Kulturë
Albert Zholi: Jorgo Papingji do kujtohet si Poezia fjala më e bukur e zotit
E diele, 24.03.2024, 07:57 PM
Jorgo Papingji do kujtohet si Poezia fjala më e bukur e zotit
Nga
Albert Z. ZHOLI
Jorgo Papingji është një nga poetët më elegant shqiptar si dhe një
intelektual me vlera të rralla. I qetë, i qeshur, i dashur e sheh gjithmonë me
laps dhe letër në dorë. Me të kam bërë shumë intervista, por edhe biseda
miqësore dhe kam ngelur i befasur nga dijet e tij. I madhi Papingji, është një
autor dhe poet shqiptar, i njohur për këngët e tij të shumta që morën pjesë në
"Festivali i Këngës në RTSH". Ai ka shkruar 5 këngë fituese në
"Festivali i Këngës", njëri prej të cilave ka marrë pjesë edhe në
Festivalin Evropian në vitin 2014. Mban titullin "Mjeshtri i Madh".
Jorgo Papingji ka shkruar mbi 4000 këngë që ruhen në arkivin e tij. Në biseda ai
gjithmonë patjetër do ta përcillte emrin e Vlorës disa herë. Ja si shprehet ai
në një bisedë telefonike para 1 viti:
“Kam disa muaj që jam në vendlindje, në Vlorën heroike. Jam në
Vlorën e Ismail Qemalit aty ku hodha hapat e parë dhe mora aromën e detit që më
nxiti për krijimtarinë. Ishte ky qytet fisnik që m’i fali të tëra që unë të
merrja penën dhe të krijoja. Vlora është një magji, është diell, hënë, është
det, hapësirë, mbushur me stoli dhe vende piktoreske. Vlora më çlodh, më
emocionon, më jep krahë dhe më lehtëson nga çdo dhimbje. Ka burra të mençur dhe
natyrë përrallore. Nuk do isha ky që jam besoj nëse nuk do të kisha lindur në
këtë qytet historik, ku çdo gur ka një ngjarje, ku çdo ditë ka një histori”. Një situatë të
vështirë Papingji kaloi në vitin e Covid-19. Nuk e kishte parë kurrë veten të
izoluar. Kjo situatë ka qenë tepër e vështirë, tepër e dhimbshme më thoshte
shpesh në telefon. Kjo situatë as që ishte menduar pasi e ndau nga shokët, nga
miqtë nga aktivitetet, nga krijimtaria e mirëfilltë, nga dasmat, fejesat, nga
lëvizjet jashtë atdheut. Ju larguan në përjetësi shumë shokë pa u dhënë
lamtumirën si duhet. Çdo ditë e atij viti dëgjoheshin lajme nga më të trishtat,
vrasje, zjarre, vdekje, vjedhje, grabitje, largim të rinisë. Shqipëria po
varfërohet dhe po plaket më thoshte kur takoheshim. Në disa momente nuk dimë as
si të veprojmë. Si duket i kishte ikur ajo iniciativa e dikurshme për të bërë
vepra të bukura. Por megjithatë në çdo ditë ka pak diell, ka momente të bukura,
kishte situata që e gëzonin. Krijimtaria e largonte nga ky terr që e ka çuar
vendin politika. Sa herë dëgjonte në televizione lajme të pabesueshme
merrte lapsin. Aty gjente ngushëllim. Aty sikur largonte hallet. Politika
jo vetëm si koncept, por edhe si profesion ishte dhe mbetet jashtë shijeve të
tija. Kjo s’do të thotë që s’e ndiqte politikën që nuk njihte politikanë. Jo!
Përkundrazi, çdo poet është një ndjekës i rregullt i politikës, pasi me
krijimet e tij jep një nxitje ndaj popullit, ndryshe nga ajo që bën
politika. Por tjetër të miresh dhe tjetër ta ndjekësh. Çdo intelektual duhet ta
ndjekë me vëmëndje politikën e vendit të vet. Aq më tepër poetët. Në shumë
vende të botës poetët e mëdhenj edhe me tre vargje kanë qenë burim frymëzimi
për masat popullore, për të drejtat e tyre dhe për t’i nxitur ata kundër
shfrytëzimit. Por ai nuk është marrë direkt me politikë, pasi politika më e
mirë për vendin e tij, për kombin e tij është poezia, arti. Një poezi e bukur
me frymë atdhetare për të janë sa qindra ligjërata të politikanëve në
parlament. Një poezi për Atdheun është sa mijëra fjalë boshe të politikanëve.
Sot më tepër se kurrë politika shqiptare duhet t’i thërrasë mendjes për të qenë
e qetë, gjakftohtë, korrekte me ligjin dhe Kushtetutën që t’i shërbejë sa më
mirë vendit të saj. Politikanët bëjnë ligjet, ata tensionojnë situatën, pasojat
i vuan populli, reagon Papingji në biseda. Me ç’të drejtë kjo klasë politike
luan me fatin e popullit tonë të shumëvuajtur? Me ç’të drejtë kjo klasë
politike acaron situatën që mund të degjenerojë dhe përkeqësohet më tej? Kush
jua jep këtë të drejtë të luajnë me jetën e një populli, që iu ka besuar me
dëshirë fatet e tij? Jorgo shprehej se “Për mendimin tim kjo klasë politike
duhet të largohet pasi janë të njëjtat fytyra për shumë e shumë vjet. Ju lutem,
kujdes. Jemi në zgripin e acarimit dhe të humbjes së orientimit. Kujdes,
kujdes. Larg zjarrit dhe kokëfortësisë. Larg mendjemadhësisë dhe arrogancës.
Larg molotovëve dhe provokimeve. Këtij populli i duhen më shumë libra, këngë,
komedi, piktura, pak politikë”. Meraku i tij mbetej cilësia e poezisë. Dhe
realisht tregu i lirë i ka prishur shumë punë poezisë. Sot shikon më shumë
poetë se kuzhinjerë. Sot kushdo që ka dëshirë boton se nuk ka filtra. Pra, ndaj
sot nuk ka tekste. Sot ka fjalë. Poezi do të thotë fjalë e bukur, fjalë e artë,
fjalë që të mbërthen. Poezi apo tekst kënge do të thotë: Fjalë magjie. Sot në
një tekst kënge ka vetëm 4 fjalë. Kaq! Ku është fjala e magjishme?! Në poezi
kur lexon të rrëqethet mishtë. Ngrihesh në këmbë nga emocionet. Kënga ka tekst,
ka muzikë, ka këngëtar. Pa tekst të bukur si do të jetë një këngë e bukur?!
Poezia ka ngritur në këmbë perandorë, presidentë, kryeministra, një popull.
Poezia është fjala më e bukur e zotit. Por sot thoshte Papingji ka më
shumë poetë se punëtorë.
Një poet ka thënë; “Ai që nuk i përket atdheut nuk i përket as
njerëzimit”. Pra Papingji i përket në radhë të parë atdheut të tij. Ai është
një ndjekës i rregullt i zhvillimeve të hapësirës mbarëshqiptare. Sot, shumë gjëra nuk duan
shumë koment. Kosova ishte e lënë në harresë nga koha, vjen një ditë dhe fiton
pavarësinë edhe pse nuk bashkohet me trungun mëmë. Çamëria është një krahinë po
aq martire, po aq e dhimbshme, po aq e diskutueshme. Sot është koha e
Çamërisë. Shoh shumë këngëtarë të njohur çamë si Enkeljda Alushi, Sajmir Braho,
etj…që i janë përkushtuar kësaj çështjeje dhe ata me zërin e tyre po e bëjnë
prezent këtë çështje dhe në organizmat ndërkombëtarë. Kërkimi i një të drejte
nëpërmjet një kënge merr një këndvështrim tjetër, paqësor, artistik, që ndoshta
sjell më shumë reagim. Kënga të çarmatos por dhe përhapet si vetëtima. Ajo
është si zog shtegtar që kalon shumë shpejt kufijtë e vendit…Dhe për këto brenga ai merr
penën. Ka shkruar poezi për të gjitha trevat shqiptare, për të gjitha
tragjeditë shqiptare. Por ai ka pasur një jetë të vështirë. Ka ecur i vetëm mes
halleve. Një poet jetim dhe nga dhimbja ka shkruar ato perla që nuk vdesin
kurrë.
Jeta
e tij ka një histori të rrallë, një histori të pabesueshme, një histori që
përcjell dhimbje të patregueshme. Jorgo Papingji dhe Lefter Gjyli janë dy
vlonjatë, baballarët e të cilëve u vranë nga bisha naziste në Mat’hauzen së
bashku me 308 burra të tjerë vlonjatë. Arrestimi i tyre u bë në mesnatën e 15
mars 1943, u mbajtën një natë në burgun e Vlorës dhe të nesërmen u nisën për në
Prishtinë dhe prej andej në Austri. Jorgo atëherë ishte vetëm 6 muajsh,
ndërsa Lefteri vetëm 4 vjeç. Lajmi për vdekjen e baballarëve e morën vesh
në qershor 1945 me anë të një liste të Kryqit të Kuq Shqiptar. Ata u rritën pa
baba, por nga ana tjetër dhe pse prindërit janë shpallur dëshmor, për të 308 të
vrarët vlonjat në Mat’hauzen, nuk ka një lapidar ku fëmijët të vendosnin një
lule (pasi ata janë pa varr) …Kur kujtonte fëmijërinë ai lotonte. Ai
punonte, sepse artistin e mirë
sado ta vlerësosh gjithmonë je i mangët në vlerësim pasi ecën më përpara se
koha, i paraprin kohës. Arti ka vlera të pallogaritshme. Asnjë artist nuk mund
të thotë në Shqipëri që merr hakun e punës që bën. Megjithatë artistët janë
shpirtmëdhenj dhe me këtë gjendje vazhdojnë të shkruajnë dhe krijojnë. I japin
njerëzve të thjeshtë gëzim dhe kënaqësi. I tillë ka qenë dhe do mbetet dhe
poeti penë artë, Jorgo Papingji. Lamtumirë miku im i mirë! Do na mungosh
shumë!