Patricia Lidia: Hamdi Tasholli, Syri i heshtjes

BIZHUTERI KOSOVARE PËR DASHURI DHE ATDHETARI

(Hamdi Tasholli, Syri i heshtjes, Amanda Edit, Bukuresht 2012)

Poemat e tij nuk janë as melodrama, as telonovela, as shqetësime të shkruara, por ato janë një filozofi e jetës, mendime fisnike mbi një jetë të përgjakshme që e patën përjetuar sivëllezërit tanë në Kosovë. Jeta në lirikën tij kaplon dimensione reale dhe emocionale. Poezitë e tij janë produkt i përpunuar i një mundi të sinqertë.

Nga Patricia Lidia

Një vëllim i ri krijon gjithmonë burimin e një lumturie të madhe. Ai përfaqëson çastet më intime që i ka përjetuar autori, rrëfimet më të thella dhe mendimet më të larta të tij. “Mos prit të të jepet diçka prap, mo sprit të të njihet mundi, të të zbulohet gjeniu, të të kuptohet dashuria! Mbylli disa etapa! Jo nga mburrja, nga pamundësia apo krenaria. Mbylle derën, ktheje diskun, fshije pluhurin dhe pastroje shtëpinë! Mos mendo më se kush ishe, por shndërrohu në atë që je!”, thekson Paulo Coelho në njërën nga veprat e tij. Nuk na merr, ndërkaq, shumë kohë, të kuptojmë se kush është Hamdi Tasholli: një shpirt i mbushur me dashuri, që ia ka dhurruar dashurinë të afërmve dhe atdheut të tij, kaq shumë i përbujshëm dhe kaq shumë i përçarë.

Bota ka ditur t’ia vlerësojë mundin, ka dashur t’ia kuptojë mendimet, dhe t’ia çmojë dashurinë dhe patriotizmin, edhepse ndonjë hije e padukshme tenton mos të më njohë, mua, ty, ate, ata apo ato. Por ne duam. Ne duam të dimë kush është, ç’ka bërë, dhe mbi të gjitha sa shumë e ka dashur atdheun e vet. Sido që të jetë, “nuk mund të shpëtojmë nga fati”, thekson poeti në vargjet e tij. Hamdi Tasholli u lind në Gadime të Lypjanit, kreu Gjuhën dhe letërsinë shqipe në Universitetin e Kosovës, botoi pak e për merak (katër vëllime), poezia duke qenë partnere e reflektimit të ndjenjave, që nga bangat e shkollimi fillestar.

Poemat e tij, here të buta e here të ashpra, tek/tuk të mbushura me të vërteta dramatike, të përkthyera nga një misionar i afirmimit të Kosovës në trojet rumune (Baki Ymeri), nuk duken melodrama të lehta. Nuk janë as telonovela, as shqetësime të shkruara, por ato janë një filozofi e jetës, mendime fisnike mbi një jetë të përgjakshme që e patën përjetuar sivëllezërit tanë në Kosovë. Jeta në lirikën tij kaplon dimensione reale dhe emocionale. Poezitë e tij janë produkt i përpunuar i një mundi të sinqertë. Në to shpërthen një gurrë e kristaltë përjetimesh të mëdha shpirtërore, sidomos falë përvojës së një jete që e përshkojnë dallgët e shqetsimit dhe lumturisë. Hamdi Tasholli, si poet, ka arritur në një mënyrë kaq sublime, të gërshetojë nytyrshmërinë me ndjenjat e zjarta të atdhetarizmit dhe dashurisë, aq saqë disa tekste të tij shëmbëllejnë me një pikturë vlerash të veçanta artistike. Një vepër arti që vlen të lexohet faqe për faqe, sepse libri është një burim ujërash të bekuara, e jo një pemë që tenton t’ia lëmosh vetëm lëvoren, pa ia shijuar frytet.

Çdo poezi e lexuar duket se është një hazard, respektivisht një ngjarje e papritur. Diçka që të mbush me shqetësim apo gëzim, një papritshmëri e bukur sa i përket formës. Kur vjen fjala për përmbajtjen, që i tejkalon pritjet tona, së bashku me domethënien, jemi të befasuar me shkrepje fjalësh direkte, të ashpra dhe simpliste. Para nesh kemi edhe një gamë shprehjesh elegante që i japin një domethënie më të thellë diskursit lirik. Në tekstet e tij, pos talentit dhe llojllojshmërisë së motiveve, del në pah edhe bujaria dhe qëndresa e trimërisë shqiptare: “I shtrirë në lashtësi plleshmërie/ Tokë pellazgu me besë të Zotit/ I mbeshtetur në gjoks trimërie/ E dajallarë të Kastriotit/ I bardhë Sharri në vrojtim/ Porosinë e lënë mbi gurë/ Nga legjenda e dy mbretërive” (Gradec). Dhuntia e tij lirike gërshetohet me një kulturë dhe edukatë të shëndetshme, duke joshur kështu edhe vëmendjen e lexuesit të huaj ndaj një lënde poetike që mbahet mend.

Hamdi Tasholli dëshmon përmes këtij vëllimi të jetë një shërbestar besnik i penelit të shenjtë, duke i ofruar lexuesit bizhuteri kosovare mbi dashurinë dhe vdekjen, mbi heshtjen dhe mosheshtjen, mbi një botë emocionesh të gjalla, duke patur, përndryshe, një qëndrim ferm ndaj jetës, me vargje prekëse, dhe herëpashere të mprehura e shpuese: “Dashuro/ Që ta shërrosh/ Çmendurinë/ E akullt/.../ Në polin e ngrirë.” (Llada). Ka edhe shumë për të thënë për poemat që Hamdi Tasholli na i vë në disponim, por tani ua lë juve të zbuloni valencat e shumëfishta të fjalëve të tij. Unë e bëra timen: ua tërhoqa vëmendjen mbi një poet shqiptar autentik. Merrni si shembull duke medituar gjatë mbi këto vargje, ngase, siç thot Friedrich Nietzsche në “Tejmatanë mirësisë dhe ligësisë”: „Jo forca e ndjenjave të mëdha i bëjnë njerëzit të famshëm, por vitaliteti dhe jeta e tyre.

BOX

Hamdi Tasholli-Imeri u lind më 21 maj 1950, në Gadime të Lypjanit. Shkollën fillore e kreu në Magure (Komuna e Lypjanit), të mesmen në Prishtinë, ndërsa Fakultetin Filozofik (Dega  Letërsi e Gjuhë Shqipe), në Universitetin e Kosovës. Me poezi merret që nga bankat e shkollës fillore, duke botuar pas luftës këto përmbledhje: Magurele castrum (2007), Syri i Lokes (2011), Në këta gurë (2012). Ky është libri i tij i katërt që e sheh dritën e botimit në gjuhën rumune, në Bukureshtin e rilindësve tanë.

BIJUTERII KOSOVARE DESPRE IUBIRE ?I PATRIOTISM

Un volum nou este întotdeauna o mare bucurie. Reprezint? cea mai intim? clip? petrecut? al?turi de autor, cele mai profunde confesiuni ale sale, cele mai adânci gânduri. “Nu a?tepta s? ?i se dea ceva înapoi, nu a?tepta s? ?i se recunoasc? efortul, s? ?i se descopere geniul, s? ?i se în?eleag? iubirea. Încheie ni?te etape. Nu din orgoliu, din neputin?? sau mândrie, ci pur ?i simplu pentru c? acel lucru nu se mai potrive?te cu via?a ta. Închide u?a, schimb? discul, f? curat în cas?, ?terge praful. Înceteaz? s? mai fii cine erai ?i transform?-te în cine e?ti!” prea bine spunea Paulo Coelho. Nu ne ia îns? prea mult timp s? ne d?m seama cine este Hamdi Tasholli: un om de geniu, un suflet plin de iubire, care ?i-a oferit din dragoste pentru semeni ?i pentru patria mam?, atât de zbuciumat? ?i dezbinat?, sufletul pe mas?.

Lumea a ?tiut s? îi aprecieze efortul, a vrut s? îi vad? geniul,  ?i s? îi în?eleag? iubirea ?i patriotismul, de?i c? unii nu au vrut s?-l cunoasc?. Dar noi vrem. Noi vrem s? ?tim cine este, ce a f?cut, dar, mai ales, cât de mult ?i-a iubit ?ara. Oricât am vrea, nu putem sc?pa de destin, pare s? spun? Hamdi Tasholli în poemele sale. Dar cine este de fapt Hamdi Tasholli? S-a n?scut la 21 mai 1950 în satul Gadime, comuna Lypian (Republica Kosova). A urmat ?coala elementar? la Magure (comuna Lypian), liceul la Prishtina, iar Facultatea de Filosofie (Sec?ia Limba ?i literatura albanez?), la Universitatea din Kosova. Poezia îi devine partener? de suferin?? înc? din b?ncile ?colii elementare, publicând volumele Magurele castrum (2007), Ochiul Mamei (2011), Pe aceste pietre (2012), Ochiul t?cerii (2012).

Poemele sale, brute, violente, pline de adev?ruri dramatice, traduse de un aristocrat al leg?turilor albano-române (Baki Ymeri, nu se vor melodrame ieftine. Nu se vor telenovele, frustr?ri extrovertite prin scris sau autocomp?timiri. Ele sunt adev?rate filosofii de via??, gânduri însângerate ale unei vie?i tr?ite din plin. Poeziile sale au fost, cu siguran??, o munc? laborioas?, ce a necesitat mari resurse suflete?ti, dar, mai ales, experien?? tumultuoas?. Iar el, ca ?i poet, a reu?it, într-un mod atât de sublim, s? îmbine firescului cu toat? acea durere a patriotismului ?i iubirii de patrie, încât fiecare dintre textele sale este, pe drept cuvânt, o oper? de art?. O oper? de art? ce trebuie citit? pe îndelete, nu din scoar??-n scoar??.

Fiecare poezie citit? trebuie s? fie o întâmplare, un hazard. Ceva fericit sau nefericit, dar neap?rat un hazard. Asta în ce prive?te forma. Cât despre con?inut, care este mult dincolo de a?tept?ri ca ?i semnifica?ii, suntem ?oca?i de cuvinte directe, dure, simpliste, de exprim?ri eliptice, cuvintele de leg?tur? fiind înl?turate pentru a da o semnifica?ie mult mai profund? textului în sine. Cu toate acestea, textele sale au o profunzime mai greu de sesizat ?i, astfel, mai statornic? (vezi poemeul Grade?). Poemele îl impun astfel ca poet de aleas? ?inut?, în care harul liric este sus?inut de o cultur? ?i educa?ie de invidiat, reu?ind, astfel, izbânzi poetice memorabile.

Hamdi Tasholli se dovede?te, în acest volum, a fi ?i un slujitor cu devo?iune al penelului sacru, oferind cititorilor bijuterii despre iubire ?i moarte, despre trecere ?i ne-trecere, despre o emo?ionalitate adânc-re?inut?, având îns? o atitudine ferm? în fa?a vie?ii, cu versuri nu o dat? neiert?toare ?i t?ioase: “Iube?te/ Ca s? vindeci/ Nebunia/ Înghe?at?/…/ În polul înghe?at” (Llada). Ar fi multe de spus ?i scris despre poemele pe care Hamdi Tasholli ni le pune la dispozi?ie în acest volum, îns? prefer s? v? las s? descoperi?i dumneavoastr?, cititorii, valen?ele multiple ale cuvintelor sale. Eu mi-am f?cut datoria: vi-am atras aten?ia asupra unui poet albanez autentic. Lua?i aminte ?i medita?i îndelung asupra acestor versuri, c?ci, spune Friedrich Nietzsche în “Dincolo de bine ?i de r?u”: „Nu puterea marilor sentimente face oamenii superiori, ci durata lor” (Patricia Lidia)