Përjetësi » Kadare
Blerim Latifi: Ismail Kadare - Dy kataklizmat e Kosovës
E hene, 08.07.2024, 06:55 PM
Prof. Blerim Latifi:
Janë
shkruar mijëra libra për dramën e Kosovës të vitit 1999. Por asnjëra prej tyre
nuk e kapë thelbin tragjik të kësaj drame ma fuqishëm se teksti i Kadaresë në
fund të librit të tij "Ra ky mort e u pamë". Krahasimi i spastrimit
etnik të Kosovës me kataklizmën gjeologjike të saj në parahistori, e bën këtë tekst
të paarritshëm nga të tjerët, në çdo
pikëpamje të shprehjes letrare.
Dy
kataklizmat e Kosovës
Nga
Ismail KADARE
Njëzet
vite më parë, gjatë vizitës sime në Prishtinë, mësova se ajo rrafshirë e gjërë
paskësh qenë dikur e mbuluar nga ujërat. Pastaj kur erdhi koha e zbrazjes, një
pjesë të ujërave e mori Deti i Zi, nëpërmjet Danubit, një pjesë Deti Egje
nëpërmjet Vardarit dhe pjesën tjetër deti Adriatik, nëpërmjet Drinit të
shkumbëzuar.
Kam
përfytyruar atëherë se si bashkë me valët iknin peshqit, molusqet, ngjalat,
gjarpërinjtë, përbindshat e ujit. Mbaronte kështu parahistoria e këtij trualli,
dramë e natyrës, për t'i lënë vendin një drame më të egër, asaj të njeriut.
Kur
erdhi pra ora e njeriut, ora e zbrazjes së Kosovës nga shqiptarët e vet, dy nga
hullitë e mësipërme, ajo që çonte drejt Maqedonisë dhe ajo tjetra drejt
Shqipërisë, sikur të shkërbenin rrjedhat e moçme, u mbushën përsëri, këtë herë
me vargje të shpërngulurish. Rrjedha e tretë, ajo e Danubit, u zëvendësua nga
një kah i pamundur për ujërat, por i mundur për njerëzit: drejtimi i Malit të
Zi.
Kështu,
nëpërmjet tri grykave deshën të zbraznin Kosovën. Dhe ndodhi pastaj ajo që e
dimë të gjithë: brenda një stine, shqiptarët jetuan një mrekulli të
gjëmshme: ranë e u ngritën përsëri si në
javën e Krishtit.
Përmes
tri grykave që e zbrazën, Kosova u mbush përsëri. Një lëvizje e kundërt, nga
ato që rrallëherë ndodhin në botë dhe që quhen "kthim i fatit",
ndaloi vdekjën e një populli.
Shekuj
më parë, në ag të qytetërimit, një ndeshje e kënduar prej Homerit ndihmoi për
zgjimin e ndërgjegjës së botës antike. Tri mijë vite më pas, Kosova, si asnjë
luftë tjetër, e trandi krejt njerëzimin modern.