Tefik Selimi: Vepër poetike me refleksione artistike

Një vepër poetike me refleksione të reja artistike...

Nga Tefik Selimi

Poetët janë shpirti i popullit. Janë zemra. Por, janë edhe dhimbja dhe krenaria e tij. S’ka art të bukur pa frymëzime të mëdha. Vetëm arti me vlera të mëdha është i krijuar nga poetët me talentë. Poetika e bukur artikulohet nga thellësia e shpirtit. Ajo është pjesë e dhimbjes së çdo njeriu. Ky art është një “lloj” këngë. Me këngë (poezi), poetët e duan popullin e atdheun. Të këtilla vlera të larta arti mbesin të pavdekshme. Jetojnë gjatë. Ato shënojnë ngjarje, kohë, momente, por shënojnë edhe pjesë të dhimbjes së njerëzve. Edhe Zeqir Fazliu, poet gjilanas, para do dite botoi veprën e radhës me titull “Fymëzime” (2015). Është kjo një vepër me refleksione të reja e të bukura artistike. Siç dihet, Zeqir Fazliu, poet, ka bërë emër në jetën letrare. Ai gjer më tani ka botuar mbi 16 vepra poetike, të cilat, nga e para e gjer tek e fundit, shënojnë ngritje poetike. Pse jo? Vepra e tij e fundit “Frymëzime” është njëra nga krijimet e rralla poetike, e cila kulmon për artin e bukur. Veprën poetike e ka botuar Shtëpia Botuese “Meshari” në Prishtinë (2015). Me këtë vepër poetike, Zeqir Fazliut shënon një ngjarje të rëndësishme jo vetëm për autorin, por edhe për artin letrar tek ne. Është njëra nga veprat më të “pjekura” poetikisht, e cila artikulon zërin e hollë artikulues të autorit në fjalë. Veprat e Zeqir Fazliut janë: “Këngë për liri (1992), “Zëri i bilbilit” (1993), “Lirika e Trojës” (1994), “Rilindja e dashurisë” (1996, “Krisma e lirisë” (1999), “Labirinti sibilik i Dijës” (2001), “Këngë të ndezura pas shiut” (2002), “Dielli lindi, por nuk zbardhi” (2003, “Diçka nuk po më lë të ec” (2005), “Bardh e blu” (2008), “Lot dhe lule” (2009), “Mbolla lule në fushë” (2010), “Pastaj gjithçka hyjnore mbaroi (2011), “Kur e këndoj këngën e diellit” (2012), “Bukurçilet e shiut” (2013), “Vargje hyjnore” (2014) dhe vepra e tij e fundit, e cila doli ditë më parë nga botimi, “Frymëzime” (2015). Karakteristikë e parë tek ky poet është vargu i shkurtër. Autori i veprës sikur po e respekton “ligjin” lasgushian, më mirë të shkruhet një varg, se një studim”! Apo ai kërkon kontracionin e poezisë, sepse, me pak vargje, të thuhet shumë. Kjo është poetikë e ndërtuar në një frymë tjetër artistike, ku tek autori vërehet dashuria ndaj vargut, idesë, formës, figurave poetike, simboleve etj. Pra, vargu i Zeqir Fazliut është i shkurtërt e plot ritëm. Ky varg ka ngjyrime e shprehje të bukura poetike. Këtu është bukuria e vargut, e cila, me pak vargje, autori e ndërton poezinë e frymës së re. Poetika e ka këtë “ligj”, e cila, me pak vargje, ngërthen në vete ide të mëdha. Poezi Zeqir Fazliu i ka tejkaluar shabllohet e poezisë së angazhuar apo të stereotipeve të vjetra. Ajo tash është bërë një poezi “kanun” që po hapëron drejt një forme të re. Poezia e poetit është bërë një këngë e jetës, e cila po joshet nga të gjithë lexuesit e sotëm. Edhe Ramadan, Musliu, kritik letrar, në recensionin e tij “Në domenin e sureales poetike, ka shtuar se, “Zeqir Fazliu është poet që bashkëjeton me natyrën, aty gjen frymëzimin, aty vjel edhe leksikun poetik, edhe koloritin, edhe ritmin”(f.5). Pra, poeti jeton me natyrën. Natyra ia falë koloritin e frymëzimit. Ia dhuron ngjyrat e jetës, shiun, diellin, ylberin, qiellin, ujin, retë, tokën, stinët, bilbilat, lumin, gurin, gjethet, zogjtë, luleborën,vjollcën, zhurmën, bubullimën, universin, pemët, vjeshtën, borën, pulëbardhat, pejsazhet, ylberin, hënën, natën, sokradhën, blerimin etj. Këto janë imazhe të autorit, të cilat e “freskojnë” poezinë e tij me fjalorin më të bukur leksikor. Kur kjo natyrë është me këtë kolorit të pasur imazhesh, autori s’ka se si mos të jetë roja e këtyre ndryshimeve të brendshme shpirtërore. Këto janë inspirime të rralla e sponatane të autorit. Janë reflektime që autorin e sjellin të jetë mbledhës si bleta nektarin e luleve, i cili bredh nga pema në pemë, nga lulja në lule nga ngjyra në ngjyra, të cilat vjelen nga poeti për të krijuar atë frymëzimi poetik. E, Migena Arllati, vlerësuese dhe recenzente e veprës, shton: “Zeqir Fazliu është në gjendje të monologojë poetikisht në krijimet e tij, në të cilat intensisteti vjen duke u rritur nga strofa në strofë” (f.11). Ajo që e karakterizon poetin gjilanas është edhe fakti tjetër dhe tejet i rëndësishëm është zgjedhja e fjalorit të pasur e të rrallë leksikor. Ja si është ky fjalor shprehës e plot kolorit: bukurçilet, bulëzime, purpurimtë, kuqelore, pupëlverdhat, lulethana, lulemargarita, trëndafilja etj., të cilat janë fjalë e pasurojnë formën dhe  përmbajtjen e poezisë së autorit. Nga poezia e kësaj vepre sikur na shfaqet poeti më tepër shpirtdhimbsur, por edhe “personazh” që kërkon ndryshime në art. Ai në poezinë “Kam mundësi”, sikur i jep fuqi vetës për të ardhur gjer tek një dritë e bardhë, që shpreh gjendje të lumtur. Ai shprehet: “...do të këndoj për një dritë të bardhë/ për një serenadë/ dhe për një ditirambë” (f.27). Por, në këtë krijim artistik, autori kërkon ndryshime të reja në poetizim. Prandaj, poeti është për ndryshime të reja dhe, shton: “Kam mundësi/ t’i jap vargut biond/ një frymë te re këndimi”(f.27). Këtu tingëllon vargu migjenian, tek i cili autori kërkon ndryshime të jetës, madje edhe të artit. Në poezinë e autorit “Pemët”, vërehet një gëzim. Erdhi vera dhe ndjehet një vapullimë tek krijuesi e tek akcili njeri. Por, vargu depërton edhe më tutje dhe hijezohet nga vargjet e poetot dëshmor, A. Ramadanit tek poezia e tij “Për një pikë ujë Kosove”. E, Zeqir Fazliu, poet, ia thotë këngës: “Sa rëndë u bë malli/ për një pikë uji” (Kosove). Në anën tjetër, po në këtë krijim të bukur artistik, autori ka nga pak “fërkime” nga thesari popullor, pra siç është kënga “Lulja prej lules...”, ndërsa poeti shton: “Pema/ sheh pemën e bukur në fryta e piqet/ (f. 61. Edhe kjo është një bukuri arti. Arti është imitim i natyrës, i asaj që na rrethon e na shqetëson, por edhe na gëzon. Vetë titulli i veprës poetike të Z. Fazliut “Frymëzime” vjen nga e njëjta poezi, e cila reflekton mbrendësnë e vetë poetit, i cili e gjen frymëzimin tek petalet e verdha, aty ku e ndjen aromën e rozmarinës që zgjohet prej shiut. Autori ka optimizëm tek e ardhmja e kohës, sepse, nëpërmjet luleve që gjenden në verandë, ai ka besim te dallëndyshet që do të kthehen në vendin e tyre të ngrohtë. Kjo ka simbolikë. Kjo poetikë ta përkujton poezinë e Migjenit “... dhe pranvera erdhi...”, ku poeti Z. Fazliu shton: “Pranvera erdhi në imagjinatën/ pupëlkuqja u shfaq/ në një lis të mbushur me gjethe/(f.17). Prandaj, s’ka me botën poetike! Poetët janë ata që i shohin gjërat përtjej universit. Ata frymëzimin e marrin nga natyra, nga ajo natyrë e verdhë, e cila krijon botën e frymëzimeve të thella poetike. Kjo është një poezi kulmore. Aty është poetika e qiltërt dhe qëndron fakti se, pa fuqi poetike, s’ka art madhor. Ja disa nga poezitë e kësaj vepre poetike: “Adhurimi”, “Kasolla”, “Lulemagarita”,”Bubullimë”, “Këngë”, “Përmallimi”,”Portreti i saj”, “Udha e këndimit”,”Drini poetik”,”Ana”, “Arra”.”Pa titull”, Ritëm”, “Frymësime”, ”Ato hije”,” Zana”, Loti elegjik” etj. Në poezinë “Gurbeti” të Zeqir Fazliut derdhet i tërë imazhi poetik i tij. Këtu kulmon frymëzimi dhe është motoja e poezisë që emërtohet edhe vepra e tij. Këtu poeti ndjen dhembje dhe ka dhimbshmëri. Kjo plagë e rëndë shoqërore e ekzodit të shqiptarëve, shfaqi skena të tmerrshme, sa poeti duket i  lënduar dhe nga dhembjet, derdh lot për faqe. Kjo poezi është një kryevepër poetike e autorit. Pse jo? Ku ka më bukur se fuqia e poetit, e cila i drejtohet masës për t’ mos marrë rrugën e gurbetit, e cila rrugë la pasoja ndër njerëz. Poeti këndon: “Sonte derdha një lumë loti në faqe/ se ju ikni/ atje/ ku ishim pritur të përbuzur/ dikur/(f.18). Poeti nuk ka forcë ta durojë dhimbjen me lot. U drejtohet të ikurve se ata po e marrin pranverën e tij të ngrohtë - luleborën. Ja vargjet: “Dielli në gurbet nuk ka ngrohtësi/ Rri varur vajtimi në ninullën e djepit/ Mos nxitoni në gurbetin e zi/ Mos shkoni në mërgim/ Atje vremçat nuk kanë dashuri/ Mbylle/ Mbylle portën për zogjtë e bardhë/ Rent or Marathonomak” (f.18). Kjo është poezi sa aktuale, aq artistike dhe e shpehur bukur me të gjitha  vlerat letrare. Poeti ndryen dhembjen. Ai nga brenda ka dhimbje dhe qan, rrënkonë, revoltohet, por edhe ngre zërin e protestës për ta ndalë këtë egzod masiv të popullatës shqiptare, e cila mori botën e mërgimit.Tek vepra e Zeqir Fazliu dominon edhe motivi i dashurisë. Poezia “Ana” është një tufë e artikulimit të brendshëm të poetit. Poeti këtë dashuri e shprehe tek Ana, e cila ka bel të holluar dhe është përherë e bukur. “E ëmbël/ si kokrra e kuqluar e qershisë/(f.43). Këto vargje të përkujtojnë vargjet e Serembes kushtuar “Më të bukurës në Strigar”. Pse jo? Poeti, Z. Fazliu nuk mund ta largojë mallin ndaj të bukurës, Anabelës dhe shton: “Vjeshta e lulevjollca/ e vizatuam/ portretin e Anës në portë” (f.43). Andaj, poeti qahet dhe “vajton” se e do fort Anën ku thotë: “Më vjen vaji të vajtoj/nëpër borë/ nëpër shi” (f.43). Po ashtu, edhe poezia me titull: “Zana” ka shperthime të bukura intime. Ajo është krijim i shkurtër poetik, por ka refleksione të fuqishme arti. Poeti shton: “Është një zanë/ që pushon përbrenda zemrës/ është një zanë/ nëpër këngë dhe ëndrra/ e kam parë një rrugë/ që më shpie tek zana/(f.66). Edhe kjo është një poetikë e shperehur bukur dhe qëndron.