Fjalor frazeologjik - idiomatik dhe sinonimik - antonimik i gjuhës shqipe

 

Nga Bajram Qerimi

 

L

LABIRINT-I

E FUT NË LABIRINT dikë  dikush  fr. fol., iron.- e fut, e ngatërron keq në një punë a çështje të ndërlikuar, të ngatërruar dikë dikush, e ngatërron kot së koti  dikë dikush në një punë a çështje të vështirë. (FGJSSH f. 933). S. shih sin : e fut në baltë dikë dikush

HYN NË LABIRINT dikush  fr.fol.,iron.- ngec, ngatërrohet   në një punë dikush pa qenë   nevoja , i futet, i hyn një pune të ngatërruar a të vështirë dikush së cilës nuk mund t' ia dalë mbanë a së cilës nuk i dihet si do t' i vejë filli ,  i hyn një pune shumë të vështirë dikush. (FGJSSH f. 933). S. shih sin : futet në baltë dikush

LABOT-I

BËHET LABOT dikush fr.fol.,id.-1. zverdhet, zbehet shumë, pa masë (në fytyrë) nga frika, nga tronditja, nga sëmundja, habia etj. dikush. (FGJSSH f. 934, JTH-FFGJSH f. 246). S. shih sin : bëhet dhe (në fytyrë) dikush. 2. dobësohet shumë, së tepërmi dikush, tretet dikush. (FGJSSH f. 934). S. shih sin : bëhet asht e zhëngë dikush

LABOT I EGËR fr.em.,fj.,bot.- bimë barishtore e ngjashme me laborin, por me gjethe më të vogla, që rritet deri në 60 cm. (HXH-T f. 116).

LACEK-U

LACEK I VESHIT fr.em.,ftill., anat.-pjesë e butë në fund të veshit, ku varen vathët. (HËPA-K f. 210). S. bulë e veshit

LAC/ËR-RA shm.LACRA-T

BËHET LACËR dikush  fr.fol., met.- dobësohet shumë, pa masë, së tepërmi dikush, thahet e teret dikush, bie, hiqet shumë nga shëndeti  dikush. ( FGJSSH f. 934). S. shih sin : bëhet asht e zhëngë dikush

LAÇK/Ë-A

*ME LAÇKA E ME PLAÇKA, ME LAÇKË E ME PLAÇKË fr.ndf., iron.- me të gjitha ç’ ka në shtëpi, me gjithçka që ka (me radhë), me çdo gjë, me krejt(me radhë), pa lënë asgjë mangu fare. (FGJSSH f. 85, 875, 934, 981, 1713, 1927, RAHY f. 43).- Bo-o-Bo!U fika me laçkë e me plaçkë. I lava duart nga çuni! (AABD-NJ f. 52). S. shih sin: me arë e me  megjë

*E BËN LAÇKË diçka (një rrobë etj.) - e shqyen, e gris keq diçka (një rrobë etj.) dikush, e shqyen, e gris  në copë, në pjesë shumë të vogla  diçka (një rrobë etj.) dikush, e shkafanjis, e lakanis, e fërtelis diçka (një rrobë etj.) dikush. (HV f. 324).- Por, pantallonat, opingat e çorapët, jo vetëm që i bëmë laçkë, por edhe copë (SS-F f. 69). S shih sin:

e bën copë-copë (copa-copa) diçka (një rrobë etj.) dikush

LAFSH/Ë-A

BËHET SI LAFSHA E GJELIT dikush  fr.fol.,krah.- 1. skuqet shumë (në fytyrë) dikush, mër-dhezet, sarrakuqet (në fytyrë) dikush. (FGJSSH f. 606). S. shih sin : bëhet all  (në fytyrë) dikush. 2. inatoset  shumë, pa masë dikush. (FGJSSH f. 934). S. shih sin : plas si bufi  dikush

E KA LAFSHËN TË MADHE  dikush  fr.fol.,iron.- mbahet më të madh dikush,  mburret shumë dikush, krekoset dikush. (FGJSSH f. 934). S. shih sin : nuk preket me asgjë dikush

LAFSHË GJELI fr.em., bot.- bimë barishtore me kërcell e me gjethe në ngjyrë të kuqërreme dhe me lule të kuqe , të ngjashme  me kreshtën e gjelit, e cila rritet  nëpër kopshte e lulishte për zbukurim. (FGJSSH f. 934).

E NGRE LAFSHËN PËRPJETË dikush  fr.fol.,iron.- mbahet më të madh dikush,  mburret shumë dikush, krekoset dikush. (FGJSSH f. 934, 1249, 1458). S. shih sin : nuk preket me asgjë dikush

I RRITET LAFSHA dikujt  fr.fol.,iron.-  bëhet mendjemadh dikush, mbahet më të madh dikush, krekoset, kacagjelohet dikush. (FGJSSH f. 934,1705). S. shih sin : nuk preket me asgjë dikush

SKUQET SI LAFSHA E GJELIT dikush  fr.fol.,krah.- 1.  skuqet shumë (në fytyrë) dikush, mërdhezet, sarrakuqet (në fytyrë) dikush. (FGJSSH f. 606). S. shih sin : bëhet all  (në fytyrë) dikush. 2. inatoset  shumë, pa masë dikush. (FGJSSH f. 934). S. shih sin : plas si bufi  dikush

I VARET (IU KA VARUR) LAFSHA  dikujt  fr.fol.,iron.- i ikën,i del kontrolli i situatës  nga dora dikujt,nuk i shkon, nuk i ecën më, nuk i zë vend fjala dikujt, nuk i mbetet më fuqi, pushtet ndikimi dikujt, nuk është më i aftë, i zoti  dikush për të ndikuar te të tjerët, s' ka më autoritet, ndikim te të tjerët dikush , s’ ka më fuqi, pushtet të urdhërojë dikush, s’ ka fuqi më të ndikojë te të tjerët dikush, s’ e ka më fuqinë a pozitën e mëparshme dikush. (PETZE-TRO-I f. 198). S. shih sin : i laget (iu ka lagur) baruti dikujt

LAG

E BËN  LAG E KORR diçka (një punë etj.) dikush  fr.fol.,iron.- e bën, e kryen, e punon  shkel e shko, keq, pa kurrfarë kujdesi  diçka ( një punë etj.) dikush. (BETA-SITA-TIR f. 232). S. shih sin :  e bën  (si) angari diçka (një punë etj.) dikush

LAGËSHTIRË/A

I HYN LAGËSHTIRA  diçkaje (kashtës)  fr.fol.,fj.- bëhet e lagët,e lagësht  diçka (kashta  etj.), lagështohet, ritohet (kashta etj.). (FGJSSH f. 936).  S. shih sin : merr lagështirë  diçka (kashta etj.)

*MERR LAGËSHTIRË diçka (kashta etj.)  fr.fol.,fj.- bëhet e lagët,e lagësht  diçka (kashta  etj.), lagështohet, ritohet (kashta etj.). (FGJSSH f. 936).-Lëkura e dajres, me sa dukej,  kishte marrë lagështirë dhe tingëllonte me zor. (ZIÇE-TZ f. 332). S. i hyn lagështira (ritybeti) diçkaje (kashtës etj.) ; merr ritybet  diçka (kashta etj.)

LAGU

LAGU SOT  E RRUHU MOT  fr.fol., iron.- 1. e bën diçka  shumë ngadalë,  me përtesë të madhe, përton shumë të punojë dikush. (FGJSSH f. 935).S.shih sin : është dembel  Stambolli  (dembel i Stambollit) dikush.2.  puno, vepro kot. (FGJSSH f. 935). S. shih sin : prit gomar të mbijë bar

LAGUR

E RRUAN PA (U) LAGUR dikë dikush  fr.fol.,iron.- e lë  pa gjë dikë dikush, ia merr, ia rrëmben, ia grabit  gjithçka,  të gjitha dikujt dikush, e rrjep mirë e mirë dikë dikush,  nuk i lë asgjë nga pasuria dikujt dikush, e lë pa asnjë mjet jetese dikë dikush. (FGJSSH f.  935) . S. shih sin: e lë biçak dikë dikush

TË RRUAN  PA (U) LAGUR dikush  fr.fol.,iron.- është batakçi, dinak, dredharak i pashoq dikush, është mashtrues i madh dikush, të mashtron e të gënjen me dredhi, me djallëzi, me të pabesë dikush, të mashtron sy ndër sy dikush, ta hedh fare dikush. (FGJSSH f. 935, FUSH f. 371). S.shih sin : të ha babanë në vesh  dikush

LAGJIN-I

BËHET LAGJIN (në fytyrë) dikush  fr. fol., meton.- skuqet shumë (në fytyrë) dikush, mër-dhezet, sarrakuqet (në fytyrë) dikush. (FGJSSH f. 936).  S. shih sin : bëhet all (në fytyrë) dikush

ËSHTË LAGJIN I KUQ  dikush   fr.fol. ,ftill.- është shumë i kuq, është i kuq së tepërmi dikush. (FGJSSH f. 936).

LAHET

LAHET E LYHET dikush  fr.fol.,iron.-  lëvyret, laritet, lajkatohet dikush, sillet me përulje dikush, bëhet lajkatar e servil dikush, e ul veten tepër dikush.  (FGJSSH f. 936, 1030). S. bëhet ligavi dikush ; bëhet si maçoku i avdeshanëve dikush

I LAHET E I LYHET  dikujt dikush  fr. fol., iron.- e merr me të mirë e i lëvyret, i laritet dikujt dikush. (BQ-DSH). S. shih sin : e merr me dhele dikë dikush

LAHUT/Ë-A

LAHUTË E BUTË fr.em.,met.,muz.- këngë lirike. (FGJSSH f. 203). S. shih sin : këngë e butë

E VË NË GRYKË TË  LAHUTËS dikë a diçka dikush  fr.fol.,iron -e tall, e përqesh, e gazton, e qesëndis, e thumbon, e shpotit, e çejnon  dikë a diçka dikush. (FGJSSH f. 937). S. shih sin : bën allatkë me dikë dikush

LAJK

BËHET LAJK për diçka dikush  fr.fol., id.- e meriton, e ka hak diçka (një dënim etj.)  dikush. (VDE-G-I f. 187).

LAJK/Ë-A shm.LAJKA-T

I BËN LAJKA dikujt dikush fr. fol., iron.-1.  e ledhaton, e merr  me të mirë dikë dikush  (për të përfituar diçka a për ta mashtruar), e lajkaton, e lajkatis dikë dikush, i laritet, i lajkatohet, i lëvyret, i lëpihet dikujt dikush, i përshpirtet, i përlëkuret, i lëvaret dikujt dikush. (AXH-XLI f. 176, FGJSSH f. 132, 938). S. shih sin: ia kreh bishtin dikujt dikush; e merr me dhele  dikë dikush.2.bën, shkon, vepron , punon, sillet dikush sipas dëshirave, qejfit, ëndjeve, porosive e kërkesave të dikujt, ia plotëson dëshirat, tekat, kërkesat, porositë a qejfin   dikujt dikush. (FGJSSH f. 1580).S.shih sin: i shkon pas (sipas) avazit dikush dikujt, shkon pas (sipas) avazit të dikujt dikush

I BËN LAJKA E PAJKA  dikujt dikush fr.fol.,iron.- i bën lëvdata të pamerituara dikujt dikush (me qëllim për ta mashtruar a për  të për-fituar diçka prej tij). (HKA-KR f. 160). S. shih  sin:  e merr me dhele dikë dikush

LAJKË E PAJKË fr.em.,iron.-  lëvdatë e pamerituar që i bëhet dikujt për ta mashtruar ose për të përfituar diçka prej tij.  (HKA-KR f. 160).

E MERR ME LAJKA dikë dikush  fr.fol.,iron.-  e merr me të mirë e i lëvyret, i laritet dikujt dikush,e lajkaton dikë dikush. (FGJSSH f. 938). S. shih sin : e merr me dhele dikë dikush

LAJL/E-JA shm.LAJLE-T

E BËN ME LAJLE E ME LULE diçka  dikush  fr.fol., meton.- e lajlon, e zbukuron me vija, me vizatime, me të qëndisura të ndryshme diçka dikush. (FGJSSH f. 938). S. e bën lëmë më lëmë e hënë më hënë  diçka dikush

ME LAJLE E (ME) LULE fr.ndf.,meton. - me zbukurime të ndryshme, me shumë të qëndisu-ra. (FGJSSH f. 938, 1020).

LAJM-I

I ÇON LAJM dikujt dikush fr.fol.,fj.-e lajmëron,e lajmon dikë dikush. (BQ-DSH). S. shih sin : i çon fjalë dikujt dikush

I  DËRGON  LAJM dikujt dikush fr.fol., fj.-e lajmëron,e lajmon dikë dikush. (FGJSSH f. 133). S. shih sin : i çon fjalë dikujt dikush

*DHËNIE E LAJMIT fr.em.,fj.- lajmë-rim, njoftim.- Për  TVSH-në  rëndësi kishte  thjesht dhënia e lajmit se në këtë ceremoni  ishin të pranishëm zyrtarët e lartë të Zyrës së Kosovës në Tiranë. (ABDBAL te : KOM nr. 5, 16. 02. 1998 f. 2).

*MERR LAJMI DHENË (DHEUN) fr.fol.,ftill.-përhapet lajmi me të madhe, përhapet gjithandej, kudo lajmi, merret vesh, mësohet, dëgjohet, nga të gjithë lajmi, e marrin vesh të gjithë  lajmin.- Lajmi, me sa dukej, kishte marrë dhenë. (DHSSH-MY f. 359). Lami për vdekjen e e dikujt saora merr dhenë  dhe dëgjohet  në të katër anët e botës... (MEME-MON f. 227). Ata do ta marrin vesh se ke ardhur. Nesër lajmi do të marrë dhenë. (PARB-V f. 389). Lajmi mori dhenë e i shkoi priftit në vesh. (PARB-V f. 395).Lajmi për këtë vdekje të çuditshme mori dhenë. (XHHA-Z f. 52). Lajmi i mirë mori dhenë. (TESEL-GJP f.190). Ajo u gjet dhe lajmi mori dhenë. (MEKA te: R, 10.V. 1992 f. 7). S. shih sin : merr fjala  dynjanë (dhenë, dheun)

*I VJEN LAJMI dikujt për diçka  fr.fol.,fj.- lajmohet, lajmërohet, njoftohet dikush për diçka.- Po atë ditë  i erdhi lajmi  se burri i qe vrarë në të hyrë të Sheperit. (ZSA-VL-3 f. 52). S. shih sin : bëhet me dije dikush për diçka, i bëhet me dije  dikujt diçka

LAJMËRIM-I

BËN LAJMËRIM(IN)  dikush  fr.fol.,fj.- lajmëron dikush. (FGJSSH f. 134).

LAJMOR-I

I BIE LAJMORIT dikush fr.fol.,iron.-  flet kot më kot dikush. (JNU-FPM f. 137). S. shih sin: flet në arë e në stom  dikush

LAJMOS-I

BËN LAJMOS dikush  fr.fol.,id.- nuk lë gjë pa bërë dikush për t’ ia arritur qëllimit a diçkaje), bën çmos dikush. (JNU-FPM f. 137). S.  shih sin: bie andej (e) bie këndej (këtej)

S’ DI LAJMOS dikush fr.fol.,id.- s’ ka durim dikush. (JNU-FPM f. 137). S. shih sin: e zënë të dhemburat dikë

LAJTHI-A

LAJTHI AHU fr.em.,fj.,bot.-farat e drurit të ahut. (HXH-T f. 116).

LAJTHI E EGËR fr.em.,fj.,bot.- lloj lajthie që rritet më shumë se lajthia  e zakonshme dhe që kokrrën e ka të fortë e me damarë. (HXH-T f. 116).

LAK-U

I BËHET LAK NË FYT (NË GRYKË)   buka etj. dikujt fr.fol.,id.- nuk mund të hajë më (bukë) dikush, nuk i hahet më (buka) dikujt (nga një lajm i hidhur a tragjik, nga neveria, nga sëmundja, nga ngashërimi, nga hidhërimi etj.),  mezi e kapër-din bukën e ushqimin dikush, nuk i hahet (buka a ushqimi) dikujt ngaqë është i mërzitur, i shqetësuar, i ngashëryer a i pikëlluar, i pritet të ngrënët, ngrënia dikujt (nga  një lajm i hidhur, nga neveria, nga sëmundja etj.). (FGJSSH f. 940). S. shih sin: i bëhet bas në fyt (në grykë)  buka dikujt

BËN LAK fr.fol.id.- 1. (muri etj.)  nis të shtrembërohet, të lakohet më një anë (muri, dërrasa, druri etj.), shhtrembërohet, lakohet, kulet, kulnon, priret, mrinjohet, hepohet më një anë  (muri, druri etj.). S. shih sin : bën bark  muri etj.2. (rruga, lumi)  lakohet, shtrembërohet (rruga, lumi), nis të shtrembërohet, të lakohet (rruga, lumi), bën gjarpërime, gjarpëron (rruga, lumi). (FGJSSH f. 134). S. shih sin : bën bërryl (rruga, lumi)

E BËN LAK (fillin, litarin) dikush fr.fol. ,id.-e shtrembëron, e dredhon, e lakon diçka dikush. (FGJSSH f. 940). S. shih sin : e bën bërryl  diçka (fillin, litarin) dikush

*I BËN LAK diçkaje dikush fr .fol., id.- i bishtëron, i leqon, i dredhon,i largohet, i shmanget diçkaje dikush. (FGJSSH f. 940, 965). - Ke thënë haxhi, bëhu burrë e mos i bën lak! (RK te: JR nr.3/ 1978  f. 386). S. shih sin : i bën bisht diçkaje dikush

BIE NË LAK dikush fr.fol.,iron.- mashtrohet, gënjehet (keq, rëndë) dikush, ia hedhin  keq dikujt, bie në një gabim dikush. (FGJSSH f. 940). S. shih sin : bie brenda (me këmbët e tij) dikush

IA BIE LAKUN NË FYT (NË GRYKË) dikujt dikush fr.fol.,id- e vë në gjendje, në pozitë shumë të vështirë dikë dikush, e vë në gjendje, në pozitë pa rrugëdalje dikë dikush, e zë keq, e zë shumë ngushtë  dikë dikush, e shtrëngon keq dikë dikush, e detyron, e shtrëngon, e ngushton  shumë, pa masë  dikë dikush, ia mbledh  keq  dikujt dikush. (BQ-DSH). S. shih sin: e fut në bigë dikë dikush

I DEL LAKUT dikush fr.fol.,meton.- shpëton dikush . (BQ-DSH). S. shih sin: (e) shpëton kryet dikush

I  DREJTË SI LAKU (NË THES) fr.mb.,iron.- dredharak, gënjeshtar e mashtrues. (FGJSSH f. 940). S. shih sin: i drejtë si drapri

ËSHTË ME LAK NË  FYT (NË GRYKË, NË QAFË) dikush  fr.fol.,meton.-   është në gjendje shumë të vështirë dikush, është në shtrëngesë, në shtrëngicë  të madhe dikush. (SUAH-SHPPG f. 87, MIHO-DI f. 175). S. shih sin: është në angështi dikush

ËSHTË LAK E DY FIJE dikush  fr.fol., id.- është shumë i sëmurë dikush, është i sëmurë rëndë dikush, është në gjendje të rëndë shëndetësore dikush. (HAFSHE-DI f. 178). S. shih sin : është me grurë në gojë dikush

E FRYN NË LAK TË KËMBËS dikë dikush fr.fol.,id.- e rrah paq, rëndë dikë dikush, e rrah fort, shumë, pa masë   dikë dikush,  e  shqep, e  zhdëp, e  zbrun,  e  sqaq,  e  shemb, e shkal, e lënur dikë dikush, e dërrmon së rrahuri   dikë dikush. (HXH-2/ 82 f. 168). S. shih sin : e bën adalet dikë dikush

E FUT NË LAK dikë dikush  fr.fol.- 1. iron.- ia punon me të pabesë, me dredhi a me mashtrim dikujt dikush, e mashtron, e gënjen  dikë dikush. (FGJSSH f. 940, 1929, 2062).S. shih sin : ia lë këmbët e arushës (në dorë) dikujt dikush ; ia thyen arrat dikujt dikush. 2. meton.-e zë shumë keq,  shumë ngushtë dikë dikush,e zë në gjendje të vështirë, kritike dikë dikush, e m bërthen mirë dikë dikush sa s’ ka nga të lëvizë. (FGJSSH f. 1929, 2062). S. shih sin: e fut në bigë dikë dikush

HA LAK E LËMSH dikush   fr.fol.,iron.-  ha shpejt e shpejt dikush, ha me shumë nxitim dikush. (FGJSSH f. 940, 979). S. shih sin : ha bukë me grushte barkut dikush

E HEDH LAKUN dikush fr.fol.,id.- e kalon, e kapërcen një vështirësi, një pengesë, një  rrezik,  një fatkeqësi dikush. (FGJSSH f.  940). S. shih sin :  del mb’ anë  dikush

IA HEDH LAKUN NË FYT (NË GRY-KË, NË QAFË) dikujt dikush  fr.fol.,id.-1.  e detyron dikë dikush për të bërë diçka a  për të vepruar si do vetë  a sipas diktatit të tij, e detyron     të bëjë diçka dikë dikush me zor, me dhunë. S. shih sin :  e bën (sa) të hajë bar dikë dikush. 2. e mbërthen mirë dikë dikush sa s’ ka nga të lëvizë, e zë shumë ngushtë dikë dikush, e vë në gjendje shumë të vështirë dikë dikush. (FGJSSH f. 940, 1584, 2154). S. shih sin : e fut në bigë dikë dikush

IA HEQ  LAKUN  dikujt dikush  fr.fol., meton.- e shpëton dikush dikë nga një e keqe, nga një hall, nga një vështirësi, nga një krizë (ekonomike), e ndihmon dikush dikë kur është në  ditë të keqe, në nevojë, në hall, në ngushti, në gjendje të vështirë, kritike, e ndihmon dikush dikë të dalë nga një gjendje e vështirë, kritike. (BQ-DSH). S. shih sin : e nxjerr në anë  dikë dikush

TË HEQ LAKUN E OPINGËS dikush  fr.fol.,iron.- është hajn i madh dikush, është hajn i pashoq, i regjur dikush. (JBALL-KOR f. 196). S. shih sin: s’ lë dry pa çelur dikush

JEP LAK  diçka (muri, druri etj.)  fr.fol., id.-lakohet, shtrembërohet, epet, kulet, kulnon,  përkulet (muri etj.), nis të shtrembërohet, të lako-het, të epet, të përkulet më një anë (muri, dërrasa, druri etj.), shhtrembërohet, lakohet, kulet, kulnon më një anë  (muri etj. ). (FGJSSH f.  940). S.shih sin: bën bark diçka (muri etj.)

I JEP LAK diçkaje dikush fr .fol., id.- i bishtëron, i largohet, i shmanget diçkaje dikush. (FGJSSH f. 940). S. shih sin : i bën bisht diçkaje dikush

E KA LAKUN NË FYT (NË GRYKË, NË QAFË) dikush fr.fol.,meton.- 1.  i kërcëhohet, i kanoset rreziku dikujt, kërcënohet, kanoset (vazhdi-misht) dikush. (SKDO f. 355). S. shih sin : i rri druri mbi kokë dikujt. 2. është në gjendje shumë të vështirë dikush, është shumë ngushtë dikush. (FGJSSH f. 940). S. shih sin :  është në angështi dikush.3. është në rrezik shumë të madh jete dikush. (FGJSSH f. 1008, 2065). S. shih sin: i ka të shtatat në brez dikush

E KALON PA LAK E PA GJAK  diçka  (një punë etj.) dikush fr.fol.,meton.-e bën diçka (një punë etj.) shpejt e mirë, me lehtësi e pa mundim, pa kokëçarje dikush. (MIHO-DI f. 175).

*I  KAPUR KEQ NË LAK fr.mb.-  i zënë shumë ngushtë, që nuk ka nga t’ ia mbajë.-Rri  strukur si një i rrahur frushkullimash,/ si shpend  i rrejtur, kapur keq në lak ! (ASDR-VP f. 154). S. i zënë ngushtë ( pisk)

IA  KËPUT LAKUN  fr.fol.,met. 1. (dikujt dikush) ia mbaron,ia kryen,i ia ndreq disi a në mënyrë fatlume (një punë etj.) dikujt dikush.   S.shih sin : i bën çare, ia bën çaren  dikujt dikush. 2. e ndihmon dikush dikë të dalë nga gjendja e vështirë, kritike, e ngushtë, nga një hall , nga një  e keqe, nga një krizë a nga një vështirësi, e shpëton dikë dikush nga një vështirësi, nga një gjendje e vështirë,  nga një hall i madh a  nga një e keqe. (FGJSSH f. 940, 1542). S. shih sin : e nxjerr në anë  dikë dikush ; e çon nga balta dikë dikush

NUK TA KËPUT LAKUN dikush   fr. fol.,iron.- nuk të ndihmon dikush, nuk të bën mirë dikush. (MAH-FKPG-II f. 67). S. shih sin :  nuk të nxjerr në breg dikush

LAK E FYT fr.ndf.,id.-1. me tërë fuqitë, me të gjitha mjetet e mundshme, duke i shfrytëzuar  të gjitha mundësitë, me shumë sakrifica. S. shih sin : bot e bir (bjerë). 2., me shumë vuajtje, me shumë mundime, me vështirësi e me mundime të mëdha. (BQ-DSH). S. shih sin : bot e bir (bjerë)

LAK E GJAK  fr.df.,id.-1. me përpjekje të mëdha, me të gjitha mundësitë, me të gjitha mjetet e mundshme,  me  të gjitha mundësitë, me shumë sakrifica. S. shih sin : bot e bir (bjerë). 2. me mundim të madh, me vështirësi e me mundime të mëdha. (BQ-DSH). S. shih sin : bot e bir (bjerë)

LAK I KËMBËS fr.em.,id.-anë e brenshme e gjurit të bagëtisë. (HXH-2/ 82 f. 168).

*LAK MË LAK  fr.ndf.- Por, qe, tash ne u kapëm në cak: / gjatë Parnasit mjaft më ke rrekur/ mriz e në mriz e lak më lak: / këngës këtu  spiku tash do hequr. (GJF-LM f. 508).

LAK I QAFËS fr.em., id.-tërkuzë që mbanin gratë për ngarkesë. (FGJSSH f. 940, 1584).

E LIDH LAK diçka  (perin  etj.) dikush  fr.fol.,ftill.- e lidh (perin etj.) në mënyrë që të mos zgjidhet a të zgjidhet me vështirësi. (FGJSSH f. 940). S.  shih sin: (e) lidh dhë diçka (perin etj.) dikush

LUAN LAK dikush (një fëmijë)  fr.fol., ftill.,etnogr.-luan me të tjerë dikush duke u ndarë në dy  grupe. Njëri grup i lojtarëve vrapon e  përpiqet për  të  prekur me dorë lojtarët (kundërshtarët) e grupit tjetër (të cilët vrapojnë duke bërë dredha) derisa t’ i prekin të gjithë. Këta lojtarë quhen të humbur.(FGJSSH f. 940).S. shih sin : luan çetash  dikush

E MBAN PËR LAKU dikë dikush fr.fol., meton.-e  detyron dikush dikë të veprojë, të sillet, të punojë a t’ i shërbejë si do vetë,e detyron, e shtrëngon dikush dikë që të veprojë sipas dëshirës a kërkesës së vet. (SUAH-SHPPG f. 88). S. shih sin : e bën (sa) të hajë bar dikë dikush

MBETET NË LAK dikush  fr.fol.,id.- mbetet në gjendje shumë të vështirë, të keqe, të ngushtë, kritike dikush, mbetet pa  asnjë ndihmë e përkrahje dikush, mbetet pa rrugëdalje dikush ,mbetet në ngushticë të madhe dikush, s’ ka nga t’ ia mbajë dikush. (FGJSSH f.  940).  S. shih sin : mbetet  në pikë të adaletit dikush

IU MBLODH LAKU dikujt fr.fol.- 1.  iron.-po i afrohet fundi dikujt, po i vjen vdekja dikujt, i erdhi fundi dikujt, është afër  mbarimit të jetës dikush, po i mbaron koha e jetës dikujt. S. shih sin : e hëngri barin  dikush. 2. id.- e ka punën  shumë ngushtë dikush, i ka punët shumë ngushtë dikush, është në shtrëngesë, ngushti të madhe dikush, është  në  gjendje të ngushtë,  të  shtrën-guar, të  vështirë  dikush, e ka ngushtë dikush, nuk i ka punët mirë dikush, e ka punën keq dikush, gjendet shtrënguar dikush. (FGJSSH f. 1091). S. shih sin : është në angështi dikush

ME LAK NË FYT fr.ndf,met.- 1. me vuajtje të madhe. (MAH-FKPG-I f. 70). S.  shih sin :  bot e bir. .2. me shtrëngesë të madhe, me detyrim të madh. (BQ-DSH). S. shih sin :  me  armë në fyt (në grykë)

ME LAK E ME GJAK fr.ndf., id.-me shumë mundime, me vuajtje të mëdha. (FGJSSH f. 940)

ME LAK NË QAFË fr.mb.,id.-1.  shtazë-në (për grua). S. shih sin :  me bark. 2. shumë ngushtë, në gjendje shumë të vështirë, kritike, pa rrugëdalje, në shtrëngicë të madhe, në vështirësi shumë të madhe.  (FGJSSH f. 940, 1584). S. shih sin: në pikë të akullit

MERR  LAK diçka (muri, druri etj.)  fr. fol.,id.-lakohet, shtrembërohet, epet, hepohet, vajiset, kulet, kulnon,  përkulet (muri etj.), nis të shtrembërohet, të lako-het, të epet, të përkulet më një anë (muri, dërrasa, druri etj.), shhtrembërohet, lakohet, kulet, kulnon më një anë  (muri etj. ). (FGJSSH f.  940).  S.shih sin: bën bark diçka (muri etj.)

I NGRE LAK  dikujt dikush  fr.fol.,met.- ia bën, ia përgatit të keqen, të zezën, të ligën, fatkeqësinë dikujt dikush. (FGJSSH f. 940). S. shih sin : i (ia) bën bolbën dikujt dikush

I (IA) PRET LAKUN dikujt dikush  fr.fol., meton.- e ndihmon dikë dikush të dalë nga gjendja e vështirë, kritike, e ngushtë, nga një hall , nga një  e keqe, nga një krizë a nga një vështirësi, e shpëton dikë dikush nga një vështirësi, nga një gjendje e vështirë, nga një hall  a nga një e keqe. (ESBRA-LU f. 153, FGJSSH f. 940, 1542, NMUS-SHPK f. 184). S. shih sin : e nxjerr në anë  dikë dikush ; e çon nga balta dikë dikush

I PUNON LAKU dikujt  fr.fol..,meton.- i mund të punojë ende dikush,  është ende në gjendje të punojë dikush (edhe pse është i moshuar).  (BQ-DSH).  S. shih  sin :  i dëgjon gjuri dikujt

RRON ME LAK NË  FYT dikush  fr.fol., ftill.- rron me vuajtje, me mundime  e  me vështirëse dikush., vuan shumë në jetë dikush,  jeton për gazepi dikush, e kalon jetën me hidhërime, mundime, vuajtje e telashe dikush, rron, jeton si mos më keq dikush, jeton në mjerim e në varfëri të madhe dikush .(MAH-FKPG-I f. 69).  S. shih sin : nuk bën behrida dikush

SA T’ I PUNOJË LAKU fr.fol.,baraz.-   sa të jetë i aftë për punë, sa të jetë shëndosh e mirë, sa mund të punojë  (BQ-DSH).  S. shih sin : sa t’ i punojë dora

I SHKON LAK diçka (puna etj.)  dikujt fr.fol.,ftill.,iron.-nuk i shkon, nuk i vete mbarë diçka (puna etj.) dikujt, i shkon, i vete  diçka (puna  etj.) keq, mbrapsht, jo ashtu si duhet, jo mbarë dikujt. (FGJSSH f. 940, 1861). S. shih sin : i shkon bic  diçka (puna etj.) dikujt

IA SHKURTON  LAKUN dikujt dikush fr.fol.,iron.--nuk e lejon dikë dikush të veprojë më gjatë. (BQ-DSH). S. shih sin : ia shkurton bishtin dikujt dikush

IU SHKURTUA LAKU dikujt fr.fol., iron.- 1. iron.- po i afrohet fundi dikujt, po i vjen vdekja dikujt, i erdhi fundi dikujt, është afër  mbarimit të jetës dikush, po i mbaron koha e jetës dikujt. S. shih sin : e hëngri barin  dikush. 2. id.- e ka punën  shumë ngushtë dikush, i ka punët shumë ngushtë dikush, është në shtrëngesë, ngushti të madhe dikush, është  në  gjendje të ngushtë,  të  shtrënguar, të  vështirë  dikush, e ka ngushtë dikush, nuk i ka punët mirë dikush, e ka punën keq dikush, gjendet shtrënguar dikush. (FGJSSH f. 1091). S. shih sin : është në angështi dikush

E SHTIE NË LAK  dikë dikush  fr.fol.1.  meton.-e zë shumë keq,  shumë ngushtë dikë dikush,e zë në gjendje të vështirë, kritike dikë dikush, e shtrëngon, e detyron, e ngushton shumë , pa masë dikë dikush.- Lule me bilbilin ç’ kini ?/ në hall të tij pse s’ e lini ?/ në grackë e në lak  e shtini. NZFR f.  161). S. shih sin : e fut në bigë dikë dikush. 2. iron.- ia punon me të pabesë, me dredhi a me mashtrim dikujt dikush, e mashtron, e gënjen  dikë dikush. (FGJSSH f. 940, 2062). S. shih sin : ia lë këmbët e arushës (në dorë) dikujt dikush ; ia thyen arrat dikujt dikush

IA SHTRËNGON LAKUN (NË FYT)  dikujt dikush  fr.fol.,meton.-1. e detyron dikë dikush  të bëjë, të veprojë  si do a si thotë  ai vetë. S. shih  sin :e bën (sa) të hajë bar dikë dikush. 2. e detyron dikë dikush  të sillet a të veprojë në një mënyrë të caktuar, ia mbledh mirë dikujt dikush. (FGJSSH f. 940, 1938). S.shih sin: ia shtrëngon burgjitë dikujt dikush

I (IA) VË VETES LAKUN dikush fr.fol.,meton.- merret me punë, me gjëra të rrezikshme  dikush, e rrezikon jetën, veten dikush, i shtrohet rrezikut dikush. (SKDO f. 435). S. shih sin : luan me barut dikush

I (IA) VË LAKUN NË FYT (NË GRYKË, NË QAFË) dikujt dikush fr.fol.,id.-1. e lë shumë keq, shumë ngushtë dikush dikë, e lë pa asnjë mjet jetese  dikë dikush,  e lë pa kurrfarë ndihme a përkrahjeje dikush dikë, e lë në kushte shumë të vështira dikush dikë, nuk e ndihmon fare  dikush dikë të dalë nga gjendja e vështirë, e keqe, kritike, nuk e ndihmon fare dikë dikush kur është keq, kur është ngushtë. S. shih sin : e lë në pikë të adaletit dikë dikush. 2.e zë në gjendje të vështirë, kritike dikë dikush,e shtrëngon, e detyron, e ngushton shumë , pa masë dikë dikush, e shtrëngon , e ngushton, e detyron  shumë keq  dikë dikush, ia bie punët  shumë keq, shumë ngushtë dikujt  dikush, ia mbledh  shumë keq  dikujt dikush. (FGJSSH f. 940).S. shih sin: e fut në bigë dikë dikush.3. e detyron, e shtrëngon dikë dikush të veprojë, të bëjë,  të sillet a të punojë si do vetë,  e detyron  dikë dikush të bëjë atë që e dëshiron a e kërkon, e detyron  dikë dikush të bëjë diçka me zor, me dhunë (pa dëshirën e vet) . (FGJSSH f. 390, 940, 1584, 2154). S. shih sin: e bën (sa) të hajë bar dikë dikush

I VJEN LAK dikujt  fr.fol.,id.- neveritet, gërditet dikush, i vjen për të vjellë dikujt, i përzihet dikujt. (FGJSSH f. 940, 2165). S. shih sin : i vjen anicirë  dikujt

E ZGJIDH LAKUN dikush  fr.fol.,met.- e kalon, e kapërcen një vështirësi, një pengesë, një  rrezik,  një fatkeqësi dikush, e kalon, e kapërcen gjendjen e vështirë, kritike dikush, e  kryen një punë të vështirë dikush, zgjidh një problem a çështje të vështirë dikush. (FGJSSH f. 940).S. shih sin : del mb’ anë dikush

LAKADREDHAS

SHKON LAKADREDHAS dikush fr.fol., meton.-   ecën a vrapon duke lakuar, shtrembëruar, anuar  trupin herë djathtas e herë majtas, herë andej e herë këndej dikush, shkon herë në një anë e herë në anën tjetër dikush, gjarpëron, leqon, lakadridhet dikush. (FGJSSH f. 940). S. shih sin :  bën dredha dikush

LAK/ËR-RA shm.LAKRA-T

*BËHEN LAKRA në mes vete fr.fol.,met.- copëtohen, vriten shumë keq në mes vete, vriten e priten në mes vete, masakrohen në mes vete, kërmoshiten në mes vete.- Po edhe ata, ama qëndruan si derrat derisa u grinë e u bënë lakra. (XHMA-TL f. 7). S.shih sin : bëhen ashaf  në mes vete

BËHET LAKËR dikush  fr.fol.,id.-  këputet e zdërlaqet nga lodhja, nga vapa e madhe ose nga një sëmundje dikush. (FGJSSH f. 941).

BËHET SI LAKËR E BUJTUR dikush  fr.fol.,iron.-1..nuk ka më lezet dikush. bëhet i mërzitur, i bezdisur dikush. S. shih sin : bëhet bajat dikush.2.  i bie rëndësia, autoriteti dikujt, nuk ia var më njeri dikujt, bëhet i pavlerë, i parëndë-sishëm dikush. (FGJSSH f. 941). S. shih sin : bëhet brashnjë dikush ; i laget (iu ka lagur) baruti dikujt

BËHET SI LAKËR E MËRDHIRË dikush  fr.fol.,id.-lëmeket, meket, flashket dikush, i priten fuqitë nga lodhja dikujt sa mezi mbahet në këmbë, dobësohet,ligështohet, i humb fuqitë dikush, lodhet e këputet, kapitet dikush, bëhet i mefshtë, i dobët, i pafuqi dikush, i shterojnë forcat dikujt, i mbarojnë fuqitë dikujt. (ASU-VGJKMGJ f. 185). S. shih sin : bëhet si hudhër e shurdhuar dikush

E BËN LAKËR dikush fr.fol.,id.- 1. (diçka)e copëton,e ndan, e çan në copë të vogla  diçka dikush,e grin krejt diçka dikush,e lakanis, e fërtelis diçka dikush. (FGJSSH f. 133, 1649). S. shih sin : e bën byk (copë-copë) diçka dikush. 2. (dikë) e rrah fort, shumë, paq dikë dikush,e zhdëp, e lakanis ,e fërtelis dikë dikush. (FGJSSH f. 941). S. shih sin : e bën adalet  dikë dikush

I BIE (I KA RËNË)  SHIU NË LAKRA dikujt  fr. fol., meton.- i shkon puna shumë mirë, shumë mbarë dikujt. (FGJSSH f. 941, 1840). S. shih sin : i lulon bahçja (edhe) në dimër dikujt

I DALIN LAKRAT LAKRORIT  fr.fol.,iron.- fr.fol.,iron.- zbulohet dikush a  diçka, zbulohet fytyra e vërtetë e dikujt a e diçkaje, demaskohet dikush a diçka. (FGJSSH f.  941, 2218). S. shih sin:  i del bakri dikujt ; i del bishti diçkaje

I DALIN LAKRAT NË SHESH dikujt fr.fol.,iron.- i del, i zbulohet fytyra, natyra e vërtetë (e fshehur) dikujt, del me fytyrën e vërtetë dikush, e zbulon plotësisht veten se kush është dikush. (FGJSSH f. 85). S. shih sin : i del bakri dikujt

I DALIN  LAKRAT SHESHIT dikujt  fr.folë.,iron.-i zbulohen  të këqijat ose fajet  dikujt . (NMUS-SHPK f. 175). S. shih sin: i del bakri dikujt

ËSHTË I SHTRENJTË NË  LAKRA, I LIRË NË MISH dikush fr.proverb.,iron.-nuk kursen aty ku duhet dikush, është kursimtar  në gjëra pa vlerë e dorëlirë në gjëra me vlerë dikush, kursen në gjëra pa vlerë e nuk kursen në gjëra me  vlerë dikush. (BQ-DSH). S. shih sin : është i lirë në djathë,  i shtrenjtë  në hirrë dikush

GRI LAKRA ! fr.fol.,iron.-llomotit sa të  duash se nuk të dëgjon njeri. (JTH-FFGJSH f. 187). S. shih sin :bjeri daulles !

GRIN  LAKËR (LAKRA) dikush  fr. fol.,iron.- flet, llap kot më kot, pa lidhje  dikush. (FGJSSH f. 574, 941, 1731). S. shih sin: flet në arë e në stom dikush

E GJEN NDËR LAKRA dikë dikush  fr. fol.,iron.- e zë botërisht, hapur dikë dikush duke bërë një punë të keqe, të pahijshme. (FGJSSH f. 941, 2232). S. shih sin: e kap në flagrancë dikë dikush

I HA LAKRAT dikush  fr.fol.,iron.-  vdes dikush . (NMUS-SHPK f. 175). S. shih sin : e kthen barkun nga dielli dikush

HYN NËPËR LAKRA dikush fr.fol., iron.- u hyn punëve  dikush që nuk është i zoti t’ i kryejë, përzihet, ngatërrohet dikush  në një punë të keqe, të ndërlikuar a të vështirë dikush, ndërmerr një punë  a diçka të vështirë dikush. (HB-FPD f. 50, FGJSSH f. 941). S.shih sin: futet në baltë dikush

JANË LAKRA NË KOPSHT në mes ve-te  fr.fol.,iron.- nuk janë asgjë për nga farefisnia në mes vete, janë fare të largët njëri me tjetrin, s’ kanë të bëjnë fare njëri me tjetrin (për nga gjaku). (FGJSSH f. 868, 941). S. shih sin : janë çorba e çorbës së lepurit në mes vete

KA LAKRA NË KOKË dikush  fr.fol, iron.-është shumë i pakuptueshëm, i pabindur, kokëfortë, kryeneç dikush, nuk është i bindur e i shtruar dikush,  nuk i mbushet mendja fare dikujt për diçka. (JBALL-KOR f. 195, FGJSSH  f. 841, 941). S. shih sin : nuk ha arsye dikush

E KA LAKRA NË KOPSHT dikë dikush   fr.fol.,iron.-nuk e ka asgjë, kurrgjë dikë dikush (për nga afria, farefisnia, për nga lidhja, përkatësia farerfisnore), nuk e ka dikë dikush as farë, as fis dikush. ( FGJSSH f. 868, 941, 1544).  S. shih sin : e ka bisht pas gardhi dikë dikush

E KAP NDËR LAKRA dikë dikush fr. fol.,iron.- e zë botërisht, hapur dikë dikush duke bërë një punë të keqe, të pahijshme. (FGJSSH f. 941, 2232). S. shih sin: e kap në flagrancë dikë dikush

KËRKON LAKRA BJESHKE NË ARBAIN dikush fr.fol., iron.- kërkon diçka të pabazë, të pamundur, të pasendërtuar dikush, kërkon gjëra të pamundura dikush, e kërkon të pamundurën dikush . (BQ-DSH). S.shih sin : lyp borë në lëmë dikush

KUSH HA LAKRËN, HA EDHE KO-ÇANIN  fr.proverb.,aleg.- çdo veprim i ka edhe pasojat prapa (pas vetes), ka prapa, pas pasojë, rrjedhojë të keqe, të pakëndshme diçka. (IBME-OP f. 154). S. shih sin: beli ka (edhe) bisht

LAKËR E BARDHË fr.em.,,fj.,bot.- kryelakër. (FGJSSH f. 895). S. lakër kungullore

LAKËR DETI  fr.em.,bot.- lloj alge  e ujërave  të kripura  që bëhet e rrumbullakët  si kokë lakre. (FGJSSH f. 941).

LAKËR KRENÇE fr.em.,fj.- lakër që i mbledh  gjethet.  dendur, ngjeshur në trajtë të rrumbullakët, në trajtë koke. (ALCEN-UL-I f. 39). Ant. lakër xhurufkë

LAKËR KUNGULLORE fr.em.,fj.,bot.-  kryelakër.  (FGJSSH f. 895). S. shih sin: lakër e bardhë

LAKËR PATE fr.em.,bot.-bimë bari-shtore  e egër, me gjethe si të dejëzës, por më të vogla,me lule të verdha e me fara të grumbulluara në vile, që rritet në toka me lagështi  dhe e hanë shumë patat e rosat. (FGJSSH f. 941).

LAKËR QENI  fr.em.,bot.- bimë bari-shtore  e egër, që rritet në kullosa  e në vende me shkurre  dhe që ka lëng  të hidhur  e mund të helmojë kafshët që  e hanë. (FGJSSH f. 941).

LAKËR E VERDHË fr.em.,bot.- bimë barishtore  e egër, me lule të verdha  e të rrumbullakëta, me gjethe të vogla e me push  në anën e poshtme, që rritet  në vende pa ujë ose pa lagështirë të tepërt. (FGJSSH f. 941).

LAKRA NË VRESHTË E FULTERJA (TIGANI) NË ZJARR fr.proverb.,iron.- veprim, punë para kohe, veprim, punë pa rend, pa plan, pa sistem, veprim i parakohshëm, punë e parako-hshme. (BETA-SITA-TIR f. 232). S. shih sin: dasma në fshat, daullja në qytet

LAKËR XHURUFKË fr.em.,fj.-  lakër e mbetur gjethake,  lakër që nuk i mbledh gjethet dendur, ngjeshur. (BQ-DSH).  Ant.  lakër krençe

LAKËR ZOGU fr.em.,bot.-bimë bari-shtore njëvjeçare, me gjethe të holla, me lule të grumbulluara dhe me fara  të mbledhura  si xhufkë, të cilat i hanë shumë  zogjtë dhe që rritet në lëndina e fusha. (FGJSSH f. 941).

I MBIJNË LAKRAT NË BARK dikujt fr.fol.,iron.-mërzitet shumë, pa masë duke ngrënë lakra çdo ditë dikush. (NMUS-SHPK f. 176).

*NDAHEN LAKRAT fr.fol.,id.-  ndahet, prishen përfundimisht marrëdhëniet.- Po me që nuk e pranoi Razimin  si përherë në shtëpi, mendonte se kishte ardhur koha  të ndaheshin lakrat. (ZSA-VL-3 f. 333).

*I NDAN LAKRAT me dikë dikush fr.fol.,id.- 1. shkëputet, ndahet përfundimisht me dikë dikush, i shkëput, i ndan  përfundimisht marrë-hëniet  me dikë dikush. (FGJSSH f. 672, 1038). - Do t’ i ndajmë lakrat një  herë e mirë dhe pastaj do t’ i kemi duart e lira: së shpejti do t’ ia filloj ndërtimit. (NPR-M f. 25).. S. shih sin :  i ndan dhentë e dhitë me dikë dikush. 2. i shkoqit, i sqaron mirë punët me dikë dikush, e përcakton qartë  qëndrimin e vet ndaj dikujt dikush. (FGJSSH f. 1201, 1609). S. shih sin: i ndan hesapet me dikë dikush

IA NXJERR LAKRAT dikujt dikush. fol.,iron.-   ia zbulon  të gjitha të metat, të këqijat, të fshehtat, dredhitë, qëllimet e fshehta, veset, gabimet etj. dikujt dikush.  (FGJSSH f.  1411). S. shih sin : nuk i lë baltë në (nën) thua  dikujt dikush

IA NXJERR LAKRAT  NË SHESH  dikujt dikush.fol.,iron.- ia nxjerr të gjitha të palarat në shesh dikujt dikush, ia zbulon  të gjitha të metat, të këqijat, të fshehtat, dredhitë, qëllimet e fshehta, veset, gabimet etj. dikujt dikush.  (FGJSSH f. 941, 1279, 1615, 1830). S. shih sin : nuk i lë baltë në (nën) thua  dikujt dikush

IA QET LAKRAT  NË SHESH  dikujt dikush.fol.,iron.- ia nxjerr të gjitha të palarat në shesh dikujt dikush, ia zbulon  të gjitha të metat, të këqijat, të fshehtat, dredhitë, qëllimet e fshehta, veset, gabimet etj. dikujt dikush.  (FGJSSH f. 941, 1279, 1615, 1830). S. shih sin : nuk i lë baltë në (nën) thua  dikujt dikush

I QËRON  LAKRAT me dikë dikush fr. fol., id.- 1. shkëputet, ndahet përfundimisht me dikë dikush, i shkëput, i ndan  përfundimisht marrë-hëniet  me dikë dikush. (FGJSSH f. 672, 1038). S. shih sin :  i ndan dhentë e dhitë me dikë dikush. 2. i shkoqit, i sqaron mirë punët me dikë dikush, e përcakton qartë  qëndrimin e vet ndaj dikujt dikush. (FGJSSH f. 1201,1609). S. shih sin: i ndan hesapet me dikë dikush

RRON ME NJË SHOSHË LAKRA dikush fr.fol.,ftill.-jeton, rron  në varfëri të madhe dikush, mezi e mban frymën  dikush, rron në kushte të vështira ekonomike dikush, rron me mundime e vështirësi dikush,  rron me vuajtje e skamje dikush. (NMUS-SHPK f. 90, FGJSSH f. 941, 1710, 1887).S. shih sin: rron për bukë goje (për bukën e gojës) dikush

I SHTRENJTË NË LAKRA, I LIRË NË MISH fr.proverb.,iron.- kursimtar në gjëra pa vlerë e dorëlirë në gjëra me vlerë. (EQSHI f. 131). S. shih sin : i shtrenjtë në hime, i lirë në miell

I ZBULOHEN LAKRAT LAKRORIT  fr.fol.,iron.- fr.fol.,id.- zbulohet diçka, nuk është, nuk mbetet më e fshehtë diçka, e marrin vesh të gjithë diçka. (FGJSSH f.  941). S. shih sin: i del bishti diçkaje

I  ZBULOHEN LAKRAT LAKRORIT  fr.fol.,iron.- fr.fol.,iron.- zbulohet dikush a  diçka, zbulohet fytyra e vërtetë e dikujt a e diçkaje, e marrin vesh të gjithë dikë a diçka, demaskohet dikush a diçka. (FGJSSH f.  941, 2218). S. shih sin:  i del bakri dikujt ; i del bishti diçkaje

E ZË NDËR LAKRA dikë dikush  fr. fol.,iron.- e zë botërisht, hapur dikë dikush duke bërë një punë të keqe, të pahijshme. (FGJSSH f. 941, 2232). S. shih sin: e kap në flagrancë dikë dikush

LAKMI-A

I  HYN LAKMIA dikujt  fr.fol.,fj.- lakmon dikush. (FGJSSH f. 704). S. ka lakmi  dikush

KA  LAKMI  dikush  fr.fol.,fj.- lakmon dikush. (FGJSSH f. 942). S. shih sin: i hyn lakmia dikujt

E KA LAKMI dikë dikush fr.fol.,fj.- e urren a nuk e do dikë dikush a ia do të keqen  dikujt dikush  për shkak se ka fat a sukses në punë a në jetë më shumë se ai, e reson, e mërin, e zilis, e zileps dikë dikush . (FGJSSH f. 942). S. shih sin: e ka inat dikë dikush

*IA KA LAKMI dikujt për diçka  dikush fr.fol.,fj.-  e lakmon, e adhuron dikë dikush për diçka.- Ia kisha lakmi Sakut  për vetminë. (p.a. te: KD, 5 korik 2003 f. 30). Bunit i kishte qëlluar të endet në varrezat e katundit dhe të ofshajë deri në loçkë të shpirtit:"Oh, o njerëz që jeni ndarë prej kësaj bote, sa lakmi po jua kam për qetësinë, paqen dhe prehjen tuaj të përjetshme! (T.H-B f. 13). Ia kam lakmi pëllumbit tim të bardhë,/ kur fluturon në ajri.(ZE-B f. 8).-La emër të mirë prapa.Ishte lahutapunues dhe mjeshtër i drurit për t' ia pasur lakmi. (ZYNE-PLR  f.155).

*ME LAKMI fr.ndf.-me dëshirë të madhe.-Stërvështroheshin me lakmi nga të pranishmit. (BLKRA te: KD, 31 maj 2003 f. 31).

E MERR LAKMI  dikë a diçka  dikush  fr.fol.,fj.- e reson, e mërin, e zilis, e zileps dikë a diçka dikush. (FGJSSH f. 942). S. shih sin: e ka inat dikë  a diçka dikush

*PËR TA PASUR LAKMI fr.mb .,meton.-shumë i mirë-La emër të mirë prapa .Ishte lahutapunues dhe mjeshtër i drurit për ta pasur lakmi. (ZYNE-PLR  f.155).

LAKROR-I  shm. LAKRORË-T

BËHEN PËR LAKROR fr.fol.,id.- i merr malli shumë nga që nuk janë parë prej kohësh. (NMUS-SHPK f. 176).

BËHET LAKROR ME KUNGULL dikush  fr.fol.,id.-1.  lodhet shumë, pa masë dikush.  S. shih sin: bëhet byk dikush.2. goditet rëndë dikush, nuk luan dot nga vendi dikush. (IBME-OP f. 154). S. shih sin: mbetet  brunç dikush

E BËN LAKROR  dikush  fr.fol.,id.-1. (dikë) e rrah fort, pa masë  dikë dikush. (FGJSSH f. 943). S. shih sin: e bën adalet dikë dikush.2.  diçka (një punë etj.) e pështjellon, e ngatërron shumë diçka (punën etj.) dikush.  (FGJSSH f. 943). S. shih sin: e bën bërllok diçka (një punë etj.) dikush

ËSHTË SI LAKRORI I PJEKUR NË DIELL (buka etj.) fr.fol.,krah.-nuk është pjekur mirë, është e papjekur (buka etj.) . (NMUS-SHPK f. 176). S.shih sin: është brumë (buka etj.)

E LË LAKROR diçka (punën etj.) dikush  fr.fol.,iron.-  e lë të pasqaruar a të errët, të turbullt  diçka (punën etj.) dikush.  (FGJSSH f. 943).

E LË LAKROR-LAKROR (arën) dikush  fr.fol.,ftill.-e lë  vende-vende a pjesë-pjesë (pa e lëruar a pa e punuar (arën) dikush. (HËPA-K f. 210).

E NIS LAKRORIN NGA MESI dikush   fr.fol.,iron.-e nis, e fillon së prapthi, mbrapshtë,  prapë diçka ( një punë etj)  dikush, ia nis, ia fillon diçkaje (një pune etj.) së prapthi, prapë dikush. (NMUS-SHPK f. 176). S. shih sin : e nis byrekun nga mesi dikush

MJERË LAKRORI I SHTËPISË  QË PRET TËLYENIN E KOJSHISË fr.proverb.- mjerë ai që pret ndihmë prej dikujt . (PAVHA-HAJSHE –ËSH f. 178).

RRI  SI LAKRORI MBI DËBORË dikush fr.fol.,ftill.,krah.- rri i mënjanuar dikush, nuk shkon mirë me të tjerë dikush, nuk ka marrë-dhënie me të tjerë dikush, rri i ftohtë dhe i heshtur dikush. (NMUS-SHPK-I f. 172, NMUS-SHPK f. 176).  S. shih sin: veçohet nga bota dikush

LAKURIQ

*DEL LAKURIQ diçka fr.fol.,met.- zbulohet, kuptohet , merret vesh botërisht, nga të gjithë diçka.- Në këtë libër nomenklatura e lartë, qoftë politike, qoftë kulturore del lakuriq. (IK te : ERE, 17 shtator 2005 f. 9). S. shih sin : i del bishti diçkaje

E LË LAKURIQ dikë dikush  fr.fol., iron.- e lë pa asgjë dikë dikush, e lë pa gjë fare  dikë dikush, ia merr, ia rrëmben, ia vjedh të gjitha dikujt dikush, e varfëron shumë, tej mase dikë dikush, nuk i lë asgjë nga pasuria dikujt dikush, e lë pa mjetin më të domosdoshëm, më të nevojshëm dikë dikush. (FGJSSH f.139, 943). S. shih sin : e lë biçak dikë dikush

MBETET LAKURIQ dikush  fr. fol., meton.- mbetet fare  pa gjë,  mbetet  pa asgjë (nga pasuria) dikush, e humb  gjithë  pasurinë dikush . (UÇ-3/71 f. 195, FGJSSH f. 943, 1080). S. shih sin: mbetet fyell dikush

*E NXJERR LAKURIQ diçka dikush fr.fol.,meton.- e zbulon   diçka dikush, e demaskon   diçka dikush, e nxjerr në sheh diçka që mbahet e fshehur dikush, e zbulon, e shpall botërisht diçka dikush, e ndriçon diçka  dikush, e bën, të njohur, të ditur botërisht diçka dikush, e tregon hapur, sheshit diçka dikush.- Drita  e diellit...i heq bojën çdo gjëje dhe e nxjerr lakuriq në dritën e së vërtetës. (JX-LV f. 186). S. shih sin : e nxjerr faqe botës diçka dikush

LAKURIQ-I

*LAKURIQ I NATËS fr.em.,id.,zool.- Po trembja lakuriqët e natës /Brenda kafkës. (HAMAT te: KD, 31 maj 2003 f. 31).

LAKURIQ  TRIPENDËSH  fr.em., id.,L. Micromesistius poatassou.- peshk gjysmë pelagjik, që jeton në thellësi  150-300m. Arrin gjatësinë deri në  50 cm dhe peshon  100-150 g. I  zakonshëm është  i gjatë 15-30 cm, është me peshë  50-60 gr. Trupi i tij është i zgjatur e pa mustaqe.Ngjyrën e ka të hirtë në blu, ndërsa në pjesën barkore të çelët. (NRA-P f. 181). S. merluc tripendësh

 

IA THOTË   LAKURIQ  diçka dikujt dikush fr.fol.,ftill.-ia thotë aty për aty, haptas, botërisht e qartë diçka dikujt dikush, ia thotë  hapur e pa frikë, pa druajtje dikujt diçka dikush, ia thotë hapur, prerë, shkoqur dikujt diçka. (BQ-DSH). S. shih sin: nuk ia lë për ahret dikujt diçka dikush

LALE

I SHKON  PËR  LALE dikujt dikush  fr.fol., iron.- 1. (dikujt dikush) vepron, punon, sillet dikush sipas dëshirave, qejfit, ëndjeve, porosive të dikujt ose siç ka qejf dikush, siç i pëlqen dikujt, ia plotëson dëshirat a kërkesat dikush dikujt, bën siç thotë dikush tjetër dikush. (BQ-DSH). S. shih sin: i shkon pas (sipas) avazit dikush dikujt, shkon pas (sipas) avazit të dikujt dikush.2. (dikujt diçka) .- i pëlqen dikujt diçka, i bën, i vjen mirë dikujt diçka, e kënaq dikë diçka, ia kënda dikujt diçka, i ëndet dikujt diçka. (BQ-DSH). S. shih sin: i vjen elver dikujt diçka

I VJEN PËR LALE dikujt diçka fr.fol., id.- i pëlqen, i përshtatet dikujt diçka, i bën, i vjen mirë dikujt diçka, e kënaq dikë diçka, ia kënda dikujt diçka, i ëndet dikujt diçka. (BQ-DSH). S. shih sin: i vjen elver dikujt diçka

LAL/Ë-A

BËHEN LALË E TATË në mes vete  fr.fol.,id.-, bëhen të pandashëm, intimë në mes vete, bëhen  të një mendjeje, botëkuptimi, kanë pikë-pamje e interesa të përbashkëta,  kanë marrëdhënie të ngushta në mes vete, bëhen shumë të afërt e veprojnë së bashku,  bashkëpunojnë ngushtë njëri me tjetrin . (QEHA- ELB f. 68). S. shih sin : bien në një brazdë, bien në brazdë në mes vete

LALUJË

ËSHTË  LALUJË dikush  fr.fol.,iron.- është levarash,  lojc, lojcak,  i luhatshëm, i lëkund-shëm, i pavendosur, i paqëndrueshëm dikush,   ndryshon shumë shpesh mendim, qëndrim  dikush, nuk e mban fare fjalën (e dhënë a  të thënë ) dikush. (SOZO-KU f. 90). S. shih sin : është prej bublit  dikush

LAMTUMIR/Ë-A

I (IA) JAPIN LAMTUMIRËN E FUNDIT dikujt fr.fol.,meton.-  e përcjellin me nderime për në varr dikë  (një njeri të shquar). (FGJSSH f. 737). S. shih sin: e përcjellin në banesën e fundit dikë

I (IA)  JEP LAMTUMIRËN dikujt dikush  fr.fol.,fj.- përshëndetet me dikë dikush (kur niset për udhë), lamtumiret me dikë dikush. (FGJSSH f. 973).  S. shih sin: i (ia) lë lamtumirën  dikujt dikush

I (IA) LË LAMTUMIRËN dikush dikujt  fr. fol.-1. përshëndetet me dikë dikush (kur niset për udhë),lamtumiret me dikëdikush (FGJSSH f. 944, RAHY-FASH f.9). S. i (ia) jep lamtumirën dikujt dikush; i (ia) lë shëndetin dikujt dikush. 2. ndahet   përgjithmonë  prej dikujt dikush . (FGJSSH f. 973). S.   shih sin: i ndan dhentë e dhitë me dikë dikush

I (IA) LË  LAMTUMIRËN  KËSAJ BOTE  dikush fr.fol.,iron.- vdes dikush. (BQ-DSH). S. shih sin: e kthen barkun nga dielli dikush

MERR LAMTUMIRË PREJ  KËSAJ BOTE  dikush fr.fol.,iron.- vdes dikush. (BQ-DSH). S. shih sin: e kthen barkun nga dielli dikush

LAN

KËTEJ TË LAN, ANDEJ TË LYEN dikush  fr.fol.,iron.- është dyfytyrësh, hipokrit dikush, është me dy fytyra e shtiracak dikush. (NMUS-SHPK f. 156).

E LAN DHE E LËPIN dikë dikush  fr. fol.,iron.-  i bën shumë lajka dikujt dikush, i sillet me përulje dikujt dikush, e merr me të mirë e i lëvy-ret, i laritet dikujt dikush. (FGJSSH f. 937). S. shih sin : e merr me dhele dikë dikush

*E LAN DHE E LYEN dikë dikush  fr. fol., iron.- e merr me të mirë e i lëvyret, i laritet dikujt dikush, i sillet me përulje dikujt dikush. - Ai në çdo mbledhje  na lodhi duke thënë: kjo qeveri kështu, kjo Parti ashtu. –Pallavra! S’ shkel kollaj Mitri në dhogë të kalbët. Mitri të lan e të lyen. Ku kemi ne toka për traktor? (ZSA-VL-3 f. 160). S. shih sin : e merr me dhele dikë dikush

TË LAN E TË LYEN dikush  fr.fol., iron.- në sy të bën lajka dhe pas krahëve ta bën të keqen dikush,  ndryshe flet e ndryshe vepron, punon dikush, është dyfytyrësh, hipokrit dikush. (FGJSSH f. 937, 1029). S. shih sin : të nxjerr ferrën, të fut grerën dikush

*TË LAN E TË  LYEN DHE TË FUT  GISHTIN PRAPA dikush fr.proverb.,iron.- të lajkaton nga një anë dhe të dëmton nga ana tjetër,  hiqet sikur të ndihmon, sikur të do, sikur të bën mirë dikush, por prapa krahëve të bën dëm, të bën  të keqe (me të pabesë), është njeri me dy fytyra dikush, është dyfytyrësh, hipokrit dikush.-Lajkaxhiu të lan e të lyen dhe të fut gishtin prapa. (TOMA te: Z, 24 mars 2000 f.19). S. shih sin:të nxjerr ferrën, të fut grerën dikush

TË LAN  E TË LYEN  E TA BËN TË KEQEN dikush .fr.proverb.,iron.- të lajkaton nga një anë dhe të dëmton nga ana tjetër,  hiqet sikur të ndihmon, sikur të do, sikur të bën mirë dikush, por prapa krahëve të bën dëm, të bën  të keqe (me të pabesë), është njeri me dy fytyra dikush, ndryshe flet e ndryshe vepron, punon dikush, është dyfytyrësh, hipokrit dikush. (BQ-DSH). S. shih sin:të nxjerr ferrën, të fut grerën dikush

E LAN DHE E NGAN dikë fr.fol.,id.-i bie sëmundja e tokës, epilepsia dikujt, sëmuret nga epilepsia dikush. (FGJSSH f. 937). S. shih sin : e kap ajo e ligë dikë

LAN E QAN dikush fr.fol.,id.-vuan shumë dikush, heq mundime të mëdha dikush. (FGJSSH f. 937, 1586).  S. shih sin : heq si bari e dushku dikush

LANDAR/E-JA

E BËN LANDARE-LANDARE diçka (një rrobë etj.) dikush fr.fol.,fj.- e gris, e shqyen ,e pret, e ndan në copë, në pjesë shumë të vogla (një rrobë etj.) dikush. (JNU-FPM f. 138). S.shih sin: e bën copë diçka (një rrobë etj.) dikush

LANDARE-LANDARE fr.ndf.,mb.,fj.- në copë, në pjesë shumë të vogla, shqyer, grisur,  në copë, në pjesë shumë të vogla. (JNU-FPM f. 138). S. shih sin: copa-copa

LANET-I

E BËN LANET dikë a diçka dikush  fr.fol.,iron.- nuk i jep, nuk i kushton (aq sa duhet) rëndësi   diçkaje a dikujt dikush, e lë jashtë kujde-sit, vëmendjes, interesit   diçka a  dikë dikush. (FGJSSH f. 944). S. shih sin :  e hedh (m, pas)  anash  dikë a diçka dikush

LANGO-JA

E BËN LANGO dikë dikush fr.fol.,id.-  e tall, e përqesh dikë dikush, tallet, shagaret, qesëndiset me dikë dikush. (JNU-FPM f. 138). S. shih sin: bën allatkë me dikë  dikush

LANGONJ-TË

IA VË LANGONJË  PRAPA dikujt dikush  fr.fol.,meton.- e ndjek nga pas e nuk i ndahet dikujt dikush.(NMUS-SHPK f. 177). S. shih sin: i bëhet bisht dikujt dikush

LANGUA-LANGOI

ËSHTË LANGUA dikush  fr.fol.,met.- i nuhat gjërat shumë mirë e shpejt dikush,  nuhat shumë mirë dikush, e ndien shpejt diçka dikush. (FGJSSH f. 944). S. shih sin : e ka erën si të qenit dikush

RRI SI LANGOI KUR E NDIEN ERËN E GJAHUT dikush fr.fol.,ftill.,krah.-rri në përgjim dhe gati për të vepruar dikush. (NMUS-SHPK f. 177). S. shih sin : rri në beh dikush

LAP/Ë-A

LAPË  E SYRIT fr.em.,anat.-  qepallë. (FGJSSH f. 945). S. shih sin : kapak i syrit

LAP/ËR-RA

BËHET  LAPËR dikush  fr.fol.,meton.-  dobësohet shumë, pa masë dikush, tretet  dikush. (FGJSSH f. 945). S. shih sin : bëhet asht e zhëngë  dikush

LAPS-I

I BIE LAPSIT dikush fr.fol.,meton.- i bën mirë llogaritë, hesapet dikush, e llogarit diçka si i del më mirë dikush, e llogarit mirë një punë dikush. (ART f.211, FGJSSH  f. 142, 945). S. shih sin: i bie kalemit  dikush

I BIE LAPSIT HOLLË dikush fr. fol. ftill.- i bën mirë llogaritë, hesapet  dikush. (PETZE-FSHFRR f. 21). S. shih sin: i bie kalemit  dikush

I HYN ME LAPS diçkaje (një pune etj.)  dikush  fr.fol.,meton.- e llogarit mirë diçka (një punë etj.) dikush. (FGJSSH f. 945).

LAPS KOPJATIV fr.em.,fj.-laps plumbi i fortë, ngjyra e të cilit nuk prishet me gomë. (FGJSSH f. 867).

ME NJË TË RËNË TË LAPSIT  fr.ndf., meton.-  fare lehtë, shumë lehtë. (FGJSSH f. 1657). S. shih sin: si në gjalpë

ME LAPS NË DORË fr.ndf.,meton.-  gati për të shënuar, për të shkruar. (FGJSSH f. 945). S. me kalem në dorë

E MPREH  LAPSIN dikush  fr.fol.,met.-  e thellon përmbajtjen dhe e përsos më tej formën, stilin etj. dikush në shkrimet e tij, e mpreh luftën, kritikën  kundër diçkaje a dikujt  në shkrimet e tij. (FGJSSH f. 1176, 1399). S. e mpreh  penën dikush

LAQE-T

BËN LAQE fr.fol.,meton.-1. (rruga, lumi)    lakohet, shtrembërohet (rruga, lumi), nis të shtre-mbërohet, të lakohet (rruga, lumi), bën gjarpë-rime, gjarpëron (rruga, lumi). (BQ-DSH). S. shih sin : bën bërryl (rruga, lumi)

LAR-I

E DIELA E LARIT  fr.em., fet., vjet.-e diela një javë para pashkëve. (FGJSSH f. 283, 2021). S. shih sin : e diela  e dafinave

LARI I EGËR  fr.em.,bot.- ashe, beronjë. S. lari i zi

LARI I ZI fr.em.,bot.- ashe, beronjë. (FGJSSH f. 945). S. shih sin : lari i egër

LARA-T (TË)

IA DI TË LARAT E TË PALARAT dikujt dikush fr.fol.,ftill.- e njeh fare mirë, shumë mirë dikë dikush, e njeh  në hollësi dikë dikush,e njeh me të gjitha fshehtësitë dikë dikush, e njeh plotësisht, krejtësisht dikë dikush. (NABA-EY f. 239, FGJSSH f. 945). S.shih sin: e di (se) ç’ ka në bark dikë dikush

FLET TË LARA E TË PALARA dikush fr.fol.,iron.-bëhet gojëlëshuar, gojështhu-rur dikush, flet pa u menduar fare dikush, flet pa i peshuar fare fjalët dikush, nuk matet mirë kur flet dikush,  flet pa kujdes, pa përgjegjësi,  dosido, vend e pa vend dikush (FGJSSH f. 561,1066). S. shih  sin: bluan ballgur dikush; flet në arë e në stom dikush

TË LARAT E TË PALARAT fr.em., iron.-të mirat e të këqijat, gjërat e mira e të këqija. (FGJSSH f. 966, 968, 990). S. shih sin : të leshit e të lirit

LARADASH

*BIE LARADASH dikush fr.fol.,fj.bie,  rrëzohet për dhe, për tokë  poshtë, teposhtë dikush. (MIGOJ-FRRMM-I f. 17).- Po djali  u mbajt e u mbajt e, kur askush s’ e priste, e mori an e ra laradash me këmbë përpjetë. (PARB-aV f. 161).

LUAJNË LARADASH fr.fol.,ftill., etnogr.- luajnë  duke u kapërdirë me kokë në tokë e me  këmbët përpjetë, duke u mbajtur anash  me të dy duart  e pastaj kthehen  ndenjur  e me kokën lart. (FGJSSH f. 946).

LARA-LARA

BËHET LARA-LARA diçka  fr.fol., eton.-  bëhet e larme diçka, laracohet, larohet diçka. (FGJSSH  945).

E BËN LARA-LARA diçka dikush fr.fol.,meton.-  e bën të larme diçka dikush, e laracon, e laron diçka dikush. (FGJSSH f. 945)

LARA-LARA fr.- mb.- i larmë.(FGJSSH f. 946). ndf.- me breza ngjyrash të ndryshme. (FGJSSH f. 2162). S. vidra-vidra

LARASKAZ

LUAJNË LARASKAZ  fr.fol.,fj.- luaj-në meshkopinj; njëri nga lojëtarët hedh lart shkopin, kurse të tjerët përpiqen të godasin duke i lëshuar fluturimthi  shkopinjtë e vet. (JNU-FPM f. 139).

LARASK/Ë-A

BËHET SI LARASKA PA BISHT dikush fr.fol.,id.- dobësohet shumë, pa masë dikush, bie shumë nga shëndeti dikush. (IBME-OP f. 154). S. shih sin: bëhet asht e zhëngë dikush

GATI   IA  BËRI LARASKËS ME NJË SY dikush  fr.fol.,id.- gati u mbyt në ujë, shpëtoi për pakëz  pa u  mbytur në ujë dikush. M-FSHRGP f. 58).

S’ KA MBETUR LARASKË PA BISHT fr.proverb.-nuk mbetet njeri pa u rregulluar (i thuhet dikujt që duhet a përgatitet të martohet. (FGJSSH f. 946, 1081).

E KA SJELLË LARASKA fr.fol.,iron. nuk dihet se kush e ka sjellë (një send a një lajm). (FGJSSH f. 946, 1760).

SI LARASKA HU MË HU fr.mb.,krah.- që nuk zë vend askund,i lëvizshëm, i paqëndrueshëm. (NMUS-SHPK f. 177).

LARASH-I

PO I VJEN RROTULL  LARASHI di-ujt r.fol., id.-po i afrohet vdekja dikujt. (FGJSSH f. 946, 1714, 2165). S. shih sin: e hëngri  barin dikush

LARC/Ë-A

LARCË E KUQE fr.em.,zool.-  dhi me trup  gjysmë të kuq e gjysmë të zi . (HXH-2/ 82 f. 168).

LAR/Ë-A

E LARA DHE E NGRËNA SHKOJNË BASHKË  fr.proverb.-pastërtia dhe ushqimi janë të barasvlershme.  (FGJSSH f. 947).

NUK I NXIHET LARA  për dikë a diçka dikujt  fr.fol.,iron.- nuk mërzitet, nuk brengoset, nuk shqetësohet, nuk merakoset fare  për dikë a diçka dikush. (FGJSSH f. 946). S. shih sin : aq i bën dikujt për dikë a diçka

NJË E LARË VLEN SA NJË E NGRËNË fr.proverb.-pastërtia për shëndetin vlen sa edhe ushqimi. (FGJSSH f. 947).

LARË

ËSHTË LARË E SHKUAR dikush  fr. fol., ftill.-  është në çastet e fundit para vdekjes dikush, është duke vdekur dikush. (FGJSSH f. 936, 1859, 1861). S. shih sin: është në agoni dikush

ËSHTË LARË E SHPËLARË  me dikë dikush  fr.fol.,id.-as i ka dikujt dikush, as i ka dikush dikujt gjë (borxh) a për t’ i dhënë. (FGJSSH f. 1894). S. shih sin: më rrove, të rrova, brisku (është)  i  berberit

FLET LARË E PA LARË dikush fr.fol.,iron.- 1. flet mbarë e prapë dikush, flet si t’ i vijë për mbarë dikush, flet ç’ i vjen në gojë dikush,    nuk matet mirë kur flet dikush,  flet pa kujdes, dosido, vend e pa vend dikush, bëhet gojëlëshuar, gojështhurur dikush. (PETZE-FSHFRR f. 83, FGJSSH f. 938, 1947). S. shih sin:bluan ballgur dikush. 2. flet fjalë të ndyra  dikush, flet ndyrë, ndyrazi dikush, përdor fjalë të ndyra dikush, është gojëndyrë, gojëprishur  dikush, flet palavi dikush, palavos, palavit dikush. (FGJSSH f. 562, 1947). S. shih sin: e fëlliq gojën dikush

LARË (I, E, TË)

*DEL I LARË dikush  fr.fol.,met.- del me ndërgjegje të pastër dikush, del i pastër dikush, e shlyen një njollë dikush dhe del ballëhapur para të tjerëve dikush, e kthen emrin e mirë ose nderin që i është përlyer dikush, e vë përsëri në vend emrin ose nderin që gëzonte dikur  a më parë dikush. (FGJSSH f. 947).- Që të dalin të larë  njerëzit e institucioneve dhe të krijohet amozitet  publik ndaj  të gjithë atyre që guxojnë të shprehin  ndonjë kritikë , qoftë edhe me gjysmë zëri. (MEKRA te: KD, 4 tetor 2003 f. 25). S. shih sin: del me ballë të larë  dikush

*ËSHTË I LARË dikush fr.fol.,meton.- është i panjollë, i panjollosur, i pastër, i pafajshëm, i ndershëm dikush.- A jam aq i larë unë vetë sa të hedh baltë mbi fytyrën e shokut në mes tërë pazarit? (JX-JB-IV f.73). S. shih sin : e ka ballin të larë dikush

JEMI TË LARË  me njëri tjetrin  fr.fol.,ftill.-  nuk emi më llogari për të larë me njëri tjetrin. (FGJSSH f. 1355). S. shih sin : më rrove, të rrova, brisku (është) i berberit

S’ KA TË LARË me dikë dikush  fr.fol.,meton.-  nuk i lahet kurrë dikujt dikush, nuk ka mundësi t’ ia kthejë borxhin dikujt dikush (për të mirën që ia ka bërë), nuk është në gjendje t’ ia bëjë një të mirë  aq të madhe dikujt dikush (sa ia ka bërë atij dikush). (FGJSSH f. 947). S. shih sin: është nën barrë të dikujt dikush

*E NXJERR TË LARË dikë a një vend  dikush fr.fol.,met.-e nxjerr të pastër, të papërlyer, të pafajshëm, të ndershëm, të panjollë, të panjollosur dikë dikush.- Atëherë, pra, duke dashur t’ i nxjerrim  të larë  nga politika, po këta shkrimtarë përsëri i njollosim me interpretime politike. (MEKRA te: KD, 30 gusht 2003 f. 25). S. shih sin: ia lan ballin e zhiguar dikujt a një vendi dikush

LARËZ-A

LARËZA TRIPIKALOSHE  fr.em.,fj., zool.,L. Lebistes reticulatus.- ky peshk trupin e ka përmasa të vogla.Meshkujt e këtij lloji të peshkut  dallohen nga tri njolla të zeza të vendosura në pjesën e përparme, të mesme e të fundit të trupit. Jeton në ujra të cekta të gjoleve bregdetare e të kënetave, në gropa ku rrinë  mushkonjat.Pjellin të gjallë 20-25 të vegjël në çdo riprodhim që përsëritet  në çdo 2 javë. Ushqehet me insekte ujore, vezë e larva mushkonjash.Takohet në Amerikën e Veriute të Barbados.Është sjellë dhe aklimatizuar për luftën  kundër mushkonjave në vitet 1920-1924. (NRA-P-I f. 184).

LARËZA VIZAKE fr.em.,fj.,zool.,L. Aphanius iberus (Valenciennes, 1846).-femra e këtij lloji të peshkut rritet  deri më 6 cm, ndërsa mashkulli deri më 5 cm.Zhvillohet dendur në kanale  me ujë të kripur e të amët.Piqet seksualisht  në moshën 3-9 muajshe.Takohet në juglindje të Spanjës, në Algjeri, në Shqipëri në gjolet breg-detare, kryesisht në Nartë e më pak në Karavasta. Vlerësohet për luftën kundër mushkonjave. (NRA-P-I f. 184-5).

LARG

BIEN LARG në mes vete  fr.fol.,meton.- s' kanë asnjë lidhje afrie a farefisnie në mes vete,  nuk janë të afërm, farefis në mes vete (për nga gjaku), nuk kanë kurrfarë afrie, farefisnie në mes vete. (FGJSSH f. 947). S. shih sin : janë çorba e çorbës së lepurit në mes vete

I FLET  LARG E LARG dikujt dikush  fr.fol.,ftill.- i flet në mënyrë të tërthortë, tërthorazi dikush dikujt, i flet jo hapur, jo troç, jo drejtpër-drejt dikush dikujt, ia thotë, ia përkujton tërthora-zi,jo drejtpërdrejt dikujt diçka dikush. (FGJSSH f. 947). S. shih sin : i  flet anës e anës dikujt dikush

JANË LARG në mes vete  fr.fol.,meton.- s' kanë asnjë lidhje afrie a farefisnie në mes vete,  nuk janë të afërm, farefis në mes vete (për nga gjaku), nuk kanë kurrfarë afrie, farefisnie në mes vete. (FGJSSH f. 947). S. shih sin : janë çorba e çorbës së lepurit në mes vete

JANË  LARG  njëri-tjetrit  fr.fol.,ftill.- nuk mund të krahasohen dot në mes vete, kanë dallime, ndryshime të mëdha në mes vete, ndryshojnë shumë në mes vete. (FGJSSH f. 947). S. shih sin : janë si bolla e bokës me ngjalën e Valbonës

E  KA LARG  dikë a diçka  dikush  fr.fol., iron.- nuk i jep, nuk i kushton (aq sa duhet) rëndësi, vëmendje diçkaje a dikujt dikush, e lë jashtë kujdesit, vëmendjes, interesit   diçka a  dikë dikush. (FGJSSH f. 947). S. shih sin : e hedh (m’, pas) anash  dikë a diçka  dikush

LARG E LARG fr.ndf.,meton.- jo drejtpërdrejt, tërthorazi. (FGJSSH f. 1687). S. shih sin : anës e anës

LARG QOFTË ! fr.fol.,psth.-përdoret kur nuk duam  të ndodhë diçka e keqe.  (FGJSSH f. 947).  S. qoftë  larg !

E  MBAN LARG  dikë a diçka  dikush  fr.fol., iron.- nuk i jep, nuk i kushton (aq sa duhet) rëndësi, vëmendje diçkaje a dikujt dikush, e lë jashtë kujdesit, vëmendjes, interesit   diçka a  dikë dikush. (FGJSSH f. 947). S. shih sin : e hedh (m, pas) anash  dikë a diçka  dikush

NGA LARG fr.ndf.,meton.- pa vëmen-djen e duhur. (FGJSSH f. 949).  S. për së largu ; së largu

ËSHTË NGRYSUR LARG dikush  fr.f ol.- s’ di fare për diçka dikush. (UÇ-3/71 f. 198). S.  shih sin : nuk merr amë nga diçka dikush

Ç’ JE NGRYSUR LARG ! fr.fol.,iron.- mendon për gjëra që nuk mund të bëhen ose që nuk sjellin asnjë dobi. (AJA-DE f. 172).

PRET LARG dikush  fr.fol.,meton.-1.ka një qëllim të largët dikush.  S. vret larg dikush. 2. aludon  për diçka tjetër më të thellë dikush. (FGJSSH f. 947, 1542, 2183). S. vret larg dikush

IA QET LARG (LARG E LARG) diçka dikujt dikush fr.fol.,met. -ia thotë, ia përkujton  tërthorazi, jo drejtpërdrejt diçka dikujt dikush. (BQ-DSH). S.  shih sin: i flet anës e anës  dikujt dikush

QËNDROJNË  LARG  njëri-tjetrit  fr. fol.,ftill.- nuk mund të krahasohen dot në mes vete, kanë dallime, ndryshime të mëdha në mes vete, ndryshojnë shumë në mes vete. (FGJSSH f. 947). S. shih sin : janë si bolla e bokës me ngjalën e Valbonës

I  QËNDRON LARG  dikujt a diçkaje  dikush  fr.fol., iron.- nuk i jep, nuk i kushton (aq sa duhet) rëndësi, vëmendje diçkaje a dikujt dikush, e lë jashtë kujdesit, vëmendjes, interesit   diçka a  dikë dikush. (FGJSSH f. 947). S. shih sin : e hedh (m, pas) anash  dikë a diçka  dikush

*QOFTË  LARG! fr.fol.,psth. - përdoret kur nuk duam  të ndodhë diçka e keqe.  (FGJSSH f. 947). -Edhe gratë (qoftë larg), kanë shejtanin në bark.(Ç-1 f.125). S. shih sin : larg qoftë !

I RRI LARG  dikujt a diçkaje  dikush  fr. fol.,iron.- nuk i jep, nuk i kushton (aq sa duhet) rëndësi, vëmendje diçkaje a dikujt dikush, e lë jashtë kujdesit, vëmendjes, interesit  diçka a  dikë dikush. (FGJSSH f. 947). S. shih sin : e hedh (m, pas) anash  dikë a diçka  dikush

SHEH LARG dikush fr.fol.,meton.-  është largpamës dikush. (FGJSSH f. 947, 1842, 1883). S. shih sin : sheh përtej bjeshke dikush

SHIKON LARG dikush fr.fol.,meton.-  është largpamës dikush. (FGJSSH f. 947, 1842, 1883). S. shih sin : sheh përtej bjeshke dikush

*SHKON AQ LARG dikush fr.fol., meton.- e tepron shumë dikush.- Dy televizionet tjera jo vetëm që nuk u solidarizuan dhe dënuan aktin, por bile shkuan aq larg, sa që njëri nga ta kontestoi, pa pikë ngurrimi,që policia ta ketë rrahur kolegun e tij të televizionit rival, edhe pse vetë nuk kishte qenë në vendngjarje. (IMU te: ERE, 18 tetor 2003 f. 11).  S. shih sin: del nga ama dikush

*SHKON (KA SHKUAR) LARG diçka fr.fol.,meton.- teprohet diçka, i kalon caqet diçka. (FGJSSH f. 2142- Me shkuarjen e turqve, nuk mblodhëm mend, i lamë dyert e hapura, dhe mikpritja jonë shkoi larg sa për mbretër bëmë të huajt. (SKSA te: KOM nr. 18, 21 dhjetor 1998 f. 20).  S. shih sin : vete në gërret diçka

IA THOTË  LARG E LARG diçka dikujt dikush fr.fol.,ftill.-ia thotë tërthorazi, jo drejtpërdrejt, jo hapur, jo troç dikush dikujt diçka. (FGJSSH f. 34). S.shih sin : ia sjell anash e anash diçka  dikujt dikush

VETE (KA VAJTUR) LARG diçka   fr.fol.,meton.- teprohet diçka, i kalon caqet diçka. (FGJSSH f. 1861, 2142).S. shih sin : vete në gërret diçka

VRET  LARG dikush  fr.fol.,meton.-1.ka një qëllim të largët dikush.  S. shih sin : pret larg   dikush. 2. aludon për diçka tjetër më të thellë dikush. (FGJSSH f. 947, 1542, 2183). S.  shih sin : pret larg

LARGU (SË)

PËR SË LARGU fr.ndf.,meton.- fr.ndf., meton.- pa vëmendjen e duhur. (FGJSSH f. 949).  S. shih sin : nga larg

LARO-JA

*KAPE LARO, PRITE BALO! fr.fol.,  iron.-  s’ e merr vesh  i pari të dytin,  bëhet rrëmujë e madhe e secili  bën sipas kokës së vet. (FGJSSH f. 1543).-  Kape laro, prite balo !- i dëgjon serbët kur ia ngulin dhëmbët pasurisë së Kosovës. (KSY-SHZ f. 36). S. shih sin : nuk dihet kush blen e kush paguan

KU (TË) LË LAROJA TË HAJË BALOJA fr.proverb.,iron.- thuhet kur një i fuqishëm  rrëmben për vete çdo gjë dhe s’ lë sgjë për të tjerët, kur dikush s’ të lë  as pjesën tënde. (FGJSSH f. 950, 973).

S' LË LAROJA, TË HAJË BALOJA fr.proverb., meton..- bëhet pengesë (e pakapërcye-shme) diçka a dikush për dikë.  (JBALL-KOR f. 198). S.  shih sin: bëhet bllokadë  diçka a dikush për dikë

NUK IA QET LAROJA dikujt fr.fol., meton.- nuk e përballon dot diçka (një punë etj.) dikush, nuk ia del mbanë diçkaje (një pune etj.) dikush. (ASU-VGJKMGJ f. 166). S. shih sin : nuk ia ka alet diçkaje (një pune etj.) dikush

RRI SI LAROJA ME NJË PËLLËMBË ZINXHIR dikush  fr.fol.,ftill.,krah.- rri i mbyllur e i ndrydhur dikush, rri si  pa liri dikush. (NMUS-NJFK f. 212).  S. shih sin:  rri në kafaz  dikush

LART

BËN LART dikush a  diçka  fr.fol.,met.- rritet, zhvillohet dikush a  diçka. (FGJSSH f. 950).  S.  shih sin: hedh boj dikush a diçka

E ÇON LART dikë a diçka dikush  fr. fol., meton.- e vlerëson, e lartëson, e madhëron,  e çmon shumë  dikë a diçka dikush. ( HB-FPD f. 67). S. shih sin: i bën elozhe dikujt a diçkaje dikush

*ENDET LART E POSHTË dikush  fr.fol.,iron.- sillet poshtë e lart, sillet, bredh , endet kot, kot së koti dikush,  e shkon, e kalon kohën pa bërë gjë, kot dikush, hallavitet, sorollatet dikush. -Makina me targa të huaja enden lart e poshtë  me shpejtësi kërcënuese. (BLFEV te: KD, 16 tetor  2004 f. 10). S. shih sin: bredh andej (e) këndej (këtej) dikush

*FLITET LART POSHTË fr.fol.,ftill.-  përflitet, hapet, përhapet lajmi se....-Shqetëso-hej si për të vetmin njeri të dashur në botë, si për birin në shpirt siç flitej lart e poshtë. (AABD-ËD f. 54). S. shih sin : del fjala se…

JE LART fr.fol.,ftill.- e çmon një gjë tepër, kërkon një çmim të lartë, kërkon shtrenjtë. (AXH-X f. 159)

IA JEP LART dikush fr.fol.,iron.-  krekoset, ngrefoset, kacagjelohet dikush. (BQ-DSH). S. shih sin : nuk preket me asgjë dikush

LART E POSHTË fr.ndf.,meton.-1. gjithandej, kudo . (FGJSSH f. 950, 1458, 2208). S. shih sin : andej e këndej (andej-këndej, andej e këtej,  andej-këtej) ; an’ e mb’ anë (anë e m’ anë,  anë e mb’ anë). 2a. .duke u endur herë  në një vend, herë në vendin tjetër. 2b.duke u endur pa ndonjë  drejtim a qëllim të caktuar, duke u endur kot, kot së koti. 2c. herë nga një anë, herë nga ana tjetër, sa djathtas majtas, sa majtas djathtas, herë në një drejtim, herë në drejtim tjetër.  (FGJSSH f. 1458). S. shih sin: andej e këndej (andej-këndej, andej e këtej, andej-këtej)

*IA MBAN LART dikush fr.fol.,iron.- mbahet më të madh dikush, mbahet mendjemadh  dikush, mburret me tepri  dikush. (BQ-DSH).  S. shih  sin : nuk preket me asgjë dikush

*MERR LART diçka a dikush fr.fol.,fj.-  ngjitet, ngrihet diçka a dikush. (FGJSSH f. 1062). - Klithi një zog i madh, që mori lart malit e kjo klithmë na futi drithërimën. (VK-T f. 91). S. merr  përpjetë  diçka a dikush. Ant. merr poshtë diçka a dikush

E NGRE LART dikë a diçka dikush  fr.fol.,fj.-e lëvdon, e lavdëron, e lartëson, e himnizon, e lavdëson, e madhëron, e madhështon dikë a diçka dikush. (FGJSSH f. 682, 950, 1045, 1478). S. shih sin: i bën elozhe dikujt a diçkaje dikush

NGRIHET LART fr.fol.,meton.- lartëso-het. (FGJSSH f. 951). S. merr lartësi

NGJITET LART  dikush a diçka fr.fol., met.- rritet, zhvillohet  dikush a diçka.  (FGJSSH f. 950). S. shih sin:  hedh boj  dikush a diçka

PËSHTYN LART dikush fr.fol.,iron.- mbahet më të madh dikush, mbahet mendjemadh  dikush, mburret me tepri  dikush, kapardiset, krekoset, ngrefoset, kacagjelohet dikush. (FGJSSH f. 1476). S. shih sin : nuk preket me asgjë dikush

PJERDH LART dikush fr.fol.,iron.- mbahet më të madh dikush, mbahet mendjemadh  dikush, mburret me tepri  dikush, kapardiset, krekoset, ngrefoset, kacagjelohet dikush . (BQ-DSH). S. shih sin : nuk preket me asgjë dikush

*RRAH LART dikush, IA RRAH LART dikush  fr.fol.,iron.- mbahet më të madh dikush, mburret me tepri dikush, krekoset, kapardiset, ngrefoset dikush. (PAVHA-SHPE f. 120,  FGJSSH f. 950, 1677, 2183). S.nuk preket me asgjë dikush

E SHET LART dikush  fr.fol., iron.- mbahet më të madh dikush, kacagjelohet dikush. (FGJSSH f. 1829). S.nuk preket me asgjë dikush

SHKON  LART  dikush  a diçka  fr.fol., meton.- rritet, zhvillohet  mirë dikusha diçka, përpjeton, përpjetohet  dikush a diçka, merr zhvillim të mbarë dikush a diçka. (FGJSSH f. 1458).  S. shih sin: hedh boj  dikush a diçka (edhe moh.)

IA VAR LART  dikush  fr.fol.,iron.- mbahet më të madh dikush, mbahet mendjemadh  dikush, mburret me tepri  dikush,  kapardiset, krekoset, ngrefoset, kacagjelohet dikush. (BQ-DSH).  S. shih  sin : nuk preket me asgjë dikush

IA VJERR LART dikush  fr.fol.,iron.- mbahet më të madh dikush, mbahet mendjemadh  dikush, mburret me tepri  dikush,  kapardiset, krekoset, ngrefoset, kacagjelohet dikush. (BQ-DSH).  S. shih  sin : nuk preket me asgjë dikush

*VRET LART , E VRET LART dikush fr.fol.,iron.- mbahet më të madh dikush, mbahet mendjemadh dikush, mburret me tepri dikush, krekoset, kapardiset, ngrefoset dikush. (PAVHA-SHPE f. 120, FGJSSH f. 950, 1458, 1610, 1677, 2183).-Shoferët e taksive nuk bëjnë bisedë, vrasin lart. (FC-N f.57). S.nuk preket me asgjë dikush

LARTËSI-A

MERR  LARTËSI  fr.fol.,fj.- lartësohet. (FGJSSH f. 951). S. shih sin : ngrihet lart

LARUSHK-U

KUR TË BËJË LARUSHKU RRUSH    fr.ndf.,proverb.,iron.-kurrë, askurrë,asnjëherë, fare, kurrën e kurrës. (FGJSSH f. 133, 952, 1722,  JTH-FFGJSH f. 79). S.shih sin:  kur të shijë Ajdini urov

TA SHET LARUSHKUN PËR RRUSH dikush  fr.fol.,iron.- të mashtron, të gënjen  keq dikush, të mashtron, ta hedh lehtë dikush, ta hedh, të mashtron kur të dojë dikush, të mashtron sy ndër sy dikush, është  mashtrues, dredharak, dinak  i madh dikush. (PETZE-FSHFRR f.195). S. shih sin: ta bën të bardhën të zezë dikush

LASKAR-I

BËHET LASKAR dikush  fr.fol.,met.- dobësohet shumë, pa masë dikush, tretet nga trupi dikush. (FGJSSH f. 952). S. shih sin : bëhet asht  e zhëngë dikush

LASMAS-I

BËHET  LASMAS  (gjella etj.) fr.fol., id..- bëhet shumë e hollë (gjella etj.), hollohet shumë (gjella etj.). ( BQ-DSH). S.shih sin: bëhet si hirrë (gjella etj.)

LASH (TË)

KË TË LASH E KË TË LYESH fr.fol., meton.- thuhet kur zihen a grinden dy veta dhe nuk dihet  kush e ka fajin ose kur të dy janë fajtorë. (IBME-OP f. 153).

LASHKA-PLASHKA-T

S’ KA LASHKA-PLASHKA (LASHKA E PLASHKA) dikush  fr. fol., meton.-është fare i pastër, i papërlyer  dikush, është shumë shpirtbardhë, zemërbardhë dikush  . (MIHO-DI f. 177). S. shih  sin : është i bardhë si rrezja dikush

LASHKA-PLASHKA-T fr.em.,id.- copa shumë të vogla, grimca, çikla, grimca të prishura pa vlerë. (MIHO-DI f. 177). S.  shih sin :  cingra-mingra-t

LASHTA (E)

I BIE E LASHTA dikujt fr.fol.,euf.-e zë epilepsia dikë, i bie epilepsia dikujt,  sëmuret nga epilepsia dikush. (AXH-FR f. 195). S. shih sin : e zë ajo e herës

LAT/Ë-A

JANË SI LATA, SËPATA fr.fol.,ftill.-  janë njësoj, janë si njëri ashtu edhe tjetri. (FGJSSH f. 954, 1746). S. shih sin : janë një ajar

KUR SHKOI LATA, TË SHKOJË DHE (EDHE) SËPATA  fr.proverb.- kur ikën pjesa më me vlerë, s’ ke ç’ e do (ç’ e kërkon)  atë me pak vlerë  a pa vlerë. (VALLA-FSHPE f. 114, FGJSSH f. 954, 1746, 1862). S. ikën sytë, le të ikin edhe vetullat ; kur shkoi sëpata, le të shkojë dhe bishti ; shih sin : e humb djathin, ç’ të duhet hirra

SI LATA, SËPATA fr.ndf.,iron.-njësoj, njëlloj, si njëri ashtu edhe tjetri. (FGJSSH f. 1746). S. shih sin : si i ati dhe fëmija

LATOSHK/Ë-A

ËSHTË SI LATOSHKË  PA BISHT diçka fr.fol.,ftill.,krah.-është pa vlerë diçka . (NMUS-SHPK f. 177). S.shih sin : është avull lakrash diçka

LAVAR-I

LAVAR MISHI fr.em.,ftill.- mish pastër-ma, i varur në tym për t’ u tharë. (FGJSSH f. 955)

LAVAR/E-JA

BËHET LAVARE diçka fr.fol.,imeton.-  lakohet, shtrembërohet diçka. (FGJSSH f. 955).  S. shih sin : kthehet si çapua diçka

KTHEHET LAVARE diçka  fr.fol., eton.-  lakohet, shtrembërohet diçka. (FGJSSH f. 955).  S. shih sin : kthehet si çapua diçka

LAVD-I shm.-LAVDE-T

*I BËN LAVDE dikujt a diçkaje dikush  fr.fol.,fj. - e lëvdon, e lavdëron, e lartëson, e himnizon, e lavdëson dikë a diçka dikush. (FGJSSH f. 682, 955). -„Njerëzit e mirë“ të teatrit i thurnin lavde. (ARKAS te: KD, 31 janar 2004 f. 27). Porta e Lartë, me qëllim që t’ i hidhte në dorë udhëheqësit shqiptarë, filloi t’ u thurte lavde atyre dhe t’ u rezervonte poste të ndryshme në administratë e në ushtri. (MEKO-T f. 102).  S. shih sin: i bën elozhe dikujt a diçkaje dikush

* I THUR LAVDE dikujt a diçkaje dikush  fr.fol.,fj. - e lëvdon, e lavdëron, e lartëson, e himnizon, e madhëron, e lavdëson dikë a diçka dikush. (FGJSSH f. 682, 955, 1045, 1165). S. shih sin: i bën elozhe dikujt a diçkaje dikush

LAVDËRIM-I  shm.LAVDËRIME-T

I BËN LAVDËRIME dikujt a diçkaje dikush  fr.fol.,fj.- e lëvdon, e lavdëron, e lartëson, e himnizon, e lavdëson dikë a diçka dikush. (FGJSSH f.  955).S. shih sin: i bën elozhe dikujt a diçkaje dikush

LAV/ËR-RA

E  BËN LAVËR diçka dikush  fr.fol.,id.-  e prish diçka dikush, e përmbys diçka dikush. (FGJSSH f. 956). S. shih sin: i del anë e cekë diçkaje dikush

S’ ËSHTË AS I LAVRËS, AS I GAVRËS (I VLLAÇËS) dikush  fr.fol.,ant.- s’ është për asgjë, për asnjë punë dikush,  nuk është i aftë, i zoti për asnjë punë, për asgjë dikush. (BQ-DSH). S. shih sin: nuk është as  për arë, as për pazar dikush

LE

LE... , POR AS... fr.lidh.- përdoret për të lidhur dy fjali a dy gjymtyrë të njëjta  të fjalisë, prej të cilave e dyta theksohet më shumë  se e para  ose shpreh kundërshtim  ndaj asaj  që përmbahet  në të parën. (FGJSSH f. 956). S. shih sin: jo vetëm..., po (por) edhe...

 

LE QË ... fr.lidh.-  përdoret kur flasim  për diçka  që ndodh  ose jo  pavarësisht nga dëshira e dikujt. (FGJSSH f.  956).

LE QË...,POR AS... fr.lidh.- përdoret për të lidhur dy fjali a dy gjymtyrë të njëjta  të fjalisë, prej të cilave e dyta theksohet më shumë  se e para  ose shpreh kundërshtim  ndaj asaj  që përmbahet  në të parën. (FGJSSH f. 956). S. shih sin: jo vetëm..., po (por) edhe...

LE QË..., POR EDHE... fr.lidh.- përdoret për të lidhur dy fjali a dy gjymtyrë të njëjta  të fjalisë, prej të cilave e dyta theksohet më shumë  se e para  ose shpreh kundërshtim  ndaj asaj  që përmbahet  në të parën. (FGJSSH f. 956). S. shih sin: jo vetëm..., po (por) edhe...

LE SE..., POR EDHE... fr.lidh.- përdoret për të lidhur dy fjali a dy gjymtyrë të njëjta  të fjalisë, prej të cilave e dyta theksohet më shumë  se e para  ose shpreh kundërshtim  ndaj asaj  që përmbahet  në të parën. (FGJSSH f. 956). S. shih sin: jo vetëm..., po (por) edhe...

PA  LE... fr.lidh.- përdoret  për të përfor-cuar  një ndjenjë  a një dëshirë  të folësit, mosbesi-min,  ironinë, talljen  a përçmimin e tij , për të tre-guar  se ajo që thuhet  quhet e tepërt, s’ mund  të vërtetohet ose është e vështirë të ndodhë etj. (FGJSSH f. 956)

LEBETI-A

HEQ LEBETI  dikush  fr.fol., fj.- tmerro-het, llahtariset   dikush nga diçka e frikshme, nga një fatkeqësi e madhe etj., tmerrohet, ngrin nga frika, nga dëshpërimi a nga një fatkeqësi dikush. (FGJSSH f. 956). S. shih sin : bëhet akull dikush

I HYN LEBETIA dikujt fr.fol.,fj.- lebeti-tet, tmerrohet, llahtariset  dikush. (FGJSSH f. 956).  S. shih  sin: bie në ankth dikush

MERR LEBETINË  dikush  fr.fol.,fj.- rrëqethet tepër, pa masë dikush, tmerrohet, leme-riset, lebetitet, llahtariset dikush.  (FGJSSH f. 957). S. shih sin : bie në ankth dikush ; i dridhet barku dikujt

LEB/ËR-RA

E ZË LEBRA dikë a një kafshë  fr.fol., mjek., veter.- lebroset dikush a një kafshë , sëmuret nga lebra dikush a një kafshë. (FGJSSH f. 957).

LECK/Ë-A shm.-LECKA-T

BËHET (SI) LECKË dikush fr.fol., meton.-  dobësohet shumë, tej mase dikush. (FGJSSH f. 987). S. shih sin : bëhet asht e zhëngë dikush

BËHET LECKA-LECKA dikush a diçka (një rrobë etj.)  fr.fol.,meton.-  shqyhet, griset shu-më, pa masë dikush a diçka (një rrobë etj.), shqy-het, griset shumë keq dikush a  diçka (një rrobë etj.), shkafanjiset, fërteliset, lakaniset, leckoset, rreckoset   dikush a diçka (një rrobë etj.) , shqyhet, copëtohet, griset në shumë copë të vogla, në shumë grima  diçka (një rrobë etj.). (FGJSSH f. 129, 957). S. shih sin: bëhet copë (copa, copash) dikush a diçka (një rrobë etj.).

BËHET LECKË dikush fr.fol.,iron.-1. .komprometohet, shpërnderohet, njolloset keq di-kush, bëhet turp i botës dikush, turpërohet botërisht dikush. S. shih sin: bie në baltë dikush. 2.  i bie, i ulet vlera, autoriteti, dinjiteti, personaliteti fare dikujt, bëhet fare i pavlerë, i parëndësishëm dikush, nuk vlen, nuk vyen për asgjë dikush, i humb çdo vlerë dikujt. (FGJSSH f. 130). S. shih sin : bëhet  brashnjë dikush

BËHET SI LECKË PËR TË FSHIRË KËPUCËT dikush fr.fol.,iron.-bëhet fare i pavlerë, i parëndësishëm dikush, e humb çdo vlerë dikush. (NMUS-SHPK f. 177).S. shih sin : bëhet brashnjë dikush

E BËN LECKA–LECKA diçka (një rrobë etj.) - e shqyen, e gris, e zhvat keq diçka (një rrobë etj.) dikush, e shqyen, e gris  në copë, në pjesë shumë të vogla  diçka (një rrobë etj.) dikush, e shkafanjis, e lakanis, e fërtelis,e leckos, e rreckos diçka (një rrobë etj.) dikush. (FGJSSH f. 957).S shih sin: e bën copë-copë (copa-copa) diçka (një rrobë etj.) dikush

E BËN LECKË dikë dikush fr.fol.,id.-1. e rrah paq dikë dikush, e rrah fort, shumë, pa masë    dikë dikush, e shqep, e  zhdëp, e  zbrun,  e  sqaq,  e  shemb, e shkal, e lënur dikë dikush, e dërrmon së rrahuri dikë dikush, e rrah keq, mirë dikë dikush. (JNU-FPM f. 41, FGJSSH f. 249, 1319). .S. shih sin:  e bën adalet dikë dikush.2.- i flet rëndë, i flet fjalë të rënda  dikujt dikush, nuk i lë gjë pa thënë dikujt  dikush, e fyen e ofendon, e shan  rëndë dikë dikush. (AJA-DE f. 169, FGJSSH f. 171,  962, 987, 1623, 1681).-T’ u mblodhë menjëherë e gjithë ndërmarrja e t’ i dhanë një dajak  të mirë sa e bënë leckë fare. (ISH-SH f.35).S.shih sin : e bën ars e qyrs dikë dikush, i thotë ars e qyrs dikujt dikush.3. e mund, e mposht, e thyen keq dikë dikush (në lojë, në një fushë, lëmë, disiplinë  të dijes, sportit etj.), nuk i lë asnjë shpresë dikujt dikush se ka mundësi të shtyhet, t' i provojë aftësitë, shkathtësitë etj. me të . (BQ-DSH). S. shih sin: ia bën cicmic dikujt dikush .4. e nënshtron plotësisht dikë dikush  dhe e përdor si do vetë. (FGJSSH f. 1801, 1943). S. shih sin : e bën cule dikë dikush

ËSHTË ME LECKA NË KRAH dikush  fr.fol.,ftill.-. nuk është ngulur  për të banuar  në një vend të caktuar  dikush, endet  sa në një vend në një tjetër dikush, nuk rri, nuk qëndron, nuk ngulet dot në një vend dikush, sa e gjen këtu, sa e gjen atje dikë, rron si endacak dikush. (FGJSSH f. 957).S. shih sin : është si çadra e gabelit dikush

ËSHTË LECKË fr.fol.,ftill.- 1. (dikush) është i pavlerë, i parëndësishëm, i padobishëm dikush. S. shih sin :  është si bleta në majë të lisit dikush. 2. (diçka) është pa vlerë diçka, nuk hyn më në punë diçka. (FGJSSH f. 957). S. shih sin : është avull lakrash diçka

E  GRIN LECKA-LECKA diçka dikush  fr.fol.,ftill.- e grin, e ndan, e pret, e çan në copë, në pjesë shumë të vogla diçka dikush. (FGJSSH f. 957). S. shih sin: e bën copë e grimë (copa e grima) diçka dikush

E GRIS LECKA-LECKA diçka (një rrobë etj.) dikush fr.fol.,ftill.- e shqyen, e copëton, e gris në copë, në pjesë shumë të vogla diçka ( një rrobë etj.) dikush, e shqyen, e gris keq  diçka (një rrobë etj.) dikush, e shkafanjis, e lakanis, e fërtelis diçka (një rrobë etj.) dikush. (FGJSSH f. 957) S.shih sin: e bën copë-copë diçka (një rrobë etj.) dikush

*E HEDH SI LECKËN dikë dikush fr.fol., ron.- bën, vepron dikush me dikë si do, si dëshiron vetë, si ia ka ënda, e bën dikush dikë  të sillet, të veprojë si do vetë, luan me dikë dikush si do  vetë.- Të hedhin njerëzit si leckën dhe s’ ta jep kush dorën. (DD te: KO nr. 2/ 82 f. 286). S. shih sin : e lot si kurbati ariun dikë dikush