Blerim Latifi: Marsi i Lirisë

Prof. Blerim Latifi:

Shfryejnë me fjalët më të pista kundër të drejtës së grave për të pasur fëmijë edhe pa qenë të martuara, dhe këtë e bëjnë duke përdorur teknologjinë e krijuar nga një gjeni i lindur jashtë lidhjes martesore. Ky është Steve Jobs.

Kjo është joparimore nga ana juaj zotërinj rojtarë të traditës mesjetare që e përbuzë "kopilin". Prandaj, që të jeni konsekuent në qëndrimet tuaja, hidheni teknologjinë e kopilit Jobs dhe kthehuni në shpellat ku zë fill tradita juaj. Vetëm atëherë do t'u marrim seriozisht.

Dhe derisa ju të na lajmëroheni nga shpellat, ne do të vazhdojmë të jetojmë duke shijuar artin e një kopili tjetër, që e ka emrin Leonardo da Vinçi, dhe të organizojmë jetën tonë politike sipas parimeve kushtetuese, të vendosura nga një kopil tjetër, i cili quhet Aleksandër Hamilton, themelues i Shteteve të Bashkuara të Amerikës.

___________

Marsi, në mitologjinë romake, ishte Zoti i luftës. Pas Jupiterit, ai adhurohej më së shumti nga romakët. Viti në kalendarin e tyre fillonte me festat kushtuar atij, pra me 1 mars. Kjo është arsyeja pse ende sot muaji që në kalendarin romak ishte muaji i dhjetë, ndërsa në tonin muaji i dymbëdhjetë, quhet dhjetor.

Prapa kësaj mitologjie, qëndronte cikli i stinëve, prej të cilit varej dinamika e shoqërive të lashta. Me marsin fillonte pranvera, moti ngrohej, rrugët thaheshin dhe kështu ushtritë mund të niseshin në fushatat e tyre, ndërsa kryengritësit të ktheheshin në strehët e tyre të sigurta, mes maleve të mbuluara nga bimësia e re.

Marsi është muaji i luftës edhe në historinë tonë. Është marsi i fillimit të kryengritjeve të Skënderbeut ( Kuvendi i Lezhës). Është marsi i kryengritjeve të mëdha të Kosovës gjatë historisë. Është marsi i Adem Jasharit dhe i UÇK- së. Është marsi i intervenimit të NATO's. Është marsi gjatë të cilit ne për herë të parë e ndjemë afrimin e lirisë.

___________

Duke e vra Adem Jasharin e familjen e tij, e duke e kthy në tokë të djegur truallin e saj, Serbia llogariste që ta shuaj njëherë e përgjithmonë ëndrrën tonë për liri. Metodë e njohur kjo e të gjithë tiranëve që nga fillet e historisë njerëzore. Por llogaria e tiranit të Beogradit kësaj radhe doli krejtësisht gabim. Sepse aty, në Prekaz, tanimë ishte mposhtur frika nga vdekja, pra ishte hedhur hapi i parë drejt çlirimit. Ky hap mbante emrin e Adem Jasharit. Dhe aq i madh ishte ky hap, sa më nuk do të kishte kthim prapa. Me asnjë çmim.

___________

Dikush e publikoi këtë fotografi në rrjetet sociale. Një polic po qëndron para shtëpisë së Adem Jasharit. Automjeti i blindur më tutje më përkujton se kjo fotografi është bërë të dielën, pra me 8 mars, kur tanimë sulmi i policisë kishte mbaruar dhe gazetarët e parë kishin filluar të hynin në Lagjen Jasharaj.

Shtëpitë në kodrën përballë janë shtëpitë e lagjes time. Prej andej ne e kishim parë gjithë ngjarjen e atyre tri ditëve. Ky automjeti i blinduar atë ditë të diele për një kohë të gjatë ishte endur arave rreth e rrotull në kërkim të të vrarëve. Dikur e patën gjetur kufomën e Isak Halilit nga Dubovci, i cili ishte vrarë tek Livadhi i Hanit. Isaku bashkë me vëllain e tij Sadikun kishin ardhur nga Dubovci për t'u ndihmuar të rrethuarve. Ishin qëlluar nga policët që kishin zënë pozicionet në arat sipër livadhit. Pas një këmbimi zjarri, Isaku kishte mbetur i vrarë në vend. Sadiku i plagosur ishte tërhequr drejt shtëpive tona me të rënë nata. E patën sjellur në odën e Xhemajl Ismajlit të mbështjellur me një batanije. Ishte hera e parë që shihja një të plagosur në atë gjendje. Askush nuk besonte se do t'u mbijetonte plagëve, por ai mbijetoi. Mbijetoi, si për ta përmbushur atë porosinë shekspiriane, të cilën na e kujton At Zef Pllumi : Rrno për me tregue!

___________

Kur bandat paramilitare serbe filluan plaçkitjet dhe vrasjet e shqiptarëve nëpër shtëpitë e tyre, Ahmet Delia mblodhi Prekazin, e u tha: S'kemi barot, por do t'luftojmë me sakica; unë as nuk iku as nuk dorëzohem kurrë! Dhe ashtu ndodhi.

Shumë vite më pas në një kafe në Skenderaj një polic po i kërcënohej plakut Nebih Meha, babës së Tahir Mehes: Ti plak po endesh në sheher e djalin n'mal! Kemi me ardhë një ditë n'Prekaz me ju lidhë tanve. Plaku ia ktheu: Ti mundesh me ardhë, po se di a kthehesh má. Dhe ashtu ndodhi.

18 vite më pas Shaban Jashari u tha miqve në kullën e tij: Nuk e lshojmë Prekazin.K'tu do t'luftojmë deri t'vdesim. Dhe ashtu ndodhi.

Ky ásht kodi i vjetër i këtij katundi. Kodi i Kuçit legjendar.

___________

8 Marsi është ditë e mirë për biznesin. Sidomos për biznesin e vogël. Shitësit e luleve fitojnë më shumë para në këtë ditë, se në çdo ditë tjetër të vitit. Edhe marketet e çokollatave. Edhe parfumeritë dhe argjentaritë. Edhe dyqanet e rrobave. Edhe restorantet mund të kenë bilanc ditor më të mirë se ditëve tjera. Llafazanët e politikës në këtë ditë nuk e lëshojnë rastin për t’u dukur sa më perëndimorë dhe për të shitur moral mbi barazinë gjinore në portale, studio televizive e tryeza institucionale. Pastaj, me të kaluar kjo ditë, gjërat rikthehen menjëherë në “normalitetin” e 364 ditëve të tjera të vitit, ligjin e të cilave e bën patriarkalizmi i rrënjosur thellë në mendjet dhe zemrat e burrave që nga koha e largët e mesjetës. Për pasojë gratë vazhdojnë të jetojnë më diskriminimin gjinor në çdo hap që hedhin. Vazhdojnë të jenë viktimat kryesore të dhunës në familje dhe të gjuhës së egër të turmave digjitale në rrjetet sociale. Vazhdojnë të paguhen më pak se burrat për punët e njëjta dhe në gjykata të mos e marrin drejtësinë e njëjtë me burrat. E të tjera, e të tjera. Pra, thënë me pak fjalë, vazhdojnë të jenë qytetare të rendit të dytë. Kështu kalojnë ditët, deri në 8 Marsin e radhës, pra deri në shfaqjen e radhës të hipokrizisë mashkullore.

___________

Momenti kur Selia e Shenjtë në Romë dekretoi liturgjinë dhe botimin e librave në gjuhën shqipe, ásht momenti kur fillon historia e vërtetë e shkollës shqipe. Arsyeja ásht fort e qartë: Libri nënkupton shkollimin. Nuk mund të ketë kulturë libri pa pasur një nivel shkollimi.

Pra nuk mund të flasim për vitin 1887 si pikënisje e shkollës shqipe. Pikënisja ásht plot tre shekuj ma herët. Komunistët e dinin fort mirë kët' fakt, por armiqësia me Vatikanin nuk ua lejonte ta pranonin e ta bënin pjesë të teksteve të tyne të historisë. Ky fakt nuk e pakëson aspak peshën e madhe të rilindasve shqiptarë, që derdhën djersë e gjak për 7 marsin e vitit 1887.

___________

Fotografia e parë, në mbarim të klasës së parë, bashkë me gjithë klasën dhe mësuesin tonë të parë Sadik Mehën. Ishte rregull që fotografitë të bëheshin në këtë pjesë të oborrit të shkollës. Arsyeja: duhej të përfshihej në fotografi edhe busti i Azem Bejtës, emrin e të cilit e kishte dhe ende e ka shkolla fillore e Prekazit. Në fotografi unë jam i treti nga e majta, në rreshtin e parë, ulur. Viti 1986.

___________

Në njërën anë ekonominë prodhuese e kemi më të keqen në Europë, ndërsa në anën tjetër jemi bërë me qendrën më të madhe tregtare në Europën Juglindore, Prishtina Mall.

Në njërën anë e kemi kushtetutën më liberale në Ballkan dhe jo vetëm, ndërsa në anën tjetër politikën e parlamentin plot me tipa që të kujtojnë milicinë morale të Iranit.

Në njërën anë në sondazhe dalim si një ndër popujt më optimistë, ndërsa në anën tjetër para ambasadave nuk kanë të sosur rrjeshtat e të interesuarve për të marrë një vizë largimi nga Kosova.

Mund të listojmë dhjetëra shembuj të tillë kontradiktash, por mjaftojnë këta të tre për të treguar moçalin e falsitetit dhe improvizimit, në të cilin jemi zhytur deri në grykë.

___________

Fillimi dhe fundi brenda një date

Me 11 Mars 1981 në Kosovë shpërthejnë demonstratat e studentëve me kërkesën "Kosova Republikë". Më pas këto demonstrata shfrytëzohen nga elitat serbe për ta vënë në skenë ultranacionalizmin serb. Ky ultranacionalizëm e sjell në fuqi Sllobodan Millosheviqin, i cili, pasi udhëheq masakrën kundër popujve tjerë të ish-Jugosllavisë, vdes si kriminel lufte në qelinë e tij në Hagë. Pikërisht me 11 mars 2006, në 25 vjetorin e demonstratave të pranverës 1981.

___________

Patriotizmi, lufta dhe paratë

Dy vjet pas fillimit të kryengritjes kundër sundimit osman, grekët kishin mbetur pa para, të nevojshme për të financuar luftën. Me ndihmën e poetit anglez Bajronit dhe deputetëve filogrekë në Parlamentin Britanik, më në fund Londra ishte pajtuar t'u jepte kryengritësve një kredi të majme.  Ardhja e kredisë ngjalli shpresat se tani situata në terren do të përmirësohej në favor të grekëve, por në fakt ndodhi e kundërta. Komandatët menjëherë filluan abuzimet. Ata dërgonin lista të fryra të ushtarëve të tyre në qendrat ku ndaheshin paratë. Nëse dikush kishte 100 ushtarë, ai dërgonte një listë me 1000 emra. Pastaj nisën akuzat reciproke për vjedhje mes gjeneralëve dhe rajoneve të ndryshme. Krejt kjo në fund përfundoi në një luftë të hapur civile. Grekët e harruan armikun e përbashkët kundër të cilit ishin ngritur dhe filluan të masakronin njëri tjetrin nën akuzat për padrejtësi në shpërndarjen e parave angleze. Natyrisht edhe shumë shqiptarë ishin pjesë e kësaj drame, sepse kishte shumë shqiptarë në të dy kampet ndërluftuese. Madje një numër i konsiderueshëm i komandantëve të kryengritjes greke ishin po ashtu shqiptarë. Të tillë ishin edhe disa nga gjeneralët osmanë që udhëhiqnin fushatën për shtypjen e kësaj kryengritjeje.

Histori e treguar nga Mark Mazower në librin e tij "Revolucioni grek 1821 dhe Krijimi i Europës Moderne".

___________

Dimrin po e kalojmë me Big Brother.Verën me vajtje-ardhjet në det.Na duhet me gjetë diçka të ngjashme edhe për vjeshtën dhe pranverën, që ta arrijmë idealin kombëtar të lumturisë në katër stinë.

___________

Në romanin distopik "Fahrenheit 451" të shkrimtarit amerikan Ray Bradbury librat mblidhen dhe digjen, ngase leximi i tyre i privon njerëzit nga lumturia, të cilën ua siguron injoranca. Sepse qysh nga tregimi biblik i Zanafillës e dijmë se injoranca është kusht për të qenë i lumtur. Pse tek e fundit ky privilegj t'u përkas vetëm kafshëve?

Ma kujtoi këtë ky kamion i mbushur me libra duke ecur nëpër rrugën që kalon pikërisht afër Universitetit të Prishtinës. Mënyra se si janë hedhur librat në kamion, na lë të kuptojmë se fati i tyre duhet të ketë qenë i njëjtë me fatin e librave në Fahrenheit 451.

___________

15 milionë vizitorë deri me tash në Prekaz. Kierkegaard ka të drejtë: diktatori vdes dhe sundimi i tij merr fund, martiri vdes dhe sundimi i tij fillon.