Kulturë
Bajram Qerimi: Fjalor frazeologjik - idiomatik dhe sinonimik - antonimik i gjuhës shqipe - NJ - O
E shtune, 16.10.2010, 06:04 PM
Nga Bajram Qerimi
NJ - O
NJAL/Ë-A
I PËRDRIDHET SI NJALË diçkaje (punës etj.) dikush fr.fol.,iron.- i bishtëron, i ikën, i dredhon, i shmanget, i largohet diçkaje (punës etj.) dikush (duke gjetur arsye të kota ose dredhi).- Kur flet ti avokat për Shqipërinë, duket sikur do të përpish retë, por kur vjen puna për t' ia bërë bamb, i përdridhesh si njalë. (MI-D f.152). S. shih sin: i bën bisht diçkaje (punës etj.) dikush
NJERËZ-IT
*NJERËZIT E ARTIT fr.em.,per.- artistët.- Deshifrimi i parabolavedhe i aluzio-neve, veçmas nëse ato janë të veshura me petk artistik, nuk është një punë që preferohet dhe që tumiret as nga njerëzit e artit dhe as nga njerëzit e zakonshëm. (MEKRA te: KD, 20 dhjtor
*NJERËZIT E MENDJES fr,per.- dijetarët.- Raca shqiptare, nuk ka nxjerrë vetëm burra të pushkës, por edhe njerëz të mendjes e të shpirtit, filozofë, ligjvënës, burra shteti, shkencëtarë, letrarë, dijetarë, poetë e artistë të mëdhenj. (JAKMIL te: KD, 18 tetor
*NJERËZIT E PENËS fr.em.,meton.- shkrimtarët, ata që shkruajnë. (FGJSSH f. 1399).- Veçanërisht mga Rilindja e këtej pastërtia e gjuhës është bërë një kërkesë e përherëshme për njerëzit e penës. (ELA te: GJJ nr. 3-4/
*NJERËZIT E SHPIRTIT fr.em.,per.- artistët.- Raca shqiptare, nuk ka nxjerrë vetëm burra të pushkës, por edhe njerëz të mendjes e të shpirtit, filozofë, ligjvënës, burra shteti, shkencëtarë, letrarë, dijetarë, poetë e artistë të mëdhenj. (JAKMIL te: KD, 18 tetor
NJERËZ TË NJË TARAFI fr.em., iron.- njerëz të lidhur në mes vete me miqësi e që I (ia) mbajnë anën njëri-tjetrit për çdo gjë. (FGJSSH f. 1969).
NJERI-U
AGMI NJERI fr.em.,id.-njeri me shpirt të kulluar, njeri zemërbardhë e i dashur.(FGJSSH f.10).
BËHET GJYSMË NJERIU dikush fr.fol.,id.- dobësohet shumë, pa masë dikush , tretet e thahet, thahet e teret dikush, tretet e mbetet fare pa fuqi dikush, tretet e dobësohet shumë dikush, tretet e hollohet shumë, pa masë dikush, bie , hiqet shumë nga shëndeti dikush. (AXH-LII f. 206, FGJSSH f. 130, 634). S. shih sin: bëhet asht e zhëngë dikush
DY PËLLËMBË NJERI fr.em.,meton.- njeri me trup shumë të vogël, njeri shumë i shkurtër, trupvogël. (FGJSSH f.1415, 2005).S. shih sin: një grusht njeri
ËSHTË NJË LOPKË NJERI dikush fr.fol.,iron.- është një njeri pa rëndësi, pa vlerë dikush. (FGJSSH f. 1357, 1405).S. shih sin: është si bleta në majë të lisit dikush
ËSHTË DY PARA NJERI dikush fr.fol.,iron.- është një njeri pa rëndësi, pa vlerë dikush. (FGJSSH f. 1357, 1405).S. shih sin: është si bleta në majë të lisit dikush
ËSHTË GJYSMË NJERIU dikush fr.fol.,iron.-është budalla,i marrë dikush. (FGJSSH f. 634). S. shih sin: është i metë nga mendja dikush
ËSHTË PESË PARA NJERI dikush fr.fol.,iron.- është një njeri pa rëndësi, pa vlerë dikush. (FGJSSH f. 1357, 1405).S. shih sin: është si bleta në majë të lisit dikush
*ËSHTË NJERI I PUNËS dikush fr.fol.,ftill.- është punëtor dikush.- Sa për Memin, ishte njeri i punës. (ZSA-VL-
ËSHTË NJERI I URËS dikush iron.- është njeri shumë i keq, i lig dikush. (TASE f. 41). S. shih sin : është biri i meçkës dikush
ËSHTË NJERI I VICKAVE dikush fr.fol., ftill.- është njeri që nuk rri rri urtë, që nuk bindet dikush, është njeri që kundërshton a nuk pranon diçka pa bazë e pa shkak. (FGJSSH f. 2162).
ËSHTË NJERI ME BORI dikush fr. fol., ftill.- është njeri me teka, tekanjoz dikush. (AXH-XLI f. 181). S. është njeri me huje (me orë, me rrebe) dikush
ËSHTË NJERI ME DAMKË dikush fr. fol.,iron.- është njeri i njollosur, i damkosur, i komprometuar dikush, është njeri i njohur, i dalluar për të keq nga të gjithë dikush. (FGJSSH f. 1481, 2188). S. shih sin: është me balushë dikush
ËSHTË NJERI ME HUJE dikush fr. fol., ftill.-është njeri me teka, tekanjoz dikush. (BQ-DSH).S. shih sin: është njeri me bori dikush
ËSHTË NJERI ME KLLUÇËSA dikush fr.fol.,ftill.- është njeri tinëzar, tinëzak e i pabesë dikush, është njeri që u bën të këqija,të liga të tjerëve fshehurazi e me pabesi. (VDE-G-I f. 186).
ËSHTË NJERI ME NERVA fr.fol., ftill.-është njeri që zemërohet shumë lehtë. (FGJSSH f. 1228).
ËSHTË NJERI ME ORË dikush fr. fol., ftill.- është njeri me teka, tekanjoz dikush. (AXH-XLI f. 181). S. shih sin: është njeri me bori dikush
ËSHTË NJERI ME PIKË dikush fr.fol., iron.- është njeri i njollosur, i damkosur, i komprometuar dikush, është njeri i njohur, i dalluar për të keq nga të gjithë dikush. (FGJSSH f. 1481). S. shih sin: është me balushë dikush
ËSHTË NJERI ME RREBE dikush fr. fol., ftill.-është njeri me teka, tekanjoz dikush. (BQ-DSH).S. shih sin: është njeri me bori dikush
ËSHTË NJERI ME VULË dikush fr.fol.,iron.- është njeri i njollosur, i damkosur, i komprometuar dikush, është njeri i njohur, i dalluar për të keq nga të gjithë dikush. (FGJSSH f. 734, 2188). S. shih sin: është me balushë dikush
ËSHTË NJERI ME YLL fr.fol.,ftill.- është njeri fatlumtur, ka shumë fat dikush. (FGJSSH f. 2204). S. shih sin : i lulon bahçja (edhe) në dimër dikujt
ËSHTË NJERI ME ZEMËR dikush fr.fol., ftill.- është njeri me ndjenja dikush, është njeri që ka, që ndien keqardhje, dhembje, mëshirë për të tjerët (që u ndodh ndonjë e keqe, e ligë, fatkeqësi) dikush, i vjen keq dikujt për të tjerët, i mëshiron të tjerët dikush (kur u ndodh ndonjë e keqe, e ligë, fatkeqësi). (FGJSSH f. 2223). S. shih sin: nuk është prej guri dikush. Ant. është njeri pa zemër dikush
ËSHTË NJERI PA LEQE dikush fr. fol.,ftill.- është njeri i drejtë, i çiltër dikush. (FGJSSH f. 940, NMUS-SHPK f. 111). S. shih sin: e ka ballin të larë dikush
*ËSHTË NJERI PA NJERI dikush fr.fol.,ftill.-është në gjendje shumë të vështirë dikush, është shumë keq, shumë ngushtë dikush, është keq e tukeq dikush, është në nevojë të madhe dikush, është i tukequr dikush, është pa asnjë ndihmë e përkrahje dikush. (IBME-OP f. 155, FGJSSH f. 734).- Gjer atë çast ishte i bindur se qorr Shytani ishte njeri pa njeri. (SUKRA-OK f. 93). Ai s’ e kish më statusin e diplomatit dhe ishte të thuash njeri pa njeri, pasi nuk kishte krijuar familje. (NAJORG te: LE, 21. 06.
ËSHTË NJERI PA ZEMËR dikush fr.fol., ftill.- është njeri pa ndjenja dikush, është njeri që nuk ka, që nuk ndien keqardhje, dhembje, mëshirë për të tjerët (që u ndodh ndonjë e keqe, e ligë, fatkeqësi) dikush, nuk i vjen keq dikujt për të tjerët, nuk i mëshiron të tjerët dikush (kur u ndodh ndonjë e keqe, e ligë, fatkeqësi). (FGJSSH f. 2223). S. shih sin: s’ ka mish e shpirt dikush. Ant. është njeri me zemër dikush
ËSHTË NJERI QË E MBAN KËMBËZËN E URËS dikush iron.- është njeri shumë i keq, i lig dikush. (TASE f. 41). S. shih sin : është biri i meçkës dikush
*NUK GJEN FRYMË NJERIU fr.fol.,ftill.- nuk gjen askë.- Kur arrij tek ura e Bunës nuk gjej frymë njeriu të gjallë. Dhorka nuk duket. Sillem andej e këndej. Askush! (PARB-SH f.15).
*NUK KA NJERI I GJALLË fr.fol., ftill.- nuk ka askë. (FGJSSH f. 1282).- Njeri i gjallë që guxon ta blejë nuk ka derisa të më rrahë damari i fundit në trup. (NRR-TP f. 78).
NUK KA NJERI TË GJALLË diku fr.fol.,ftill.- s’ ka asnjeri diku (në rrugë), s’ ka njeri fare diku (në rrugë), s’ pipëtin asnjeri diku (në rrugë). (FGJSSH f. 599, 1282). S. nuk ka shpirt të gjallë diku (në rrugë) ; nuk ka xhamxhim (xhanxhin) diku (në rrugë); teret rruga
NUK LË NJERI (PAS VETES) dikush fr.fol.,meton.-vdes dhe nuk lë asnjë fëmijë a pasardhës (pas vdekjes) dikush. (FGJSSH f. 972). S. shih sin: e mbyll derën dikush
MBETET GJYSMË NJERIU dikush fr.fol.,id.- tretet e dobësohet shumë (nga sëmundja etj.) dikush. (FGJSSH f. 1920). S. shih sin: bëhet asht e zhëngë dikush
NUK MBETET SHPIRT NJERIU diku (në rrugë) fr.fol.,ftill.- nuk mbetet askush, asnjeri diku (në rrugë). (FGJSSH f. 1904). S. nuk mbetet rob i gjallë diku (në rrugë); mbetet rruga shkretë; nuk mbetet xhamxhim (xhanxhin) diku(në rrugë)
NJERI AKZOT fr.em.,met.- njeri i ndjeshëm shumë, pa masë, njeri që preket shumë shpejt. (JNU-FPM f. 2).
*NJERI I ARTIT fr.em.,per.- artist. (FGJSSH f. 1282). - Peter Handke dhe sidomos Eduard Limonovi ...na tregojnë se si nuk duhet të jetë njeriu i artit dhe, para së gjithash, si nuk duhet të sillet ai. (BECU te: KD, 3 maj
*NJERI I BESËS fr.em.,per.-njeri besnik, njeri që e mban zotimin, premtimin. (FGJSSH f. 1282).-Idriz Seferi… ishte besnik, i ndershëm, trim, bujar, i zgjuar, burrë odash, njeri i fjalës e i besës, guximtar. (SADE-IS f. 56). S. shih sin: burrë i besës
*NJERI I BISEDËS fr.em.,per.- kuvendar, gojëtar, orator, njeri që shprehet, flet qartë e bukur.-Gjithnjë mbeti njeri i bisedës, i qëndrimit burrëror dhe i papërkulur. (RRS-J f. 43). S. njeri i fjalës (i gojës)
NJERI PA BULMET (PA PIKË BULMETI) fr.em.,iron.-njeri që është i keq (fare) me sjelljet dhe veprimet e tij, njeri i shpëlarë, njeri i pakarakter ,njeri pa kurrfarë karakteri, vlere, njeri që e ke zët ta shikosh ose ta dëgjosh. (FGJSSH f. 981). S. shih sin: gjellë pa kripë (pa fije kripe)
*NJERI I BURRËRISË fr.em.,per.- njeri i vendosur.- Edhe kur arriti në moshë të shtyrë, xha Selimi ishte njeri i fjalës, i burrërisë dhe i vendosmërisë. (RRS-J f. 41).
NJERI I CIKATUR (I COKATUR) fr.em.,ftill.- njeri që nuk ia pret mendja, njeri që ka një dërrasë metë, njeri i krisur. (AXH-XLIII f. 143, FGJSH f. 57,59).
NJERI CIPËR fr.em .,ftill.- njeri me veshë të shkurtër, të vegjël. (AXH-XLIII f. 145).
NJERI I DJERSËS fr.em.,fj.- njeri i punës, njeri që s’ i përton punës, njeri që punon ndershmërisht. (FGJSSH f. 351).
NJERI DYFAQESH fr.em.,iron.- dyfyty-rësh, hipokrit, njeri që ndryshe flet e ndryshe vepron, punon. ( ALSI te: Leka nr. 3/
*NJERI I FJALËS fr.em.,per.- 1. njeri, burrë besnik, njeri që e mban zotimin, premtimin. (FGJSSH f. 479).- Idriz Seferi…ishte besnik, i ndershëm, trim, bujar, i zgjuar, burrë odash, njeri i fjalës e i besës, guximtar. (SADE-IS f. 56). Edhe kur arriti në moshë të shtyrë, xha Selimi ishte njeri i fjalës, i burrërisë dhe i vendosmërisë. (RRS-J f. 41). S. shih sin: burrë i besës. 2. njeri që shprehet qartë e bukur. (FGJSSH f. 479, 1282). S. shih sin: njeri i bisedës
*NJERI I NJËQIND FLAMURËVE fr.em.,iron.-fr.em.,iron.- dyfytyrësh, hipokrit, njeri që ndryshe flet e ndryshe vepron, punon.- Këta njerëz të njëqind flamurëve, kishin si parim ta kthenin politikën nga të frynte era. (THGJI-MG f. 110). S.shih sin: njeri me dy fytytyra
NJERI I GOJËS fr.em.,fj.- njeri që shprehet qartë e bukur. (FGJSSH f. 1282). S. shih sin: njeri i bisedës
NJERI HËNË-HËNË fr.em.,ftill.- njeri me teka, njeri që është herë i mirë e herë i keq. (ASU-VGJKMGJ f. 126). S.shih sin: njeri me hënë
NJERI I JASHTËM fr.em.,fj.- njeri që s’ ka lidhje gjaku me një familje ose lidhje të ngushta me një rreth shoqëror. (FGJSSH f. 740).
NJERI NJËZET E KATËR KARA-TËSH fr.em.,met.- burrë që gjykon me pjekuri dhe nderohet nga të gjithë. (FGJSSH f. 790, 1282). S. shih sin: burrë qokatar
NJERI I KAZMËS fr.em., meton.- njeri që merret me punë fizike në bujqësi a në ndërtim, njeri punëtor. (FGJSSH f. 803). S. punëtor krahu
NJERI ME NJË KËMBË NË VARR fr.em.,ftill.- plak shumë i vjetër, njeri i rënduar nga pleqëria (FGJSSH f. 1191). S. shih sin : burrë në moshë (të shkuar)
NJERTI I KOLLTUKUT fr.em.,iron.- fr.em.,iron.- njeri që ka qejf të rrijë rehat ose të ketë një detyrë të lartë e të rehatshme. (FGJSSH f. 1140). S. shih sin: njeri i minderit
NJERI I LEHTË fr.em.,iron.- njeri që nuk gjykon, arsyeton thellë, njeri që nuk I merr punët në mënyrë serioze, njeri mendjelehtë. (FGJSSH f. 960). S.shih sin: arrë fyçkë
NJERI I LËRUAR fr.em.,met.- njeri me dije e kulturë të madhe, të gjerë, njeri i shquar në fusha të ndryshme të dijes, njeri i arsimuar, njeri i shkolluar që është ushtruar për të punuar në një fushë a degë të dijesisë ose të artit. (FGJSSH f. 984). S. mendje e lëruar (e ndritur)
NJERI I LËSHUAR fr.em.,iron.- njeri i prishur moralisht, njeri i zhytur në vese, njeri i shthurur, njeri që ka marrë rrugë të keqe, njeri i papërmbajtur, i pafre, i shfrenuar, i shthurur, njeri që s’ e kontrollon fare veten. (FGJSSH f. 986).
NJERI I LIG fr.em.,iron.-njeri i keq, zemërkeq, i pandershëm, i ulët. (FGJSSH f. 995).
NJERI I LUFTËS fr. em.fj.- luftëtar. (FGJSSH f. 1282). S. njeri i pushkës
*NJERI I MENDJES fr.em.,per.-dije-tar, shkencëtar.- Raca shqiptare, nuk ka nxjerrë vetëm burra të pushkës, por edhe njerëz të mendjes e të shpirtit, filozofë, ligjvënës, burra shteti, shkencëtarë, letrarë, dijetarë, poetë e artistë të mëdhenj. (JAKMIL te: KD, 18 tetor
NJERI I MINDERIT fr.em.,iron.- njeri që ka qejf të rrijë rehat ose të ketë një detyrë të lartë e të rehatshme. (FGJSSH f. 1140). S. njeri i kolltukut
NJERI I PENDËS fr.em.,fj.- shkrimtar. (FGJSSH f. 1282).
NJERI I PRERË fr.em., fj.-1. njeri që flet në mënyrë të përpiktë e shkurt. 2. njeri I vendosur, I paluhatshëm (në qëndrime. (FGJSSH f. 1540).
NJERI I PUNËS fr.em.,fj.- punëtor. (FGJSSH f. 1282).
NJERI I PUSHKËS fr.em.,fj.- luftëtar. (FGJSSH f. 1282). S. shih sin: njeri i luftës
NJERI I RRALLË fr.em.,ftill.-njeri që ka vlerë të veçantë, njeri i jashtëzakonshëm. (FGJSSH f. 1678).
NJERI I RROGOZIT fr. em.,ftill.-njeri I thjeshtë, i shtresës së varfër të popullit, njeri që shtrohet gju më gjuz me popullin. (FGJSSH f. 1710).
NJERI I RRUGËS, NJERI I RRUGËVE fr.em.,fj.-njeri që sillet, endet rrugëve pa punë, kot së koti,rrugaç, rrebar, kulim, lamash, kulimash. (AXH-XXI f. 165, FGJSSH f. 1282).
NJERI I SHENJTË fr.em.,fe.- n jeri që, sipas besimeve fetare, ia ka kushtuar jetën fesë dhe zbaton me përpikëri rregullat fetare, shërbëtor i zotit. (FGJSSH f. 1826).
*NJERI I SHPIRTIT fr.em.,per.- artist.- Raca shqiptare, nuk ka nxjerrë vetëm burra të pushkës, por edhe njerëz të mendjes e të shpirtit, filozofë, ligjvënës, burra shteti, shkencëtarë, letrarë, dijetarë, poetë e artistë të mëdhenj. (JAKMIL te: KD, 18 tetor
NJERI I SHKENCËS fr.em.,fj.- shken-cëtar, dijetar. (FGJSSH f. 1282).S.njeri i mendjes
NJERI I SHTRESËS fr.em., ftill.- njeri me prejardhje nga shtresat e varfra të shoqërisë shqiptare përpara Çlirimit , që u lidhën me Luftën Nacionalçlirimtare dhe me pushtetin popullor. (FGJSSH f. 1936).
NJERI ME CEN fr.em.,ftill.- njeri me të metë fizike, shurdh, i verbër, epileptik et. (AXH-XLIII f. 141).
NJERI ME ÇOKË fr.em.,ftill.- njeri i shquar, njeri me aftësi e me vlera të rralla, njeri i i spikatur, i dalluar, i njohur. (MIHO-DI f. 179). S. shih sin: burrë me nishan
NJERI ME DAMAR fr.em.,ftill.-njeri tekanjoz, njeri që gjendet shpirtërisht herë mirë e herë keq, pa pasur ndonjë arsye të dukshme, njeri që nuk vepron përherë njëlloj e drejt, njeri që vepron si të ndodhet, njeri që bën, vepron, punon si t’ i shkrepet, si t’ i teket. (FGJSSH f. 290). S. shih sin: njeri me hënë
NJERI ME DELL fr.em.,ftill.- .- njeri tekanjoz, njeri që bën, vepron, punon si t’ i shkrepet, si t’ i teket. (FGJSSH f. 1681). S. shih sin: njeri me hënë
*NJERI ME EMËR fr.em.,ftill.- njeri i shquar, i famshëm, i dëgjuar.- Të ndava nga ara e livadhi si krah pune, që të bëhesh derë e vatër, njeri me emër. (MI-SHT f. 94). S. shih sin: burrë me nishan
NJERI ME DY FAQE fr.em.,iron.- dyfytyrësh, hipokrit, njeri që ndryshe flet e ndryshe vepron, punon. (FGJSSH f. 583). S.shih sin: njeri me fyfytyra
NJERI ME DYZET (ME NJËQIND) FLAMURË fr.em.,iron.- njeri që nuk i përmbahet një ideje a ideali, njeri që bëhet herë me njërën e herë me tjetrën palë, që e kthen gunën nga të fryjë era, hipokrit, dyfytyrësh. (FGJSSH f. 484, 1951). S.shih sin: njeri me dy fytyra
NJERI ME FTROMË fr.em.,ftill.- njeri impozant. (AXH-II f. 173).
*NJERI ME DY FYTYRA fr.em.,iron.- njeri që ndryshe flet e ndryshe vepron, punon, hipokrit, dyfytyrësh.-Kjo dilemë nuk e pengon atë të jetë njeri me dy fytyra , që, për çudi, nuk i ndien as ai vetë, deri në çastin kur merr vesh se Liria ka mbetur me barrë.(DIDI te: st.fil. nr. 1/
NJERI ME HËNË fr. em., ftill.- 1. njeri tekanjoz, njeri që bën, vepron, punon si t’ i shkrepet, si t’ i teket. (AXH-LII f. 208, FGJSSH f. 1681). S. njeri me damar (me dell, me hënëz, me hope, me huje, me nerva, me ojna, me ojna dhe me teka, me orë, me rrebe, me rremb, me teka, me trille, me thopërç, me xhinde). 2. njeri me teka, njeri që është i mirë e here keq. (BQ-DSH). S. njeri hënë-hënë
NJERI ME HILE fr.em.,fj.-hileqar. (FGJSSH f. 681)
NJERI ME HOPE fr.em.,ftill.- njeri që bën, vepron, punon si t’ i shkrepet, si t’ i teket, njeri inatçi. (FGJSSH f. 1307). S. shih sin: njeri me hënë
NJERI ME HUJE fr.em.,fj.- njeri që herë punon e herë s’ punon, njeri që punon me hënë, njeri që punon me të shpejtë, me të ngutur, njeri që punon si t’ i teket. (BQ-DSH). S. shih sin: njeri me hënë
NJERI ME KOKË fr.em., meton.- njeri me aftësi të madhe mendore. (FGJSSH f. 841). S. shih sin: burrë qokatar
NJERI ME LAKRA fr.em.,iron.- njeri me mendime, me ide, me botëkuptime prapanike . (FGJSSH f. 941).
NJERI ME MEND fr.em.,fj.-njeri i mençur. (FGJSSH f. 1109, 1282, 2011). S. njeri me tragë
NJERI ME NDËRGJEGJE fr.em.,ftill.- njeri që punon, vepron me nder, njeri pa hile, njeri që punon, vepron me ndershmëri, me përgjegjësi morale. (FGJSSH f. 1208). Ant. njeri pa ndërgjegje
NJERI ME NERVA fr.em.,ftill.- njeri tekanjoz, njeri që gjendet shpirtërisht herë mirë e herë keq, pa pasur ndonjë arsye të dukshme, njeri që nuk vepron përherë njëlloj e drejt, njeri që vepron si të ndodhet, njeri që bën, vepron, punon si t’ i shkrepet, si t’ i teket. (FGJSSH f. 2069). S. shih sin: njeri me hënë
NJERI ME PESHË fr.em., ftill.- njeri I rëndësishëm. (FGJSSH f. 1408).
NJERI ME THOPËRÇ fr.em.,ftill.- njeri tekanjoz, njeri që gjendet shpirtërisht herë mirë e herë keq, pa pasur ndonjë arsye të dukshme, njeri që vepron si të ndodhet, njeri që bën, vepron, punon si t’ i shkrepet, si t’ i teket. (FGJSSH f. 2069). S. shih sin: njeri me hënë
NJERI ME XHINDE fr.em.,ftill.- njeri tekanjoz, njeri që gjendet shpirtërisht herë mirë e herë keq, pa pasur ndonjë arsye të dukshme, njeri që nuk vepron përherë njëlloj e drejt, njeri që vepron si të ndodhet, njeri që bën, vepron, punon si t’ i shkrepet, si t’ i teket. (FGJSSH f. 2069). S. shih sin: njeri me hënë
NJERI ME ZEMËR fr.em.,meton.- burrë, njeri i guximshëm. (FGJSSH f. 2223). S.shih sin: burrë me zemër
NJERI PA NJERI fr.em.,ftill.-njeri që ka mbetur i vetëm, pa të afërm, pa prindër, jetim. (FGJSSH f. 1282). S. shih sin: bathë e mbirë në udhë
NJERI ME OJNA (ME OJNA DHE ME TEKA) fr.em.,ftill.-njeri tekanjoz, njeri që bën, vepron, punon si t’ i shkrepet, si t’ i teket. (FGJSSH f. 1300). S. shih sin: njeri me hënë
NJERI ME ORË fr.em.,ftill.-njeri teka-njoz, njeri që gjendet shpirtërisht herë mirë e herë keq, pa pasur ndonjë arsye të dukshme, njeri që nuk vepron përherë njëlloj e drejt, njeri që vepron si të ndodhet, njeri që bën, vepron, punon si t’ i shkrepet, si t’ i teket. (AXH-LII f. 208, FGJSSH f. 1307). S. shih sin: njeri me hënë
NJERI ME PERDE fr.em.– njeri që turpërohet, njeri i ndershëm, i turpshëm. (FGJSSH f. 1401). Ant. njeri pa perde
NJERI ME RREBE fr.em.,ftill.-njeri tekanjoz, njeri që gjendet shpirtërisht herë mirë e herë keq, pa pasur ndonjë arsye të dukshme, njeri që nuk vepron përherë njëlloj e drejt, njeri që vepron si të ndodhet, njeri që bën, vepron, punon si t’ i shkrepet, si t’ i teket. (FGJSSH f. 1681). S. shih sin: njeri me damar
NJERI ME RREMB fr.em.,ftill.- njeri tekanjoz, njeri që gjendet shpirtërisht herë mirë e herë keq, pa pasur ndonjë arsye të dukshme, njeri që nuk vepron përherë njëlloj e drejt, njeri që vepron si të ndodhet, njeri që bën, vepron, punon si t’ i shkrepet, si t’ i teket. (JNU-FPM f. 210). S. shih sin : njeri me hënë
NJERI ME SEDËR fr.em.,ftill.- njeri abbicioz, njeri me ambicie. (FGJSSH f. 1737).
NJERI ME SHKOLLË fr.em.,fj.- njeri i shkolluar, i mësuar, shkollar. (FGJSSH f. 1282).
NJERI ME TABAN fr.em., ftill.- njeri i palëkundur, njeri i qëndrueshëm e me karakter të fortë. (FGJSSH f. 1961). Ant. bletë e çuar
NJERI ME TARAF fr.em.,iron.- njeri që ka shumë shokë e miq, që e ndihmojnë, që e përkrahin e i (ia) mbajnë anën për çdo gjë. (FGJSSH f. 1969).
NJERI ME TEKA fr. em.,ftill.- njeri që bën, vepron, punon si t’ i shkrepet, si t’ i teket, njeri inatçi. (FGJSSH f. 1307, 1681). S. shih sin: njeri me hënë
NJERI ME TRAGË fr.em.,fj.-njeri i mençur. (FGJSSH f. 2011). S. shih sin: njeri me mend
NJERI ME TRILLE fr.em.,ftill.-njeri tekanjoz, njeri që gjendet shpirtërisht herë mirë e herë keq, pa pasur ndonjë arsye të dukshme, njeri që nuk vepron përherë njëlloj e drejt, njeri që vepron si të ndodhet, njeri që bën, vepron, punon si t’ i shkrepet, si t’ i teket. (FGJSSH f. 290). S. shih sin: njeri me hënë
NJERI ME TRU fr.em.,ftill.- njeri me aftësi të mëdha mendore. (FGJSSH f. 2030).
NJERI ME THOPËRÇ
NJERI ME YLL fr.em.,ftill.- 1. njeri i bukur,i pashëm, i dukshëm, i hijshëm . 2. njeri që paraqitet bukur, njeri i paraqitshëm. (AXH-XXXV f. 191).
NJERI ME YLL NË BALLË fr.em., ftill.- njeri që shquhet, njeri i shquar, i spikatur. (AXH-XXXV f. 191). S. shih sin: burrë mbi burra
*NJERI ME ZEMËR TË PASTËR fr.em.,per.-njeri shpirtmirë, zemërmirë, shpirt-bardhë, zemërbardhë.- Skiroi... ka bindjen e patundur se është i denjë për këtë mision jo vetëm si poet që lartëson lavditë stërgjyshore e si parashikues i ngadhënji-meve tjera të racës, por mbi të gjitha si njeri me zemër të pastër që i do arbërit me dashuri të sinqertë. (EKO-KE f.132-3).
NJERI NË SHENJË fr.em., ftill.- njeri i shquar, njeri që dallohet nga të tjerët për merita, për aftësi, për zotësi etj.(FGJSSH f. 1826). S. njeri në zë
NJERI NË ZË fr.em.,ftill.- njeri i shquar. (FGJSSH f. 2229). S. shih sin: njeri në shenjë
NJERIU PA FYTYRË ËSHTË SI MISHI PA YNDYRË fr.proverb.-njeriu pa nder s’ ka vlerë, nderi te njeriu është mbi gjithçka. (PETZE-FSHFRR f. 91).
NJERI PA KRIPË (PA FIJE KRIPE) fr.em.,iron.- njeri që është i keq (fare) me sjelljet dhe veprimet e tij, njeri i shpëlarë, njeri i pakarakter ,njeri pa kurrfarë karakteri, vlere, njeri që e ke zët ta shikosh ose ta dëgjosh . (FGJSSH f. 887, 981, 2204). S. shih sin: gjellë pa kripë
NJERI PA LEZET (PA FIJE LEZETI) fr.em.,iron.- njeri që është i keq (fare) me sjelljet dhe veprimet e tij, njeri i shpëlarë, njeri i pakarakter ,njeri pa kurrfarë karakteri, vlere, njeri që e ke zët ta shikosh ose ta dëgjosh . (FGJSSH f. 981). S. shih sin: gjellë pa kripë
NJERI PA LYRË fr.em.,iron.- njeri që është i keq (fare) me sjelljet dhe veprimet e tij, njeri i shpëlarë, njeri i pakarakter ,njeri pa kurrfarë karakteri, vlere. (FGJSSH f. 1031). S. shih sin: gjellë pa kripë
NJERI PA MISH E PA SHPIRT fr.em., ftill.- njeri i pamëshirë, i padhembshëm, njeri që nuk ndien dhembje, mëshirë për të tjerët, njeri i pashpirt, njeri që s’ ka mëshirë, s’ ka dhembshuri për të tjerë. (AXH-IX f. 172). S. shih sin: bishë e tërbuar
NJERI PA NDËRGJEGJE fr.em.,iron.- njeri që punon, vepron pa nder, me hile, njeri që punon, vepron pa ndershmëri, pa përgjegjësi morale. (FGJSSH f. 1208).Ant.njeri me ndërgje-gje
*NJERI PA NJERI fr.em.,id.- njeri i vetëm, njeri pa prindër dhe pa vëllezër e motra, jetim, njeri që ka mbetur i vetëm, pa të afërm . (FGJSSH f. 118, 1087, 1282). -Ia kanë mbushur mendjen.Njeri pa njeri Lekja a derëbardhë. Mendjen fiu e ka pasur tërë jetën, se mos ka bërë prokopi ajo. E kanë kurdisur atë, që ç’ ke me të. (ZSA-VL-
NJERI PA PERDE fr.em.,iron.- njeri që nuk turpërohet, njeri i paturp. (FGJSSH f. 1401). Ant. njeri me turp
NJERI PA SKRUPUJ fr.em., iron.-1. njeri që nuk ndalet para asnjë veprimi, sado i ulët a i paligjshëm të jetë. 2. njeri që nuk e vret ndërgjegja për asgjë, njeri i gatshëm për çdo poshtërsi. (FGJSSH f. 1768).
NJERI PA SHPIRT fr.em.,meton.-1. njeri i egër, mizor. S. shih sin: bishë e tërbuar. 2. njeri i ftohtë, njeri që nuk ka interes a dashuri për asgjë. (FGJSSH f. 1904).
NJERI PA TABAN frem., iron.- njeri i lëkundur, njeri i paqëndrueshëm, njeri me karakter të dobët. (FGJSSH f. 1961). S. shih sin: bletë e çuar
NJERI PA YNDYRË (PA PIKË YNDYRE) fr.em.,iron.- njeri që është i keq (fare) me sjelljet dhe veprimet e tij, njeri i shpëlarë, njeri i pakarakter ,njeri pa kurrfarë karakteri, vlere, njeri që e ke zët ta shikosh ose ta dëgjosh . (FGJSSH f. 2204). S. shih sin: gjellë pa kripë
NJERIU YT MISHIN TA HA, KOC-KAT T’ I MBLEDH (T’ I RUAN) fr.proverb.- sado që të grindesh me njeriun tënd, prapë ndjenja e dashurisë dhe e miqësisë nuk shuhet krejt. (NMUS-SHPK f. 213). 2. njeriu yt (njeriu i afërm, bashkëkombasi) me gjithë armiqësinë që ka ndaj teje, prapë ndjenjën e dhembshurisë nuk e ka krejt të shuar. (BQ-DSH).
NJË GRUSHT NJERI fr.em.,meton.- njeri me trup shumë të vogël, njeri shumë i shkurtër, trupvogël. (FGJSSH f. 581). S. një pëllëmbë njeri; dy pëllëmbë njeri; dy pëllëmbë mbi tokë
NJË PËLLËMBË NJERI fr.ndf., meton.- njeri me trup shumë të vogël, njeri shumë i shkurtër, trupvogël. (FGJSSH f.1415, 2005). S. shih sin: një grusht njeri
NJË NJERI TË TILLË S’ E GJEN diku fr.fol.,meton.- është i pashoq, i vetëm dikush për diçka (aftësi, dituri, shkathtësi, bukuri, mençuri, për të mirë etj.). (FGJSSH f. 1997). S.shih sin: s’ i gjendet edhe një çift dikujt, s’ i gjendet (kund) çifti dikujt
NJË PËLLËMBË NJERI fr.em.,meton.- njeri me trup shumë të vogël. (FGJSSH f. 581). S. shih sin: një grusht njeri
*PA NJERI fr.mb.,id.- I vinte keq për të, i dukej si i huaj e pa njeri. (ZSA-VL-
NUK IA TREGON NJERIU TË GJALLË diçka dikush fr.fol.,ftill.- nuk ia tregon njeriu diçka dikush, nuk ia tregon askujt diçka dikush. (FGJSSH f. 599, 1282).
NUK IA THOTË NJERIU TË GJALLË diçka dikujt fr.fol.,ftill.-nuk ia thotë njeriu diçka dikush, nuk ia thotë askujt diçka dikush. (FGJSSH f. 599, 1282).
NJERK-U
I BËHET NJERK dikujt dikush fr.fol., iron.-.1. i bëhet i mërzitshëm, i bezdisshëm, i padurueshëm tej mase dikujt dikush , i mërzitet, i biezdiset shumë, pa masë dikujt dikush, nuk mund ta durojë dikë dikush, nuk do ta shohë me sy dikë dikush . (FGJSSH f. 130, 1283). S. shih sin : i bëhet si çimkë në petka dikujt dikush..2. i përzihet, i ndërhyn në punë, në çështje dikujt dikush, i ndërhyn në punë pareshtur dikujt dikush, i rri mbi kokë për çdo gjë dikujt dikush dhe s’ e lë të qetë, rehat në punë, i flet, i bën vërejtje për çdo gjë (në punë) dikujt dikush.. (BQ-DSH).S.shih sin: i bëhet akrep dikujt dikush; i rri akrep dikujt dikush
NJERKU S’ BËHET BABA fr.proverb., iron.- është e pamundshme, e pamundur (të bëhet) diçka, nuk mund të bëhet diçka. (FGJSSH f. 1283). S. shih sin: nuk lëvrohet në arbain
NJERK/Ë-A
I BËHET NJERKË dikujt dikush a diçka fr.fol.,iron.- i bëhet i mërzitshëm, i bezdis-shëm, i padurueshëm tej mase dikujt dikush a diçka , i bëhet shumë i mërzitshëm, i padurueshëm dikujt dikush a diçka, i mërzitet, i biezdiset shumë, pa masë dikujt dikush a diçka. (FGJSSH f. 130). S. shih sin : i bëhet si çimkë në petka dikujt dikush
SILLET SI NJERKË dikush fr.fol.,till. ,krah.-sillet keq, sillet pa dhembshuri, pa mëshirë dikush. (FGJSSH f. 1283).
NJË
BËHEN NJË në mes vete fr.fol.,met.- bashkohen e lidhen fort në mes vete, njësohen e lidhen ngushtë në mes vete. (FGJSSH f. 1283). S. shih sin : bëhen bark e shpinë në mes vete
*BËHET NJË dikush fr.fol., meton.-1. (me dikë) bashkohet, njësohet me dikë dikush. (FGJSSH f. 1283).- fr.fol.,met.-Eja të përzihemi, thotë i biri i botës, eja të bëhemi një me shosharët e varfanjakët. (SA-TZ f. 96).A nuk janë po ata serbët të cilët ditë e natë flasin për tokat serbe, që duhet të bëhen një, madje duke e thënë këtë sy botës! (I.B. te: B, 3 janar
BËHET NJË ME TOKËN dikush fr.fol., iron.- vdes dikush. (FGJSSH f. 2005). S. shih sin: ha baltë dikush
NUK IA BËN AS NJË, AS DY dikujt dikush fr.fol., meton.-i përgjigjet a i kundërvihet menjëherë dikujt dikush, nuk ia bën të gjatë dikujt dikush. (FGJSSH f. 1283). S. shih sin: i përgjigjet flakë për flakë dikujt dikush
E BËN NJË ME TOKËN diçka a një vend dikush fr.fol.,meton.- e rrënon, e shkatërron , e prish, e rrafshon fare, krejt, deri në themel, me themel diçka a një vend (një shtëpi, një fshat, një qytet etj.) dikush. (FGJSSH f. 2005). S. shih sin: e bën bar diçka a një vend dikush
DERI MË (NË) NJË fr.ndf., meton.- plotësisht, tërësisht, të gjithë, krejt, fare, pa e lënë as edhe një. (FGJSSH f. 1283). S. shih sin: nga a-ja (deri) te zh-ja, nga a deri në zh, prej a-së deri (gjer) në zh
E DI SI NJË E NJË QË BËJNË DY diçka dikush fr.fol.,ftill.- e di fare mirë, e di me siguri diçka dikush, e di pa asnjë dyshim diçka dikush. (BQ-DSH). S. shih sin: e di si abëcënë diçka dikush
ËSHTË NJË (QË), S’ BËHET DY dikush fr.fol.,meton.- nuk e gjen të dytë si dikë, nuk ka edhe një tjetër si dikush (për aftësi, dituri, zotësi, trimëri, mirësi etj. , është i pashoq, i vetëm për diçka (aftësi, dituri, shkathtësi, bukuri, men-çuri, për të mirë etj.) dikush. (FGJSSH f. 1283). S. shih sin: s’ i gjendet edhe një çift dikujt, s’ i gjendet (kund) çifti dikujt
ËSHTË SI NJË E NJË QË BËJNË DY fr.fol.,ftill.- është e sigurt, është me siguri, është më se e sigurt. (AXH-XLVI f.164). S. shih sin: është dorë me një
*ËSHTË NJË, S’ BËHET DY dikush fr.fol.,meton.- nuk e gjen dot edhe një tjetër si dikush (për të mirë e për të aftë), është i pashoq, i vetëm për diçka (aftësi, dituri, shkathtësi, bukuri, mençuri, për të mirë etj.) dikush, dallohet nga të tjerët a nga të gjithë dikush (për nga zotësia, mençuria, trimëria, dituria etj.), nuk gjendet fare, nuk gjendet edhe një si dikush.- Kishteritur kaq, sa njëherë te qelbësat, në sheshin e lëmenjve , kur bënin muhabet me fshatarë të tjerë, kishte thënë që Tenoja një është, s’ bëhet dy. (ZSA-VL-
*ËSHTË NJË ME NJË fr.fol.,ftill.- 1. është e sigurt, është me siguri, është më se e sigurt. (AXH-XLVI f.164).- Qepi në një copë follë të vjetër dhe vëri nën jastëk.Është një me një..-Atë kohë ariu lëshoi një britmë dhe të vegjlit e gratë u bënë erë nga frika. (ZSA-VL-
*GJER MË NJË fr.ndf.,meton.- deri në fund.- Unë i kam qëndruar qeverisë gjer më një. (ZSA-VL-
*JANË NJË në mes vete fr.fol.,ftill.- janë bashkë, janë të bashkuar, janë të lidhur ngushtë e të bashkuar fort me njëri-tjetrin.- Kur është në rrezik atdheu, shqiptarët janë një dhe bashkohen për lirinë e tyre. (A. U. te:R, 2 mars
*JANË NJË ME NJË fr.fol.,ftill.- janë baras.- Tashti, pra, jemi në pozitën një me një. (BECU te: KD, 31 janar
S’ KA NJË DY me dikë fr.fol.,id .- s’ ka fjalë, s’ ka vërejtje, s’ ka kundërshtim, s’ ka reagim me dikë, doemos duhet të kryhet, të për-mbarohet pa fjalë (një urdhër, një porosi etj.) e dikujt. (BQ-DSH). S. shih sin : s’ka andej (e) këndej me dikë; s’ ka cik mik me dikë
E KA NJË PËR MALL fr.fol.,ftill.-e ka një të vetëm.-E kam shok besnik për ditë të zeza, një për mall, cok! (MI-SHT f. 318).
NUK E LË TË THOTË NJË DY dikë dikush fr/fol.,meton.- e detyron dikë dikush të sillet a të veprojë si duhet a në një mënyrë të caktuar, e mban në gjendje të detyruar, të shtrënguar dikë dikush, ia mbledh mire dikujt dikush, e detyron, e shtrëngon dikë dikush të kryejë një punë a ta zgjidhë një detyrë pa asnjë fjalë, pa asnjë vërejtje, pa asnjë kundërshtim.(BQ-DSH).S.shih sin:ia shtrëngon burgjitë dikujt dikush
ME NJË fr.ndf.- Mos e kthe fjalën kurrë/ po qëndro me një si burrë. (N- f. 15).
E MERR PA NJË ,PA DY diçka dikush fr.fol.,ftill.- fr.fol.,iron.- e merr sakaq, menjëherë (pa e shikuar, pa e zgjedhur fare) diçka dikush. (BQ-DSH). S.shih sin: e pranon me dy duar(t) diçka dikush
MË MIRË NJË NË DORË SE DHJETË NË TORBË fr. proverb.-më mirë diçka e vogël (e sendërtuar, konkrete) se diçka e madhe (e pasendërtuar, e premtuar). (EQSHI f. 136, 249). S. shih sin : më mirë në dorë pesë se sa dhjetë e të presë
IA NUMËRON NJË PËR NJË fr.fol., ftill.- ia numëron të gjitha. (FGJSSH f. 1686).
E NJEH NJË PËR NJË dikë dikush fr.fol.,ftill.- e njeh fare mirë, shumë mirë e me hollësi dikë dikush, e njeh në hollësi a me rrënjë dikë dikush, e njeh me të gjitha (të mirat e të ligat, huqet, zakonet etj.) dikë dikush, e njeh plotësisht, krejtësisht, tërësisht dikë dikush. (FGJSSH f. 2071). S. shih sin: e di (se) ç’ (çka) ka në bark dikë dikush
NJË SI ASNJË fr. proverb.- diçka e vetme është e pamjaftueshme, diçka e vetme nuk të mbaron, nuk të kryen punë. (FGJSSH f. 1283).
*NJË E DY fr.ndf.,meton.-shumë shpesh, shumë dendur, vazhdimisht. (FGJSSH f. 1283).- Një e dy e në shtëpi na vinin, një e dy e thirr në shkollë...More po s' gjenim arallëk. (HBO-A f.8). Një e dy dhe fët dorën në llërin e saj. Por, Zaha ia largonte me të sajën…(NBUL (RI) te LA, 16 shkurt
NJË MË DY fr.ndf., meton. -shumë shpesh, shumë dendur, vazhdimisht. (FGJSSH f. 1283).S. shih sin: hiq e piq
*NJË E NJË fr.ndf., fj.- radhazi (nga një).- Pas pak një e një u ngritën e shkuan. (ZSA-VL-
NJË E NGA NJË, fr.ndf.-1. radhazi (nga një). (FGJSSH f. 1283). S. shih sin: një nga një. 2. veç e veç, ndarazi nga një, të ndarë nga një.
(FGJSSH f. 1283). shih sin: një e nga një
NJË ME dikë a diçka fr.ndf.,meton.- krahas, barabar me dikë a diçka, pa mbetur prapa, pas dikujt a diçkaje.- Romani ynë në përgjithësi është thirrje për të mos mbetur prapa, për të hedhur çapin një me kohën. (AU-PE f. 122). S.shih sin: bri më (për) bri me dikë a diçka
NJË PËR TË GJITHË, TË GJITHË PËR NJË fr.proverb.- (FGJSSH f. 1283).
*NJË ME NJË fr.ndf.,id.- 1.menjëherë, sakaq, sakaqherë, shumë shpejt, përnjëherësh, shpejt e shpejt. (JNU-FPM f.176).-Ëndrra që pashë mbrëmë .E kam unë një me një, më dalin ëndrrat e shkreta. (ZSA-VL-
NJË MË NJË fr.ndf.,id.- hollësisht, imtësisht, hollë e hollë, me të gjitha (të tëra) hollësitë, pa lënë asgjë mangu, duke i treguar të gjitha, pa lënë asgjë në harresë, pa kapërcyer asgjë, me radhë e me hollësi. (FGJSSH f. 1283). S. shih sin : cikërr më cikërr
* NJË NGA NJË fr.ndf.-1. radhazi (nga një). (FGJSSH f. 1283).- Me ditë të tëra kishim prurë një e nga një gjithë mjetet që na duheshin. (PM-SHP f. 64-5). I erdhën ndër mend për një çast njerëzit e shtëpisë, që kishin rënë një nga një në ballin e luftës. (REBE-G f. 108). Filluan t' i kapnin të vrarët nga këmbët dhe nga shpatullat, t' i ngrinin në ajër me vështirësi sikur të ishin thasë të mbushur me gurë dhe t' i vendosnin një nga një në mes të oborrit.(VAFI-K f.119-20).E fqinjët zgjohen një nga një e dalin në dritare-/ Fqinjët nëmin me tërë afshin e zemrës. (RS-K f. 54).I zbërthen me kujdes, një nga një, duke hequr më një anë çdo hollësi të dorës së dytë. (GL-TL f.96). Të mos ishe ti, të gjithë do t' i futja në birë të kamishit! Një nga një! (RK te: JR nr. 3/
*NJË PAS NJË fr.ndf.- radhazi, me radhë.- Gjithë kaushat në Malësi,/ urë kufirit me Mal të Zi,/ ku më të vogla e ku më të mëdha/ një pas një në dorë kanë rënë. (GJF-LM f. 476). Shihte pa vëmendje siluetat e njerëzve që i vinin përballë nga krahu tjetër i rrugës dhe të atyre që i kalonte një pas një në anën e vet. (BLKRA te: KD, 31 maj
*NJË PËR NJË fr.ndf.,meton.- 1.radhazi (nga një).- Ky institucion do të marrë në shqyrtim një për një kutitë e votimit për çdo qendër zgjedhore. (p.a. te: KS, 31 tetor
*NJË PËR NJË me dikë a diçka fr. ndf.,meton.- krahas, barabar, baras me dikë a diçka, pa mbetur prapa, pas dikujt a diçkaje.- Kritiku duhet të jetë i lidhur me zhvillimin e artit… ,të niset nga problemet që lind praktika e artit tonë socialist dhe të hedhë çapin një për një me atë të artit tonë. (AU-E-III f. 320). S. shih sin: bri më (për) bri me dikë a diçka
NJË DHE I PANDARË fr. ndf. ,meton.- që nuk pjesëtohet me dikë tjetër, që i përket plotësisht njërit ose që është tërësisht e drejtë e tij. (FGJSSH f. 1345).
PA BËRË AS NJË, AS DY fr.ndf., meton.-pa e zgjatur, menjëherë, pa kundërhtuar, në mënyrë të bindur, përnjëherësh, shpejt e shpejt, pa e zgjatur fare, pa humbur kohë. (FGJSSH f. 1284, 2059). S. shih sin : aty për aty
PA THËNË AS NJË, AS DY fr.ndf., meton.-pa e zgjatur, menjëherë, pa kundërhtuar, në mënyrë të bindur, përnjëherësh, shpejt e shpejt, pa e zgjatur fare, pa humbur kohë. (FGJSSH f. 1284, 2059). S. shih sin : aty për aty
*PA NJË fr.ndf, met.- menjëherë, sakaq, sakaqherë, shumë shpejt, përnjëherësh, shpejt e shpejt, pa e zgjatur fare, pa humbur kohë.-Roja pa një, fiu e mbylli portën dhe ia bëri batall fjalët e çifutit. (MSH-D f.111). S. shih sin: aty për aty
*PA NJË, PA DY (PA NJË E DY) fr.ndf.,met.- 1.menjëherë, sakaq, sakaqherë, shumë shpejt, përnjëherësh, shpejt e shpejt, pa e zgjatur fare, pa humbur kohë . - Po të vinte një i tretë dhe të fillonte avazin e vjetër, ai pa një, pa dy ta kthente. (EB te:JR nr.2/69 f.217). E ai, pa një e dy më lëshohet turravrap dhe me atë gojë vesh e më vesh ia merr avazit të moçëm:"Çalla, ustah, hajde! (MI-SH f. 119). I thashë se më vinte mirë që takova dikë në Pragë tek paska dëgjuar dhe e ditka se kush ishte shkrimtari F. Kafka dhe, pa një pa dy, hipa në veturë, prore duke ia bërë me dije që të më niste drejt atje. (MR te: KD, 18 tetor
SI NJË NJË fr.ndf.,id.-siç është njëri, ashtu është edhe tjetri. (FGJSSH f. 1283).
*SI NJË E NJË QË BËJNË DY fr.ndf.,per.- 1.me siguri të madhe, me siguri të plotë, sigurisht, pa asnjë dyshim, pa dyshim, patjetër, medoemos, pikërisht ashtu.- Do të fitojmë davanë si një e një që bëjnë dy. (PI-P f. 65). S. shih sin: dorë me një; si buka që hamë. 2 fr.ndf.,krah.- më se e sigurt, fare e sigurt, shumë e sigurt. (FGJSSH f. 1284, SKDO f. 570). S. shih sin: e sigurt si buka që hamë
SI NJË E TËRË fr.mb.,ndf.,krah.-të pandarë, të lidhur, të bashkuar njëri me tjetrin, të gjithë tok, së bashku. (FGJSSH f. 2033). S.si eshkë e uror; si një trup i vetëm
IA SHKURTON ME NJË dikujt dikush fr.fol.,met.- e detyron dikë dikush të sillet a të veprojë si duhet a në një mënyrë të caktuar, e mban në gjendje të detyruar, të shtrënguar dikë dikush, nuk e lë të bëjë si të dojë dikë dikush, ia mbledh mirë dikujt dikush, nuk e lë të luajë a të veprojë pas qejfit dikë dikush. (BQ-DSH).S.shih sin:ia shtrëngon burgjitë dikujt dikush
IA THOTË NJË PËR NJË fr.fol.,ftill.- ia thotë të gjitha, s’ i lë gjë pa thënë . (FGJSSH f. 1686).
UNË NJË, AI NJËQIND fr.fol.,elipt.- nuk më lë të flas, nuk më lë radhë të flas dikush (gjatë bashkëbisedimit) (duke ndërhyrë shumë a shpesh në fjalë). (NMUS-SHPK f. 227).
I VË NJË MBI NJË fr.fol.,ftill.-i vë njërin mbi tjetrin. (FGJSSH f. 1283)
I ZGJEDH NJË NGA NJË gjërat dikush. Fr.fol.,ftill.-i zgjedh me shumë kujdes e radhazi gjërat dikush. FGJSSH f. 1416). S. shih sin : i zgjedh beng e beng (beng me beng) gjërat dikush
NJËHERË
NJËHERË E NJË KOHË fr.ndf., me-ton.- dikur, shumë kohë më parë (në të kaluarën). (FGJSSH f. 1286). S. shih sin: një herë e një kohë
NJËHERË MOTIT fr.ndf.,meton.-dikur, shumë kohë më parë (në të kaluarën). (FGJSSH f. 1286). S. shih sin: një herë e një kohë
*NJËHERË PËR NJËHERË fr.ndf., fj.- përkohësisht, për një farë kohe, duke u nisur nga çasti, koha kur bëhet fjalë, duke marrë parasysh çastin, kohën kur bëhet fjalë, jo përgjithmonë.-Ushtria e vendit të tij nuk e ka ndërmend të kthehet në Kosovë, njëherë për njëherë. (GSY te: KD, 23 tetor
NJËHERË E PËRGJITHMONË fr. ndf.,fj.- përfundimisht, në mënyrë përfundimtare, për përgjithnjë.- Shtoi ai me një zë prej thuthuqi, duke e bërë kësodore me dije se shpresat për martesën e saj me të fejuarin që në dërrasë të djepit kishin perënduar njëherë e përgjithmonë. (MI-SHT f. 257). Kryeagjenti të kërkon me të gjitha forcat dhe është i mendjes se, me kapjen tënde, lufta e guerriljeve të qytetit merr fund njëherë e përgjithmonë!. (SKJA-G f. 97). Duhet të pajtohemi njëherë e përgjithmonë-ekziston edhe realiteti i poezisë: arti i fjalës .(MERA-POBSH f.7). S. shih sin: një herë e mirë
NJËHERË SI SOT fr.ndf., fj.- në një ditë a në një kohë të ngjashme me të sotmen. (FGJSSH f. 1286).
NJËQIND
*NJËQIND PËR QIND fr.ndf.-- tërësisht, plotësisht, krejtësisht .- Edhe po të përmbusheshin njëqind për qind të gjitha obligi-met, mjetet e grumbulluara do të mbulonin vetëm 65 për qind të nevojave. (ALCEN te: B, 18 dhjetor
NJËRA
BËN NJËRËN dikush fr.fol.,id.-1. i bën të gjitha përpjekjet dikush për të arritur diçka që do ose për të mos pranuar diçka të padrejtë. S. shih sin: bie andej (e) bie këndej (këtej) dikush. 2. bën shumë zhurmë për diçka që nuk i pëlqen dikush. (FGJSSH f. 1289). S. shih sin: bën bujë për diçka dikush, e bën bujë diçka dikush
*NJËRA PAS TJETRËS fr.ndf.- vija-noz, varg.- Kështu na vijnë njëra pas tjetrës dhe na e zënë frymën ! Thoshin ata dhe ishin bërë dhe në fytyrë. (NRR te : JR nr.6/
NJËRI
NJËRI E HEDH E TJETRI E PRET fr.fol.,meton.- merren vesh, pajtohen në mes vete, janë të pandashëm, intimë në mes vete, janë të një mendjeje, botëkuptimi, kanë pikëpamje e interesa të përbashkëta, janë të afërt e veprojnë së bashku. (BQ-DSH). S.shih sin: bien në një brazdë në mes vete; janë bark e shpinë në mes vete
Ç’ THOTË NJËRI E VULOS TJETRI fr.fol.,meton.- merren vesh, pajtohen në mes vete, janë të pandashëm, intimë në mes vete, janë të një mendjeje, botëkuptimi, kanë pikëpamje e interesa të përbashkëta, janë të afërt e veprojnë së bashku. (BQ-DSH). S.shih sin: bien në një brazdë në mes vete; janë bark e shpinë në mes vete
NJËSI-A
NJËSI HAMULLORE fr.em.,fj., b.-një-si bazë e matjes së punës në punimet e mekani-zuara të tokës, e barabartë me lërimin e një hekta-ri tokë në thellësinë 17-
NJËSOJ
*E BËN NJËSOJ fr.fol.,fj.- e barazon, e njëjtëson diçka a një vend me diçka a një vend tjetër dikush. –Ti dhe fshatin tone e bën njësoj me ca fshatra të tjera…(ZSA-VL-
NJËSH
BËHEN NJËSH në mes vete fr.fol.,met.- bashkohen e lidhen fort në mes vete, njësohen e lidhen ngushtë në mes vete. (FGJSSH f. 596). S. shih sin : bëhen bark e shpinë në mes vete
*BËHET NJËSH me dikë dikush fr.fol., met.- bashkohet me dikë dikush. (AXH-XXXIX f. 165).- Te poeti ynë“ është dashur që perëndia i patrajtë i profetit të zbresë që të mishërohet, inkarnohet te njeriu“ dhe me të të bëhet njësh në veprime...(BQ-PNF f. 36). Ai që gjithmonë qëndron në midis, në zemrën e të gjithëve...qitet mb' anësh, bëhet njësh me të prapëtit. (IR-PLf.15).S. shih sin: bëhet bashkë me dikë dikush
BËHET NJËSH ME TOKËN dikush fr.fol., iron.- vdes dikush. (FGJSSH f. 2005). S. shih sin: ha baltë dikush
E BËN NJËSH ME TOKËN diçka a një vend dikush fr.fol.,meton.- e rrënon, e shkatërron , e prish, e rrafshon fare, krejt, deri në themel, me themel diçka a një vend (një shtëpi, një fshat, një qytet etj.) dikush. (FGJSSH f. 2005). S. shih sin: e bën bar diçka a një vend dikush
*ËSHTË NJËSH me dikë dikush fr. fol.,ftill.- është bashkë me dikë dikush.- Jeni njësh me ata të këshillit… E ç’ kam unë, moj, që të mbeti syri…që të daltë e mos arrifsh! (ZSA-VL-
JANË NJËSH në mes vete fr.fol.,ftill.- janë bashkë, janë të bashkuar, janë të lidhur ngushtë e të bashkuar fort me njëri-tjetrin.(BQ-DSH). S. janë bark e shpinë në mes vete
NJËZAJ
PËR SË NJËZAJ fr.ndf. ,id.- përsëri, prapë, rishtas. (FGJSSH f. 1292). S. shih sin: nga a-ja (prej a-së)
SË NJËZAJ fr.ndf. ,id.- përsëri, prapë, rishtas. (FGJSSH f. 1292). S. shih sin: nga a-ja (prej a-së)
NJËZË
NJËZË E NJËZË fr.em., id.- gjëzë, kashelashë, njëenjëzë. (FGJSSH f. 1293).
NJIL/Ë-A
NJILË E POGRADECIT fr.em.,fj.,zool., L. Chondrostoma nasus ohridanus, Karaman, 1924.-ky lloj pshku takohet në liqenin e Pogra-decit.Riprodhon në prill-maj në kushte me temperaturën e ujit 12-16 gradë C.Riprodhon në përrenj të rrjedhshëm me burime malore. (NRA-P-I f. 187).
NJILË E PRESPËS fr.em.,fj.,zool.,L. Chondrostoma nasus prespensis Karaman, 1924.-është peshk i ujërave të ëmbla. Është karakteristik i liqenit të Prespës. Peshon deri më 0.
NJILË MALORE fr.em.,fj.,zool.,L. Chondrostoma nasus nasus. (Linnaeus, 1758).-është njilë tipike e rrjedhave malore, që i është përshtatur jetesës edhe në liqene.Riprodhon në pranverë në temperaturën e ujit 9-10 shkallë C. Takohet në Drinin e Bardhë e Drinin e Zi, në liqenin e Fierzës, në Vjosë e Shushicë.Mund të shtohet me rrugë gjysmëartificiale. (NRA-P-I f. 187).
NJILË SYRI, NJILË VIRI fr.em.,fj., zool.,L. Chondrostoma masus Ohridanus Karaman, 1924.- quhet njila shterpë e madhe e me ngjyrë të bardhë. (NRA-P-I f. 187).
NJOFTIM-I
*MERR NJOFTIM për diçka dikush fr.fol.,fj.- njoftohet për diçka dikush, merr kumtim, lajm a të dhëna për diçka dikush, mëson për diçka dikush, e mëson diçka dikush, e njeh diçka dikush, njihet me diçka dikush, e kupton, e merr vesh diçka dikush. (FGJSSH f. 334).-Më vjen keq që për vendimin tuaj kam marrë vesh nga mediat në vend se të marr njoftim nga ju. (ARBXHA te: KD, 21 prill
NJOHJ/E-A
TEORIA E NJOHJES fr.em.,filoz.-pjesë përbërëse e filozofisë, që studion procesin e njoh-jes së botës objektive, burimet e dijes njerëzore, format nëpërmjet të cilave arrihen këto dije dhe saktësinë e vërtetësinë e tyre. (FGJSSH f. 1294).
NJOHUR (I , E)
*BËHET I NJOHUR fr. fol.- 1. (dikush) bëhet i famshëm, i dëgjuar, i shquar dikush, spikatet, shquhet dikush.-Me zërin e tyre të bukur dhe burrëror për këngë kreshnike u bënë të njohur edhe jashtë Rugovës. (ZYNE-PLR f.11). Emri i tij u bë i njohur në rrethet shkencore ballkanike dhe evropiane. (SMAN te: SF nr. 3-4/
I BËHET E NJOHUR diçka dikujt fr.fol.,fj.- njoftohet për diçka dikush, merr kumtim, lajm a të dhëna për diçka dikush, mëson për diçka dikush, e mëson diçka dikush, e njeh diçka dikush, njihet me diçka dikush, e kupton, e merr vesh diçka dikush. (BQ-DSH). S.shih sin: e merr në dije diçka dikush
E BËN TË NJOHUR për diçka dikë dikush, I (IA) BËN TË NJOHUR diçka dikujt dikush fr.fol.,fj.- 1a. e njofton, e lajmëron, e informon dikë dikush për diçka, ia kumton, komunikon dikujt diçka dikush, i (ia) njofton diçka dikujt. 1b. i jep njohuri për diçka dikujt dikush , e njeh me diçka dikë dikush, i tregon, i thotë, i rrëfen, i dëfton për diçka dikujt dikush, ia tregon, ia thotë, ia shfaq dikujt diçka. (FGJSSH f. 134).S. shih sin : e bën me dije dikë dikush për diçka, ia bën me dije dikujt diçka dikush
ËSHTË E NJOHUR diçka fr.fol.,ftill.- njihet diçka . (AXH-XLV F. 149). S. ashih sin: është e ditur diçka
E BËN TË NJOHUR dikë me a për diçka dikush fr.fol.- 1a. e njofton, e lajmëron, e informon dikë dikush për diçka, ia kumton dikujt diçka dikush. 1b. i jep njohuri për diçka dikujt dikush , i tregon, i thotë, i rrëfen, i dëfton diçka dikujt dikush . (FGJSSH f. 1293, RAHY-FASH f. 7).- Na bën të njohur me një të folme, që një brez më vonë, me Samiun dhe Naimin, do të vihej në bazë të toskërishtes letrare. (MADO te: gr.aut. HLSH f. 226). S. shih sin: e bën me dije dikë dikush (për diçka), ia bën me dije diçka dikujt dikush
IA BËN TË NJOHUR diçka dikujt dikush fr.fol.,ftill.- e njofton, e lajmëron, e informon dikë dikush për diçka, ia kumton, komunikon dikujt diçka dikush, i (ia) njofton diçka dikujt dikush. (FGJSSH f. 344). S. shih sin : e bën me dije dikë dikush për diçka, ia bën me dije dikujt diçka dikush
ËSHTË E NJOHUR SE fr.fol.,fj.- dihet se… (VK-FSHF f. 92, FIA-FSHS f. 202). S. shih sin: është e ditur se…
I JEP TË NJOHUR dikush dikujt fr. fol.,fj.-i tregon dikujt dikush se kush është. (FGJSSH f. 1294).
KA TË NJOHUR me dikë dikush fr. fol.,fj.-e njeh dikë dikush, ka lidhje shoqërore me dikë dikush . (FGJSSH f. 1294).
NJOHURI-A
I JEP NJOHURI dikujt dikush fr.fol.,fj.- e meson, e arsimon e dijeson, e dituron dikë dikush. (FGJSSH f. 736). S. shih sin: i jep arsim dikujt dikush
KA NJOHURI për diçka dikush fr.fol., fj.- është i njoftuar, i informuar për diçka dikush, është i ditur, njohur me diçka dikush, e di , e njeh diçka dikush, e di, e merr vesh, e kupton, e mëson si është, si qëndron diçka (puna etj.) dikush, është në rrjedhë të diçkaje (të çështjes, të punës, të gjendjes, të ngjarjes etj.) dikush. (BQ-DSH). S. shih sin: është në dije të diçkaje (të punës etj.) dikush
*NUK KA NJOHURI për dikë a diçka dikush fr.fol.,fj.- nuk di për dikë a dika dikush .- Familjarët e tyre nuk kanë njohuri se kush janë pronarët legalë të këtyre banesave. (SEBSHA te: ERE, 18 tetor
*MERR NJOHURI dikush fr.fol.,fj.-1. arsimohet, shkollohet, diturohet, dijesohet. (FIA-FSHS f. 202).. S. shih sin: merr arsim dikush .2. (për diçka) meson (për diçka) dikush .- Gjatë asaj kohe mësojnë rregullat e gramatikës shqipe, recitojnë vjersha, marrin njohuri për historinë dhe për eposin shqiptar. (PTPR tw: GJJ nr. 1-4/
NJOLL/Ë-A shm. NJOLLA-T
BËHET ME NJOLLË dikush fr.fol.,fj.-njolloset dikush. (FGJSSH f. 130). S. shih sin: bë-het si arusha me def dikush
E BËN ME NJOLLË TË ZEZË (ME NJOLLA TË ZEZA) dikë dikush fr.fol.,iron.- e turpëron botërisht dikush dikë, e diskrediton, e komprmeton e njollos, e damkos dikush dikë. (AXH-XXXVII f. 166).S.shih sin: : ia qep arnën dikujt dikush
I MBETET NJOLLA ME BOJË dikujt fr.fol.,iron.- bëhet me turp dikush, i mbetet turpi përgjithnjë dikujt, komprometohet keq dikush. (FGJSSH f. 1295, 2164). S. shih sin: bie në baltë dikush
NJOLLAT E BARRËS fr.em.,fj.- preka a pikla që i dalin në fytyrë një gruaje shtatzënë. (FGJSSH A f. 1295)
NJOLLË E BARDHË fr.em.,met.- 1. krahinë që nuk është studiuar ose është studiuar pak në një drejtim.2. krahinë që nuk është prekur nga një shfaqje ose ku nuk është përhapur një dukuri. 3. çështje e pastudiuar në një fushë të dijesisë a të veprimtarisë shoqërore .(ART f. 194, FGJSSH f. 102, 1295). S. zonë e bardhë
NJOLLË E VERDHË fr.em.,fj.,anat.-pjesë e retinës së syrit ku ndjeshmëria ndaj dritës arrin shkallën më të lartë. (FGJSSH f. 1295, 2133)
*NJOLLË E ZEZË fr.em.-1. dobësi, e metë.- Ky njeri njolla e zezë e Qeverisë-është skandali vetë. (IMU te : ERE, 25 tetor
I VË NJOLLË dikujt dikush, IA VË NJOLLËN dikujt dikush fr.fol.,iron.- e njollos, e damkos, e përlyen, e turpëron, e zhigat dikë dikush, e bën me turp, r poshtëron para të tjerëve dikë dikush. (AXH-XXXVII f. 166, FGJSH f. 600, 640, FGJSSH f. 965, 2153). S. shih sin: ia qep arnën dikujt dikush
I VIHET NJOLLA ME BOJË dikujt fr.fol., iron.- njolloset, poshtërohet, shpërnderohet fare dikush, komprometohet keq dikush, bëhet me turp dikush, i mbetet turpi përgjithnjë dikujt. (FGJSSH f. 1295, 2164). S. shih sin: bie në baltë dikush
NJOMA (TË)
TË NJOMA E TË THATA fr.em., meton.- pasuri e tundshme dhe e patundshme.
(BETA-SITA-TIR f. 233).
NJOMI (I)
DIGJET EDHE I NJOMI (BASHKË) ME TË THATIN fr.proverb.- bashkë me fajtorin e pëson edhe ai që s’ ka faj, pranë të keqit e pëson edhe i miri. (FGJSSH f. 1296, 1862, 2053). S. shih sin : digjet bari i njomë nëpër të thatët
DIGJET I NJOMI PËR TË THATIN fr. proverb.- e pëson ai që s’ ka faj në vend të fajtorit. (FGJSSH f. 1296, 1862, 2053). S. shih sin : digjet bari i njomë nëpër të thatët
SHKON EDHE I NJOMI (BASHKË) ME TË THATIN fr.proverb.- bashkë me fajtorin e pëson edhe ai që s’ ka faj, pranë të keqit e pëson edhe i miri. (FGJSSH f. 1296, 1862, 2053). S. shih sin : digjet bari i njomë nëpër të thatët
SHKON I NJOMI PËR TË THATIN fr.proverb.-e pëson ai që s’ ka faj në vend të fajtorit. (FGJSSH f. 1296, 1862, 2053). S. shih sin : digjet bari i njomë nëpër të thatët
OBLIGIM-I
*KA (PËR) OBLIGIM, E KA (PËR) OBLIGIM (për të bërë) diçka dikush fr.fol.,ftill.- është i detyruar të bëjë diçka dikush, i bie pëgjegjësia dikujt për të bërë diçka, detyrohet, obligohet dikush për të bërë diçka.- Nëna ka pasur obligim të kujdeset për burrin , për fëmijët, për anëtarët e tjerë të familjes dhe për mirëmbajtjen e shtëpisë. (HAXHBAJ te: Z, 30 janar
MERRET PËR OBLIGIM diçka (një detyrë, një punë etj.) fr.fol.,meton.-merret në ngarkim, në ngarkesë diçka ( një detyrë, një punë etj.).(BQ-DSH).S. shih sin: merret për detyrë diçka (një detyrë, një punë etj.)
OBORR-I
NUK IA KAPËRCEN PRAGUN E OBORRIT dikujt dikush fr.fol.,iron.- nuk i shkon fare (në shtëpi) dikujt dikush, nuk i shkon për vizitë dikujt dikush, nuk e viziton dot dikë dikush. (BQ-DSH). S.shih sin: nuk i hyn brenda dikujt dikush
SI NË OBORRIN E VET fr.ndf.,krah.- lirisht, pa frikë e pa druajtje. (FGJSSH f. 1298). S. si në shtëpinë e vet
NUK IA SHEH PRAGUN E OBORRIT dikujt dikush fr.fol.,iron.- nuk i shkon fare (në shtëpi) dikujt dikush, nuk i shkon për vizitë dikujt dikush, nuk e viziton dot dikë dikush. (BQ-DSH). S.shih sin: nuk i hyn brenda dikujt dikush
NUK IA SHKEL PRAGUN E OBORRIT dikujt dikush fr.fol.,iron.- nuk i shkon fare (në shtëpi) dikujt dikush, nuk i shkon për vizitë dikujt dikush, nuk e viziton dot dikë dikush. (BQ-DSH). S.shih sin: nuk i hyn brenda dikujt dikush
TË ZËNTË OBORRI BAR! fr. fol., mallk.- të vdekshin (të gjithë) njerëzit e shtëpisë! mos të mbettë njeri në shtëpi! u shofsh me gjithçka! U shofsh me gjithsej! (FGJSSH f. 96, 1298, 1927, 2232). S. shih sin: t’ i mbuloftë bari dërrasat e kullës!
OD/Ë-A
BUJRUM NË ODË TË MIXHËS fr. fol.,iron.- tregohet bujar, zemërgjerë, mikpritës në shtëpinë a me mallin (pasurinë) e tjetrit dikush. BQ-DSH).S. bujrum në odën e xhaxhait
BUJRUM NË ODËN E MIXHËS fr.fol.,iron.- tregohet bujar, zemërgjerë, mikpritës në shtëpinë a me mallin (pasurinë) e tjetrit dikush. (NMUS-SHPK f. 229). S. shih sin: bujrum në odë të mixhës
ODË E MIQVE fr.em.,fj.- dhomë e veçantë në shtëpi e mobiluar mirë ku priten e rrinë miqtë, mysafirët. (QMU-FSHHA f. 72). S. shih sin: dhomë e miqve
ODË E MIRË fr.em.,fj.- dhomë e veçantë në shtëpi e mobiluar mirë ku priten e rrinë miqtë, mysafirët. (FGJSSH f. 1144). S. shih sin: dhomë e miqve
ODË E NDEJËS fr.em.,fj.- dhomë ku rrihet gjatë ditës. (QMU-FSHHA f. 72). S. shih sin: dhomë e ditës
*ODË E ZJARRIT fr.em.,fj. - e ndarë e veçantë në shtëpi, me pajisje të nevojshme, ku gatuhen e piqen bukët e gjellët dhe ku rrinë pjesëtarët e familjes gjatë ditës, kuzhinë. (FGJSSH f. 2244).-Lavda, në këmbë, te dera e odes së zjarrit, sipas zakonit, e ftoi mysafirin: -Urdhëroni! Mirë se na urdhëruat! (ZSA-VL-
OFSH-I
HYN NË OFSHIN e dikujt dikush fr.fol. ,id.- bën dikush që dikush ta mallkojë. (FGJSSH f. 1299).
OGUR-I
NUK KA OGUR me dikë dikush fr.fol., id.- nuk shkon mirë, mbarë me dikë dikush, nuk ka të shkuar me dikë dikush, ngatërrohet dikush me dikë, ndez me dikë dikush, bie, ndodhet keq, ngushtë me dikë dikush, ndesh në vështirësi të paparashikuara në marrëdhënie me dikë dikush. (ALSI te: Hylli i Dritës nr. 6-8/
OGUR I BARDHË fr.em.,id.- shenjë, paralajmërim i mirë, i mbarë. (FGJSSH f. 1300). S. ogur i mirë (i mbarë)
OGUR I KEQ fr.em.,id.- diçka që sjell fatkeqësi e rreziqe për njerëzit, fatkeqësi a e keqe e madhe, fatkeqësi, tragjikë, mynxyrë. (FGJSSH f. 1300). S. shih sin : ditë e kobit
OGUR I LIG fr.em., id.- diçka që sjell fatkeqësi e rreziqe për njerëzit, fatkeqësi a e keqe e madhe, fatkeqësi, tragjikë, mynxyrë. (FGJSSH f. 995). S. shih sin : ditë e kobit
OGUR I MBARË fr.em.,id.-shenjë, paralajmërim i mirë, i mbarë. (FGJSSH f. 1300). S. shih sin: ogur i bardhë
OGUR I MIRË fr.em.,id.-shenjë, paralajmërim i mirë, i mbarë. (FGJSSH f. 1300). S. shih sin: ogur i bardhë
*OGUR I ZI fr.em.,id..- diçka që sjell fatkeqësi e rreziqe për njerëzit, fatkeqësi a e keqe e madhe, fatkeqësi, tragjikë, mynxyrë. (FGJSSH f. 1300).- Me armë e me penë përpara/ Në një vend të mos ngelim/ Një ditë na humb dhe fara/ Ogur i zi shfaqet në derë. (XHHA-GJQ f. 29). Ajo është një ogur i zi dhe njerëzimi nuk duhet ta pranojë, i thosha vetes. (MJUS te : ERE, 26 mars
OH
BËN OH dikush fr.fol.,meton.- psherëtin dikush. (FGJSSH f. 1300). S. shih sin : nxjerr ah dikush
OJNA-T
BËN OJNA dikush fr.fol.,iron.-1. (në punë) i bën bisht punës dikush,kundërshton, nuk e pranon pa arsye (një punë a detyrë) dikush, nxjerr arsyetime të kota e të paqena dikush për të mos punuar, krijon pengesa e vështirësi për të mos e bërë një punë, i shmanget një detyre (pune etj.)dikush me arsyetime a me mëtesa të paarsye-shme.S. shih sin: nxjerr bishta (në punë) dikush. 2. (në të ngrënë e në të pirë) zgjedh shumë në të ngrënë e në të pirë dikush, ,nuk ha a nuk pi çdo gjë dikush, lyp gjëra të zgjedhura dikush, ka kërkesa të tepruara në të ngrënë e në të pirë dikush. (FGJSSH f. 134). S. shih sin: bën buzë (ë të ngrënë e në të pirë) dikush. 3. (me dikë a diçka) tallet, qesëndiset, shpotitet, mahitet, shagaret me dikë a diçka dikush. (FGJSSH f. 1301). S.shih sin: bën allatkë me dikë a diçka dikush
*I BËN OJNA dikush fr.fol.,id.-1. (gjellës, ushqimit, pijes etj.) nuk e pëlqen aq, nuk ia ka ënda, nuk e do diçka (një gjellë, ushqim, një pije etj.),s' e ka me qejf (një gjellë, një ushqim, një pije etj.) dikush. S. shih sin: i bën buzë (gjellës, ushqimit, pijes etj.) dikush. 2. diçkaje (punës, detyrës etj.) i bishtëron, i ikën, i dredhon, i shman-get, i largohet diçkaje (punës,detyrës etj.) dikush (duke gjetur arsye të kota ose dredhi). (FGJSSH f. 1301).- Hajt Murroj, hajt Kuqoj!- dhe sikur gëzohej se qetë nisën të mos I bënin ojna. (HKA-OM f. 65). S.shih sin: i bën bisht diçkaje (punës, detyrës etj.) dikush. 3.(diçkaje)e lajlon, e zbukuron me të qëndisura të ndryshme diçka dikush . (FGJSSH f. 1301). S. shih sin: e bën me lajle e me lule diçka dikush (edhe moh.)
FLET ME OJNA dikush fr.fol.,ftill.- flet si me zor e pak dikush, flet me shumë naze dikush, flet ngadalë e pa u ndier mirë dikush. (FGJSSH f. 1301). S. shih sin: flet me majën e buzëve (me majë të buzëve) dikush
FLET PA OJNA (me dikë) dikush fr. fol., ftill.-flet haptas, pa fshehur gjë, çiltërisht (me dikë) dikush.(FGJSSH f. 1301). S.shih sin: flet pa bishta (me dikë) dikush
OK/Ë-A
DY GROSH OKA fr.fol.,elipt.-nuk ka ndonjë vlerë, nuk vlen fare. (FGJSSH f. 1301, 1405). S. pesë para oka
NUK ËSHTË NË OKË dikush fr.fol., iron.- nuk është në gjendje të mirë mendore dikush, I ka humbur gjykimi, arsyetimi dikujt, nuk është në gjendje të gjykojë, të mendojë, të arsyeto-jë drejt a si e sa duhet dikush, flet ose vepron në mënyrë jonormale dikush, nuk është normal, tamam (nga mendja) dikush. (PETZE-TRO-I f. 199, FGJSSH f. 1301). S. shih sin: nuk është në bokë dikush
JANË NJË OKË E DHJETË, NJË OKË PA DHJETË fr.fol.,ftill.- janë pothuaj njësoj, janë pak a shumë njësoj, njëlloj .(FGJSSH f .1301, 1405). S. shih sin: janë një ajar
JANË NJË OKË E PESË, NJË OKË PA PESË fr.fol.,ftill.- janë pothuaj njësoj, janë pak a shumë njësoj, njëlloj .(FGJSSH f .1301, 1405). S. shih sin: janë një ajar
KA ME OKË diçka fr.fol., ftill.- ka me të tepërt diçka, ka me shumicë, me tepri, me mbushullim, me bollëk diçka (FGJSSH f. 830). S.shih sin: ka me burde diçka
KUDO OKA KATËRQIND DËRHE-MË ËSHTË fr.proverb.- kudo është njësoj, njëlloj. (FGJSSH f. 1301).
ME OKË fr.ndf., meton.- me shumicë, pa kursim, me (në) sasi të madhe, pa asnjë kufizim, me tepri, me të tepërt, shumë,së tepërmi. (FGJSSH f. 1301). S. shih sin: me bollëk
E NDAN OKË E KOKË diçka dikush fr.fol., ftill.- e ndan në mënyrë të barabartë diçka dikush, e ndan barabar diçka dikush. (NMUS-SHPK f. 229). S. shih sin: e ndan dueqisht diçka dikush
NJË OKË E DHJETË, NJË OKË PA DHJETË fr. proverb.,iron.- po ajo gjë, e njëjta gjë, njësoj, njëlloj, pothuaj njësoj, njëlloj. (FGJSSH f. 1301). S. shih sin: Ali hoxha, hoxhë Aliu
NJË OKË E PESË, NJË OKË PA PESË fr. proverb.,iron.- po ajo gjë, e njëjta gjë, njësoj, njëlloj, pothuaj njësoj, njëlloj. (FGJSSH f. 1301). S. shih sin: Ali hoxha, hoxhë Aliu
OKËN PIJE, PIKËN MOS E DERDH fr.proverb.-mos e kurse gjënë për shëndetin, por kot mos e humb! (FGJSSH f. 1301).
OKË E VOGËL fr.em., fj.- okë prej rreth 1250 gramësh në krahasim me okën e madhe prej 1408 gramësh, çeki. (FGJSSH f. 2178).
IA PAGUAN OKË E KOKË dikujt dikush fr.fol..- 1. diçka (borxhin etj.) iron.- ia kthen shumëfish keq a më tepër diçka (të keqen, dëmin a fajin etj.) dikujt dikush. ia merr hakun me të tepërt dikujt dikush,i ahmerret shumë keq, shumë rëndë dikujt dikush. S. shih sin: ia kthen borxhin me babune dikujt dikush. 2. meton.- e paguan, e shpërblen ashtu siç e meriton dikë dikush. (NMUS-SHPK f. 229). S. shih sin: ia bën festen sipas kokës dikujt dikush
PESË PARA OKA fr.fol.,elipt.-nuk ka ndonjë vlerë, nuk vlen fare. (FGJSSH f. 1301, 1405). S. shih sin : dy grosh oka
OKLLAI-A
MBAHET SIKUR KA GËLLTITUR OKLLAINË dikush fr.fol.,iron.- mbahet, qëndron gjithnjë i krekosur dikush. (JBALL-MISA-KOR f.186). S. shih sin: nuk preket me asgjë dikush
OKSIGJEN-I
I JEP OKSIGJEN dikujt dikush fr.fol., iron.- e ndihmon a e nxit dikë dikush për të bërë një të keqe. (FGJSSH f. 1302).
OLIMP-I
*E VENDOS (E VË) NË OLIMP dikë dikush fr.fol.,met.- e vë mbi të gjithë dikë dikush, e vë në pozitë(nl vend) më të lartë dikë dikush.-Ky gjykim e vlerësim popullor është i pamëshirshëm në kuptimin e mirë të fjalës. Ai të vë në krye të piedestalit e të vendos në Olimp, por edhe të rrëzon përdhe e të bën baltë kur vepra nuk vlen. (AU-E-III f. 325). S. e vë në krye të piedestalit dikë dikush
OMBRELL/Ë-A
I BËHET OMBRELLË diçkaje a dikujt dikush fr.fol.,meton.- e mbron, e ndihmon, e për-krah, e mbështet diçka a dikë dikush. (FGJSSH f. 1303). S. shih sin: i bëhet çadër diçkaje a dikujt dikush
NËN OMBRELLËN e dikujt fr.ndf., meton.- nën mbrojtjen e dikujt. (FGJSSH f. 1303). S. nën patronazhin e dikujt
OMBRELLË ATOMIKE fr.em.,fj.- mbrojtje nga sulmet me armë bërthamore, të cilën gjoja ua sigurojnë superfuqitë vendeve të tjera që nuk I kanë këto armë, duke synuar t’ I mbajnë të çarmatosura e të nënshtruara. (FGJSSH f. 1303).
OMBRELLA E BOMBËS ATOMIKE fr.em.,fj.- pjesa e sipërmee tymit të bombës ato-mike, që hapet si kërpudhë. (FGJSSH f. 1303).
OMBRELLË E PEMËVE (E PISHA-VE) fr.em.,fj.- kurorë e pemëve. (FGJSSH f. 1303).
I (IA) VË OMBRELLËN diçkaje dikush fr.fol.,iron.- e fsheh, e mbulon, e maskon diçka dikush. (FGJSSH f. 1303). S. shih sin: e mbështjell me një cipë diçka dikush
OPERACION-I
BËN OPERACION dikush fr.fol.,fj.- operon dikush. (FGJSSH f. 1303-4).
OPERACION I GJELBËR fr.em.,fj., b.-krasitje e lastarëve të një bime,që ajo të rritet më mirë dhe të japë sa më shumë prodhim. (FGJSSH f. 1303).
OPING/Ë-A shm.-OPINGA-T
NUK E BËN DOT OPINGËN KËPU-CË dikush fr.fol.,ftill.- nuk mund ta bëjë diçka
dikush ( që s’ bëhet dot, që nuk mund të bëhet). (NMUS-SHPK f. 229).
I BIEN OPINGAT dikujt fr.fol.,id.- nuk mund të ecë më dikush, nuk ka fuqi të ecë dikush, nuk mund të ecë ose të vejë diku dikush. ( NMUS-SHPK f. 229). S. shih sin: s’ i bëjnë këmbët dikujt
EDHE OPINGAT LOZIN me dikë fr. fol.,iron.- e tallin, e qeshin të gjithë dikë. (NMUS-SHPK f. 230). S. shih sin: i (ia) vënë berihanë dikujt
ËSHTË ME GJYSMË OPINGE dikush fr.fol.,meton.- është shumë i varfër dikush, është fare i këputur dikush. (FGJSSH f. 1304). S. shih sin: nuk ka asgjë mbi shpirt dikush, nuk ka asgjë pas (veç) shpirtit dikush
ËSHTË ME OPINGA TË THURURA ME PENJ dikush fr.fol.,meton.- është shumë i varfër, i këputur dikush, s’ ka asgjë nga pasuria dikush. ( BQ-DSH). S. shih sin: nuk ka asgjë mbi shpirt dikush, nuk ka asgjë pas (veç) shpirtit dikush
ËSHTË PA OPINGA NË KËMBË dikush fr.fol., meton.- është shumë i varfër dikush, është fare i këputur dikush. (FGJSSH f. 1304). S. shih sin: nuk ka asgjë mbi shpirt dikush, nuk ka asgjë pas (veç) shpirtit dikush
T’ I FSHIN OPINGAT dikush fr.fol., iron.- nuk ngopet me asgjë dikush, është fare i pangopur, i babëzitur dikush, ha shumë, së tepërmi dikush, është llupës, grykës, hamës i madh dikush, nuk ka kufi, masë në të ngrënë dikush, nuk di të ngihet, të ngopet dikush, nuk ka të ngopur dikush. (HB-III f. 199). S. shih sin: i çahet barku dikujt
I FUTET ME GJITHË OPINGA diçka-je dikush fr.fol.,meton.-i futet, i hyn i tëri a me tërë qenien diçkaje (një pune etj.) dikush, i kushtohet krejtësisht a me tërë qenien diçkaje (një pune etj.) dikush. (FGJSSH f. 1304). ). S. shih sin: i (ia) vë gjoksin diçkaje (një pune etj.) dikush
I GRIS OPINGAT për dikë dikush fr.fol.,id.- lodhet shumë, tej mase së ecuri, së udhëtuari ) për dikë dikush, lodhet shumë, këputet së ecuri, së udhëtuari për dikë (dikush., lodhet shumë duke e kërkuar dikë dikush.(NMUS-SHPK f. 230). S. shih sin: i bien këmbët për dikë dikush
TË HA ME GJITHË OPINGA dikush fr.fol.,iron.- është hajn i madh dikush, është hajn i shkathët, i regjur dikush. (JBALL-KOR f. 198). S. shih sin: s’ lë dry pa çelur dikush
TË HEQ LAKUN E OPINGËS dikush fr.fol.,iron.- është hajn i madh dikush, është hajn i shkathët, i regjur dikush. (BQ-DSH). S. shih sin: s’ lë dry pa çelur dikush
I HYN ME GJITHË OPINGA diçkaje dikush fr.fol.,meton.- i futet,i hyn i tëri a me tërë qenin diçkaje (një pune etj.) dikush, i kushtohet krejtësisht a me tërë qenien diçkaje (një pune etj.) dikush. (FGJSSH f. 1304). S. shih sin: i (ia) vë gjoksin diçkaje (një pune etj.) dikush
JANË NJË PALË OPINGA fr.fol.,ftill.- janë njëlloj, njësoj, janë të njëjtë, të njëllojtë, të një kategorie. (BQ-DSH). S. shih sin: janë një ajar
IA JEP OPINGAT NË DORË dikujt dikush fr.fol., iron.- e dëbon, e zbon, e përzë, e shporr dikë dikush nga një vend, nuk e lë brenda dikë dikush, e karmon dikë dikush.(FGJSSH f. 818, 1304). S. shih sin: i (ia) vë cipalin dikujt dikush
I (IA) JEP OPINGAT E SHERROS dikujt dikush fr.fol.,iron.- nuk i jep asgjë dikujt dikush. (NMUS-SHPK f. 230). S. shih sin: ia jep të Bazhdarit dikujt dikush
S’ KA OPINGA MBATHUR dikush fr.fol.,meton.- është shumë i varfër, i këputur dikush, s’ ka asgjë nga pasuria dikush. (BQ-DSH). S. shih sin: nuk ka asgjë mbi shpirt dikush, nuk ka asgjë pas (veç) shpirtit dikush
IA KTHEN OPINGAT SË PRAPTHI dikujt dikush fr.fol.,iron.-1. e mund, e mposht, e nënshtron, e pushton, e thyen moralisht, shpirtë-risht dikë dikush, e detyron dikë dikush që t’ i dorëzohet, që t’ ia pranojë se e ka mundur. (JBALL-KOR f. 198, NMUS-NJFK f. 213). S. shih sin: e bën bërhaj dikë dikush; e ul në bisht dikë dikush. 2. e dëbon dike dikush, e detyron të ikë andej nga ka ardhur dikë dikush. (NMUS-SHPK f. 230). S. shih sin: i (ia) vë cipalin dikujt dikush
I LUAN OPINGAT dikush fr.fol.,iron.- 1. është i lëkundshëm, i paqëndrueshëm në mendi-me e qëndrime dikush, ndryshon shumë shpesh mendim, qëndrim dikush. S. shih sin: është prej bublit dikush. 2. është dredharak dikush, dredhon dikush, nuk e mban dot fjalën (e dhënë) dikush. (NMUS-SHPK f. 230). S. shih sin: del nga besa dikush
I MBETET OPINGA NË ARË dikujt fr.fol.,iron.-1.dështon dikush, nuk ia arrin qëllimit dikush. S. shih sin: s’ i zë eshka dikujt. 2. nuk përfillet më dikush. (NMUS-SHPK f. 230). S. shih sin: i laget (iu ka lagur) baruti dikujt
IA MERR OPINGAT dikujt dikush fr.fol., iron.-1. nuk i merr dot gjë, asgjë dikujt dikush. 2. s’ i bën dot gjë, asgjë dikujt dikush, s’ ka ç’ i bën dot dikujt dikush. (FGJSSH f. 1304). S. shih sin: ia rruan bishtin dikujt dikush
T’ I MERR OPINGAT NGA KËMBËT dikush fr.fol., iron.- 1. është vjedhës i madh, i pashoq dikush . S. shih sin : s’ lë dry pa çelur dikush. 2. është shumë i prirur e i shkathët për të bërë të këqija dikush. (FGJSSH f. 811, 1279). S. shih sin: është biri i meçkës dikush
NË MË GJETSH, MË (M’ I) MARRSH OPINGAT fr.fol.,iron.- nuk më kap dot kurrë, nuk më zë dot kurrë, nuk më shtie dot kurrë në dorë . (NMUS-SHPK f. 230).
T’ I NXJERR OPINGAT NGA KËMBËT dikush fr.fol., iron.- 1. është vjedhës i madh, i pashoq dikush . S. shih sin : s’ lë dry pa çelur dikush. 2. është shumë i prirur e i shkathët për të bërë të këqija dikush. (FGJSSH f. 811, 1063, 1279). S. shih sin: është biri i meçkës dikush
OPINGA GOGISHTE fr.em.,fj.- opinga të lopërta me majë, të qepura me retra e të lidhura pas këmbës gjer te kërciri. (FGJSSH f. 558).
OPINGA ME XHUFKA fr.em.,fj.- lloj opingash pa gjalma, të bëra prej lëkure të cilësisë së mire, me syprinë zakonisht të kuqe dhe me një xhufkë të zezë në majë për zbukurim. (FGJSSH f. 1304).
IA QET OPINGAT dikujt dikush fr. fol.,iron.- nuk e pret, nuk e pranon (në shtëpi) për mik, për mysafir dikë dikush, nuk e lë, nuk e lejon brenda (në shtëpi) dikë dikush, e nxjerr jashtë dikë dikush, e përzë, e dëbon dikë dikush, nuk e pranon për vizitë a për të bujtur dikë dikush.(BQ-DSH).S.shih sin :nuk ia çel derën dikujt dikush
I SHKOJNË OPINGAT SI NË UROV dikujt fr.fol.,id.-1. vuan shumë, së tepërmi dikush. S. shih sin : heq si bari e dushku dikush. 2. e sheh ngushtë, keq, vështirë, pa rrugëdalje punën dikush . (NMUS-NJFK f. 213, NMUS-SHPK f. 231). S. shih sin: e sheh punën pisk dikush
IA TER OPINGAT dikujt dikush fr.fol., iron.- e vret dikë dikush. (FGJSSH f. 1986). S. shih sin : ia shqyen barkun dikujt dikush
OPINION-I
*OPINIOM PUBLIK em.,fj.- Goditjet ai dinte t’ i organizonte mirë dhe të befasishme ose më saktë spektakulare, që të bënin efekt tek opinioni publik. (NETO-GB f. 89).
OPLLAH-U
MERR OPLLAH dikush fr.fol.,id.-prapshtohet dikush,e merr të praptën dikush, nuk është në gjendje të sigurt shpirtërore e ndjenjësore dikush. (BQ-DSH).
OPOZIT/Ë-A
ËSHTË NË OPOZITË me dikë a diçka dikush fr.fol.,ftill.- ka pikëpamje të kundërta me dikë a diçka, nuk pajtohet me dikë a diçka dikush, e kundërshton dikë a diçka dikush, i kundërvihet dikujt a diçkaje dikush. (FGJSSH f. 1304).S.shih sin: i del në ballë dikujt a diçkaje dikush
NDODHET NË OPOZITË me dikë a diçka dikush fr.fol.,meton.- nuk pajtohet me dikë a diçka dikush, e kundërshton dikë a diçka dikush, i kundërvihet dikujt a diçkaje dikush. (FGJSSH f. 1304).S.shih sin: i del në ballë dikujt a diçkaje dikush
QËNDRON NË OPOZITË me dikë a diçka dikush fr.fol.,meton.- ka pikëpamje të kundërta me dikë a diçka, nuk pajtohet me dikë a diçka dikush, e kundërshton dikë a diçka dikush, i kundërvihet dikujt a diçkaje dikush. (FGJSSH f. 1304).S.shih sin: i del në ballë dikujt a diçkaje dikush
VIHET NË OPOZITË me dikë a diçka dikush fr.fol.,meton.- ka pikëpamje të kundërta me dikë a diçka, nuk pajtohet me dikë a diçka dikush, e kundërshton dikë a diçka dikush, i kundërvihet dikujt a diçkaje dikush. (FGJSSH f. 1304).S.shih sin: i del në ballë dikujt a diçkaje dikush
OPT-I
NUK IA DI OPTIN dikujt dikush fr. fol.,id.- nuk e di ku është a ku gjendet dikë a diçka dikush, ka kohë që s’e ka parë dikë a diçka dikush. (FGJSSH f. 1305). S. shih sin: nuk ia di fijen dikujt a diçkaje dikush
HUMB PA OPT dikush a diçka fr.fol., id.- s’ gjendet asgjëkundi dikush a diçka, nuk dihet se ku është dikush a diçka, zhduket, zhbihet, humb pa kurrfarë gjurme dikush a diçka, zhduket, humb fare dikusha diçka. (FGJSSH f. 1305).S. shih sin: bëhet abet dikush a diçka
I HUMB OPTI 1. (dikujt a diçkaje) nuk dihet se ku është a ku gjendet dikush a diçka, nuk dihet gjë për dikë a diçka, humb fare dikush a diçka., nuk gjendet askund dikush a diçka, humb e s' e gjen dot asgjëkundi dikë a diçka, nuk gjendet, nuk duket gjëkundi dikush a diçka.. S. shih sin: nuk i gjendet ana dikujt a diçkaje ; bëhet abet dikush a diçka.2. (dikujt) shkon shumë larg dikush, shkon në vende, në vise shumë të largëta dikush, shkon në një vend të largët a të panjohur dikush prej nga nuk mund të kthehet më, humb , ikën diku larg dikush, vete në në një vend të thellë a të humbur dikush. (FGJSSH f. 1305). S.shih sin: shkon në fund të botës dikush
MOS IA PAFSHA OPTIN E KOPTIN ! fr. fol.,mallk.- 1.u zhduktë! shkoftë e humbtë! S. shih sin: u shoftë me bina! 2a. mos e pafsha më! 2b. më është bërë shumë i neveritshëm, i urrejtur dikush, s’ dua ta shikoj (ta shoh) me sy. (QM-KËR f. 46). S. shih sin: mos ia pafsha bojën
I VJEN OPTI dikujt fr.fol.id.- vjen në gjendje normale,në gjendje të mirë shpirtërore dikush, vjen në gjendjen e mëparshme dikush, i humb të zverdhurit, të zbehurit në fytyrë dikujt, qetësohet, e merr veten (pas një tronditjeje a shqetësimi të papritur dikush. (FGJSSH f. 1305, 2165). S. shih sin: i vjen boja në vend dikujt
OQEAN-I
OQEANI AJROR fr. em., gjeogr.-atmos-fera. (FGJSSH f. 16, 1305).
OQEANI BOTËROR (I PËRBOT-SHËM) fr.em., gjeogr.- hidrosfera. (FGJSSH f. 1305).
ORAR-I
ME ORAR E PA ORAR fr.ndf.,meton.- në çdo kohë, në kohën e punës e pas saj, pavënë re kohën, pa përfillur kohën e caktuar. (FGJSSH f. 1306). S. shih sin: orë e pa kohë
ORAR UNIK fr.em.,ftill.-orar pune pa ndërprerje në mes, pa pushimin e drekës. (FGJSSH f. 2089).
OREKS-I
IA ÇEL OREKSIN dikujt fr.fol.,fj.- 1. (diçka) ia shton,ia ngjall dëshirën për të ngrënë diçka dikujt, e bën dikë diçka që të ketë dëshirë për të ngrënë. S. shih sin: ia hap midenë diçka dikujt. 2. (për diçka) i (ia) ndez, ia ngjall lakminë për diçka dikujt . (FGJSSH f. 648, 1306). S. shih sin: ia hap oreksin për diçka dikujt
I ÇELET OREKSI dikujt fr.fol.,fj.- 1. i ngjallet, i shtohet dëshira për të ngrënë dikujt. S. shih sin: i hapet mideja dikujt. 2. (për diçka) i ndizet, i ngjallet lakmia për diçka dikujt. (FGJSSH f. 649, 1306). S. shih sin: ia çon gojën lëng diçka dikujt
HA ME OREKS dikush fr.fol.,ftill.- ha me dëshirë, me qejf dikush. (FGJSSH f. 1306) .S. shih sin: është i bukës dikush Ant. ha pa oreks dikush
HA PA OREKS dikush fr.fol.,ftill.- ha pa dëshirë, pa qejf dikush. (FGJSSH f. 1306). S. shih sin: ha pa ëndje dikush. Ant. ha me oreks dikush
*IA HAP OREKSIN dikujt fr.fol.,fj.- 1. (diçka) ia shton, ia ngjall dëshirën për të ngrënë diçka dikujt, e bën dikë diçka që të ketë dëshirë për ta ngrënë.- Ato kërca të skuqura… i hapën oreksin për të pirë…(ZSA-VL-
I HAPET OREKSI dikujt fr.fol.,fj.- 1. i ngjallet, i shtohet dëshira për të ngrënë dikujt. S. shih sin: i hapet mideja dikujt. 2. (për diçka) i ndizet, i ngjallet lakmia për diçka dikujt. (FGJSSH f. 649, 1306). S. shih sin: ia çon gojën lëng diçka dikujt
E HUMB OREKSIN dikush fr.fol., meton.- nuk ka dëshirë, qejf për të ngrënë dikush, nuk i hahet dikujt. (FGJSSH f. 1306). Ant. ka oreks dikush
I IKËN OREKSI dikujt fr.fol.,meton.- velitet, baltehet dikush, nuk i hahet dikujt, i humb dëshira për të ngrënë dikujt, nuk ka dëshirë për të ngrënë dikush. (FGJSSH f. 1306). S. shih sin: i prishet midja dikujt
KA OREKS dikush fr.fol.,fj.- ka dëshirë të hajë dikush, i hahet dikujt. (FGJSSH f. 640). Ant. e humb oreksin dikush (edhe moh.)
KA OREKS TË MADH dikush fr.fol.,meton.- i hahet shumë dikujt. (FGJSSH f. 1306).
I KTHEHET OREKSI dikujt fr.fol., meton.- i ngjallet, i shtohet dëshira për të ngrënë dikujt, i hahet dikujt, ka dëshirë për të ngrënë dikush. (FGJSSH f. 1306). S. shih sin: i hapet mideja dikujt
IA PRET OREKSIN dikujt diçka fr. fol.,meton.- e bën dikë diçka që të mos ketë dëshirë për të ngrënë. (FGJSSH f. 1306). Ant. ia hap midenë diçka dikujt
IA PRISH OREKSIN dikujt dikush a diçka fr.fol., meton.- i ngjall neveri, mërzi, bezdi (ndaj ushqimeve) a për të ngrënë dikujt dikush a diçka . (BQ-DSH). S. shih sin: ia prish midenë dikujt dikush
I PRISHET OREKSI dikujt fr.fol.,id.- velitet, baltehet dikush, nuk i hahet dikujt, i humb dëshira për të ngrënë dikujt, nuk ka dëshirë për të ngrënë dikush. (AXH-XXXIX f. 164). S. shih sin: i prishet midja dikujt
I RRITET OREKSI dikujt fr.fol.,meton.- i ngjallet, i shtohet dëshira për të ngrënë dikujt. (FGJSSH f. 1306). S. shih sin: i hapet mideja dikujt
SA PËR TË HAPUR OREKSIN fr.ndf., meton.- sa për të ngjallur dëshirën për të ngrënë. (FGJSSH f. 1134). S. shih sin: sa për të hapur midenë
I SHTOHET OREKSI dikujt fr.fol., meton.- i ngjallet, i shtohet dëshira për të ngrënë dikujt. (FGJSSH f. 1306). S. shih sin: i hapet mideja dikujt
I VETE PAS OREKSIT dikujt dikush fr.fol.,iron.- bën, shkon, vepron , punon, sillet dikush sipas dëshirave, qejfit, ëndjeve, porosive e kërkesave të dikujt. (FGJSSH f. 1306). S. shih sin: i shkon pas (sipas) avazit dikush dikujt, shkon pas (sipas) avazit të dikujt dikush
I VJEN OREKSI dikujt fr.fol. ,meton.- i hahet dikujt, i ngjallet dëshira për të ngrënë dikujt, ka dëshirë për të ngrënë dikush. (FGJSSH f. 1134, 2164). S. shih sin : i hapet mideja dikujt
OR/Ë-A shm. ORË-T
*E BËN NË ORË TË MIRA dikë diçka a dikush fr.fol.,id.- e bën në gjendje të mirë shpirtërore dikë diçka a dikush, e thekmez dikë diçka a dikush.-Ngase e bën atë të thekmezur, në qejf, në orë të mira, të disponueshëm hë për hë, vera ngrihet në nivelin e kultit të vërtetë. (BQ- PNF f. 178). S. shih sin: e bën çakërrqejf dikë diçka a dikush
BIE ORA për diçka fr.fol.,id.-jepet shenja e fillimit të diçkaje, vjen koha për diçka. (FGJSSH f. 1307).
I BIE ORA GJITHNJË DYMBËDHJE-TË (SHTATË, TETË) dikujt fr.fol.,iron.- nuk mërzitet, nuk shqetësohet, nuk bëhet merak për asgjë ,fare dikush. (ART f. 213, FGJSSH f. 1307, 1727, 1921).S.i bie sahati gjithnjë dymbëdhjetë (shtatë, tetë) dikujt
I BIEN ORËT dikujt fr.fol.,id.- 1.qetësohet, zbutet dikush, i kalon,i bie, i ikën zemërimi, hidhërimi, inati dikujt. (FGJSSH f. 1307, 2217). S. shih sin: i bie damari dikujt.2. e zë inati dikë, inatoset, nevrikoset, zemërohet menjëherë, sakaq dikush, tërhuzet, tërbohet, rrebnohet harbohet sakaq, aty për aty dikush. (AXH-2/
Ç’ BIE ORA, S’ E BIE MOTI fr.proverb.- rrethanat e volitshme janë të rralla, prandaj edhe duhet përfituar sa më shumë nga ato. (FGJSSH f. 1307). S. shih sin: çka bie çasti, nuk bie moti
Ç’ BIE ORA, S’ E BIE VITI fr.proverb.- rrethanat e volitshme janë të rralla, prandaj edhe duhet përfituar sa më shumë nga ato. (FGJSSH f. 1307). S. shih sin: çka bie çasti, nuk bie moti
Ç’ SJELL ORA, S’ E SJELL MOTI fr.proverb.- rrethanat e volitshme janë të rralla, prandaj edhe duhet përfituar sa më shumë nga ato. (FGJSSH f. 1307). S. shih sin: çka bie çasti, nuk bie moti
Ç’ SJELL ORA, S’ E SJELL VITI fr.proverb.- rrethanat e volitshme janë të rralla, prandaj edhe duhet përfituar sa më shumë nga ato. (FGJSSH f. 1307). S. shih sin: çka bie çasti, nuk bie moti
*DERI NË ORËT E VONA fr.fol., meton.- deri vonë.- Ekipet e zjarrfikësve deri në orët e vona punuan në largimin e ujit. (p.a. te: Z, 28 shkurt
ËSHTË ME (NË) ORË TË KËQIJA (TË LIGA) dikush fr.fol.,id.- është në gjendje të keqe shpirtërore dikush, është i zemëruar a i mërzitur dikush. (FGJSSH f. 805, 995, 1307). S. shih sin: është çartrafil dikush
ËSHTË NË ORË TË MIRA dikush fr. fol.,ftill.- është i thekmezur dikush, është në gjen-dje të mirë shpirtërore dikush. (FGJSSH f.1591). S.shih sin : është në bend të mirë dikush (edhe moh.)
S’ ËSHTË NË ORË TË MIRA dikush fr.fol.,ftill.-është në gjendje të keqe shpirtërore dikush, është i zemëruar a i mërzitur dikush. (FGJSSH f. 734). S. shih sin: është çartrafil dikush
E GJEN ORA E LIGË dikë fr.fol.,ftill.-i ndodh, fatkeqësia, e keqja, belaja etj. dikujt, ogradiset dikush, e gjen, e zë fatkeqësia, e keqja, e liga, e zeza dikë. (BQ-DSH). S. shih sin: e gjen allagjakun dikush
IA GJEN ORËN MË TË LIGË dikujt dikush fr.fol.,iron.- ia gjen çastin, rastin dikujt dikush kur është në një situatë a gjendje më të vështirë, më të ngushtë , ia gjen rastin, çastin dikujt dikush kur është shumë ngushtë a më së ngushti, kur s’ ka nga t’ ia mbajë (për t’ i bërë ndonjë të keqe). (BQ-DSH). S. shih sin: ia gjen anën dikujt dikush
E GJEN NË ORË TË MIRË dikë dikush gr.fol.,ftill.- e gjen në gjendje të mirë shpirtërore dikë dikush, e gjen të thekmezur dikë dikush, e gjen të gëzuar dikë dikush. FGJSH f. 77, SMO-3/
E GJEN ORA E ZEZË dikë fr.fol., ftill.-i ndodh, fatkeqësia, e keqja, belaja etj. dikujt, ogradiset dikush, e gjen, e zë fatkeqësia, e keqja, e liga, e zeza dikë. (BQ-DSH). S. shih sin: e gjen allagjakun dikush
I GJENDET NË ORËT E VËSHTIRA dikujt dikush fr.fol..,meton.- e ndihmon dikush dikë kur është në nevojë, në hall, në rrethana të vështira,i gjendet në çaste të vështira dikujt dikush. (FGJSSH f. 1307).S. shih sin: i gjendet afër dikujt dikush
IA HA ORËN dikujt dikush fr.fol.,id.-1. e mbyt, e vret dikë dikush , e privon nga jeta dikë dikush, ia shkakton , ia sjell vdekjen dikujt dikush. (FGJSSH f. 638). S. shih sin: ia shqyen barkun dikujt dikush.2. e mund, e mposht, e nënshtron dikë dikush. (FGJSSH f. 638, MAH-FKPG-I f. 69). S. shih sin: e ul në bisht dikë dikush
E HA ORA E KEQE dikë fr.fol. ,euf.- 1.inatoset, e zë inati dikë, tërhuzet, tërbohet, harbohet sakaq, aty për aty dikush, xhindoset dikush, bëhet si i tërbuar, si i trentë, si i çmendur dikush, ndërkrehet dikush, nxehet, nevrikoset shumë dikush, pëlcet nga inati dikush, xhindoset dikush.S. shih sin: i bien boritë dikujt.2 iron. –shkon drejt humbjes, pësimit, shkatërrimit dikush, i venë punët dikujt keq e më keq, e pëson shumë keq dikush, përfundon shumë keq dikush. (BQ-DSH). S. shih sin: merr në çopur dikush
E HA ORA E LIGË dikë fr.fol.,euf.- 1.inatoset, e zë inati dikë, tërhuzet, tërbohet, harbohet sakaq, aty për aty dikush, xhindoset dikush, bëhet si i tërbuar, si i trentë, si i çmendur dikush, ndërkrehet dikush, nxehet, nevrikoset shumë dikush, pëlcet nga inati dikush, xhindoset dikush.S. shih sin: i bien boritë dikujt.2 iron. –shkon drejt humbjes, pësimit, shkatërrimit dikush, i venë punët dikujt keq e më keq, e pëson shumë keq dikush, përfundon shumë keq dikush. (BQ-DSH). S. shih sin: merr në çopur dikush
E HA ORA E ZEZË dikë fr.fol.,euf.- 1.inatoset, e zë inati dikë, tërhuzet, tërbohet, harbohet sakaq, aty për aty dikush, xhindoset dikush, bëhet si i tërbuar, si i trentë, si i çmendur dikush, ndërkrehet dikush, nxehet, nevrikoset shumë dikush, pëlcet nga inati dikush, xhindoset dikush.S. shih sin: i bien boritë dikujt.2 iron. –shkon drejt humbjes, pësimit, shkatërrimit dikush, i venë punët dikujt keq e më keq, e pëson shumë keq dikush, përfundon shumë keq dikush. (BQ-DSH). S. shih sin: merr në çopur dikush
PO TË HA ORA E LIGË! (ORA E ZEZË) ! fr.fol.,iron.- kërcënohet dikush a i hiqet vërejtja dikujt ( me qëllim që të jetë më i sjellshëm a më i kujdesshëm në veprime a sjellje). (BQ-DSH). S. shih sin : po të ha dita e zezë !
*IA HEQ ORË ME DORË diçka (dhembjen e kokës bari) dikujt fr,fol.,ftill.,krah.- ia heq menjëherë, sakaq, shpejt e shpejt (dhembjen e kokës bari) dikujt. (BQ-DSH).S.shih sin: ia heq si me amanet diçka (dhembjen e kokës bari) dikujt
I HIPIN ORËT dikujt fr.fol.,id.- ndërkrehet dikush, bëhet si i çmendur, si i tërbuar dikush, xhindoset dikush. (AXH-2/
I ORËS SË FUNDIT fr.mb.,ftill.- që është dhënë në kohën më të afërt,që sapo është dhënë (për një lajm a njoftim), i kohës më të afërt. (FGJSSH f. 1307).
I ORËS SË PARË fr.ndf.,ftill.- i fillimit të diçkaje, që ka marrë pjesë që në fillim në një veprimtari. (FGJSSH f. 1307, 1370). S. i orëve të para
I ORËVE TË PARA fr.ndf., ftill.- .- i fillimit të diçkaje, që ka marrë pjesë që në fillim në një veprimtari.(FGJSSH f. 1307, 1370).S. shih sin: i orës së parë
KA ORË dikush fr.fol.,id.- ka fat dikush, i ecën mbarë dikujt, i shkon puna mirë, mbarë dikujt. (FGJSSH f. 1307). S. shih sin: i ecën fati dikujt
E KA ORËN E ÇUAR, E KA ORËN ÇUET dikush fr.fol.,id.-1. është i mbrojtur nga orët e malit dikush. 2. është njeri me fat. (SUAH-SHPPG f. 90) . S. shih sin: i ecën fati mbarë dikujt. Ant. iu ka lidhur ora dikujt
E KA ORËN GJALLË dikush fr.fol.,id.- i shkon puna mbarë dikush, ka gjithnjë fat dikush, e ndihmon fati vazhdimisht dikë. (FGJSSH f. 1307). S. shih sin: i ecën fati mbarë dikujt.
I KA ORËT TË NUMËRUARA fr.fol., iron.-1. (dikush) është kah fundi dikush, po i afrohet fundi,vdekja dikujt, do të vdesë së afërmi, së shpejti dikush, edhe pak ditë i kanë mbetur dikujt që të rrojë, i mbetet pak kohë dikujt për të jetuar . (FGJSSH f.1273, 1307).S.shih sin: i ka ditët e(të) numëruara dikush. 2. (diçka) është në mbarim e sipër diçka, merr fund së shpejti diçka, po i vjen fundi diçkaje, s’ e ka të gjatë diçka. (FGJSSH f. 1307). S. shih sin: i vjen fundi diçkaje
S’ KA ORË TË PAPRERË dikush fr. fol.,id.-është fatzi dikush, nuk i qesh fati kurrë dikujt, s’ ka gjë për së mbari dikush. (AVSU-SHFMGJ-III f. 149). S. shih sin: është cung dikush
E LË ORA dikë fr.fol., meton.-.1 . i pakësohen shumë fuqitë fizike dikujt, këputet së lodhuri, së punuari dikush. (JTH-FFGJSH f. 228, 543). S. shih sin: i bie mulla e barkut në tokë (së punuari) dikujt. 2. ligështohet dikush , mposhtet nga vëshirësitë a nga fatkeqësitë dikush, vritet shpirtërisht dikush, preket thellë nga diçka e dhembshme, nga një fatkeqësi dhe nuk e mban dot veten dikush. (BQ-DSH). S. shih sin: i bëhet barku dhe dikujt
E LËSHON ORA dikë fr.fol., meton.-1 . i pakësohen shumë fuqitë fizike dikujt, këputet së lodhuri, së punuari dikush. (JTH-FFGJSH f. 228, 543). S. shih sin: i bie mulla e barkut në tokë (së punuari) dikujt. 2.ligështohet dikush, mposhtet nga vëshirësitë a nga fatkeqësitë dikush, vritet shpirtërisht dikush, preket thellë nga diçka e dhembshme nga një fatkeqësi dhe nuk e mban dot veten dikush.(BQ-DSH). S. shih sin: i bëhet barku dhe dikujt
T’ U LIDHTË ORA! fr.fol.,mallk – vdeksh! të ndodhtë një fatkeqësi e madhe! (SJUAH-SHPPG f. 90). S. shih sin: të vënça në arkë!
T’ U LIDHTË ORA NË CUNG TË THATË! fr.fol.,mallk.- vdeksh! të ndodhtë një fatkeqësi e madhe! (SUAH-SHPPG f. 91). ). S. shih sin: të vënça në arkë!
IU KA LIDHUR ORA dikujt fr.fol.,id.- është njeri pa fat dikush, është fatkeq, i pafat dikush. (SUAH-SHPPG f. 90). Ant. e ka orën e çuar, e ka orën çuet
I LIGET (I LIGËSHTOHET) ORA dikujt fr.fol.,id.- ligështohet dikush , mposhtet nga vëshirësitë a nga fatkeqësitë dikush, vritet shpirtërisht dikush, preket thellë nga diçka e dhembshme nga një fatkeqësi dhe nuk e mban dot veten dikush. (FGJSSH f. 996, 1307). S. shih sin: i bëhet barku dhe dikujt
IA KA MARRË ORËN dikujt dikush fr.fol.,id.- e di, e njeh sa vlen, çfarë është dikush, e njeh mirë dikë dikush, ia di të gjitha vlerat,veset, huqet dikujt dikush, e di sa heq në kandar dikë dikush, e di ç’ karakter ka dikë dikush, , e ka provuar, sprovuar, denedisur dikë dikush shumë herë se ç’ është, e njeh hollë e mirë dikë dikush. (BQ-DSH). S.shih sin : ia ka ngrënë çorbën dikujt dikush
TË MARRTË ORA E LIGË! fr.fol., mallk.- vdeksh! (FGJSSH f. 1307). shih sin: të vënça në arkë!
ME ORË TË KËQIJA fr. mb., ndf., iron.-qejfprishur, në gjendje jo të mirë shpirtërore, në gjendje tê keqe shpirtërore, i zymtë, i paqe-shur, i pagëzuar, i ngrysur, i vrenjtur. (BQ-DSH). S. shih sin : me ballin e vrenjtur
ME ORË TË MIRA fr.mb.,id.- i thekmezur, i qejfleisur, thekur, qejfli, në gjendje të mirë shpirtërore. (BQ-DSH). S. shih sin : i bërë çakërrqejf
*ME ORË TË TËRA fr.ndf.- shumë kohë, një kohë mjaft të gjatë.- rë të tëra në dritaren, ku ishte lulëzuar dhe ishte vyshkur dashuria e tij e vetme. (IBIB te: KD, 24 maj
E MERR ORA E KEQE (ORA E LIGË, ORA E ZEZË) fr.fol.,id.-1. (dikë a diçka) shkon dëm dikush a diçka. S. shih sin : shkon bihudër dikush a diçka. 2. (dikë) vdes dikush a diçka. (FGJSSH f. 1307). S. shih sin : e jep amanetin dikush. 3. (dikë) shkon drejt humbjes, pësimit, shkatërrimit dikush, i venë punët dikujt keq e më keq, e pëson shumë keq dikush, përfundon shumë keq dikush. (FGJSSH f. 995). S. shih sin: merr në çopur dikush
IA MERR ORËN dikujt dikush fr.fol., id.- nuk i frikësohet dikujt dikush, nuk druan prej dikujt dikush. (BQ-DSH). S. shih sin : nuk ia merr në dorë dikujt dikush
I NDËRRUAR ORËSH fr.mb.,id.- i shituar, i shkalur,i shuplakur ; budalla. (FGJSSH f. 1307). S. shih sin : i dalë duarsh
I NDREQ ORËT me dikë dikush fr.fol., iron.- thur a kurdis planet me dikë kundër dikujt tjetër dikush, i bashkërendon veprimet me dikë kundër një tjetri dikush. (FGJSSH f. 1307)
NË ATË ORË fr.ndf.,id.- atëherë. (FGJSSH f. 1307). S. shih sin: atë çast
NË ORË TË KËQIJA fr. mb., ndf., iron.- qejfprishur, në gjendje jo të mirë shpirtërore, në gjendje tê keqe shpirtërore, i zymtë, i paqeshur, i pagëzuar, i ngrysur, i vrenjtur. (BQ-DSH). S. shih sin : me ballin e vrenjtur
NË ORË TË MIRA fr.ndf.,mb.,id.- në gjendje të mirë shpirtërore, i thekmezur. (BQ-DSH). S. shih sin : i bërë çakërrqejf; me hënë të mirë
NË ORËT E VONA fr.ndf.- vonë. (FGJSSH f. 1307).
NGA NJË ORË NË TJETRËN fr.ndf., meton.- në një kohë shumë të afërt, së shpejti, së afërmi ( për diçka që pritet të ndodhë). (FGJSSH f. 1307). S. shih sin: nga çasti në çast
NGRE ORËN kundër dikujt dikush fr.fol.,id.- nis a ndërmerr një veprim kundër dikujt dikush. (FGJSSH f. 1307).
TË NGRËNTË ORA E LIGË! fr.fol., mallk.- vdeksh! (FGJSSH f. 1307). shih sin: të vënça në arkë!
I NUMËRON ORËT… dikush fr.fol., meton.- 1.e pret me padurim dikë a diçka dikush, mezi e pret dikë a diçka dikush. (FGJSSH f. 1273, FIA f. 878). S. shih sin: e pret si dallëndyshja pranverën dikë a diçka dikush. 2. pritet të vdesë me sot, me nesër dikush, së shpejti do të vdesë dikush, i vjen ora e vdekjes dikujt, i vjen vdekja afër, së shpejti dikujt. (BQ-DSH). S.shih sin: është në agoni dikush
*NJË ORË E MË PARË fr.ndf.- sa më shpejt, sa më shpejt të jetë e mundur , në një kohë sa më të afërt, sa të jetë e mundur më shpejt,menjëherë.(FGJSSH f. 1307, 1727).- Me çka shoh në fytyrën e gjyshes, do të donin ta hiqnin edhe prej shtëpie një orë e më parë, po t’ i dilte fati.(PARB-SH f. 144). S. shih sin : një ditë e më parë
ORË ASTRONOMIKE fr.em.,fj.-kohë e përpiktë, që përcaktohet me vrojtime të veçanta, duke marrë si bazë meridianin e Grinuiçit. (FGJSSH f. 1306-7).
ORA E BARDHË fr.em., id.- fat i mirë, fat i lumtur, fat i gëzuar, fatbardhësi, lumturi, fatmirësi. (FGJSSH f. 1307). S. shih sin: fat i bardhë
*ORË E ÇAST fr.ndf.,meton.- shumë shpesh, shumë dendur, vazhdimisht, gjithnjë, duke u përsëritur shumë dendur, herë pas here dhe shpesh. (FGJSSH f. 1307). - Bela atëherë pranonte më mirë të dëgjonte zërin e tij nëpërmjet telit, se të shihte fytyrën e tij orë e çast, prandaj donte s’ donte u përgjigjej telefonatave. (PARB-SH f. 220). Ç' prej asaj dite kur e la qyqe vetëm, ajo klloçka e thatë dhe e rretosur si shkarpë, dy bashkë nuk mundi t' i bëjë- megjithëse shtirej orë e çast. (MI-UD f. 58). S.orë e kohë; orë e pa kohë; orë eminutë; orë e pa orë
ORË ME DORË fr.ndf.,id.-1. sakaq, sakaqherë, shumë shpejt, fare shpejt, përnjëhe-rësh, shpejt e shpejt. S. shih sin: aty për aty. 2. me siguri, sigurisht, pa tjetër, pa asnjë dyshim, më se e sigurt. (FGJSSH f. 1307). S. shih sin : dorë me (më) një
ORË GALAKTIKE fr.em.,fj.-kohë e barabartë me 9, 1 vjet të Tokës. (FGJSSH f. 1307).
ORË E KEQE fr.em.,met.- fatkeqësi a e keqe e madhe, ditë fatkeqe, ditë e fatkeqësisë, ditë e mynxyrës, fatkeqësi, tragjikë, mynxyrë. (FGJSSH f. 1307).S. shih sin : ditë e kobit ; fat i keq
ORË E KOHË fr.ndf.,id.-shumë shpesh, shumë dendur, vazhdimisht, gjithnjë, duke u përsëritur shumë dendur, herë pas here dhe shpesh. (FGJSSH f. 1307). S. shih sin : orë e çast
*ORË E PA KOHË fr.ndf.,id.-1. shumë shpesh, shumë dendur, në çdo kohë, në kohën e punës e pas saj, pa vënë re kohën, pa përfillur kohën e caktuar. (FGJSSH f. 1307).- Dadja në fund të dhomës i falej Shënkollit e bënte kryq orë e pa kohë. Atë ditë I vuri tre qirinj të vegjël dhe një të madh. (ZSA-VL-
*ORË E LIGË fr.em.,met.- fatkeqësi a e keqe e madhe, ditë fatkeqe, ditë e fatkeqësisë, ditë e mynxyrës, fatkeqësi, tragjikë, mynxyrë. (FGJSSH f. 1307).- Ajo orë e ligë e masakrimeve, e përdhunimeve,e vrasjeve dhe e krematoriumit. (EMEM te : KOM nr. 16, 28.10.
ORË LIGJORE fr.em.,fj.-orë që mira-tohet me ligj në një vend. (FGJSSH f. 1307). S. orë zyrtare
ORË LOKALE fr.em.,fj.-orë që përcak-oet duke e matur kohëne një vendi. (FGJSSH f. 1307).
ORË E MINUTË fr.ndf.,meton.- shumë shpesh, shumë dendur, vazhdimisht, gjithnjë, duke u përsëritur shumë dendur, herë pas here dhe shpesh. (FGJSSH f. 1307). S. shih sin : orë e çast
ORË E MIRË fr.em.,id.- fat i mirë, fat i lumtur, fat i gëzuar, fatbardhësi, lumturi, fatmirësi. (FGJSSH f. 1307). S. shih sin: fat i bardhë
ORË ME NJË fr.ndf.,id.-1.sakaq, sakaq-herë, shumë shpejt, përnjëherë, përnjë-herësh, shpejt e shpejt. S.shih sin: aty për aty. 2. me siguri, sigurisht, pa tjetër, pa asnjë dyshim, më se e sigurt. (FGJSSH f. 1307). S. shih sin : dorë me (më) një
ORË MË ORË fr.ndf.,id.-1 gjithnjë e më shumë, gjithnjë e më tepër, vazhdimisht. S. shih sin: nga çasti në cast. 2. sakaq, sakaqherë, shumë shpejt, fare shpejt, përnjëherësh, shpejt e shpejt. (FGJSSH f. 1307).S. shih sin: aty për aty
*ORË E PA ORË fr.ndf.,id.- shumë shpesh, shumë dendur .-Te Shaqo Kadëna shkarko-heshin, orë e pa orë, shportat me zarzavate, mish e pemurina me barrë. (ZSA-VL-
*ORË PAS ORE fr.ndf.,fj.-1a. gjithnjë e më shumë, gjithnjë e më tepër, vazhdimisht. (FGJSSH f. 1307).- Në këtë qytet bombardimet dhe luftimet po intensifikohen orë pas ore. (p.a. te: ERE, 29 mars
*ORË PËR ORË fr.ndf.,id.-1 gjithnjë e më shumë, gjithnjë e më tepër, vazhdimisht.- Rrobat u ishin bërë baltë e pluhur së zhgryeri përtokë ditë e natë e orë për orë…(SA-PM f. 61).
S. shih sin: nga çasti në çast. 2. sakaq, sakaqherë, shumë shpejt, fare shpejt, përnjëhe-rësh, shpejt e shpejt. ( FGJSSH f. 1307).S. shih sin: aty për aty
ORA E SHTËPISË fr.em., euf.-bolla. (FGJSSH f. 1307, 1927).
*ORË E ZEZË fr.em.,met.- fatkeqësi a e keqe e madhe, ditë fatkeqe, ditë e fatkeqësisë, ditë e mynxyrës, fatkeqësi, tragjikë, mynxyrë. (FGJSSH f. 1307, 2241).S.shih sin : ditë e kobit ; fat i keq
ORË ZYRTARE r.em.,fj.-orë që mira-ohet me ligj në një vend. (FGJSSH f. 1307). S.shih sin : orë ligjore
TË PREFTË ORA ! fr.fol.,mallk.- vdeksh ! (FGJSSH f. 1307). S. shih sin : të vënça në arkë !
IA PRET ORËN dikujt dikush fr.fol., meton.- e mbyt, e vret, e privon nga jeta dikë dikush,ia shkakton vdekjen dikujt dikush. (FGJSSH f.1542).S.shih sin : ia shqyen barkun dikujt dikush
I PRIN ORA dikujt fr.fol.,id.-
QOFSH ME ORË! fr.fol., ur.- qofsh me fat! (FGJSSH f. 1307). S. shih sin: paç fat!
*SA ORA, SA TE ORA fr.ndf.,id.- menjë-herë, sakaq, sakaqherë, shumë shpejt, përnjëherë, përnjëherësh, shpejt e shpejt, pa e zgjatur fare, pa humbur kohë, pa vonuar fare. (AXH-3/
*Ç’ SJELL ORA, NUK SJELL DITA fr. proverb.- ndonjë voli a rrethanë e volitshme për të përfituar ndodh shumë rrallë, një herë krijohet rrethanë e volitshme për të përfituar, nuk të vjen rasti i mirë, i volitshëm gjithnjë, një herë të jepet rasti (i volitshëm) për të fituar diçka, një herë të vjen e mira (volia, rasti i volitshëm) për të arritur a për të fituar diçka.-Bijtë e mi, iu kthye at Stefani të dy partizanëve, se kohët s’ qëndrojnë në vend e ç’ sjell ora nuk sjell dita e ç’ sjell dita nuk sjell moti, i thonë një fjale. (JX-N f. 75). S. shih sin: ç’ është një ditë s’ është përditë
Ç’ E SJELL ORA, S’ E SJELL KOHA fr.proverb.-ndonjë voli a rrethanë e volitshme për të përfituar ndodh shumë rrallë, një herë krijohet rrethanë e volitshme për të përfituar, nuk të vjen rasti i mirë, i volitshëm gjithnjë, një herë të jepet rasti (i volitshëm) për të fituar diçka, një herë të vjen e mira (volia, rasti i volitshëm) për të arritur a për të fituar diçka. (BQ-DSH). S. shih sin : ç’ është një ditë s’ është përditë
TË SHITOFTË ORA !fr.fol.,mallk.- vdeksh ! (FGJSSH f. 1307). S. shih sin : të vënça në arkë !
SHKOFTË ORA E DËGJOFTË ! fr. fol.,ur.-qoftë për të mirë ! u bëftë ajo që dëshiron ! (FGJSSH f. 1307)
TË VDEKTË ORA ! fr.fol.,mallk.-vdeksh ! (FGJSSH f. 1307). S. shih sin : të vënça në arkë !
I KA VDEKUR ORA dikujt fr.fol.,id.- ka marrë fund dikush, është në prag të vdekjes dikush . (FGJSSH f. 1308, 2120, AVSU-SHFMGJ-III f. 149). S. shih sin: është në agoni dikush
I VIJNË ORËT dikujt fr.fol.,id.- ndërkrehet dikush, bëhet si i çmendur, si i tërbuar dikush, xhindoset dikush. (FGJSSH f. 683, 1307, 2165). S. shih sin: i bien boritë dikujt
VJEN NË ORË TË MIRË dikush fr.fol.,id.- thekmezet, qejfliset, qejfleiset dikush, bëhet, vjen në gjendje të mirë shpirtërore dikush, nuk ka më zymtësi në fytyrë e në shpirt dikush. (BQ-DSH). S. shih sin : bëhet çakërrqejf dikush ; i hipën afshi dikujt
*VJEN ORA fr.fol.,ftill.- vjen mundësia, volia, vjen, krijohet rrethanë e volitshme për të arritur, sendërtuar diçka. (FGJSSH f. 1307).-Po vinte ora të fillonin zyrat pasdreke, njëri nga anëtarët propozoi të bënin pushim. (ZSA-VL-
*VJEN ORA e dikujt ,I VJEN ORA dikujt fr.fol.,id.- i vjen çasti, mundësia, volia dikujt për të bërë diçka.- Ai po thoshte me vete: “ Mirë t’ ju bëhet! Më keni harruar qen bir qensh, por po vjen ora ime dhe së shpejti do të hakmerrem. (ZIÇE-TZ f. 338). S. i vjen rasti dikujt
I VJEN ORA E FUNDIT dikujt fr.fol., meton.- fr.fol., meton.- është gati për të vdekur dikush, është para vdekjes dikush, së shpejti do të vdesë dikush. (FGJSSH f. 1307). S.shih sin: është në agoni dikush
IU VRAFTË ORA! fr.fol.,mallk.- mos pastë fat kurrë! (SHAGEC-BY f. 173).
I ZBRESIN ORËT dikujt fr.fol.,id.- qetësohet, zbutet dikush,i kalon, i bie, i ikën zemërimi, hidhërimi, inati dikujt. (FGJSSH f. 1307, 2217). S. shih sin: i bie damari dikujt
NUK E ZË ORA fr.fol.,id.- 1. (diçka)
është në mbarim e sipër diçka, merr fund së shpejti diçka, po i vjen fundi diçkaje, s’ e ka të gjatë diçka. S. shih sin: i vjen fundi diçkaje. 2. (dikë) do të niset, do të largohet së shpejti dikush. (FGJSSH f. 1307).
MOS TË ZËNTË ORA! fr.fol.,mallk.- vdeksh! (FGJSSH f. 1307, 2232). shih sin: të vënça në arkë!
ORGJI-A
ORGJI GJAKU fr.em.,id.- kërdi, masa-kër. (FGJSSH f. 1309). S. orgji e përgjakshme
ORGJI E PËRGJAKSHME fr.em.,id.- kërdi, masakër. (FGJSSH f. 1309). S. shih sin: orgji gjaku
ORIZ-I
I HEDH ORIZ ATIT E NUK IA VAR TRASTËN GOMARIT dikush fr.proverb.- zë miqësi vetëm me njerëz që kanë pozitë të rëndësi-shme shoqërore dikush. (BETA-SITA-TIR f. 233).
S’ KA ORIZ PA GURË fr.proverb., aleg.- s’ ka gjë pa (asnjë) të metë, pa(asnjë) firë, s’ ka gjë të përkryer, s’ ka njeri pa (asnjë) të metë, s’ ka njeri të përkryer ( FGJSSH f. 590). S. shih sin: arë pa stom e fjalë pa bishta nuk ka
ORL-I
I RRI SI ORLI MBI KOKË (MBI KRYE) dikujt dikush fr.fol.meton.- e mbikëqyr, e kontrollon në çdo hap dikë dikush, e mbikëqyr, e kontrollon vazhdimisht punën e dikujt dikush. (BQ-DSH). S.shih sin: i rri akrep dikujt dikush
OROQ/E-JA
IA BËN OROQEN dikujt dikush fr.fol., id.- ia bën, ia plotëson, ia përmbush çka dëshiron dikujt dikush, bën, vepron dikush sipas dëshirës, ëndjes së dikujt, vepron, punon dikush siç dëshiron dikush, ia plotëson dëshirën dikujt dikush. (BQ-DSH). S.shih sin: ia bën dëshirën dikujt dikush
IA PRISH OROQEN dikujt dikush fr. fol., id.-nuk ia sendërton, nuk ia përmbush, nuk ia plotëson diçka (qëllimin, synimin, kërkesën, dëshi-rën etj.) dikujt dikush, e lë pa ia plotësuar, pa ia sendërtuar, pa ia përmbushur qëllimin, synimin, kërkesën, dëshirën etj.) dikujt dikush. (BQ-DSH). S. shih sin : e lë me duar (t) thatë dikë dikush; ia prish çetelen dikujt dikush
ORTAK/E-JA
I BËHET SI ORTAKJA NËNËS dikujt dikush a diçka fr. fol., id.- e urren së tepërmi dikë a diçka dikush i bëhet i padurueshëm, i mërzitshëm dikujt dikush a diçka, i mërzitet shumë, pa masë dikujt dikush a diçka. (BQ-DSH). S.shih sin: i bëhet dergjë dikujt dikush a diçka
ORT/Ë-A
NUK I GJENDET ORTA dikujt fr.fol., id.- nuk gjendet fare, nuk gjendet edhe një si dikush. (FGJSSH f. 1311). S. shih sin: s’ i gjendet edhe një çift dikujt, s’ i gjendet (kund) çifti dikujt
ORTHI
VJEN ORTHI dikush a diçka fr.fol.,id.- sillet, vërtitet dikush a diçka. (PAVHA-FPRRE f. 77). S. shih sin: vjen anës dikush a diçka
ORVATJ/E-A
*BËHET ORVATJE fr.fol.,fj.- bëhet përpjekje.- Nuk mohohen raste kur edhe në dramë bëhen orvatje për të futur retrospektivën, tregimin pasiv, vlerësimin e personazheve ose të ngjarjeve, filozofimin e tyre. (KJ te: SF nr. 1/
BËN ORVATJE dikush fr.fol.,fj.- orvatet, përpiqet dikush. (BQ-DSH). S. shih sin: bën dahle dikush
OSH
NUK E BËN PËR OSH dikë a diçka dikush fr.fol.,iron.-nuk e çmon, nuk e përfill, nuk e nderon, nuk e llogarit fare dikë a diçka dikush, nuk i jep rëndësi, nuk i kushton vëmendje fare dikujt a diçkaje dikush, nuk e merr parasysh, e shpërfill dikë a diçka dikush. (FGJSSH f. 1312). S.shih sin: e hedh (m’, pas) anash dikë a diçka dikush
E HEQ OSH dikë a diçka dikush fr.fol.,fj.- e zvarg, e zvarrit, e zhagit dikë a diçka dikush, e tërheq me forcë e rrafsh për tokë dikë a diçka dikush. (FGJSSH f. 1312). S. shih sin: e heq bran dikë a diçka dikush
E MERR OSH dikë a diçka dikush fr.fol.,fj.- e zvarg, e zvarrit, e zhagit dikë a diçka dikush, e tërheq me forcë e rrafsh për tokë dikë a diçka dikush. (FGJSSH f. 1312). S. shih sin: e heq bran dikë a diçka dikush
E NXJERR OSH dikë a diçka dikush fr.fol.,fj.- e zvarg, e zvarrit, e zhagit dikë a diçka dikush, e tërheq me forcë e rrafsh për tokë dikë a diçka dikush. (FGJSSH f. 1312). S. shih sin: e heq bran dikë a diçka dikush
NUK E PYET AS PËR OSH, AS PËR BAKOSH dikë a diçka dikush fr.fol.,iron.-nuk e çmon, nuk e përfill, nuk e nderon, nuk e llogarit fare dikë a diçka dikush, nuk i jep rëndësi, nuk i kushton vëmendje fare dikujt a diçkaje dikush, nuk e merr parasysh, e shpërfill dikë a diçka dikush. (FGJSSH f. 1312). S.shih sin: e hedh (m’, pas) anash dikë a diçka dikush
NUK E PYET KUSH (AS) PËR OSH E (AS) PËR BALOSH dikë fr.fol.,iron.- nuk e përfill askush, kurrkush dikë, është njeri i parëndësishëm, i papërfillur dikush, është njeri që nuk e njeh, e nuk e bën hesap askush. (BETA-SITA-TIR f. 233, FGJSSH f. 1312). S. shih sin: është bira e fundit (e mbramë) e fyellit (e kavallit) dikush
E TËRHEQ OSH dikë a diçka dikush fr.fol.,fj.- e zvarg, e zvarrit, e zhagit dikë a diçka dikush, e tërheq me forcë e rrafsh për tokë dikë a diçka dikush. (FGJSSH f. 1312). S. shih sin: e heq bran dikë a diçka dikush
I VJEN PËR OSH dikujt dikush fr.fol., id.- e prek dikë dikush aty ku duhet, ku i vjen mirë, ku i pëlqen, ia gjen pikën më të përshtatshme dikujt dikush,e kënaq dikë dikush. (FGJSSH f. 1312). S. shih sin: ia gjen damarin dikujt dikush
I VJEN OSH diçka dikujt fr.fol.,id.- i pëlqen diçka dikujt,i bën,i bie, i vjen mirë dikujt diçka, e kënaq dikë diçka, ia kënda diçka dikujt. (FGJSSH f. 1312). S. shih sin: i vjen elver dikujt
OTAV/Ë-A
KUSH E SHEH OTAVËN , NUK E HA MË TALLËN fr.proverb.-kush e sheh një gjë të mirë a të bukur, nuk e do më gjënë e keqe. (ASU-VGJKMGJ f. 203).S.shih sin: ia lë këmbët e arushës (në dorë) dikujt dikush
OXHAK-U shm.OXHAKË-T
BËHET PËR RRETH OXHAKU dikush fr.fol., per.- plaket dikush, plaket dikush e nuk mund të lëvizë nga shtëpia. (ESBRA-LU f. 154, 1313, FGJSSH f. 1687).S.i bëhet kurrizi si si teligë dikujt ;i del kurrizi si magje dikujt ; mbetet te urëza e oxhakut dikush ; e zë pleqëria dikë
ËSHTË PREJ OXHAKU dikush fr.fol., ftill.- është nga një shtëpi, familje bujare, fisnike, e përmendur, e dëgjuar, e fisme, e spikatur, e njohur dikush. (FGJSSH f. 1312). S. shih sin : është nga derë e madhe dikush, është prej derës së madhe dikush
ËSHTË OXHAK dikush fr.fol.,ftill.- është nga një shtëpi, familje bujare, fisnike, e përmendur, e dëgjuar, e fisme, e spikatur, e njohur dikush. (FGJSSH f. 1312). S. shih sin : është nga derë e madhe dikush, është prej derës së madhe dikush
IA FËLLIQ OXHAKUN dikujt dikush fr.fol.,iron.-e turpëron dikë dikush. (PETZE-FSHFRR f. 77). S. ia nxin derën dikujt dikush
IA FIK OXHAKUN dikujt dikush 1.e shkatërron, e fik krejt ekonomikisht dikë dikush,e shpie në një gjendje të keqe, të mjeruar (ekonomike) dikë dikush, nuk i lë as para e as pasuri dikujt dikush, i bën dëm të madh dikujt dikush, e dënton rëndë (ekonomikisht) dikë dikush, i bën një të keqe të madhe dikujt dikush, e shuan krejt (ekonomikisht) dikë dikush, e katandis dikë dikush.. (BQ-DSH). S.shih sin: e bën borzilok dikë dikush. 2. (djali, trashëgimtari i vetëm) - i vdes djali,trashëgimtari i vetëm dikujt. S.shih sin : ia fik derën djali, trashëgimtari i vetëm.3. ia vret, ia mbyt djalin, trashëgimtarin e vetëm a të gjithë anëtarët e familjes, shtëpisë dikujt dikush, e lë shkretë dikë dikush, e lë pa njeri të vetëm dikë dikush, e lë pa askënd dikë dikush. (BQ-DSH).S.shih sin: ia mbyll derën dikujt dikush.4. dikujt (një të riu) dikush (mësiti, shkesi)- është shkaktar i martesës së pafat të dikujt (një të riu) dikush (mësiti, shkesi). (BQ-DSH).S.shih sin: ia ferros derën dikujt (një të riu) dikush (mësiti, shkesi)
I FIKET OXHAKU dikujt fr.fol., meton.-1. i vdesin të gjithë të afërmit dikujt, i vdesin të gjithë anëtarët e familjes dikujt, mbetet vetë i vetëm dikush, e gjen një e ligë, një fatkeqësi e madhe familjare dikë, mbyllet brenda dikush, mbetet pa njerëzit e shtëpisë dikush, mbetet i vetmuar, i shkretë dikush, i mbyten, i vriten të gjithë anëtarët e familjes, shtëpisë dikujt. (BQ-DSH). S. shih sin : bëhet cung te gurët e oxhakut dikush.2.nuk i mbetet asnjë trashëgimtar pas vdekjes dikujt, vdes pa lënë njeri a trashëgimtar pas dikush, vdes pa lënë pasardhës dikush, nuk lë fëmijë a trashëgimtar pas vdekjes dikush, vdes e nuk lë askënd pas vetes dikush, nuk i mbetet asnjë anëtar, pjesëtar i familjes i gjallë (pas vdekjes) dikujt,i fiket, i zhduket, i shuhet krejt , tërë familja, shtëpia dikujt, shkretohet, mjerohet dikush. (BQ-DSH). S.shih sin : e mbyll derën dikush
JANË NGA NJË OXHAK fr.fol.,ftill.- janë të afërm, janë kushërinj në mes vete. (FGJSSH f. 1312). S. shih sin: janë afri në mes vete; janë të një barku (nga një bark, prej një barku)
I MBETET NË OXHAK bija dikujt fr.fol.,ftill.- nuk i del fat, kësmet, rrësk për martesë bijës së dikujt, e cila i mbetet e pamartuar. (BQ-DSH). S.shih sin: i mbetet në derë bija dikujt
MBETET TE URËZA E OXHAKUT dikush fr.fol.,meton.- nuk del dot prej shtëpisë dikush, plaket e rri në qoshe të oxhakut dikush. (AVSU-SHFMGJ-III f. 149). S. shih sin: bëhet për rreth të oxhakut dikush
I MBIN NË OXHAK dikujt dikush fr.fol.,iron.- i hyn në farefis i padëshiruar dikujt dikush, është i padëshirueshëm në farefis dikush. (BQ-DSH). S.shih sin: i mbin në çanak dikujt dikush
IA MBYLL OXHAKUN dikujt dikush fr.fol.,meton.-i (ia) shkakton vdekjen e të vetmit djalë, trashëgimtar dikujt dikush, ia vret, ia mbyt djalin, trashëgimtarin e vetëm a të gjithë anëtarët, pjesëtarët e familjes, shtëpisë dikujt dikush,e lë pa njeri, e lë vetëm e të shkretë dikë dikush, e lë pa njeri (të vetëm) dikë dikush. (FGJSSH f. 1100, 1312, 1948). S.shih sin : ia mbyll derën dikujt dikush
I MBYLLET OXHAKU dikujt fr.fol., meton.- nuk i mbetet asnjë trashëgimtar pas vdekjes dikujt, vdes pa lënë njeri a trashëgimtar pas dikush, vdes pa lënë pasardhës dikush, nuk lë fëmijë a trashëgimtar pas vdekjes dikush, vdes e nuk lë askënd pas vetes dikush, nuk i mbetet asnjë anëtar, pjesëtar i familjes i gjallë (pas vdekjes) dikujt,i fiket, i zhduket, i shuhet krejt , tërë familja, shtëpia dikujt, shkretohet, mjerohet dikush. (BQ-DSH). S.shih sin : e mbyll derën dikush
NË KRYE TË OXHAKUT fr.ndf., met.- në vendin kryesor, në vendin më të nderuar, më të mirë. (FGJSSH f. 893). S. në krye të vendit (vatrës) . Ant. në bisht (të një vendi)
S’ I NXIHET OXHAKU dikujt fr.fol., iron.- nuk turpërohet dikush, është i paturp, i pacipë dikush, s’ i vjen turp dikujt. (NMUS-NJFK f. 213, NMUS-SHPK f. 231). S. shih sin: bëhet abanoz dikush
OXHAK PA TYM fr.em.,meton.- shtëpi pa njerëz. (FGJSSH f. 1313). S. vatër e shuar
IA SHQIM OXHAKUN dikujt dikush fr.fol.,meton.-1.e shkatërron, e fik krejt ekonomi-kisht dikë dikush,e shpie në një gjendje të keqe, të mjeruar (ekonomike) dikë dikush, nuk i lë as para e as pasuri dikujt dikush, i bën dëm të madh dikujt dikush, e dënton rëndë (ekonomikisht) dikë dikush, i bën një të keqe të madhe dikujt dikush, e shuan krejt (ekonomikisht) dikë dikush, e katandis dikë dikush.. (BQ-DSH). S.shih sin: e bën borzilok dikë dikush. 2. (djali, trashëgimtari i vetëm) - i vdes djali,trashëgimtari i vetëm dikujt. S.shih sin : ia fik derën djali, trashëgimtari i vetëm. 3. ia vret, ia mbyt djalin, trashëgimtarin e vetëm a të gjithë anëtarët e familjes, shtëpisë dikujt dikush, e lë shkretë dikë dikush, e lë pa njeri të vetëm dikë dikush, e lë pa askënd dikë dikush. (BQ-DSH).S.shih sin: ia mbyll derën dikujt dikush
I SHQIMET OXHAKU dikujt fr.fol., id.-1. i vdesin të gjithë të afërmit dikujt, i vdesin të gjithë anëtarët e familjes dikujt, i mbyten, i vriten të gjithë anëtarët e familjes, shtëpisë dikujt. (BQ-DSH). S. shih sin : bëhet cung te gurët e oxhakut dikush.2.vdes pa lënë fëmijë a trashëgimtar, pasardhës dikush, shkretohet, mjerohet dikush. (BQ-DSH). S.shih sin : e mbyll derën dikush
U SHTOFSH DYZET OXHAKË! fr. fol.,ur.- paç shumë fëmijë! u shtofsh e u shumofsh! (NMUS-SHPK f. 231). S. shih sin: u bëfsh si ara me grurë!
IA SHUAN OXHAKUN dikujt dikush fr.fol.,meton.-1.e shkatërron, e fik krejt ekonomi-kisht dikë dikush,e shpie në një gjendje të keqe, të mjeruar (ekonomike) dikë dikush, nuk i lë as para e as pasuri dikujt dikush, i bën dëm të madh dikujt dikush, e dënton rëndë (ekonomikisht) dikë dikush, i bën një të keqe të madhe dikujt dikush, e shuan krejt (ekonomikisht) dikë dikush, e katandis dikë dikush.S.shih sin: e bën borzilok dikë dikush.2. (djali,trashëgimtari i vetëm) - i vdes djali, trashë-gimtari i vetëm dikujt. S.shih sin : ia fik derën djali, trashëgimtari i vetëm.3. ia vret, ia mbyt djalin, trashëgimtarin e vetëm a të gjithë anëtarët e familjes, shtëpisë dikujt dikush, e lë shkretë dikë dikush, e lë pa njeri të vetëm dikë dikush, e lë pa askënd dikë dikush. (FGJSSH f. 1100, 1312, 1948). S.shih sin: ia mbyll derën dikujt dikush
I SHUHET OXHAKU dikujt fr.fol., meton.-1. i vdesin të gjithë të afërmit dikujt, i vdesin të gjithë anëtarët e familjes dikujt, mbetet vetë i vetëm dikush, e gjen një e ligë, një fatkeqësi e madhe familjare dikë, mbyllet brenda dikush, mbetet pa njerëzit e shtëpisë dikush, mbetet i vetmuar, i shkretë dikush, i mbyten, i vriten të gjithë anëtarët e familjes, shtëpisë dikujt. (BQ-DSH). S. shih sin : bëhet cung te gurët e oxhakut dikush.2.nuk i mbetet asnjë trashëgimtar pas vdekjes dikujt, vdes pa lënë njeri a trashëgimtar pas dikush, vdes pa lënë pasardhës dikush, nuk lë fëmijë a trashëgimtar pas vdekjes dikush,vdes e nuk lë askënd pas vetes dikush, nuk i mbetet asnjë anëtar, pjesëtar i familjes i gjallë (pas vdekjes) dikujt,i fiket, i zhduket, i shuhet krejt , tërë familja, shtëpia dikujt, shkretohet, mjerohet dikush. (BQ-DSH). S.shih sin : e mbyll derën dikush
Facebook
Twitter
Google+
Digg
Artikuj te tjere
Gallery
