Kulturë
Poezi nga Cristiana Maria Purdescu
E hene, 22.06.2015, 07:36 PM
Poezi rumune
Cristiana Maria Purdescu
U lind më 21 shkurt 1964 në komunën Negreni, rrethi i Teleormanit. Kreu Fakultetin e Shkencave Natyrore dhe Agrikole në Universitetin e Bukureshtit (1985); Fakultetin e Biologjisë në të njëjtin Universitet (1995). Pas një viti, më 1996 kreu Shkollën Teknike Postgjimnaziste – Grupi Shkollar i Industrisë së lehtë „Nichita StanescU2 në Bukuresht (Specialiteti Projektimi i Veshjeve). Në ndërkohë kreu Fakultetin e Arteve Dekorative dhe Design (Specializim për Arte Tekstile – Modë), pranë Universitetit Nacional të Arteve në Bukuresht (2005). Pas masteratit në shkencat ekonomike (Menexhmenti i investimeve) me dizertacionin „Investime të huaja direkte dhe impakti i tyre lidhur me ekonomitë e tranzicionit”, mbrojti doktoratën në Arte Plastike dhe Dekorative në Universitetin Nacional të Arteve në Bukuresht, me tezën „Aksesorët e veshjes femërore – art dhe domosdoshmëri”.
Kariera: Profesore e bilogjisë në disa shkolla gjenerale dhe grupe shkollare në provincë dhe Bukuresht (1985-1996), profesor titullar i Liceut të Arteve Plastike „N. Tonitza” dhe në Kolegjin Nacional „I. L. Caragiale” në Bukuresht. Aktualisht është designer vestimentar në shtëpinë e saj të modës. Cristiana Maria Purdescu është artiste dhe anëtare e Unionit të Artistëve Plastikë të Rumanisë, me një numër të madh ekspozitash personale dhe në grup artesh dekorative, si dhe me prezantime modash në atdhe dhe botën e jashtme (1992-2015). Prezente në shtyp me artikuj të panumrët lidhur me sukseset e saja artistike,
Njëherit është poete dhe anëtare e Unionit të Shkrimtarëve të Rumanisë, prezente në antologji, almanake dhe fjalorë të letërsisë. Debutoi me vëllimin „Poezi – gjeni lirik”, Bukuresht 2000. Pasojnë vëllime tjera si: „Amor&Psyche” (rumansisht-italisht), 2000; „Gjahu i hijeve”, 2001; „jeta. Një jehonë”, 2002; „Frymëmarr muzgun – Respiro il crepuscolo” (rumanisht-italisht), 2002; „vetmia e lejuar – Solitude permise” (rumanisht-frëngjisht), 2003; „Shenjtërimi i një loti – The sacrament of a tear” (rumanisht-anglisht), 2004; „Më e re me një fjalë-Più giovane d’una parola” (rumanisht-italisht), 2006; „Duke e thelluar misterin - Deepening the mystery” (rumanisht-anglisht), 2010; „Shkapërderdhja për të qenë – Wastefulness” (rumanisht-anglisht), 2013. Cristiana është laureate e një varg çmimesh importante për poezi duke fituar gjithmonë vendin e parë (2006-2014).
VIA?A ÎN AEROPORT
Timpul s-a oprit
?i spa?iul nu-mi mai ajunge,
De via?? f?r? noroc
Sufletul se plânge.
Lacrimi ?i lacrimi
Dar va fi bine:
La trei ?i un sfert sose?te avionul
Din Insulele Malvine.
Buc??i de speran?? apun
În neclara mea disperare,
La cinci ?i cinci sose?te avionul
Din Baia Mare.
JETA NË AEROPORT
Koha u ndal
Dhe hapësira nuk më mjafton,
Nga jeta e pafat
Shpirti po rënkon.
Lotë dhe lotë
Por do bëhet mirë:
Më tre q një çerek arrin avioni
Nga Ishujt Malvine.
Copa shprese perëndojnë
Në dëshprimin tim të paqartë,
Në ora pesë e pesë arrin avioni
Nga Baja Mare.
PRIN GÂNDURI
Din timpuri adormite îmi vorbe?ti
Când noaptea se destram?.
?i gesturi se pierd
?i umbra le num?r?.
Tremur? luna în mare,
Din abur aluneci
?i în trans? m? chemi,
Prin gândurile vorbite alt?dat?.
NËPËR MENDIME
Nga kohë të përgjumura më flet
Kur nata shpartallohet.
Dhe gjestet po degdisen
E hija i numëron.
Dridhet hëna mbi det,
Nga avujt po rrëshqet
Dhe nxitimthi më fton,
Mes mendimeve të dikurshme.
AMNEZII, AMNEZII
Tat?lui meu
Riduri umile pe frunte,
Sub ochi pete lungi, plumburii,
Planuri de viitor tot mai pu?ine
?i amnezii, amnezii.
Firave amintiri din tinere?e,
Pu?ine semne de întrebare,
Gânduri în?bu?ite ?i larma
Stelelor c?z?toare...
Te rezemi nesigur de mas?,
Capul în piept
Tot mai dramatic percepi dansul
Sfâr?itului indecent.
AMNEZIONE, AMNEZIONE
Babait tim
Rrudha përulëse në ballë,
Nën sy shenja ngjyrë plumbi,
Plane ardhmërie gjithnjë e më pak
Dhe vetëm amnezione, amnezione.
Kujtime të brishta nga fëmijëria,
Mendime të gulçuara dhe pluhuri
I yjeve që po bien...
Mbështetesh me pasiguri për tryeze,
Me kokën në krahëror gjithnjë e
Më dramatikisht e kupton vallen
E përfundimit të pacaktuar.
OPTIMISMUL MAMEI
Tu nu-mi vezi înserarea,
Nici lupta cu intru?ii
Ochii placizi
Ascund triste?i,
Cutele de pe frunte,
Haide, mi le num?r?!
Soiul de plâns nu vrei s?-l descifrezi,
S? desfaci în buc??i sufletul meu
Nu ai curaj,
Amâni mereu.
Monstrul amurgului deja s-a trezit
?i tu m? vezi tot copil?.
OPTIMIZMI I MAMASË
Ti nuk ma sheh muzgëtimin,
As luftën me intrusët
Sytë e vagëlluar
Që fshehin trishtimin,
Rrudhat në ballë,
Eja dhe m’i numëro!
Llojin e qarjes nuk don ta deshifrosh,
Ta shpërbësh në copa shpirtin tim
Nuk ke guxim,
E mënjanon gjithmonë.
Mosntrumi i muzgut tashmë u zgjua
Dhe ti më sheh prore si fëmijë.
NOAPTE DE VAR?
Liman r?coros. În noaptea de var?
Vântul se mi?c? prudent,
Compasul luminos al lunii
M?soar? gândul adolescent.
Secven?e din vise hoinare
P?trund în magica panoram?.
Noapte, ochiul spart al lunii
M? cheam?, m? soarbe, m? cheam?.
Clip? lini?titoare, un pas domol,
Trece fiin?a exotic? prin Ursa Mare,
În vântul nop?ii de var?,
Eu ?i golurile interstelare.
NATË VERE
Liman i freskët. Në natën e verës
Era po lëviz me urtësi,
Kompasi vezullues i hënës
E mat mendimin adoleshent.
Sekuencat nga ëndrrat çapkëne
Depërtojnë në panoramën magjike.
Natën, syri i thyer i hënës
Më fton, më thith, më fton.
Çaste qetësuese, një hap i lehtë,kalon
Qenja ekzotike nëpër Arushën e Madhe,
Në erën e natës së verës,
Unë dhe zbrazëtirat interstelare.
TABLOUL COPIL?RIEI
Trandafiri împodobi?i cu fluturi,
Tabloul copil?riei,
Alei labirintice,
Garduri de nuiele.
Cer cu stele
În nop?ile de var?,
O pat? de lun? plonjând pe copaci
În fiecare sear?.
Vraj? hipnotic? – vocea bunicii,
Gesturi de iubire delicate,
Eu chinuit? de dor
În singur?tate.
P?rin?i suferinzi de insomnie,
Fa?a lor de-o paloare apoas?,
Griji, nevoi, suferin?e
Dorul nebun de acas?.
TABLLO FËMIJËRIE
Trëndafila të stolisur me flutura,
Tablloja e fëmijërisë,
Rrugica labirintike,
Gardhe prej thuprrash.
Qiell me yje
Në netët e verës,
Një njollë hëne për çdo mbrëmje
Duke notuar mbi pemë.
Magji hipnotike – zëri i ghyshes,
Gjeste delikate të dashurisë,
Unë e munduar nga malli
Në vetmi.
Prindër që vuajnë nga pagjumësia,
Përpara tyre një zbehje mbështetet,
Brenga, nevoja, vuajtje
Malli i çmendur ndaj shtëpisë.
E toamn? ?i e cald ca vara,
P?durile sunt înc? verzi,
Necuprins?-i în suflet am?r?ciunea,
Tu nu vrei s? m? vezi.
?i p?s?ri pe ramuri mai cânt?,
?i fierbe mustul în vii,
Necuprins?-i în suflet am?r?ciunea,
Tu nu vrei s? m? ?tii.
?i uit de p?rin?i, de surori ?i de toate,
În focul iubirii se-aprind ochii mei,
Necuprins?-i în suflet am?r?ciunea,
Tu nu vrei s? m? vrei…
ËSHTË VJESHTË
Është vjeshtë dhe ngrohtë si në verë
Pyjet janë ende të blerta,
I papërfshirë në shpirt hidhërimi,
Ti s’dëshiron të më shikosh.
Dhe zogjtë në degë po këndojnë,
Dhe vlon mushti në vreshtë,
I papërfshirë hidhërimi në shpirt,
Ti nuk po don ta dishë.
Dhe harroj prindërit, motrat e krejt,
Në zjarrin e dashurisë ndizen sytë e mi,
I papërfshirë në shpirt hidhërimi,
Ti nuk don të më duash.
CU GÂNDUL
Te-am descompus în
molecule
Cu gândul s? te scot din materie,
Dar tu zâmbe?ti abstract ?i intermitent.
Misterul lumii
tale,
O virtual? r?t?cire.
În lumea mea
Spore?ti iluzia,
Ba?i discret a iarn?.
ME MENDIMIN
Të çkomponova në molekula
Me mendimin të të nxjerr nga materja
Por ti buzëqesh me ndërprerje abstrakte.
Misteri i botës sate,
Një degdisje virtuale.
Në botën time
E shton iluzionin,
Troket diskret në dimër.
(Actorilor deceda?i)
Tot mai mul?i se
retrag în cimitirele
împodobite cu trandafiri,
joac? la teatrul absurd al mor?ii.
Îmbr?ca?i într-un
abur transparent
pun piese demult apuse, scenarii
pierdute în mucegai.
Uneori se retrag
în spatele scenei ?i, gr?bi?i,
dau autografe îngerilor de bronz
GJITHNJË E MË SHUMË
(Aktorëve të vdekur)
Gjithnjë e më shumë tërhiqen në varrezat
E stolisura me trëndafila
Lozin në teatrin absurd të vdekjes.
Të veshur me një avull transparent
Vënë pjesët kaherë të perënduara, skenarët
E degdisur në myshk.
Nganjëherë tërhiqen
Në shpatullat e skenës dhe, të përngutshëm,
U japin autografe engjëjve në bronz.
E?TI GÂND…
De dou? zile te a?tept plângând
?i mor pu?in câte pu?in de dou? zile.
E?ti gând la mine-n gând
?i scriere sub?ire...
Crâmpeie de imagini, chip
Pictat în versuri seara, ca asear?,
Te-am inventat ?i n-am cerut nimic,
O, n?lucire, dulcea mea povar?!
JE MENDIM...
Qe dy ditë se të pres duke qarë
Dhe vdes nga pak qe dy ditë.
Je mendim im në mendim
Dhe një shkrim i hollë.
Ngërçe përfytyrimesh, fytyrë
E piktuar në vargje mbrëmjesh, si mbrëmë,
Të inventova e s’kërkova asgjë,
O, fanitje, pesha ime e rëndë!
DINTRE TOATE
Str?zi b?tute de ploi,
?i noi,
Despre noi ce mai ?tii?
Îmi vorbesc de tine
Fereastra ?i strada-ntunecat?,
Un fulger taie din cer
O bucat?.
Cer, jum?tate de cer,
Dragoste jum?tate,
Numai pustiul r?mâne întreg
Dintre toate.
NGA TË GJITHA
Rrugë të rrahura nga shirat,
Gjethe tashmë të ndryshkura
Dhe ne,
Për ne çka po dimë?
Më flasin për ty
Dritarja dhe rruga e errët,
Një vetëtime e pret në qiell
Një copë.
Kërkoj, gjysmën e qiellit,
Gjysmën e dashurisë,
Nga çdo gjë në këtë botë,
Vetëm shkretëtira mbetet tërësi.
DE S-AR IVI
Umbra se-ngroa?? mult, mai mult,
Întristarea-mi rupe trupul în fâ?ii.
Cântecul nop?ii selenare,
Iubite, nu vrei s?-l ?tii.
Misterele, pragul înser?rii,
Gustul dragostei tot mai amar,
Sarea din apele m?rii,
M?car de s-ar ivi un pot, m?car.
Hija po ntrashet gjithnjë e më shumë
Trishtimi ma shkëput trupin në fasha.
Kënga e netëve të hënëzuara
I dashur, pse s’don ta dishë.
Misteret, pragu i muzgëtimit,
Shija e dashurisë prore më e hidhur,
Krypa e ujërave të detit,
Së paku sikur të fanitej një mundet, së paku.
LUMINI PALIDE
Lumini palide la vechiul geam,
Ridate mâini perdeaua o adun?,
Amurgul coboar? din ram în ram,
Vechi orologiu, îngropat în ani, mai sun?.
?oapte neîn?elese alunec? u?or
?i-mi amintesc c?-n ro?covana cas?
Am râs de bucurie ?i am plâns de dor
Lâng-o fereastr?, la-nvechita mas?.
DRITA TË ZBEHTA
Drita të zbehta në xhamin e vjetër,
Duart e ngritura perdenë e mbledhin,
Mugu po zbret nga dega në degë,
Ora e vjetër, e varrosur kaherë, tingëllon.
Pëshpëritje të lehta rrëshqasin ngadalë
Dhe ma përkujtojnë se në shtëpinë e kuqëremtë
Mbeta nga gëzimi e qava nga përmallimi
Pranë një dritareje, te tryeza e plakur.
ÎN FLORI CARNIVORE
Trec anii, risipitul nisip,
Pustiule ia-m?...
Aproape e ziua
De care mi-e team?.
Codri fantomatici, nimicuri
Pod peste vid,
În flori carnivore
Am s? m? închid.
NË LULE TË TULTA
Kalojnë vitet, rëra e shpërndarë,
Merrmë mor çapkën...
Aq pranë është dita
Nga e cila po trembem.
Shpatije fantomatike, asgjësi
Ura mbi humnera,
Në lule të tulta
Do të mbyllem.
DUREREA E
R?mâi
Chiar dac? e noapte.
Singur?tatea nu chinuie,
Triste?ea nu-i ap?s?toare.
R?mâi,
Durerea e
M?nu?a ce ni se potrive?te.
DHEMBJA ËSHTË
Rri pranë meje
Edhepse është natë.
Vetmia nuk të mundon,
Trishtimi nuk të shtyp.
Mbetu,
Dhembja është
Dorëza që na përshtatet.
CAUT UMBRE
Statornic? în Tine,
O, Doamne, a? vrea s? fiu,
Dar m? las purtat? de nisipuri,
Caut umbre.
Raza am z?rit-o,
De pe când t?v?leam iarba
Din Rai.
Eu sunt copilul cel r?u.
Chiar ?i-n t?cere,
Când urc o treapt? în rug?ciune,
Ispita m? linge, p?catul m? cere...
KËRKOJ HIJE
Besnike ndaj teje,
O, Zot, do doja të jem,
Por po mbetem e mbajtur nga rërat,
Duke kërkuar hije.
Rezen e vërejta,
Qe nga koha kur e shpupurisja
Kullosën e Parajsës.
Unë jam fëmija i ligë.
Madje edhe në heshtje,
Kur ngjitem shkallës në lutje,
Provokimi më lëpin, më kati më kërkon...
(I shqipëroi: Baki Ymeri)