Kulturë
Kadri Tarelli: Shaban Murati, një zë i fuqishëm në diplomacinë shqiptare
E merkure, 02.07.2025, 06:54 PM
Kadri Tarelli shkruan:
Ai
që vdes duke mbrojtur vatanin, mbetet dëshmor i kombit! - Mulla Zeka Berdyna.
SHABAN MURATI, NJË ZË I FUQISHËM NË
DIPLOMACINË SHQIPTARE
Libri: “Antitabu”, përurohet në Durrës.
Fjala ime në takim:
Të nderuar pjesëmarrës, miq dhe krijues të Durrësit,
që jemi mbledhur në këtë kuvend letrar, kushtuar durrsakut të ditur e të
ndritur Shaban Murati, shkrimtar, poet, publicist, diplomat e kritik zë
ndritur. Është vepra e tij më e fundit që na shtyu të bëhemi bashkë dhe të
kujtojmë mikun tonë diplomat, i cili nuk është më mes nesh. Dikur kam shkruar
dy vargje: “Mos numëro vitet që ke ngrënë,/ shiko veprat që ke lënë”.1.
Dhe Shaban Murati na la trashëgim 24 libra, ku pjesa më e madhe i kushtohet politikës
dhe diplomacisë.
Nuk them diçka të re, të panjohur: Janë veprat që e
bëjnë të përjetshëm çdo krijues. Ndaj ata ndriçojnë si yje në përjetësi. Kështu
u mblodhëm sot dhe kështu do të mblidhemi edhe në vite të tjerë, për të nderuar
durrsakun tonë, “Misionar” të diplomacisë shqiptare.
Libri “Antitabu”. Si katarsis i mentalitetit shqiptar”, i autorit durrsak
Shaban Murati, është libri që u botua pak kohë më parë, ku përfshihen shumë
shkrime që i përkasin ditëve tona. Është autori që flet me zë të fuqishëm në
mbrojtje të çështjes shqiptare në diplomaci, për më shumë se gjysmë shekulli.
Por nuk përjashtohen edhe shkrime të shkurtra nga jeta, si ndalesa për pak
pushim dhe qetësi fizike dhe shpirtërore. Një lidhe apo ndërthurje e tillë e
bën librin më tërheqës, më të ngrohtë.
Vetë titulli na ngacmon për të kuptuar se bëhet fjalë për tema të mprehta
politike, shoqërore kombëtare, për të cilat flitet shumë pak ose aspak, duke u
mbuluar nga pluhuri i harresës, në shumicën e herëve me dashje.
Shaban Murati, është një zë unik në diplomacinë kombëtare
Shqiptare.
Nuk jam i pari që vlerësoj zotësinë dhe mençurinë e këtij diplomati të
ditur e të urtë. Të tjerë para meje janë shprehur me nota të larta për këtë
personalitet në fushën e diplomacisë, i cili nuk bën pajtim as me vetveten, kur
është fjala për interesin e shtetit dhe kombit. E gjithë vepra shtrohet në
analiza të qenësishme në rrafshin e qëndrimeve politike, si brenda vendit,
ashtu edhe në trevat shqiptare që na rrethojnë me gardhin e kufirit që na ka
ngritur Evropi. Nuk duhet të çuditemi, pasi ambasadori është i ndjeshëm, kur
bëhet fjalë për marrëdhëniet mes vetë shqiptarëve, që ende s’i kanë mbyllur
plagët, ashtu edhe në marrëdhënie me fqinjët të Ballkanit, pse jo edhe me
shtete të Europës dhe të botës.
Si fillim kisha përshtypjen se do të ndeshesha me një libër dhe
krijimtari që kërkon një lloj fjalori e kulture disi të veçantë, sepse në
shumicën e herëve diplomatët politikanë i fshehin të vërteta mes lojës së
fjalëve, herë-herë të ngarkuar me gjëra të ngatërruara, siç edhe janë në të
vërtetë, por që diplomatët sikur i bëjnë më gërshet, më të vështira qëllimisht.
Vepra e Shaban Muratit është një mesazh, një shkollë diplomacie, një apel
për intelektualët shqiptarë, për politikanët, historianët dhe studiuesit e
rinj, që të rendin pas së vërtetës me guxim. Si e vetmja udhë e lartësimit të
tyre dhe e mbarë kombit.
Ajo që bie në sy për çdo lexues është stili dhe gjuha e përdorur, tepër e
thjeshtë për t’u kuptuar nga të gjithë, por shumë e ngjeshur dhe e ngarkuar me
mendim të thellë, pa ngjyrime e
zbukurime. E gjitha kuptohet lehtë, pavarësisht arsimit apo kulturës politike e
gjithsecilit nga ne. Kjo është një lloj vlere, si pasuri e librit, ashtu edhe
meritë e kulturës letrare të autorit, që gjërat e mëdha e të ndërlikuara t’i
bëjë të lehta, pa u ngarkuar me mendime të dyshimta apo të dyfishta.
Duke qenë i kursyer në analizë të librit, gjë që e bën çdo lexues, po shënoj
disa tituj shkrimesh, që në vetvete kanë edhe pyetjen edhe përgjigjen:
Vuçiçi, tallet me iluzionet e Perëndimit, se Serbia do largohet nga
Rusia. Faqe 41. S’besoj se e ha kush këtë
proçkë........, të paktën shqiptarët jo!
Nuk e dimë me kë po tallet BE-ja, me shtetet e Ballkanit Perëndimor apo
me veten. Rusët nuk po vijnë, siç paralajmëroja në librin tim me të njëjtin
titull. Rusët kanë ardhur në Ballkan. Faqe 85.
Në Shqipëri dikush lejohet të tallet me ligjin dhe me organet gjyqësore,
e kjo është parodi me ligjin, parodi me drejtësinë. Kështu shpikëm “Revolucionin
personal”, si e drejtë ekskluzive për shkelje të ligjit, vetëm e prijësit, .....
e bajraktarit, e beut, feudalit, padrinos......etj. Faqe
73.
Nga urrejtja raciste anti-arabe, Netanjahu
justifikon Hitlerin për holokaustin. Pyetje që bën autori, por që po e
vazhdojmë edhe ne lexuesit: Si është e mundur që Evropi hesht ndaj një urrejtje
raciste të kryeministrit të Izraelit, e cila njësoj si në kohën e holokausit
hitlerian prodhon luftra e gjak. Faqe 63. Autori sikur i ka parashikuar ngjarjet që po ndodhin sot
në konfliktin Izael, Palestin dhe Iran.
Ç’do flamuri kombëtar në protestat politike të partive? Faqe 109.
Kur do të hetohet tragjedia apo tradhtia e shkatërrimit të Makinës
ushtarake të Shqipërisë. Faqe 96. Temë e
njohur në faqet e shtypit tonë.
A po ndikon Rusia te diplomacia perëndimore? Faqe
174. Analizë e bukur dhe shumë konkrete.
Respekt për gazetarin rus Leon Trocki, i cili i ndodhur në Shkup, në
frontin e luftës së Parë Botërore 1914, përshkruan hollësisht mizoritë e
ushtrisë pushtuese serbe ndaj shqiptarëve. Faqe 151.
Fjalën time po e mbyll me një shaka të bukur, por me shumë zarar për
kohën e komunizmit, (Vitet 1961-1963), me të cilën do të qeshnim së bashku me
profesorin, i bindur se do të qeshni edhe ju. Profesori shkruan: - “Burhan
Kaduku, ish profesori ynë i fizikës, në Gjimnazin “16 Shtatori”, më pas
n/drejtor i gjimnazit “Nako Spiru”, këtu në Durrës, na këshilloi duke përdorur
një proverb amerikan: - “Çuna, kini kujdes te makineritë. Në fabrikat
amerikane, kudo është shkruar një parullë: “Zoti kur krijoi njeriun harroi të
bëjë pjesë këmbimi për të”. Faqe 48. Sa
mirë do të ishte të kishte menduar për pjesë këmbimi edhe për ne......!
Diku në faqet e fundit të librit ndesh me një thënie dëshpëruese, që më
shtyn të mendoj se profesori ynë i nderuar iku me një merak të madh në shpirt,
duke thënë: “O zot....! Çfarë populli jemi vallë, që u lëpijmë këmbët shtypësve
dhe japim jetën për qeveritë Serbe dhe Maqedonase, që i kanë masakruar e
përbuzur shqiptarët në shekuj?”. Faqe 160.
Unë si njohës i historisë, që nuk pajtohem me këtë thënie, do të shtoja,
se skllevër, servilë dhe puthadorë ndaj pushtuesit, të fortit dhe të pasurit, gjenden
kudo, në çdo kohë dhe në çdo popull. Por fatkeqësia është kur ata shtohen dhe bëhen
të pushtetshëm, atëherë dëmi është i pallogaritshëm dhe gjëma është e madhe. Të
huajt kurrë nuk e besojnë shërbëtorin dhe servilin. Ata bashkë me paratë,
përqafimet dhe puthjet e pështira, poshtë emrit tënd vendosin e vulosin përbuzjen,
që të ndjek si mallkim i brezave që vijnë. Ndërkohë që nderim, lavdi dhe
përjetësi të jep vetëm vendi yt, atdheu yt dhe kombi yt, duke gdhendur emrin
tënd në gur e flamur.
I bashkohem atdhetarizmit të profesorit të nderuar, kur them pa e
tepruar, që do të merrja hua si mësim nga historia: - “Përmendore sa mali i
Dajtit, në mes të Tiranës, do t’i ngrihet atij udhëheqësi apo burrë shteti, që
do të shuajë përçarjen vrastare mes nesh, dhe do të bëjë pajtim e bashkim
kombëtar.
Faleminderit dhe mirënjohje në përjetësi autorit
durrsak Shaban Murati!
Kadri Tarelli
Durrës, më: 27. 06, 2025.
Shënim:
1. Kadri Tarelli. Libri “Koha në Vargje”. Poezia “Plaku, vapa dhe gushti”.
2. Fotografitë i punoi mjeshtri durrsak Luan Jaupi.