Mihal Gjergji: Siguria kombëtare në kthetrat e egoizmit mediatik

SIGURIA KOMBËTARE  NË KTHETRAT E EGOIZMIT MEDIATIK

NGA MIHAL GJERGJI

Parë nga jashtë, Shërbimi Informativ Shtetëror duket i frikshëm e plot pushtet. Sigurisht që, forcën ia jep ligji, sikurse edhe detyrimin për të  grumbulluar, përpunuar e përcjellë informacione konstatuese lidhur me veprimtarinë konkrete apo të mundshme antiligjore, nga elementë apo grupime të organizuara, të cilat cënojnë kryesisht sigurinë kombëtare.  Po realisht, a ka premisa për të qënë i  frikshëm ? Më tej akoma: a ndikon veprimi apo mosveprimi i këtij shërbimi në vendimmarrjet qeveritare dhe suksesin e punëve shtetrore, pristigjin e vendit dhe  integritetin kombëtar? Doemos që ndikon.

Javët e fundit, thuajse çdo ditë, është bërë objekt i reagimit të mediave, kryesisht nga zëra që dalin prej selive të partive të ndryshme politike, Shërbimi Informativ Shtetëror, dhe asaj që i mëshohet më tepër, shkarkimit të Bahri Shaqirit. Dosido, mes rreshtave të tyre deklarative apo fjalëve të pathëna, mund ta lexosh qartazi edhe idenë që hedhin në formën e një ftese:  hajde, vëndi yt është në radhët tona. Drejtuesi i Shërbimit Informativ, sigurisht që është produkt i politikës, por jo i punësuar i partive, as shërbëtor i bindur i tyre, por i shtetit dhe interesave kombëtare. Atherë, përse duhet të përpunohet opinioni popullor me gjëra që s’ia ndryshojnë përditshmërinë? Besoj se publiku s’merr informacionin e nevojshëm për veprimtarinë apo arritjet e agjensive të informacionit, për shkak të rujtjes së sekretit, por jo vetëm kaq, më shumë se do gjë, reagimin e njerëzve e përcakton ana ekonomike dhe premisat për ta ndryshuar atë. Për rrjedhojë, qytetari, aq më tepër intelektuali, s’mund ta dojë atë që s’e njeh dhe s’mund ta luftojë atë që s’e urren. Lëvdohet i ikuri (i ikuri dhe i vdekuri janë njëlloj,-thotë populli,- dhe për të vdekurit s’flitet keq!), ndërsa mbi emrin e kreut të ri të Shërbimit Informativ, sapo emërohet, nxirren shigjetat nga arkivat e urrejtjes dhe vendoset në syrin e ciklonit mediatik. Gjithçka i shikohet me lente zmadhuese, edhe gjurmët që ka lënë, edhe thinjat e flokëve, edhe brazdat e ballit, edhe ‘mëkatet’ e së kaluarës. Pra, të gjithë nxitojnë ti bëjnë ‘qëllesën me gurë’ si Marie Madalenës. Mëkatërët kryqëzojnë një tjetër ‘mëkatar’ të panjohur nga publiku. Ende, askush s’ka pyetur: në ç’raport qëndrojnë Shaqiri dhe Lika po të marrim si njësi matëse shqiptarizmin? Në ç’kahje do lëvizte vektori? Paskëtaj, do ishte e natyrshme të pyetej për maturimin intelektual dhe shkallën e vetëdijes qytetare. I pari, mesa jam informuar, është duke përgatitur mbrojtjen e doktoraturës në fushën e sigurisë kombëtare, ndërkohë që drejtuesi i sapoemëruar, e ka mbrojtur atë qyshkuar. I pari ka studiuar për shkencat juridike, mirëpo shumë pak e ka ushtruar këtë profesion. I dyti ka studiuar për shkencat ekzakte dhe është profesionist në këtë fushë. Po të merreshin parasysh këta tregues, analizat do bëheshin krejt ndryshe, do ishin më konkrete dhe bindëse për publikun. Atij që e do vëndin e tij dhe që mishëron kapacitetet e duhura qytetare dhe intelektuale, s’ka arsye pse të mos i besohen poste të rëndësishme drejtuese në administratën shtetërore. Së paku kjo është edhe praktika më e përparuar që njohim.

Përgjithësisht, bota është e përfshirë në kthetrat e egoizmit material, vazhdon të digjet në zjarrminë e etheve të dollarit, ndërsa litari i varfërisë  dhe krimit vazhdon ta shtrëngojë për fyti. Institucionet shtetërore, në çdo cep të planetit, ndodhen në kthetrat e egoizmit politik. Jo rrallë, politikën e përfytyroj si një shkop të madh, por të bukur fildishi, i cili godet ritmikisht shpinën e krrusur të popullit. Se cila pjesë e tij ka shpëtuar nga ndotja, syri juaj mund ta shikojë më mirë se unë.

PSE KAQ FRIKE NGA NDRYSHIMI

E kam ndjekur me interes informacinoin në fjalë, kuptohet, vetëm ditët e para, mandej, një gjellë  që serviret mëngjes e mbrëmje, të sjell neveri. Përgjithësisht, krijuesit i shoqëron në mënyrë të pashmangshme edhe një lloj indinferentizmi, ndikuar kjo nga rëndësia e problemit apo emrit konkret që lidhet me të. Sepse, të teshtijë Shaqiri, s’ka arsye që Tiranës t’i rritet temperatura dhe të vrapojë mbas tij. Sigurisht, s’bëhet fjalë për “bariun e grigjës”, duke tërhequr kështu vëmëndjen e analistëve apo teologëve, bëhet fjalë vetëm për një bari të zakonshëm. Të gjithë pyesin në mënyrë habitore: përse u shkarkua drejtuesi i SH.ISH-it ? Ndërsa unë do të pyesja: Kujt duhet t’i ngrihet ‘kulti’: drejtuesit apo institucionit? Simbolet apo mitet, përgjithësisht s’pajtohen me ecurinë e qytetërimit modern, megjithëse bëhen frymëzues kur mishërojnë vlera. Por ne s’kemi njerëz me statura të lartësisë së Allen Dulles, ideator, organizator dhe mjeshtër në  artin e spiunazhit. Atherë, përse gjithë ky interesim për ish kreun e Shërbimit Informati? A i meriton Ai gjithë këto kurora të thuruara enkas mbas largimit? Opinioni dhe lexuesi shqiptar gjëndet para mitit të krijuar enkas, dhe gjithë kjo, trumbetohet sikur të bëhej fjalë për mendimtarët e shquar të Rilindjes Kombëtare (çuditërisht, rreth tyre flitet pak ose aspak!) apo për personalitetet tona bashkëkohore; për Rexhep Qosen, princin e qartësisë intelektuale në fushën e artit të shkruar, apo Ismail Kadarenë,  për Kristo Frashërin, me studimet e tij të vyera historike apo profesorin tjetër të nderuar, Pëllumb Xhufin, për mendimtarin Moikom Zeqo me krijimtari të bollshme e të spikatur, apo studiuesin e talentuar në fushën e sigurisë kombëtare dhe shërbimeve inteligjente, Irakli Koçollari, për diplomatë e shkencëtarë të cilët s’na mungojnë. Askush s’merret me atë që meriton vëmëndjen dhe interesimin e qytetarëve: në ç’lartësi është aktualisht Shërbimi Informativ Shtetëror, në raport me detyrat e tij kushtetuese ? Në praktikën e shërbimeve sekrete më të konsoliduara, sikush ka vlerat e veta: inspektorët e rolit bazë që operojnë brenda vendit dhe ushqejnë me informacion hallkat e tjera sipërore; agjentët e influencës që operojnë në brendësi të shteteve kundërshtare; agjentët e penetrimit, të infiltruar në institucionet publike apo brenda vetë shërbimeve të fshehta të vendeve kundërshtare; agjentët e  dyfishtë, që punojnë për shërbimin e fshehtë të vendit kundërshtar me miratimin e shërbimit të fshehtë të vendit të origjinës; agjentët specialë që kryejnë ndërhyrje nga më të vështirat; agjentët e përgjumur të vendosur në vendin kundërshtar me veprimtari tërësisht të ligjshme, në pritje për t’u aktivizuar në momentin e duhur; agjentët legalë, të cilët veprojnë në vende të tjera  me mbulesë ligjore, duke përdorur statusin që buron kryesisht nga akreditimi diplomatik etj. Mirëpo ne s’kemi eksperiencat e CIA-s:(Central Intelligence Agency), në SH.B.A, e themeluar më 1947
MI6: (Military Intelligence, Section 6), në Angli, e themeluar më 1909
GRU (Glavnoje Razvedyvatel’noje Upravlenije), në Rusi, e themeluar më 1918
DGSE: (Direction Générale de la Sécurité Extérieure) në Francë, e themeluar më 1982, zëvendësuesja e shërbimit të vjetër të Inteligjencës, të MOSSAD-it në Izrael, etj. Gjithashtu s’kemi mjetet e fuqishme financiare që ato disponojnë. Le të kujtojmë se buxheti vjetor i BND arrin në rreth 430. 000.000.Euro, e kështu me radhë. Në kushtet që Shqipëria është vend anëtar i NATOS, po kështu, në kuadër të bashkëpunimit me shërbimet sekrete partnere, kryesisht atë amerikan, a ka kontribute konkrete shërbimi ynë dhe a janë vlerësuar praktikisht nga aleatët tanë? Cilat janë kapacitetet intelektuale që punojnë brënda këtij institucioni dhe si mund të përmirësohen ato? Si mund të ndryshojë financiarisht jetesa e këtyre punonjësve në raport me vështirësitë e punës dhe përballjen me barikadat e krimit të mirëorganizuar? Cilat janë kapacitetet drejtuese e manxhuese dhe a duhet të ndryshojnë në raport me kërkesat e kohës? A krijohen vlera brënda këtij shërbimi, nga ata, të cilët mbeten të heshtur dhe anonimë deri në ditët e fundit të jetës së tyre, dhe a promovohen ato?

Në këtë institucion të rëndësishëm informacioni, punën s’e bëjnë vetëm këshilltarët që këshillohen, as drejtorët thuajse të përjetshëm të drejtorive në bazë dhe në qëndër, të cilët edhe kur ndrrojnë kolltukët e së njëjtës lartësi, i marrin me vete të preferuarit e tyre, tamam si vezirët në kohën e sulltanatit. Ata janë gati të shesin gjithçka në këmbim të privilegjeve, madje do ta quanin normale: ’’të hanë bukën e turkut dhe të bëjnë duvanë e kaurit’, sepse rrënjët e tyre janë të vjetra dhe të thella. Peshën e punës e mbajnë mbi shpatulla punonjësit e thjeshtë. Po a funksionon praktika e karierës sipas punës dhe meritave të seicilit? Sa herë që ndrrohen titullarët, s’është e thënë që të ndryshojë edhe rregullorja e brendëshme mbi bazën e së cilës, de jure funksionon Shërbimi Informativ. Me ndërhyrjen e shefit të larguar të këtij shërbimi, është ndryshuar një nga kriteret kryesore, duke i dhënë të drejtën këtij të fundit, që për raste të veçanta, të emërojë punonjësin pa mbushur tre vjet në bazë, duke gjykuar mbi ‘interesin’ e punës. Mirëpo kur rastet e veçanta s’janë një e dy, por dhjetra e dhjetra, atherë kuptohet se si ka funksionuar ky institucion. Emërimet nepotike qëndrojnë larg qasjeve që afron një sistem demokratik. Pra, nëse do rikthehen në bazë, për të plotësuar periudhën tre vjeçare, gjithë ata që kanë mbushur aparatin qëndror në sajë të lidhjeve miqësore, çfarë do të ndodhë? Asgjë. Veç medias që do sigurojë ushqimin javor duke publikuar “furtunën” në SH.I.SH, asnjë ekujlibër tjetër s’ka për tu prishur. Punonjësve që do t’u largohen vendeve të pamerituara të punës, do tu rikthehet në mënyrë graduale aftësia dhe dinjiteti i munguar profesional, ndërsa Shërbimit Informativ do ti rikthehet shëndeti i munguar prej vitesh. Në lojën e bukur por të vështirë të shahut, ushtari smund të lëvizë në kuadratin e oficerit, sikurse ky i fundit s’mund të zërë vendin e mbretit apo mbretëreshës. Në praktikën më të mirë të universiteteve perëndimore, asnjë master shkencor s’mund të mbrohet para atij professional. Asnjë i diplomuar për mjekësi, smund të fillojë punën si kirurg, kardiolog apo psikiatër, pa kryer specializimin aq të nevojshëm pasuniversitar. Ka disa vite që në Shërbimin Informativ kanë gjetur strehë të sigurt  edhe njerëz të paaftë. Janë pranuar jo pak ‘të diplomuar’ edhe nga universitetet tona private, shumica me ‘master professional tre vjeçar’. Kjo kategori, de jure i nënshtrohet ‘testimit’ brenda institucionit. Niveli i mjerueshm i universiteteve tona private, të cilët janë shndrruar në biznese fitimprurëse dhe vetëm dije s’kanë filluar të prodhojnë ende, prodhojnë ‘Diploma’ në sasi të konsiderueshme për të gjitha specialitetet. Besoj se do ishte mëse normale kufizimi I pranimeve nga universitetet private, të paktën për një periudhë disavjeçare. Njerëzit e afërt të biznesmenëve të fuqishëm, nipërit dhe mbesat e njerëzve të politikës apo drejtorëve të drejtorive, mund të gjejnë edhe vënde të tjera pune në administratën shtetërore, nëse do bëhen imponues me nivelin e tyre të inteligjencës dhe profesionalizmit. Atherë, cila do jetë shtysa dhe stimuli i brendshëm moral pë ata që dinë të punojnë dhe që prodhojnë rezultate?.  Si mund ti kapërcejnë ata ferrat që i kanë mbi kokë dhe nëpër këmbë? Brënda këtij institucioni ka edhe intelektualë, njerëz që prodhojnë art dhe shkencë. Nuk ka arsye që ndaj tyre të vazhdojë të mbahet një qëndrim reaksionar si në kohën e bizantit. Ata veçse mund të ndihmojnë me kontributin e tyre të çmuar.

LARGIMI I SHAQIRIT S’ËSHTË FUNDI I BOTËS

A ka ardhur koha që, drejtuesi i ri i SH.I.SH të korigjojë me vendosmëri gabimet e bëra si rezultat i neglizhencës apo paaftësisë së drejtuesve të mëparshëm? Mos vallë kjo është çështje karakteri, detyrim ligjor apo alternativë e vetme për prestigjin e institucionit dhe të vet drejtuesit të tij? Asnjë drejtues i lartë s’mund të marrë përsipër të bëjë revolucion, sepse do dëshonte qysh në krye, ndërsa ndryshime dobiprurëse, gjithmonë me frymë bashkpunimi, duhet dhe mund t’i realizojë. Nëse drejtuesi i larguar i ka patur duart tërësisht të lidhura nga vargonjtë e interesave, po ky i sapoemëruari, a do jetë i lirë (nëse ka vullnetin!) nga politika dhe faktorë të tjerë që s’varen prej tij, për të bërë ndryshimet e nevojshme?  Kam bindjen se roli i drejtuesit të parë është shumë përcaktues. “Lidershipi,-shkruan Zbignew Brzezinski,-është pjesërisht çështje karakteri, pjesërisht inteligjence, pjesërisht e organizimit dhe pjesërisht e asaj që Makiaveli e quante “fat”…” Edhe diçka tjetër. Seicili drejtues i lartë i këtyre niveleve, kryesisht i institucioneve të një rëndësie të veçantë, sapo marrin kolltukun, humbasin maturinë nga magjepsja, para faktit se vetëm ata e kanë privilegjin për të disponuar këtë pushtet të fuqishëm informacioni. Vetëkënaqësia ka vetëm një çmim: trumfin e dështuar.

Të vërtetat kanë forcë të zgjojnë interesimin dhe vëmëndjen e lexuesit me koshiencë dhe vetëdije të maturuar, ndoshta edhe reagimin e tyre dashamirës. Të trajtosh të vërtetat, s’do të thotë se merr përsipër denigrimin e Shërbimit Informative Shtetëror, të këtij institucioni kaq të rëndësishëm. Kurrsesi. Të flasësh për drejtuesin e këtij shërbimi, i cili në asnjë rrethanë s’mund t’a identifikojë veten me institucionin, s’do të thotë se synon denigrimin e figurës së tij. Sigurisht që jo. Të heshtësh, më keq akoma, do të thotë të humbasësh ndjeshmërinë dhe detyrimin moral për problematikat e vëndit tënd. Por pyetja shtrohet: Pse ka shumë frikë nga ndryshimi? Pse gjithë ky paragjykim i kotë, i pabazuar? Dhe më tej: Kush ka frikë nga ndryshimi? Dhe pse?