Bislim Gashi: Trashëgimia kulturore e Historike

Tashëgimia kulturore e Historike e Kosovës  si – Resurs -

(Kuptimi i TKHK)

Nga Ma. Bislim Gashi

Nga Ma. Bislim GashiTrashëgimia kulturore është faktor qenësor i identitetit të një populli. Popujt e ndryshëm gjatë historisë së tyre të zhvillimit shoqëror, ekonomik, politik, kulturor dhe fetar patën ndikime të ndërsjellat që u karakterizuan me gërshetime të llojllojshme etno-kulturore, duke lënë gjurmë të civilizimeve në thesarin e kulturës së përgjithshme botërore. Lufta shekullore për ruajtjen e identitetit etnik, kulturor, fetar dhe gjuhësor u pasqyrua me tersin e vlerave shpirtërore dhe materiale të shprehura përmes trashëgimisë kulturore historike që krijoi bashkëpunimin ndërkombëtar për ruajtjen e vlerave të trashëgimisë kulturore si trashëgimi të përbashkët të civilizimit njerëzor.
Trashëgimia kulturore historike e një populli paraqet tërësinë e vlerave shpirtërore dhe materiale të krijuara gjatë historisë së tij, pasqyron zhvillimin ekonomik, shoqëror, politik, fetar e kulturor në të kaluarën e tij, paraqet luftën e tij shekullore, për ruajtjen e identitetit të tij etnik, gjuhësor dhe kulturor. Popujt e ndryshëm gjatë zhvillimit të tyre historik, përkatësisht, gjatë zhvillimit ekonomik, shoqëror, politik, fetar e kulturor ishin në kontakte të përhershme me popujt e tjerë, pa marrë parasysh karakterin miqësor apo armiqësor të këtyre kontakteve dhe, si rrjedhojë e kësaj, patën ndikime të ndërsjella në njeri tjetrin. Prandaj, trashëgimia kulturore historike e një populli paraqet edhe kontributin e tij në thesarin e kulturës së përgjithshme botërore. Në deklaratën e OKB mbi bashkëpunimin ndërkombëtar, të vitit 1966, në pjesën ku bëhet fjalë mbi parimet e bashkëpunimit ndërkombëtar në fushën e kulturës, ndër të tjera, lexojmë, "të gjitha kulturat në shumëllojshmërinë e tyre të pasur, në diversitetin dhe ndikimin e ndërsjellë që ushtrojnë në njera tjetrën, bëjnë pjesë në trashëgiminë e përbashkët të njerëzimit. "Konventa mbi Mbrojtjen e Trashëgimisë Kulturore dhe Natyrore, e miratuar në Paris në 1972, e konsideron, gjithashtu trashëgiminë kulturore dhe natyrore të një shteti e cila paraqet trashëgimi universale në mbrojtjen e të cilës duhet të bashkëpunojë e tërë bashkësia ndërkombëtare”.

—Trashëgimia  Kulturore e Historike e Kosovës , roli dhe ndarja e sajë
Kosova me vlerat e sajë, të Trashëgimisë Kulturore e Historike është dhe mbetet një vend shumë tërheqës dhe i hapur për të gjithë.

Trashëgimia Kulturore e Historike e Kosovës ndahet në:

--Trashëgiminë materiale historike të Kosovës;

-- Trashëgimia kulturore jomateriale  historike – shpirtërore e Kosovës.
Trashëgimia materiale  e Kosovës-- është një trashëgimi e krijuar në mes të qytetërimeve që nga parahistoria e deri me tani, e cila trashëgon një thesar të pasur kulturor, dhe është pjesë e trashëgimisë kulturore botërore.Kjo trashëgimi e pasur, gjendet në çdo pjesë të Kosovës, në qarqet e qendrat arkeologjike, në parqet natyrore, në galeritë e artit, në arkivat fotografike e filmike, në kalatë dhe kullat, në monumente fetare dhe banesat popullore, në kalldrëmet e rrugicat e ngushta, në shadërvanët,  si edhe në të gjitha muzetë e saj.

Trashëgimia materiale e Kosovës ka vlera në cilësi dhe sasi, është e njohur edhe  jashtë vendit, dhe shumë tërheqëse për vizitorët që duan të shikojnë kryeveprat e kulturës dhe artit, për t’u njohur me dëshmitë e parahistorisë, periudhës  klasike,periudhës ilire etj.
Veç, muzeve të njohura, Kosova ka edhe shumë koleksione të artefakteve, jo të zakonshme, që befasojnë këdo dhe që shtrihen në çdo fushë, nga natyra tek arti, nga zejet tek etnologjia, nga arkaikja tek fetarja, nga materialja tek shpirtërorja.

Figura1. Hynjesha në fron http://modersmal.skolverket.se/albanska/images/stories/albanska/Konferenca_e_shtate/E._Shukriu_Trashgimia_kulturore_e_Kosovs-Suedi.pdf

Ruajtja, mbrojtja dhe prezantimi i Trashëgimisë Kulturore të Kosovës, është pjesë e orientimeve strategjike dhe politikave të institucioneve të Republikës së Kosovës, veçanërisht e Ministrisë së Kulturës, Rinisë dhe Sporteve.

Figura.nr.2. Hambar në Grashticë
Trashëgimia kulturore e Kosovës, nga institucionet në të dyja nivelet e pushtetit në Republikën e Kosovës, trajtohet si pjesë përbërëse, e rëndësisë së veçantë, në mjedisin jetësor dhe konsiderohet thesar i të gjithë popullit të Kosovës. Publikimi i kësajë fushe në aspektin e marketingut në Kosovë thuase ka munguar, edhe pse është një fushë e cila drejtëpërdrejtë nuk është profitabile në kuptimin financiar.

Megjithatë, kjo trashëgimi kërkon mbrojtje dhe ruajtje, që të mundësohet një promovim i mirfillt i vlerave të sajë.

Trashëgimia materiale është e ndarë në dy grupe:

--Trashëgiminne paluajtëshme (objektet e ndyshme si kulla, xhami, kisha etj) dhe,

--Trashëgimia e luajtshme ( gjanat që mund të lëvizin nga një vend në vendin tjetër si gotat, lugët, pjatat, armët,veshjet etj).