Najada Sorra: Portreti i njeriut pa portret

Portreti i njeriut pa portret

Nga Najada Sorra, Tiranë

Vladimir Shytin e gjeta në lokalin e stacionit të trenit.Rrinte i ulur në tryezën e tij të preferuar,gjerbte kafenë herë me sy të ngulur drejt përpara,herë duke vështruar ata që hynin e dilnin.Dhe në qoftëse më parë e tani ai u tërhiqte vëmendjen njerzëve që nuk e njihnin me atë pamjen e tij të veçantë dhe të qetë,dukej sikur s’donte t’ia dinte për asgjë,tashmë paraqitej disi kryelartë e sikur s’përfillte njeri.Njerzit e vështronin me atë sens që vështronin edhe objektet e tjera të mejdisit. I kërkova leje të qëndroja në tryezën ku ishte ulur, ai vetëm tundi kryet në shenjë pohimi.

Nga përpara stacionit sirena e lokomotivës fërshëlleu si me hidhërim e me ankim,ndërsa ai i hodhi një shikim të shpejtë orës që shfaqej në ekranin e televizorit.Më pëlqenin shkrimet e tij,që i publikonte herë pas here në gazeta të ndryshme dhe në faqet e internetit,gjithashtu edhe romanet,por që s’kishin bërë shumë bujë.Më tërhiqte puna e tij si makinist treni dhe pasioni i zjarrtë për letërsinë,ndaj dhe i shtyrë nga kurioziteti,vendosa të njihesha me të nga afër.

-Më pëlqejnë shkrimet e tua,sidomos romani i fundit për fëmijë”Kikja”,- i thashë pasi u prezantova si lexuese e shkrimëve të tij.

Vladimiri sikur kapërxeu një pengesë në gjoks dhe u ndje më mirë në shoqërinë time.Nuk ishte e nevojshme të pyesja pse ndodhej këtu ai.Arsyen e dija po aq mirë,sikur të ma kishte thënë me gojën e vet.Ai sapo kishte lënë turnin e natës dhe po pinte kafenë e mëngjezit shoqëruar me pijen e tij të preferuar raki rrushi.Më falenderoj shoqëruar me një buzëqeshje që i mbeti e ngrirë në fytyrë gjatë tërë bisedës dhe u shpreh:

-Pasioni,moj vajzë,shkruaj kot,ky realitet sikur dëshiron të më dëbojë nga ngjarjet e jetës sonë shqiptare.Unë nuk kërkoj formula për karaktere shpirtërore,as ndodhi me fantazira tragjikomike,ato i gjej këtu midis njerzëve,ku unë u jap vetëm formën.

Në artikujt e ndryshëm dhe në librat e tij,ai di të bashkoj përherë me vetëdije indivitualiete të tilla, sikundër piktori që në veprat e tij kërkon të gjejë këndëvështrime më të përshtatshme,në të cilën drita dhe dritëhija të gërshetohen në mënyra të ndërsjellta dhe,nëpërmjet kontrasteve,të realizoj ngjashmërinë e tipit.Bën bukur krahasimin e elementit favorizues dhe vulgaritetit që shfaqet në shumë forma.Pasuron pa ndonjë sforcim të veçantë varfërimin që sjellin formulat standarte,lartëson gjithë vlerat shpirtërore dhe shkruan me urrejtje për tipat që urrehen nga shoqëria dhe ai vet.Ka të papritura në tregimet e tij,reflekse të befasishme,të nevojshme aty ku duhet dhe,krijon korniza në kuadrin e veçantë thellësisht të nevojshme të hapsirës.

-E keni kohën e nevojshme për të shkruar,pasi ju punoni me orare të zgjatura?-e pyeta pasi ai u përshëndet me dy kolegë dhe i ftoi të uleshin në tryezën tonë,ku u bë edhe prezantimi.

Ai fshiu mjekrrën me dorë.

-Koha më garanton gjithçka.Pengesa është tek botuesit,por edhe ata kanë vështirësitë e tyre,ndaj në të gjitha botimet e mia s’kam kërkuar të më paguajnë,madje dua t’i falenderoj,që ata më kanë bërë pjesë e gazetës së tyre.

-Shumë njerëz nuk ndihen mirë në pranin e Ladit,-ndërhyri njëri nga kolegët me një buzëqeshje të çiltër.-Dhe e dini përse,sepse Ladi kërkon gjithmonë të drejtën si në punën e përditshme ashtu edhe në shkrimet e tij.

Ai s’ka ndonjë portret të veçantë.Një miniaturë e dobët dhe një portret të skalitur pa ndonjë vlerë.Eshtë një burrë i rritur dhe i thjeshtë me flokë të bardhë,ku ballin ia gërryejnë mendimet.Në shumë raste s’kuptohet nga të tjerët,ka diçka që të nxit koriozitetin,apo të ftonë të kërkosh të veçantën e shpirtit të tij që rri pas asaj fytyre të ftohtë:kalon para tij dhe nuk vren ndonjë portret që është në qendër të vëmendjes.Sekreti i tij,që i fshihet shumë thellë nën lëkurën pesëdhjet e ca vjeçare nuk mund të përvijohet dhe as mund të përcaktohet duke u nisur vetëm nga pamja e jashtme.

Mbart në vetvete dy karaktere,ose më saktë dy sjellje shoqërore:njërin e përdor në jetën e përditshme,ku shfaq ashpërsi,cinizëm dhe acarim të dhunshëm ndaj së të vërtetës,që ndoshta ndodhin edhe si pasojë e vetmisë së tij.Ndërsa tjetrin e përdor në mejdisin artistik:atje shpërthen në biseda të këndëshme,gjallërohet dhe shndrrohet në tjetër njeri.

-E mban mend shkrimin e parë?-e pyes jo pa qëllim.

-Sigurisht,-gjallërohet Vladimiri.-Isha ushtar,kur botova përherë të parë një artikull të marrë në hidroçentralin e Vaut të Dejës në redaksinë e gazetës Luftëtari,ku më pas u bëra korospodent vullnetarë i asaj gazete.E ëndërroja gazetarinë,por s’e arrita atë,pasi në shkrimet që vijuan,emëri im u vizua me të kuqe,ndaj e ndërpreva për disa vjet procesin krijues.

-C’farë keni studiuar?

-Degë të ndryshme profesionale,ndërsa në mënyrë auditakte letërsi.

-Keni pasur kritika?

-Megjithëse mungon kritika e mirëfillt,unë kam pasur nga njerëz të shquar të artit si shkrimtari Gjergj Vlashi,Shpend Tapollaj dhe nga të tjerë artistë Durrsak.Kritika letrare,artistike është si makinisti mirë që di të drejtojë trenin,por edhe të mirëmbaj lokomotivën.

Ai flet pak,duket disi i ndrojtur,ngase ka gjuhën e rëndë dhe më tepër belbëzon,apo ndoshta është i shtrënguar nga ndonjë ndjenjë tjetër të pamundësisë të komunikimit.Shpërthen shumë rrallë i ngacmuar nga heshtja dhe bie menjëherë në mërmëritje me veten,me atë pamjen e njeriut të besuar,apo që është i zënë vetëm me mendimet e tij.E di edhe vet,se është disi me rrezik të hysh në mardhënie mirëbesimi me të.Në disa raste ata që e rrethojnë s’e ndjejnë veten mirë,megjithatë,ai i tërheq si me magji ku dhe u duhet të përballojnë trysnin e atmosferike,nxehtësinë e rrëmbyer të pasionit dhe teprinë e kërkesave të tij.

-Kush janë idhujt e tu në letërsi?

-Londoni për ashpërsinë letrare dhe Cvajku për mendimet e vyera.

-Diçka për bindjet politike?-e pyes përsëri me takt.

-Admiroj gjithmonë më të mirët,qofshin të majtë apo të djathtë.

-Keni kohë pa botuar ndonjë libër?

-Eh,-shfryu Vladimiri dhe e humbi paksa atë buzëqeshjen e ngrirë gjatë tërë bisedës.-Unë shkruaj gjithmonë kur s’jam në punë, në orët e mëngjezit,vetëm nipit i është dhënë e drejta të më largojë nga kompjuteri.Kam shumë romane dhe tregime gati për botim,madje disa edhe të redaktuara nga miqtë e mi,por nuk është mundësia finaciare si nga unë, as edhe nga shtëpitë botuese.

-Kam dëgjuar se keni shkruar edhe në gjininë e horrorit,sa është e vërtetë?

-Po,është më se e vërtetë,kam shkruar dy të atillë,por që janë ngujuar në sirtar.

-E patët të vështirë?

-Fillimi është gjithmonë i vështirë,tani jo më,madje kam gjetur shumë tema që mund t’a lëvroj këtë gjini,që ende nuk është prekur nga shkrimtarët shqiptarë.Juve mund tu duket çmenduri që unë shkruaj pa e ndjerë kënaqësinë e botimit,por mos harroni:unë ndjehem mirë midis tyre dhe ato dorëshkrime më shtyjnë të krijoi sa më shumë.Nuk jam skeptik gjithmonë jam në pritje të një mrekullie dhe një ditë unë do të shijojë frytet e punës time.

-Qëndron gjithmonë i mbyllur në shtëpi dhe del vetëm kur ka shërbimin në punë,-shtoj Selimi,kolegu tjetër makinist.

-Natyra më ka dhënë gjithë përbërsit me tepri nga sa mund të mbaj një njeri i vetëm,-vijon Ladi dhe një ngjyrë trëndafili i përshkon fytyrën.-Por ka edhe element që sulen kundër  tipin tim dhe bëhen shkak të fatkeqësive.

Ai s’flet për të shkuarën,as nuk ankohet.”Kthimi pas të pengon në jetë,njeriu duhet të shikoj vetëm përpara,-thotë shpesh.Dëshiron të vendos rregull brenda vetes,jeton me drejtësi sipas parimëve më të larta,me shpresë që të kontrollojë kaosin që ka në vetvete.”Një njeri me mendime të pamvarura nuk ndalet aty ku e hedh rastësia….Duhet të ngrihesh mbi fatin,paçka se vendi ynë nuk të jep shumë shanse,por pasioni është tjetër gjë…dhe ngjyra e trëndafiltë i zbehet.Prej këndej i vjen ajo gjëndje e vazhdueshme tensionimi,që e bllokon si torturë të padurueshme,por e një shpirti të mbushur plot.

Ndahem nga Vladimiri dhe me kolegët e tij me ndjenjën e një diçkaje që ai çliron dhe prehet mes reve, dhe përmes formulash filozofike e çapitjeve të tij ligjëruese.Që në veprat e tij marrin frymë,ngjyrë e fitojnë papritur një dritë të re,valëzojnë shenjtërisht në qiellin e magjisë krijuese.Bota shpirtërore e autorit kapërcen e dridhet pa lënë gjurmë në shkrimet e tij,paçka se shpirti letrar i kalon në një zymti kaotike.Dhe ashtu solemn mendimet e tij perëndojnë si të dehura,ku drita e tyre ndriçon lugina e gërxhe dhe më pas humbasin në kaltërsinë e hapsirës qiellore me dëshira të çmendura.Ai është një njeri dhe krijues ëndrrimtar.Mundohet të përfitojë edhe nga humbja,s’e cënon aspak jetën shpirtërore të tij;prej nga vjen dhe pacënushmëria e gjenis,pamvarsisht ndjeshmërisë së skajshme që ka brenda vetes.Dhimbja i shndrrohet në force krijuese,paçka se shpirti tij ndihet i fyer,por ai ka guximin e shkrimtarit;ndaj flak tutje me krenari armët e rezistencës dhe shkon ashtu drejt fitimtarit,duke krijuar portretin e tij.