar shqiptar...ata nuk lodhen për pasuri e luks...gjithmonë janë të
aramtosur,madje edhe gratë të cilat njihen nga shikimi i tyre krenar dhe të
ecurit të sigurtë...Lumturinë nuk e kërkojnë te bukuria, por në kënaqësinë e
tyre, të burrit të vet, të fëmijëve dhe popullit të tyre”.
Bajroni:
Shqiptarët Janë raca njerëzore më e bukur që
ekziston, trima më të fortë se kështjellat e tyre.“Mikëpritja e suliotëve na
befasoj..U treguan fis
nikë ndaj shtegëtarëve anglez,të shpëtuar nga galia, na terrën rrobet, i
ushqyen, i lanë të çlodhen dhe të marrin veten”.
Bajroni.. tregon rastin kur tentoi t’i
dhurojë ca të holla një prijsit
shqiptar për ndihmlën të tyre, ky i fundit, i prekur pak në sedër, ia kthen: “Dua
të më duash e jo të më paguash”.
Bajroni,
në More.Në kujtimet e tij,shkruan:“Kur më 1810, më zunë ethet
e forta në More,shqiptarët ma shpëtuan jetën, duke iu kërcënuar mjekut se do
t’ia shkurtonin kokën nëse nuk shërohesha brenda një kohe të shkurtër”
Bajroni për femrën shqiptare,
këngët shqipe,etj.“Femra shqiptare vetëm një njeriut
ia falin trupin dhe zemrën. Ato janë nga më të bukurat që kam parë
në jetë. Mënyra e tyre është teatrale.. Bajroni i pëlqente tepër edhe këngët
shqipe dhe me kënaqësi i këndonte ato.
Bajroni për veshjern shqiptare:
“Shqiptarët me kostumet e tyre bëjnë një pejsazh më të mrekullueshëm në
botë...Mënyra e ecjes eatrale dhe krenare e shqiptarëve vjen edhe
nga bruca ose guna që e mbajnë në një krah.
Bajroni, për dy djemtë e Ali
Pashë Tepelenës: “Janë krijesa më të bukura që më ka zënë syri.,,gjer më sot.
Charles
Eliot, studiues anglez i cili shqiptarët e parë të Italisë i
identifikon me Pellazgët.
Daniele
Farlati: Të parët e ilirëve e kanë
preardhjen dhe emrin nga pellaz
gu Hyll, djalë i pellazgut Herkul (ky ishte djalë
I Zeusit-R.N.)
Dekani,
shkencëtar: “Populli shqiptar është i shëndoshë, i durueshëmi gjallë,me
dinjitet dhe mjaft i ditur..
Dimitar Canko:
“Gjuha shqipe është vajzë e gjuhës pellazge dhe ilire,,.
Dimitrie
Bolentineanu,shkencëtar rumun: Kush do ti ketë shqiptarët..dhe
rumunët e Maqedonisë do ta ketë krejt lindjen...
Dushan
Protiq: 10 fshatrat shqiptare nga rrethi i Dibrës dhe Gostivarit
gjatë vitit 1912, deklaronin se do të kalojnë në
katolikë nëse Porta e Lartë nuk lejon hapjen e shkollave shqipe me alfabetin e
Manastirit.
Dh.Ispilanti,
përfaqësues i shquar grek i periudhës së Revolucionit të
v.18
21, arbërve muslimanë, u shkruante: ,,Ju burra toskë...jeni
pasardhës të he
ronjëve tanë paraardhës dhe emri juaj do të mbetet pa
asnjë dyshim i pav
dekshëm, i dëgjuar dhe i lëvduar në të gjithë Mbretëritë
e Tokës,,.
Edit Durham:Rrënjët e emrit
Maqedoni gjenden te fjala shqipe e madhe, Leka i Madh ishte shqiptar,
Shkupi ishte kryeqytet shqiptar.
Eduard
Shnejder, studiues francez: Gjuha shqipe është “tingëllim më i pas
tër e më besnik i gjuhës pellazgezge”.
Edvin
Jasques:“Ilirët dhe shqiptarët janë
trashëgimtarë të denjë të Akilit, Filipit, Aleksandrit të Madh dhe
Pirros së Epirit...
Eliot Engel. Deputet amerikan: “Nuk
kam takuar asnjë popull tjetër në botë që të jetë aq pro-amerikan sa
shqiptarët”..
Erikson,misionar
amerikan, ka deklaruar: “Nuk ka popull më shpirtmirë
e më të sjellshëm (gjentil) në Evropë se Shqiptarët. Ata përbëjnë
një element të fuqishëm burrërie e trimërie.Mblidhen me besnikëri më të madhe
dhe ja
pin jetën për fjalën e dhënë..Ata janë intelegjentë,
fisnikë, seriozë, mikëpri
tës, besnikë deri në vdekje..,,.
Evlia Çelebi,i shek.17: Banorët e Ohrit
flasin më parë shqip, pastaj sllavisht greqisht e turqisht, në Shkup shqipja
ishte gjuha kryesore.
Filelfo. Humanist
i shek. XV, i cili kishte deklaruar se
kryqëzata e v. 1464 e përgatitur nga papa Piu II, mund të kishte sukses nëse në
të merrte pjesë Skënderbeu me ushtarët e tij, të cilët ishin të vetmit
që kishin prapsur turqit në Ballkan.
Filip Majzer,
shkencëtar francez: Beteja e Kosovës, 1389, u zhvillua në “tre
vat e Albanisë”,
Fransoa
Pukëvili, konsul i Francës: “Shqiptarët që mund të quhen shihitë
të të Perandorisë së Lindjes...janë plot entuziazëm për
atdheun e tyre...Nuk ia ndajnë kurrë sytë maleve të Epirit...kanë
një trup të mirë, të lehtë...një strukturë më të adaptuar për të përballuar
lodhjen dhe ekspeditat e gjata..
Kënga dhe vallja, hareja i mban ata të gjallë dhe i
ripërtrin nga lodhjet.Është rrallë të shohësh ndonjë grup ushtarësh pa mandolinë...,,
G.Majer:Shqiptarët janë pasardhës të ilirëve, kurse këta të fundit pasardhës të
pellazgëve.
Gerard de
Nerval: “Ngado që ishin shqiptarët shiheshin si luftëtarë kryne
necë që nuk e përfillnin vdekjen”.
Gos Xhen,
ambasador i njohur anglez: Origjina e shqiptarëve ngjitet deri te koha e
pellazgëve dhe kanë origjinë parahelene.
Gottfried
Vilhelm Lajbniz. Shken cëtar gjerman i shek.17: ,,Gjuha shqipe
është gjuha kryesore e civilizimit europian,,.
Grigor Përliçev: “Të gjithë
shqiptarët janë zemërgjerë, mendjemprehtë dhe mirënjohës të mëdhenj; janë
mikpritës dhe të besës si asnjë komb tjetër, të ndershëm, thellësisht
liridashës dhe të patrembur në luftime…”.
H.Pedersen:Shqiptarët janë pasardhës të ilirëve, kurse këta të fundit pasa
rdhës të perllazgëve.
Hahni(J.G
Hahni),doktor, konsull i Austrisë në Shqipëri, më 1854: shqi
ptarët janë pasardhës të Ilirëve, kurse këta
të fundit pasaradhës të pellazgëve.
Henri
Braisford: Nga popujt që jetojnë në Maqedoni, shqiptarët janë të
vetmit të cilët mund të kenë aspirata të jenë popull autokton.
Horold
Ëhitehal. Profesor i linguistikës anglo-gjermane në universitetin
Indiana (SHBA): Hieroglifët egjiptiane, të krijuar para 4000
vjeteve p.e.s. kanë domethënie shqipe.
Huacinthe
Hecquard,konzull dhe historian francez: Ndër të gjitha grupimet
etnike dhe nacionale, të shpërndara në Gadishullin Ballkanik, më homogjeni, më
autoktoni, më uniforni dhe më i qëndruueshmi është elementi shqiptar në tërësi,
origjina e të cilit humbet në errësirën e kohërave.
Ilij S.
Gallkin,për kryengritjen e v.1912:
,,Pushteti në Tetovë,Gostivar, Pri
zren, Gjakovë, Pejë,Mitrovicë, Vushtri është përqendruar
në duart të Komi
teteve popullore shqiptare nga vetë kryengritësit,,.
J.Falmajer:“Skënderbeu
është një nga kryeluftëtarët më të mbaruar, më fatbardhë dhe më të mëdhenj të
botës”.
Janosh
Bugajski.. “Popullata e Kosovës është një prej
më pro perëndimo
rëve dhe pro amerikanëve në botë...,,.
Jeraksi. Shkrimtar
bizantin: Në Betejën e Koso vës(1389-R.N.),morën pjesë arkondët e Dardanisë që
është pjesë e Shqipërisë edhe në mesjetë, sepse këtu kishte shumicë apsolute
shqiptare.
Jordan
Ivanov, 1915: Myslimanët e Manastirit,Ohrit,Strugës dhe Shkupit
janë shqiptarë me kombësi.Jovan Haxhivasilev, në lidhje
me këtë, ka shkruar se shumë familje turke në Manastir janë me origjinë
shqiptare,por këtë nuk e thonë haptazi-R.N.)
K.Amantos: Sllovenët në Maqedoninë e
sotme gjetën vetëm pellazgët, gje
gjësisht shqiptarët.
Karl
Schychardt, shkencëtar gjerman:Odiseu
ishte ilir.
Ljubomir
Domazetoviq:Në luftëne Trojës luftonin fiset ilire midis tyre…
Ilirët ishin ata të cilët sundonin me Perandorinë Romake
në gjysmën e dytë të egzistimit të saj,duke i dhënë Romës 8 mbretër” (Jo 8, por
pothuajse 24 perandorë-R.N.)
Luis
Banloev, filolog i shquar francez: Shqiptarët
janë populli më i vjetër në Evropë.
M.E.Pittard,etnolog
i shquar zvicerian: “Shqiptari i përket një grupi etnik të karakterizuar nga
hyperbrahy-cefalia dhe nga shtati i hedhur, racë shumë e bukur malësorësh,
me flokë dhe sy të zinj, me hundë pak të hedhur si të shkabës…Shqiptarët,
si racë dhe si ushtarë janë më të mirit në Evropë”
M.Huacunthe
Hecquard: Disa nëna shqiptare kanë përzënë prej shtëpisë bijt e
vet, pasi ata ishin larguar nga fronti i luftës me armikun
dhe se vetë ato i kishin kthyer në fushën e betejës.
M.Markiano: Populli shqiptar është me origjinë
pellazge.
Majani,dr.
arkeolog francez:Tragjet e të folmes së gjuhës ilire të shqiptarëve të sotëm, respektivisht
etruskët e Italisë (toskët-R. N) kanë kulturë të bazuar në kulturën
trojane-kreto-mikene.
Maksimilian
Fon Vajks, komandant i ushtrisë gjermane:“Popullata maqe
donase-bullgare nuk ndiqet, nuk dëbohet. Shqiptarët janë të gatshëm me for
cat e veta të sigurojnë rend e qetësi. Ata
janë të gatshëm që popullatës sllave në çdo kohë t’ua sigurojnë të drejtat e
tyre”.
Maksimilian
Lambec: “Historia e vërtetë botërore do të shkruhet
vetëm atëherë, kur në hartimin e saj do të marrin pjesë edhe shqiptarët”.
Manol
Pandevski:Historia s’ka shënuar rast tradhëtie nga ana e ndonjë
shqiptari gjatë zbulimit nga pushteti osman duke furnizuar luftëtarët maqe
don të Ilindenit me armë dhe municion, edhe pse ndaj tyre
ushtrojeshin ma
lltretime të padurueshme...Kryengritësit shqiptarë hynë në Shkup më 1912 dhe një pjesë e tyre deshin
të depërtojnë deri në Stambboll...,,
Marco Nese, shkencëtar
italian: Pas kapitullimit të Italisë, më 8 shtator 1943, kur Gjermania e
shpalli ushtrinë italiane përpër dezertore dhe vendosi ta dënojë me vdekje, 20.000
ushtarë italianë shpëtuan jetën duke u fshehur nëpër familjet shqiptare.Mos
flasim për shpëtimin e ebrejëve, rast pa pre
sedan në historinë e asaj periudhe.
Marksi: Fuqizimi
i pushtetit të Skënderbeut për Venedikun ishte si gjemb në sy,kurse Papa i
romës, Pali II edhe pse heroin shqiptar e dekoroi me dekoratë të lartë, ishte
koprac i madh dhe nuk e dërgoi ndihmën e kërkuar nga ana e Skënderbeut...Egjipti
nën udhëheqjen e Mehmet Aliut ishte vendi më i gjallë në tërë Perandorinë osmane.
Mehmet sulltan II, për Skenderbenë.
Me rastin e vdekjes së heroit tonë kombëtar:“Një luan të këtillë nuk do të
lindë dheu kurrë” dhe se “Tani Evro
pa dhe Azia janë të miat. Mjerë krishtenimi, se i humbi
shpata dhe mburo
ja”.
Michael
Attaleiates.
Kronist bizantin,i cili në v.1034, ka shkruar: “Arvani
tët janë njëri nga popujt më të çuditshëm. Ata nuk i
ka bindur Roma as kato
licizmi, nuk e di se sa sukses do të kemi ne. Ata i
mbahen ende origjinën së tyre pagane dhe nuk e braktisin vendin”.
Michael Keister. Ekspert
i njohur botëror i ekonomisë: e vetmja zgjidhje e problemit shqiptar është bashkimi
i tyre kombëtar apo “riintegrimi shqiptar.
Mikis
Teodorakis, kompozitor i shquar grek,në një rast ka deklaruar se në
Maqedoni ka 40 % shqiptarë.
Millutin Garashanin,
arkeolog i njohur serb:Dardanët janë popullatë auto
ktone në pjesën qendrore të hapsirës ballkanike që mund
të përcillet që nga periudha e zhvilluar e bronzit..,,.
Millutin
Milenkoviq: Fuadi, Faruku dhe Fuadi II, të tre nga dinastia e
Mehmet Aliut, ishin mbretërit më të suksesshëm të Egjiptit.
Miran Alen.Shkrimtar
turk me preardhje sllave, i shekullit XVII: “Banorët e Shkupit flasin shqip dhe
janë katolikë e muslimanë me fe”.
Mirko Petro,
princ i Malit të Zi: Shqiptarët janë nipërit e Piros dhe Lekës.
Montier,komandant
francez: “Shqiptarët janë popull i mrekullueshëm...më
vjen keq që nuk jam shqiptar”.
N.Jokli: Shqiptarët janë pasardhës të ilirëve,kurse këta të fundit pasardhës të pellazgëve.
Nikolla
Todorov: Vetëm gjatë një beteje të Rumunëve kundër pushtuesëve
osmanë, kanë marrë pjesë 2500 shqiptarë.
Oto Blau: Tekstet
e vjetra të zbuluara në Kretë dhe në Lemos të Greqisë, më 1897-99,mund të
deshifrohen vetëm përmes gjuhës shqipe.
Pulianos,antropolog i njohur: Shqiptarët janë pasardhësit e vetëm të pellaz
gëve.
Rozheri,1922:“Shqiptarët
trajtojnë mikpritjen si një rit të shenjtë. Ata nuk dinë si ta falenderojnë
mikun që e ka nderuar duke kaluar pragun e shtëpisë së tyre”.
Serge dr.
Daucet, shkencëtar amerikan: Leka i Madh dhe Aristoteli janë
stërgjyshë të shqiptarëve.
Sime
Mlladenovski: Pellazgët dhe Pellagonia emrin e kanë marrë
nga Pella
goni i cili, sipas Homerit ishte baba i Peonit (kurse
peonët ishin fis ilir-R.N)
Dioklecianin,Konstatinin e Madh dhe Skënderbeun i quan
Maqedonë të Vje
tër, gjë që shkon
në favor të tezës se Leka i Madh ka origjinë ilire, sepse dy të parët janë të
tillë.
Shatobriani: Athina
është vend shqiptar.
Shloseri.Historian
gjerman:Kur turqit pushtuan Lezhën dhe hapën varrin e Skënderbeut, jeniçerët i
morrën eshtrat e tij, i mbështollën me flori dhe argjend për t’i përdorur si
hamali mbrojtëse, kurse pastaj e shpallën për “shenjtor” të tyre.
Shnajder(Shllajner):Shqipja
burron nga gjuha pellazge.
Shunda(Dr.Shunda): pa
njohjen e gjuhës shqipeipe, nuk mund të studiohet zanafillja e gjuhës rumune.
Viktor
Berardi: ,,Bullgarët janë
të shëmtuar dhe të zymtë..kostumet e tyre janë pa hije e pa lezet…Sa i bukur
duket pranë tyre shqiptari me veshje të
kuqe, tek vjen para nesh madhështor mbi
kalin e vet, pushkën e vendosur anës shalës, me një pamje prej fitimtari dhe me ecje prej zotnije..,,.
Z.Manjani:Gjuha
shqipe është e mrekullueshme që i
përngjan një vendbu
rimi të pasur,mbi të cilin mjafton të përkulesh dhe të
mbledhësh kokriza ari filologjik,,(E.Kocaqi,Roli...f.6)
Veçova
Fransoa
Pukëvili, konsul i Francës gratë toske, për nga bukuria, i kraha
sonte me
perëndeshat të lashtësisë
Gjusepe Catapango,
shkencëtar i shquar italian: Atlantinda, e cila është e
zhdu kur para 12.000 vjetësh, ishte tokë e
stërgjyshëve të shqiptarëve të
so-tëm.
Man,studiues
i njohur anglez: “Gjuha shqipe rrjedh nga ajo e Jafetit (bir i Nuhit)”.
Maurico Druon,sekretar
i Akademisë frënge: “Shqiptarët i përkasin popuj
ve më të vjetër se historia ...,,.
Sulejman
Kulçe: Historian turk:nga Pellazgët kanë mbetur vetëm shqipta
rët.
Timotheos,
mitropolit: Shqiptarët janë më luftarakët e botës..
Ugo
Foskoli,shkencëtar italian: “bijtë e atyre guximtarëve të
vjetër (të shqipëtarëvet) i gjejmë në sulmet e Trojës, nën ushtrarinë e Aqiletit
e-dhe nën Piron..Po ata, shqiptarët ...nën Filipin rrëmbyen lirinë e Greqisë: dhe
nën Aleksandrin, zaptuanpjesën më të madhe të botës.
Vacsllav
Haveli. Në një shkrim botuar në gazetën “Le Monde”, ka theksuar: “Unë
gjithashtu e ndjej veten shqiptar”.
Vasko Kostiq:Trojanët
dhe ilirët ishin popull i njëjtë.
Virhov(Virçov?)Në kabinetin e tij, më 1878,gjatë zhvillimit të Kongresit të Berlinit,1878, duke folruar për racat e ndryshme të Ballkanit, kafkat shqiptare i tregonte duke i përkëdhelur, kurse të popujve të tjerë, i tregonte me majën e këmbës, sepse shqiptarët i konsideronte për racë më superiore mbi të gjitha të tjerat.