Baki Ymeri: Në brigjet e ëndrrave kemi nevojë për fjalë

Vitrina e librit

NË BRIGJET E ËNDRRAVE KEMI NEVOJË PËR FJALË

(Gabriel-Vincen?iu M?l?escu, Humbjet e panjohura, RawexComs, Bukuresht, 2011)

Autori i vëllimit bilingv „Humbjet e panjohura”, Gabriel-Vincen?iu M?l?escu, u lind në Bukuresht më 12 shkurt 1948. Babai i tij, duke qenë i persekutuar politik, transferohet me familjen, sipas rradhës, në Gëeshti, më vonë në Segarçea mandej në Këmpulung Mushçell, ku ndjek klasat e para, pastaj në Daraban, ku mbaron ciklin e parë të shkollës së mesme, dhe më në fund në Sëven, ku e kryen gjimnazin. Ka kryer Fakultetin e Elektroteknikës në Jash, në vitin 1970. Në periudhën 1970-1980 punon në ndërmarrjen “Progresul” (Plojesht), kurse gjatë periudhës 1980-2008 në ICITPR dhe ICERP (Plojesht). Në vitet 1991 dhe 1992 punon nga një muaj në Shqipëri, në montimin e disa instalimeve të kërkimit në Kuçovë, pranë Beratit. Shkruan poezi që nga mosha e adoleshencës. Debutimi letrar me përmbledhjen e vargjeve „Violina Moldave”, botuar nga Këshilli i Rrethit të Botoshanit (1969). Për shkak të një lajthitjeje kritike, por edhe për shkak të qëndrimeve të tij antikomuniste, para vitit kryengritës 1989, boton rrallë në disa revista letrare. Debuton editorialisht me vëllimin e vargjeve „Vetmia jonë”, botuar në Editurën LKS Crepuscul, Plojesht (2010). Po në këtë vit bëhet anëtar aktiv i klubit letrar „Atitudini”, që vepron pranë Shtëpisë së Kulturës I. L. Caragiale në Plojesht. Gabriel Malaescu është autor i një ditari me kujtime nga Shqipëria. Libri i tij me vargje bilingve (rumanisht-shqip), në shqipërim të autorit të këtij shkrimi, e pa dritën e botimit në kuadrin e Editurës RawxComs, në Bukuresht (2011), i dekoruar me disa reçensione të favorshme. (Baki Ymeri)

DHURRATA E FUNDIT

(Ultimul dar)

E pranova dhurratën e fundit:

Një ftua

Prej plumbi

Më ra mbi këpucë

Dhe e ndjeva acarin

E brigjeve

Me arusha polare

Dhe njerëz leshverdhë

(Kopje Katedralesh)

Të nglufatura në akullin e iluzionit

Me krahët

Në shenjë kryqi

Të Shën Andreut.

MIRËMËNGJEZ!

(Bun? diminea??!)

Dola në mëngjez në breg

Pulëbardhat përpëliteshin mbi ujë

Kurse deti

Porsi një gjarpër i mbështjellë

E përkëdhelte bregdetin

U zgjova me natën në kokë

Dhe renda me krahërorin e hapur

Me flokët e shpupurisur

Të shoh se si lind dielli

Nga deti

Një plëhurë notonte horizontit

Si një ëndërr që e ëndërron

Vetëm një herë

Bardhësia e saj verbuese m’i shkrepi

Përnjëherë sytë

U shtriva në plazh

Uji më përkëdhelte me dashuri

Ndërsa unë

Me mendimin gjithëkah, dëgjoja

Pëshpëritjet e detit

Qëndrova mes qiellit, dheut dhe ujit

Derisa më kaploi malli ndaj njerëzve

Dhe ua solla

Nga ana e diellit dhe detit të vëllazëuar

Një përshëndetje miqësore:

Mirëmëngjez!

VULLKANË TË MJEGULLT

(Vulcanii noroio?i)

Përsipër shpatit rrinë ngjeshur

Retë e shiut kah Berka

Fëmijët kurreshtarë numërojnë shtëllungat

Por deri më njëzetenjë

Më tej nuk llogarisin:

Tremben nga Fatamorgana

Dhe nga miku i saj i padukshëm

Pulëbardha

***

Në dyqanin e afërm

I kërrusur në mansardë

Mbi dërrasën e një karrigeje

Lexoj Dostojevskin:

Drita e zbehtë e një neoni

Më detyron të dëgjoj krejt zhurmat

Thuajse përgjatë gjithë rrugës

Makinat i puthin plepat

***

Me fytyrë duke kundruar në mur

Tabllonë e nxirrë nga tymi

E ndriçoj ballin

Kam rrugë të gjatë

Për të vozitur deri në shtëpi

Dhe shiu më shtyn përpara

Ballina e Shqiptarit me poetët Radije Hoxha dhe Gabriel Malaescu

(Tablou)

Rrota vërtitej me shpejtësi

Zinxhiri goditej rëndë

Nga muret e fontanës

Frika kaloi

Thikë

Nëpër trupin e djalit

Fytyra e tij e trembur

Dridhej

Në sytë e ujit

Një fontanë

Një rrotë që vërtitej

Një fytyrë e trembur

Tingulli i zinxhirit

Që mëshonte gjithmonë

Thuajse donte të arrijë

Në mezin e dheut

STËRPIKJE

(Stropi)

Në hapsirën karteziane notojnë retorta

Askush s’bëri rroje te Porta e Puthjes

Betimi për mbijetesë nuk u inventua

NËSE

(Dac?)

Nëse do ta zgjasja dorën

Mund të vëreja

Gishtërinjtë

Duke ma murosur emrin.

NË BREG

(La m?rgine)

Në brigjet e ëndrrave

Kemi nevojë për

Fjalë.

NUK KAM Ç’TË ZGJDH

(Nuam de ales)

Nuk kam ç’të zgjedh:

Iu luta shiut

Të më shoqërojë

Tërë jetën.

NE?TIUTELE PIERDERI ÎN TEZAURUL ETERNIT??II

(Humbjet e panjohura në thesarin e përjetësisë)

”Trece vremea pe ne?tiute,/ adunând torente interioare.// Adânc p?trunde în lumin?.// Este un timp/ parc? rupt/ dintr-o ireal? existen?? / în care se unesc destine,/ necredin?a azvârlindu-se / sub ramuri.” (p.19). Metaforele-simbolice func?ioneaz? dup? un cod personal, fiind de fapt reverbera?ii imaginabile ale unei lumi abstracte ori ale unei paralumi eliberate de greutatea materiei. Fiorul poetic e prezent obsesiv ?i... ilustreaz? adâncimea interiorit??ii asumatoare. Gabriel-Vincen?iu M?l?escu vine cu al doilea volum de poeme ap?rut în edi?ie bilingv?: româno-albanez?, traducerea fiind asigurat? de poetul ?i traduc?torul Baki Ymeri.

              Îmi place s? cred c? autorul acestei frumoase c?r?i scrie o poezie a sincerit??ii ?i a c?ut?rii unui prezent continuu situat între imediat ?i descoperirea intrinsec? a eternit??ii. ”Nimic nu m-a durut/ ca aceast? încredere oarb?;/ am vrut/ s? soarb?/ întunericul/ putere din mine.// La popasul/ din crucea nop?ii/ am c?lcat/ dincolo de margine de drum.// Acum/ îmi înflore?te um?rul/ ?i m? doare/ aceast? încredere oarb?/ în crucea nop?ii.”(p.29). Misterul substituirii nu este numai ceremonial întru extatica participare a subiectivit??ii dinspre spirit spre orizontul solitudinii. Latura motiv?rii - fie reflexiv?, fie meditativ?, în mai toate poemele marca Gabriel-Vincen?iu M?l?escu, v?de?te o maxim? stilizare în care gândul î?i îng?duie a fi ludic, deci, a se ”juca” tulbur?tor cu-orgoliul - unei puteri aproape necunoscute.

                ”Ai emigrat în carapacea/ trupului,/ te-ai surghiunit în gulagul/ sufletului,/ te-ai r?stignit pe crucea/ credin?ei,/ ai trecut grani?a f?r?/ întoarcere,/ chinul ?i suferin?a le-ai ferecat/ în mormântul existen?ei.// Cine mai e?ti?/ Ce ai devenit?”(p.60). Arta poetic? pare a fi aici o hermeneutic? subtil? pe seama unui ”corpos” psihologic, dar ?i o meneutic?  înl?untrul unei confesiuni. Bun?oar?, exerci?iul conceptual se manifest? în inima simbolurilor în care persuasivitatea cre?te analogic, definind identitatea harului poetic al autorului. ”Coliziunea crizei abrutizeaz?.// Pictorii au ie?it în strad?:/ protesteaz?./ Nu vor s? mai picteze/ cenu?iul,/ durerea,/ lipsa de speran??.// Vacan?a/ ideilor/ le-a interzis/ s? se culce.// Nu le strivi?i degetele/ care vor spune lumii/ povestea.”(p.45). (Gabriel-Vincen?iu M???escu, Ne?tiutele pierderi, Editura RawexComs, Bucure?ti, 2011)

Victor Sterom