Kulturë » Ypi
Edison Ypi: Mos Kosovë
E enjte, 08.06.2023, 07:58 PM
Mos Kosovë
Nga
Edison Ypi
Po
don me tërheq këmbëzën mbi tamth ?
Po
don me bo harakiri ?
Mos
Kosovë.
M’len
ta boj un’ s’pari rrugën e plumbit. Vi t’kallxoj çfar’ pash’. Ja, ika...dhe
erdha.
Pashë
kalorës trima t’bukur diva dardanë. Fluturonin mbi kuaj. Mposhtnin Keltë
n'lufta t'përgjakta. Ishin aleatë me Trojanë. Sulmonin me shpata dhe mbroheshin
me parzmoret më të mira të kohës, që i përgatisnin me duart e veta.
Pashë
barinj që ëndërronin të bëheshin, dhe bëheshin, perandorë.
Pashë
malësorë që thurnin balada dhe këndonin Epe kreshnikësh.
Pashë
Isa Boletina, Hasan Prishtina, Ibrahim Rugova.
Unë
që jetoj në Shqipërinë Perëndimore, aty kuptova se si dhe pse duke pas’ Histori
në thellësi, det me shkumë në perëndim, qiell blu përmbi, në lindje Ty Perri’,
jetoj i mbështjellë me Ëndërr.
Nuk
bindesh ?! Ende nuk e heq gishtin nga këmbëza ?!
Po
nisem përsëri. Dhe t'kallxoj. Veç t’lutem, duro, mos e shkrep, prit…
Bënte
ftohtë. Por toka ishte e ngrohtë dhe e shkrifët.
Dy
bujq, dy fshatarë që e donin tokën, familjen, veten, Kanunin, u ngutën të
saktësonin identitetin e tyre fshatar brënda të cilit kishin qënë, ishin dhe do
të jenë, gjithmonë krenarë.
Pashë
një qytet me lumë dhe urë të therur në mes.
Pashë
male dhe pyje ku endeshin Zana.
Pashë
një xhami gjigande ndërtuar me gurë sjellë nga një manastir i shkatërruar në
Serbinë e thellë.
Pashë
manastire ortodoksë, mistikë, sentimentalë, lotëndjellës.
Pashë
parajsë Prizrenin aq afër me Kukës ferrin.
Pashë
në shumë vende tre, katër, pesë, deri në dhjetë rresht një pas një, shtëpi
identike gjigande disakatëshe vëllezërish në emigracion të cilat nga larg
dukeshin si koshere bletësh.
Pashë
një tank të KFOR-it që ruante një shtëpi rrethuar me tela me gjëmba ku gdhiheshin
e ngryseshin dy pleq serbë, burrë e grua, ai shurdh, ajo qorre.
Në
një kafene, kafexhiu që e kuptoi prej nga vija, bëri sikur nuk kishte kusur.
-E
ke prej mejet, tha, mirardhç.
-Ndoshta
nuk vij këtu përsëri o kafexhi.
-Do
vish do vish, tha menushëm kafexhiu.
-U
baft si thu Ti kafexhi.
Pashë
një bujk i cili pasi kishte kaluar tërthor rrugën, po pastronte baltën që lanë
rrotat e traktorit mbi asfalt.
Takova
miq të mirë që kanë gjith’ jetën që mendojnë ditë e natë për Kosovë e Shqipëri.
Dëgjova
muzikë kosovare, të Shqipërisë së mesme, të jugut, të veriut. Diku këngën
"Traktoristi dhe Mësuesja” e dinë për këngë dashurie. S'ka Zot me i bind
se nuk ka qënë e tillë por thjesht propagandë.
Në
një restorant te një çarshi e vjetër djegur nga sërbi, pronari tha se para
djegjes së çarshisë një serb i kishte bërë këtë propozim; Do ta ruaj unë nga
djegia. Nëse këtu do mbetemi ne, restoranti do bëhet i imi. Nëse do vini ju, e
gëzofsh ti. Në restorantin e kësaj dileme hamletiane hëngra Pasul madhështor
solidariteti ballkanik dhe piva dhallë mbijetese shqiptarie.
Akoma
gishtin në këmbëz ?!
Po
nisem përsëri…e ja erdha.
Takova
tradicionalin e pa mposhtur, konservativin e pa shërueshëm t’Suharekës duke pi
raki’ përzi me uj’ t’gazum.
Te
një çesëm në Prizren takova një fëmijë.
-Çfarë
je ti ? i thash'.
-Tyrk,
tha, jam.
Në
Fush Kosovë më ndali një autostopist fukara serb. M’lypi dhjetë Euro. Nuk ja
dhashë se mu duk shqiptar.
Afër
Ferizajt më ndali një tjetër autostopist fukara shqiptar kosovar. M’lypi
njëzetë Euro. Ja dhashë se mu duk serb.
M'habiti
një mesoburrë që ja kishin ndal kerrin në një postbllok me roja shqiptare.
Qeshte. Hajt more, tha, nuk ma nalën kerrin shkiet, djemt tan’ bre ma nalën.
Edhe mos me ma dhon kurr’ ç'at kerr, hiç s’mbohet von’.
N'dalje
t'Prishtinës drejt Mitrovicës një kosovar më bëri dy kërkesa; t'i gjeja një
nuse në Tiranë, dhe t'i sillja nga Shqipëria një Kalashnikov.
Takova
disa që flisnin me gjuhën e Zërit të Popullit të viteve ’70.
Po
shoh që u zbute pakëz Perri’. Gishtin e largova por dorën s’e ule.
Nëpër
natë, nëpër terr, ja po nisem përsëri, dhe vij shpejt.
Në
Istog më ndali një pastbllok spanjoll. Ushtari që kontrolloi makinën
fërshëllente "La leyenda del Beso". Gjithçka në rregull. Hasta
siempre comandante.
Takova
dhe fola me burokrata, fosila, titoista, jugosllavista, mbetun ora, krejt si
n’Shqipni.
Ma
shpifën do soc-artista.
Më
kallën do akademika.
Më
zbavitën do rokera, kullera.
Rrugën
e plumbit disa herë për Ty e bëra.
Ngrije
Krytin Kosovë.
Harroje
harakirin.
Hiqe
gishtin nga këmbëza.