Kulturë

Bajram Qerimi: Fjalor frazeologjik-idiomatik dhe sinonimik-antonimik i gjuhës shqipe - Q

E shtune, 30.10.2010, 12:33 PM

Fjalor frazeologjik-idiomatik dhe sinonimik-antonimik i gjuhës shqipe

Nga Bajram Qerimi

QAF/Ë-A

AI QË UL QAFËN, E DHIEJNË (E DHJESIN) PULAT fr.proverb.,iron.- ai që gjunjëzohet, nënshtrohet e marrin të gjithë nëpër këmbë. (FGJSSH f. 1567, 1584).

I ARDHTË PAS QAFËS! fr.fol.,mallk.-vdektë! i rëntë papandehur një fatkeqësi! e pësoftë nga nuk e pret! (i thuhet dikujt që i ka shkaktuar një tjetri një të keqe ose që gëzohet për fatkeqësinë e tjetrit). (FGJSSH f. 1583, 2137, 2165). S. shih sin: mos i pjektë dy bukë në një hi!

I BËHET QAFA PALË-PALË (ME PALA) dikujt fr.fol.,meton.-1. shëndoshet, ngjallet shumë, trashet, majet shumë dikush, lidhet mirë nga shëndeti dikush, bëhet shumë i trashë, i majmë dikush. (FGJSSH f. 130). S. shih sin : i bëhet barku palë-palë dikujt ; bëhet si bucë dikush. 2. bëhet i pasur dikush, pasurohet dikush. (FGJSSH f. 1584). S. shih sin: bëhet beg dikush

E BËN QAFËN FYTËZ PENJSH dikush fr.fol.,iron.- përulet, nënshtrohet ( me turp) dikush, poshtërohet, shkarëzehet dikush, sillet me përulje dikush . (PETZE-FSHFRR f. 91). S.shih sin: bëhet baltë e pluhur dikush

*I BIE MË (NË) QAFË dikujt dikush fr.fol.,id.-1. i sjell mërzi dikujt dikush, e shqetëson, e mundon, e ngacmon dikë dikush, e bezdis, e mërzit, e trazon tepër, pa masë dikë dikush, nuk e lë të qetë, rehat dikë dikush, i bëhet i mërzitshëm dikujt dikush. (AXH-IX f. 175, ART f. 212, FGJSSH f. 123, 1583, 1602, RAHY f.43).- Ai zbardhi dhëmbët një copë herë dhe pastaj tha: -Kjo është një çështje e brendshme, Ema. Mos na bini edhe aq shumë në qafë ne beqarëve për këto gjëra. (APONA-K f. 10). Shumëçka do të ishte më mirë sikur kritika të bënte punën e vet ashtu siç duhet e gazetarëve të mos u bjerë askush në qafë. (p.a. te: ERE, 29 mars 2003 f. 11). Ai mbase ishte një anëtar i shoqatës së atyre që nuk dëgjojnë, i ziu dhe unë i bie kot në qafë. (FMYR-N f. 23). E bëja sqeparin armë e ja krisja kokës atij që do të më binte më qafë: dy duar për një kokë! (MK-AJ f. 162). Se gjarprin po e ngave të pickon për gishti! Dy duar për një kokë janë. Kush i ra në qafë shoqit, ai ty, apo ti atij? (HP-M f. 191). Po të doni, mos më bini në qafë. (ZSA-VL-3 f. 264). S.shih sin: i bëhet akrep dikush dikujt ;ia shkel bishtin dikujt dikush. 2. nuk e largon , nuk e përzë, nuk e dëbon dot dikë dikush që e bezdis, që e mërzit, që nuk e lë të qetë, rehat vazhdimisht, pareshtur, i qepet e nuk i ndahet dikujt dikush. (FGJSSH f. 659). S. shih sin : i bëhet barrë dikujt dikush. 3. ia ngarkon një faj dikujt dikush, i rëndohet dikujt dikush. S. shih sin : i (ia) ngarkon një barrë dikujt dikush. 4. e qorton pa të drejtë dikë dikush.(FGJSSH f. 1583).

DERI NË PALCË TË QAFËS fr.ndf., meton.- krejt, të tërin, tërësisht, plotësisht. (FGJSSH f. 1336, 1584). S. shih sin : nga koka deri te këmbët

E DREDH QAFËN fr.fol.,iron.- 1. (dikush) vdes dikush. S. shih sin : e kthen barkun nga dielli dikush. 2. (kafsha) ngordh (kafsha). (FGJSSH f. 1583).S. shih sin : e kthen barkun nga dielli (kafsha)

IA DREDH QAFËN dikujt dikush fr.fol. ,meton.- e mbyt dikë dikush. (BQ-DSH). S. shih sin: ia shqyen barkun dikujt dikush

E FUT QAFËN diku dikush fr.fol., meton.- strehohet diku a në një vend dikush. (FGJSSH f. 1583). S. shih sin:e fut kryet diku dikush

E FUT QAFËN NË ZGJEDHË fr.fol.1. (një popull, një vend) met.- nënshtrohet, robërohet, pushtohet (një popull, një vend). (FGJSSH f. 1584, 2154, 2237). S.bie në robëri (një popull, një vend); hyn në zgjedhë (një popull, një vend); e vë qafën në zgjedhë (një popull, një vend); shih sin: bie në dorë të dikujt (një popull, një vend).. Ant. i këput prangat (një popull, një vend). 2. (dikush) i(ia) hyn vetë një pune të rëndë e të vështirë dikush. (FGJSSH f. 2237).S. shih sin: futet në baltë dikush

I HA QAFA PËR KËMBORË (DASHI) dikujt fr.fol.,iron.- e kërkon vetë diçka jo të pëlqyer a të vështirë, të keqe dikush. (FGJSSH f. 637, 1584). S. shih sin: e kërkon si breshka gozhdën dikush

E HA QAFËN E PATËS dikush fr.fol.,iron.- e pëson ashtu siç e meriton dikush, e gjen atë që e kërkon dikush. (NMUS-SHPK f. 253). S. shih sin: e gjen si breshka te nallbani dikush

E HEQ QAFE (QAFESH, QAFET, QAFËS) fr.fol., meton.- 1. (dikë dikush) e largon, e shporr dikë dikush, e dëbon, e zbon, e përzë dikë dikush. (AXH-XLV f. 144, FGJSSH f. 792, 1328). Le t’ ia paguajmë paret dreqit, mjaft që ta heqim qafe.Tre dollarë nuk janë një punë e madhe.-Po dardha e ka bishtin prapa,-ia preu Ndou.-Nuk i zihet besë ujkut. Ata kërkojnë të vënë dorë në letër. (KJ-F-I f.159). Mbylla atë monstrum prej çadre/ E hoqa qafe skenën fanitëse mendova. (HAMAT te: KD, 31 maj 2003 f. 31). S. shih sin: e bën def dikë dikush; i (ia) vë cipalin dikujt dikush. 2. (dikë dikush) e vret, e mbyt, e zhduk dikë dikush.- Mjaft duruam t’ ia zëmë pritën/ t’ ia mbushim barkun me barut/ sepse ne s’ ia kemi frikën/ ta heqim qafe këtë harbut. (NEBU-DB f. 50). S. shih sin: ia shqyen barkun dikujt dikush.3.(diçka a dikë dikush) lirohet nga kujdesi, nga halli (i përhershëm, i pareshtur) i dikujt diçka a dikush,e lë jashtë kujdesit, vëmendjes, interesit dikë a diçka dikush, nuk kujde-set, nuk interesohet më për dikë a diçka dikush, nuk merret më me diçka a dikë dikush, e largon, e heq vëmendjen, interesimin dikush nga diçka a dikush.S.shih sin : e heq doresh diçka a dikë dikush. 4.(diçka a dikë dikush) iron. e lë, e lindiris, e braktis diçka a dikë dikush, heq dorë prej diçkaje a dikujt dikush, nuk merret më me diçka a dikë dikush. (BQ-DSH). S. shih sin: e lë pas anash dikë a diçka dikush. 5. (dikë dikush) e dërgon, e degdis shumë larg dikë dikush, e çon, e dërgon në një vend të largët e të harruar dikë dikush nga ku të mos kthehet më, e tret dikë dikush,e dërgon në një vend të humbur dikë dikush. (FGJSSH f. 332). S. shih sin : e dërgon prapa botës dikë dikush. 6. (dikë dikush) shpëton prej dikujt dikush, bën që të mos i bjerë më në qafë dikujt dikush. (FGJSSH f. 668, 1583). S. e heq sysh dikë dikush. 7. e largon, e mënjanon, e shporr tej diçka dikush.(BQ-DSH). S.e shporr qafësh diçka dikush

NUK E HEQ DOT QAFE ( QAFESH, QAFET, QAFËS) dikë dikush fr.fol.,id.- nuk e largon , nuk e përzë, nuk e dëbon dot dikë dikush që e bezdis, që e mërzit , që nuk e lë të qetë ,rehat vazhdimisht,pareshtur. (BQ-DSH). S. shih sin : i bëhet barrë dikujt dikush

*I HIDHET NË QAFË dikujt dikush fr.fol.,meton.- e përqafon dikë dikush, i turret dhe e përqafon dikë dikush. (FGJSSH f. 677). - Larushja, sa pa t’ anë, iu hodh në qafë dhe e puthi në të dyja faqet. (ZSA-VL-3 f. 309). S. shih sin : e merr në grykë dikë dikush

*I HIPËN MË (NË) QAFË dikujt dikush fr.fol.- 1. id.- e mërzit, e trazon tepër, pa masë dikë dikush, nuk e lë të qetë, rehat dikë dikush, i bëhet i mërzitshëm dikujt dikush. (FGJSSH f. 683).-S’ ka , more shokë, ai s’ bën për kryetar. Kur erdhi çoç na u duk, pa tani kërkon të na hipë në qafë. (ZSA-VL-3 f. 151). U mblodhën gjithë berbeculët dhec tani po na e hipin neve , njerëzve të ndershë, në qafë. (ZSA-VL-3 f. 293). S.shih sin: i bëhet akrep dikujt dikush ; i (ia) pjek buzën dikujt dikush.2. iron.- e mund, e mposht, e nënshtron, e gjunjëzon dikë dikush. (FGJSSH f. 1583, 1903, 2251). S. shih sin : e ul në bisht dikë dikush

M’ U HIQ QAFE ! fr.fol.,iron.- shpo-rru! ik! largohu! mbathja! qërohu! largohu prej këndej! (prej këtej!). (FGJSSH f. 1583). S. shih sin : baje bishtin !

*I HIQET QAFE (QAFET, QAFËS) dikujt dikush fr.fol., meton.- i largohet, i shporret dikujt dikush. (AXH-XLV f.144, RAHY f. 41).- Pra, mirë bëre që nuk i sulmove me sëpatë, por edhe më mirë bënë ata që ulën bishtin nën vegë dhe t' u hoqën qafës. (BH-LB f. 81). S. shih sin:i hiqet deret dikujt dikush

*NUK I HIQET QAFE (QAFESH, QAFËSH) dikujt dikush fr.fol., ,iron. 1. i shkon shumë shpesh, shumë dendur (në shtëpi) dikujt dikush ,i qepet, nuk i ndahet për një punë a për diçka tjetër dikujt dikush, e bezdis, e mërzit shumë, së tepërmi dikë dikush me vizita, me shkuarje-ardhje të shpeshta. S.shih sin: ia ha llozin e derës dikujt dikush 2. meton.-Malësorit i plasi barku e u kthye e tha: u mundova...s' po më hiqen qafe. (RR.R te:R, 11 .IV.1987 f.18). 3. nuk e largon , nuk e përzë, nuk e dëbon dot dikë dikush që e bezdis, që e mërzit , që nuk e lë të qetë ,rehat vazhdimisht, pareshtur. (QM- FSHRGP f. 58). S. shih sin : i bëhet barrë dikujt dikush

HIQMU QAFE (QAFET) ! fr.fol.meton.- shporru! ik! mbathja! largohu prej këndej! (FGJSSH f. 1583). S. shih sin : baje bishtin !

IKËN ME QAFË TË THYER dikush fr.fol.,iron.-1. ikën me turp, i turpëruar dikush. S. shih sin: ikën me bisht ndër (për) këmbë dikush. 2. ikën i dërrmuar e i shpartalluar dikush. (NMUS-SHPK f. 253). S. shih sin : (e) nerr dërrmën dikush

E KA MBI (MË, NË) QAFË diçka dikush fr.fol.,id..-e mundon, e shqetëson pareshtur, vazhdimisht dikë diçka , i rëndon dikujt diçka , nuk i ndahet diçka dikujt, e ka ngarkesë, rëndesë vetanake (vazhdimisht, pareshtur) dikush diçka, e ka në ngarkim, në ngarkesë vetanake (vazhdimisht, pareshtur) dikush diçka. (BQ-DSH). S.shih sin : e ka ballgam (në zemër) diçka dikush

*E KA MË (NË) QAFË dikë dikush fr.fol., id.-i shkakton ndonjë të keqe, ndonjë dëm , ndonjë fatkeqësi dikujt dikush, është dikush shkaktar ose fajtor i ndonjë të keqeje, ndonjë dëmi të dikujt a ndonjë fatkeqësie që e ka pësuar dikush .-Mos më vër barrë në pleqëri, që nesër të thuash më pastë më qafë xha Hakiu. (TL-PD f.120). Juve asgjë nuk u dallon nga ata që për më shumë se pesë dekada i kishim në qafë. (BECU te : KD, 27 dhjetor 2003 f. 19). Në qafë më pastë Razimi , që e pruri rrotull. (ZSA-VL-3 f. 317). Puna e Lekjes u hap në gjithë fshatin. Ca thoshin : më qafë e pastë Minoja me Lenon. (ZSA-VL-3 f. 54).Mirë bëri që e shpuri ajo.Më qafë pastë veten .Le të gogësijë gjithë dimrin. Se ajo që hyri në depo, hyri dhe s’ del më. (ZSA-VL-3 f. 55).

NUK KA PYLL PA DERRA fr.pro-verb.,aleg s’ ka gjë pa të metë, pa firë, s’ ka gjë të përkryer, s’ ka njeri pa të metë, s’ ka njeri të përkryer). (FGJSSH f. 316). S. shih sin: arë pa stom e fjalë pa bishta nuk ka

E KA QAFËN ME NJË DELL dikush fr.fol.,meton.-1. është shumë i dobët. S.shih sin : i duken brinjët dikujt. 2. është duke vdekur. (FGJSSH f. 305, 1584). S. shih sin : është në agoni dikush

S’ KA QAFË PËR ATË KËMBORË dikush fr.fol.,iron.- nuk është i zoti për atë punë dikush, nuk ka aftësi a fuqi për të bërë atë punë dikush, s’ bën dot për atë punë dikush, s’ është për atë punë dikush, nuk e përballon dot diçka (një punë etj.) dikush . (FGJSSH f. 1584). S. shih sin : s’ është cjap për atë zile dikush

E KA QAFËN TË SHKURTËR dikush fr.fol.-1. id. është njeri që nuk duron shumë dikush. S. shih sin : e humb durimin dikush. 2. id. nuk e mban gjatë diçka të fshehtë dikush. S.shih sin: e bën arë e lëmë diçka dikush. 3. iron.- flet pa u matur dhe pa u menduar mirë dikush. (FGJSSH f. 1584, 1878). S. shih sin : flet në arë e në stom dikush

*E KA QAFËN SI TARAK dikush fr.fol.,meton.,krah.- Ajo s' u bë bukë e ujë te ai i pari që e kishte qafën si tarak. (MI-UD f. 34).

*KËPUT QAFËN! fr.fol., iron.- shporru, largohu, mbathja, ik!- (FGJSSH f. 2073).Këput qafën, na mërzite,/ Të doli boja, hipokrite! (QG-X f. 53). S. shih sin: baje bishtin!

*E KËPUT QAFËN dikush fr.fol.,id.- 1.rrëzohet, bie e vritet keq. S.shih sin:e thyen arrçin e qafës dikush. 2.ikën, largohet, shporret në vend a drejtim të pacaktuar dikush. (FGJSSH f. 2073, 2251).- Ku dreq e këputi qafën? (JX-LV f. 209). S. shih sin: e ban bishtin dikush ; e këput arrëzën dikush

I KËPUTET QAFA (së punuari, në punë) dikujt fr.fol.,id.-lodhet shumë, pa masë (duke punuar, nga puna e rëndë) dikush, robtohet (në punë, së punuari) dikush, punon shumë, së tepërmi, tej mase dikush, punon e lodhet pa masë dikush. (FGJSSH f. 819, 1584). S. shih sin : i bie mulla e barkut në tokë (së punuari, duke punuar) dikujt

*I KËRCEN NË QAFË dikujt dikush fr.fol.- 1. id.- e mërzit, e trazon tepër, pa masë dikë dikush, nuk e lë të qetë, rehat dikë dikush, i bëhet i mërzitshëm dikujt dikush.- Të gjithë ata që flasin apo shkruajnë për Qosjen me lehtësi (mohuese) apo vështirësi (pohuese), të kërcejnë në qafë. (BECU te : KD, 17 janar 2004 f. 27). S.shih sin: i bëhet akrep dikujt dikush . 2. iron.-e mund, e mposht, e nënshtron, e gjunjëzon dikë dikush. (FGJSSH f. 1583, 2251). S. shih sin : e ul në bisht dikë dikush

IU KTHEFTË QAFA PRAPA ! fr.fol., mallk.- vdektë ! (FGJSSH f. 1584). S. shih sin : mos i pjektë dy bukë në një hi !

KUR TË SHOHË QAFËN ! fr.ndf., iron.- kurrë, askurrë, asnjherë, kurrën e kurrës. (FGJSSH f. 1883, 1891, 2251). S. shih sin : kur të shijë Ajdini urov

IA LË NË QAFË diçka dikujt dikush fr.fol.,ftill.-1. i ia lë në besim, në ndërgjegje diçka dikujt (për ta ruajtur a për t’ u kujdesur), ia beson, ia ngarkon dikujt dikush kryerjen e një pune, një detyre etj, ia beson, ia lë dikujt dikush diçka a dikë për t' u kujdesur, për ta mbrojtur a për ta ruajtur etj. (FGJSSH f. 1584).S. shih sin :ia bën barrë diçka dikujt dikush. 2. ia ngarkon, ia lë diçka (një punë, një detyrë, një përgjegjësi a një çështje) dikujt dikush për ta bërë a për ta zgjidhur (që është dashur ta bëjë a ta zgjidhë vetë a ka mundur ta bëjë a ta zgjidhë vetë). (FGJSSH f. 926, 1584, 2111, 2154). S. shih sin : ia bën angari diçka dikujt dikush ; ia lë (për, si) barrë diçka dikujt dikush

E LË NË QAFËN TËNDE fr.fol.,ftill.- e lë në mëshirën tënde, e lë në ndërgjegjen tënde. (FGJSSH f. 1584). S. shih sin : e lë në dorën tënde

E MBAN MBI (MË, NË) QAFË dikë a diçka dikush fr.fol.,meton.-mban ngarkesë, detyrë, detyrim, përgjegjësi për dikë a diçka dikush, e mban në ngarkim, në ngarkesë vetanake (vazhdimisht, pareshtur) dikë a diçka dikush (BQ-DSH). S.shih sin : e mban barrën e dikujt a diçkaje dikush, e mban (si) barrë dikë a diçka dikush

*I MBETET NË QAFË fr.fol.,id.- 1. (dikush dikujt) e sulmon pa të drejtë dikë dikush, e ngacmon kot a pa i bërë gjë dikë dikush. (MIGOJ-F-II f. 17, FGJSSH f. 1584). - Ai nuk e ka zakon të flasë në erë dhe t’ i mbesë në qafë njeriu. (GJV-MN f. 34).S.i ngel në qafë dikujt dikush. 2. ( diçka) i mbetet për detyrë , për obligim dikujt diçka, i mbetet ngarkesë, hall, brengë a përgjegjësi dikujt diçka e pahijshme (faj, sherr,turp, bela etj. pa dëshirë a me dredhi, me pabesi, me mashtrim nga dikush. (JTH-FFGJSH f. 105). S. shih sin: i bëhet për (si) barrë dikujt diçka.3.(dikush dikujt) nuk e largon , nuk e përzë, nuk e dëbon dot dikë dikush që e bezdis, që e mërzit, që nuk e lë të qetë, rehat vazhdimisht, pareshtur, i qepet e nuk i ndahet dikujt dikush, nuk e lë të qetë dikë dikush deri sa ia plotëson diçka . (QM-FSHRGP f. 58, FGJSSH f. 1584). S. shih sin : i bëhet barrë dikujt dikush

I MBETET QAFA NË PE dikujt fr.fol., meton.- dobësohet shumë, pa masë, së tepërmi dikush , bie , hiqet shumë nga shëndeti dikush. SASI-PU f. 72). S. shih sin : bëhet asht e zhëngë dikush

I MBETET QAFA SI BISHT QEPE dikujt fr.fol.,meton.- hollohet dhe dobësohet shumë, pa masë dikush. (NMUS-SHPK f. 253). S. shih sin : bëhet asht e zhëngë dikush

*E MERR MË (NË) QAFË dikë dikush fr.fol.,id.-1. ia bën, ia sjell, ia shkakton ndonjë të keqe, ndonjë dëm , ndonjë fatkeqësi dikujt dikush, është shkaktar ose fajtor dikush për ndonjë të keqe, ndonjë dëm a ndonjë fatkeqësi që e pëson dikush a që i ndodh dikujt , i bën një dëm të madh, një të keqe të madhe dikujt dikush,ia punon keq dikujt dikush, e dëmton keq, rëndë dikë dikush (me një veprim, me një qëndrim a me një udhëzim të gabuar) .(FGJSSH f. 582, 976, 1584, 2061, ESHI f. 162).- Qafir!Kaq frikë ke? Nuk e shikon që është i lidhur?Bjeri, se më more më qafë e ma nxive faqen! (KB-TNZ f. 279). Po të jetë e mbara, i çon fjalë tënd shoqi të dorëzohet e të mos na marrë në qafë të gjithëve. (PARB-V f. 16). Fato të keqen, do të na marrësh më qafë! Ik, se të kërkojnë nga të gjitha anët...(DSH-KL f.78). Ata trockistët na morën më qafë të gjithë. (ZSA-VL-3 f. 23). Jo, jo…unë do ta bëj çështje.Këtu ka hatër…hatëre dhe merrni njëri-tjetrin më qafë…pastaj thoni se kush e ka fajin që fshati është i përndarë … (ZSA-VL-3 f. 57). S. shih sin : e bën borzilok dikë dikush ; e djeg në bisht dikë dikush. 2. e fut në një gjendje, në një rrugë etj.) shumë të keqe dikë dikush. S. shih sin : e fut në bigë dikë dikush

E MERR PËR QAFE dikë dikush fr. fol., meton.- e përqafon dikë dikush. (FGJSSH f. 1062). S. shih sin. E merr në grykë dikë dikush

TË MERR MË (NË) QAFË ! fr.fol.,id.- është shumë i mirë a shumë i bukur ! është i përsosur, sa të mahnit me bukurinë a me cilësitë e mira që ka ! (FGJSSH f. 1584).S. shih sin : të lë me gojë hapur !

TË MERR MË (NË) QAFË dikush fr.fol., id.- të bën dëm të madh dikush, të bën një të keqe të madhe dikush, të dëmton shumë, rëndë dikush, të shkretëron, të rrënon krejt dikush, të fik, të katandis dikush . (FGJSSH f. 1948). S. shih sin : të shuan binanë dikush

NË QAFËN TËNDE fr.ndf.,id.-në përgjegjësinë tënde! (FGJSSH f. 1715). S. në rruazën tënde!

*NË QAFË TIME fr.ndf.,id.-në përgjegjësinë time.-Tani i plotfuqishmi ishte bërë më qejf :-Për Bedenin , në qafë time, besoj t’ jua japin. (ZSA-VL-3 f. 237).

NGA LËVIZ QAFA, KTHEHET KOKA fr.proverb.-nga diçka më e vogël e më pak e rëndësishme varet diçka kryesore. (FGJSSH f. 1584).

I NGEL NË QAFË fr.fol.,id.- 1. (dikush dikujt) e sulmon pa të drejtë dikë dikush, e ngacmon kot a pa i bërë gjë dikë dikush . ( FGJSSH f. 1584). S.shih sin: i mbetet në qafë dikujt dikush. 2. (dikush dikujt) nuk e largon nuk e dëbon dot dikë dikush që e bezdis, që e mërzit, që nuk e lë të qetë, rehat vazhdimisht, pareshtur, i qepet e nuk i ndahet dikujt dikush, nuk e lë të qetë dikë dikush deri sa ia plotëson diçka.(FGJSSH f. 1584).S. shih sin : i bëhet barrë dikujt dikush

I NGEL NË QAFË dikujt dikush a diçka fr.fol.,id.-i mbetet për detyrë dikujt dikush a diçka për t’ u kujdesur. (JTH-FFGJSH f. 105). S. shih sin: i bëhet barrë dikujt dikush a diçka

NUK E NGRE KURRË QAFËN dikush fr.fol.,meton.- është shumë i përulur e i nënshtruar dikush,është gjithnjë kokulur dikush,nuk kundër-shton kurrë dikush. (FGJSSH f. 1584). S. shih sin : është bogolinë dikush

NGRIJE QAFËN ! fr.fol.,id-mos u përul ! mos u nënshtro ! (FGJSSH f. 1584).

E NXJERR PËR QAFE diçka dikush fr.fol.,id.- heq shumë mundim, mundohet shumë dikush për ta fituar, për ta marrë, për ta nxjerrë diçka, e fiton, e merr, e nxjerr me shumë mundim, me zor, me vështirësi të madhe diçka dikush. (FGJSSH f. 1584). S. shih sin : e nxjerr për brirësh diçka dikush

E NXJERR QAFËN NGA SUPET dikush fr.fol.,id.- merr kurajo e guxim dikush, nuk rri më me frikë e me druajtje dikush, trimërohet dikush. (NMUS-SHPK f. 253). S. shih sin : i vijnë fletët dikujt

TË PAÇA NË QAFË ! TË PAÇA NË QAFËN TIME ! qofsha unë fajtor për diçka të keqe që mund të të ndodhë, më bëj, më quaj mua fajtor, shkaktar për çdo pasojë të keqe a fatkeqësi. (FGJSSH f. 1583-4).

PAS QAFE, PAS QAFËS fr.ndf.,hiper. – shumë afër, fare afër, fare pranë. (FGJSSH f. 1583). S.shih sin : afër e afër

E PRET QAFËN për diçka dikush fr.fol.,id.-është më se i sigurt për diçka (që e pohon, e thotë) dikush,është shumë i sigurt për diçka (që pohon, thotë) dikush, ka besim, bindje të plotë, të patundur për diçka (që pohon, thotë) dikush, siguron, garanton për diçka dikush, e thotë me bindje të plotë diçka dikush, nuk e beson fare, kurrën e kurrës dikush se mund të ndodhë, se mund të bëhet diçka. (FGJSSH f. 1584, EQSHI f. 167). S. shih sin : (e) fut dorën në prush (në zjarr) dikush

I PSHURR NË QAFË dikujt dikush fr. fol.,iron.-e poshtëron shumë dikë dikush, e nëpërkëmb ligësisht dikë dikush. (AVSU-SHFMGJ-III f. 146). S.shih sin: e bën ars e qyrs dikush dikë

QAFË MË (PËR) QAFË fr.ndf.,meton.- 1. duke u përleshur fytafyt, fytas, fytazi, fytafytas, fytafytazi, grykas, në mënyrë të vendosur e të rreptë, me ashpërsi, me rreptësi të madhe, duke u zënë për gryke.S. shih sin : dhëmb për dhëmbë2. duke u përqafuar, duke ndenjur të përqafuar njëri me tjetrin. (FGJSSH f. 1583). S. shih sin: grykë më (për grykë)

I RËNTË PAS QAFËS! fr.fol.,mallk.-vdektë! i rëntë papandehur një fatkeqësi! e pësoftë nga nuk e pret! (i thuhet dikujt që i ka shkaktuar një tjetri një të keqe ose që gëzohet për fatkeqësinë e tjetrit). (FGJSSH f. 2137). S. shih sin: m os i pjektë dy bukë në një hi!

I RRI NË QAFË dikujt diçka fr.fol.,ftill.- i rri si barrë, si shqetësim, si brengë e vazhdueshme, e përhershme dikujt diçka, i rëndon vazhdimisht dikujt diçka, i rri rëndesë, ngarkesë, përgjegjësi, detyrë e vazhdueshme,e pareshtur vetanake dikujt diçka . (BQ-DSH). S.shih sin: i rri në krye dikujt diçka

*E RROK NË QAFË dikë dikush fr. fol., meton.- 1. e përqafon dikë dikush. (KR f. 288, FIA f. 969).2. S. shih sin: e merr në grykë dikë dikush. 2. (fëmijën, foshnjën) e merr para vete (para kraharorit) fëmijën dikush duke e mbajtur lart e duke e shtrënguar me dy duart a një dorë. (KR f. 237). S. shih sin : e merr hopa (fëmijën, foshnjën) dikush

RROKET NË QAFË me dikë dikush fr.fol.,meton.-përqafet, përqafohet me dikë dikush . (FIA f. 969). S. shih sin: merret në grykë me dikë dikush

SHEH ME QAFË dikush fr.fol.,meton.- është shumë syçelë, vigjilent, i kujdesshëm dikush, s’ i shpëton gjë syrit të dikujt, sheh nga të katër anët dikush, sheh, shikon nga të gjitha anët dikush. (SUAH-SHPPG f. 91). S. ka katër palë sy dikush; i ka sytë pas kreje dikush; e ka syrin pishë dikush, i ka sytë pishë dikush; ka sy dhe prapa kokës dikush; ka sy edhe në qafë dikush; i ka sytë qiqër dikush

PO TA SHKELËSH NË QAFË, NUK BËN ZË dikush fr.fol,meton.- është njeri shumë i butë, shumë i urtë e i patëkeq dikush, nuk guxon të flasë, të reagojë a të kërkojë diçka dikush, s’ i dëgjohet fare zëri dikujt . (BQ-DSH). S. shih sin: është bogolinë dikush

*E SHPORR QAFËSH diçka dikush fr.fol.,meton.- e largon, e mënjanon, e shporr tej diçka dikush.- Shqipe moj lësho kushtrimin/ ndize flakë e qitja tymin/ shporre qafësh poshtërimin. (NEBU-DB f. 69). S. shih sin: e heq qafe (qafesh, qafet, qafës) diçka dikush

E SHTRIN QAFËN dikush fr. fol., iron.- nënshtrohet, përulet dikush, sillet me përulje dikush. (FGJSSH f. 2085). S. shih sin: bëhet baltë e pluhur dikush

I (IA) SHTRIN QAFËN dikujt dikush fr.fol.,iron.- i përulet dikujt dikush, i nënshtrohet me përulje dikujt dikush, i përulet me turp dikush dikujt. (FGJSSH f. 1584, 1939-40, 2236). S. shih sin : i bëhet baltë dikujt dikush

E SHTRON QAFËN dikush fr.fol., iron .-nënshtrohet, gjunjëzohet, përulet dikush, sillet me përulje dikush..(FGJSSH f. 1584, 1941).S. shih sin : bëhet baltë e pluhur dikush

I TRASHET QAFA dikujt fr.fol.,meton.- 1. shëndoshet, ngjallet shumë dikush. S. shih sin : i bëhet barku palë-palë dikujt. 2. bie, punësohet në një vend të mirë a me të ardhura të mira dikush. (FGJSSH f. 2016). S. shih sin : (e) gjen shtëpinë e priftit dikush

THEFSH QAFËN! fr.fol.,mallk.-u mbytsh! (BQ-DSH). S. shih sin : të pafsha tek sillen dardhat e egra

THYEJ (E) QAFËN! fr.fol.,iron.- shporru! ik! mbathja! qërohu! largohu prej këndej! (prej këtej!) (HB-IV f. 239, 287, FGJSSH f. 313, 2073). S. shih sin : baj(e) bishtin !

*IA THYEN PALCAKUN E QAFËS dikujt dikush fr.fol.,id.- e qorton, e sulmon, e kritikon ashpër, rreptë, rëndë dikë dikush, e shan dhe e qorton rëndë dikë dikush.- Njerëzit edhe kur të lavdërojnë apo edhe të lëmojnë, ta thyejnë palcakun e qafës ! (HKA-OM f. 187). S. shih sin : e bën bërdoz dikë dikush

*E THYEN QAFËN dikush fr.fol.id.- 1. shporret dikush, ikën, shkon, largohet, shporret në drejtim, vend të panjohur dikush. (FGJSSH f. 2073). -.Do ikë dimri, koha boshe,/thyen qafën ai i huaj! E thyen qafën e del fare.(RG-T f. 22-3). Ai, bëri si bëri, po shyqyr e theu më në fund qafën. (IK-KO f. 514). ). Pa e thyer qafën nuk ka çare,/ se shqiptari nuk përkulet! (RG-T f. 23). S. shih sin : e këput arrëzën dikush..2. e pëson dikush. (BQ-DSH). S.shih sin: bie në buzë dikush. 3. zhduket, farohet, faroset dikush a diçka.-Do ikë dimri, koha boshe,/thyen qafën ai i huaj! E thyen qafën e del fare.(RG-T f. 22-3).S. shih sin: bëhet abet dikush a diçka.4. rrëzohet, bie e vritet keq. (FGJSSH f. 2073, 2251). S.shih sin:e thyen arrçin e qafës dikush

E UL QAFËN dikush fr.fol., iron.- përulet, nënshtrohet dikush, sillet me përulje dikush. (FGJSSH f. 1584, 1941, 2085). S. shih sin: bëhet baltë e pluhur dikush

IA VAR NË QAFË diçka dikujt dikush fr.fol.,met.- ia ngarkon, ia vë barrë, ia beson dikujt dikush një punë, një detyrë( për ta bërë, për ta kryer), ia beson, ia ngarkon dikujt dikush kryerjen e një pune, një detyre etj, ia beson dikujt dikush diçka për t' u kujdesur, për ta ruajtur etj. (FGJSSH f. 225, 1584, 2111, 2154). S.shih sin : ia bën angari diçka dikujt dikush ; ia bën barrë diçka dikujt dikush

*I VARET NË QAFË fr.fol.,id.-1. (diçka dikujt) i ngarkohet, i besohet diçka dikujt.- Pas “çështjes Bebi” që u mbyll kaq papritmas, policisë iu var në qafë çështja Vuçitërna. (SHVUK te: KD, 18 tetor 2003 f. 32). S. shih sin: i vihet barrë diçka dikujt. 2. (dikujt dikush) i kërkon me përkëdheli, me lajka diçka dikujt, përpiqet, mundohet t’ i nxjerrë diçka dikujt dikush me të mirë e pa iu ndarë. (FGJSSH f. 1584, 2112). S. shih sin: e merr me dhele dikë dikush

IA VË NË QAFË diçka dikujt dikush fr.fol., met.- ia ngarkon, ia beson dikujt dikush diçka (një punë, një detyrë etj.) për ta bërë, për ta kryer, ia beson, ia ngarkon dikujt kryerjen e një pune, një detyre etj. dikush, ia beson, ia lë diçka a dikë dikujt dikush për t' u kujdesur, për ta mbrojtur a për ta ruajtur etj. (FGJSSH f. 1584, 2111, 2154). S. shih sin : ia bën angari diçka dikujt dikush ; ia bën barrë diçka dikujt dikush

NUK E VË DOT QAFËN NË LITAR dikush fr.fol., met.- nuk nënshtrohet, nuk gjunjëzohet dot dikush, nuk e duron, nuk e pranon dot nënshtrimin, gjunjëzimin dikush. (FGJSSH f. 1008, 1584, 2154). S.shih sin : nuk bie në bark dikush ; nuk e ul ballin dikush

E VË QAFËN NË ZGJEDHË (një popull, një vend) fr.fol.,met.-1.(një popull,një vend) nënshtrohet, robërohet, pushtohet (një popull, një vend). (FGJSSH f. 1584, 2154, 2237). S. shih sin: e fut qafën në zgjedhë dikush. 2. (dikush) i(ia) hyn vetë një pune të rëndë e të vështirë dikush. (FGJSSH f. 2237).S. shih sin: futet në baltë dikush

(E)ZË QAFËN dikush fr.fol.- 1. id.-ikën, shkon, largohet, shporret në drejtim, vend të panjohur dikush. (FGJSSH f. 1715-6). S. shih sin : e thyen arrçin e qafës dikush. 2. id.-bie,rrëzohet dhe vritet keq dikush. S. shih sin : e thyen arrçin e qafës dikush.3.iron.-vdes dikush. (FGJSSH f. 2232, 2251).S.shih sin : e kthen barkun nga dielli dikush

I ZËNTË PAS QAFËS! fr.fol.,mallk.- vdektë! i rëntë papandehur një fatkeqësi! e pësoftë nga nuk e pret! (i thuhet dikujt që i ka shkaktuar një tjetri një të keqe ose që gëzohet për fatkeqësinë e tjetrit). (FGJSSH f. 1583). S. shih sin: mos i pjektë dy bukë në një hi!

I (IA) ZGJAT QAFËN dikujt dikush fr.fol.,iron.- i përulet dikujt dikush, i nënshtrohet me përulje dikujt dikush, i përulet me turp dikush dikujt. (FGJSSH f. 1584, 1939-40, 2236). S. shih sin : i bëhet baltë dikujt dikush

QAFLAK

BIE QAFLAK dikush fr.fol.,id.- bie, rrëzohet, përplaset, plandoset përtokë, përdhe me forcë dikush.(BQ-DSH). S shih sin: e thyen arrçin e qafës dikush

E QET QAFLAK dikë dikush fr.fol.,id.- e qet, e hedh, e vërvit, e përplas tej, tutje përtokë dikë dikush me forcë, me rrëmbim, me vrull, e rrëzon, e plandos përtokë dikë dikush duke e shtyrë me vrull, me forcë,e shtyn me forcë, me vrull dhe e hedh përdhe dikë dikush..S. shih sin: i (ia) jep duart dikujt dikush. 2 e shtyn dikë dikush . (BQ-DSH). S. shih sin: ia fut bërrylat dikujt dikush

QITET QAFLAK dikush fr.fol.,id.- hidhet , vërvitet tej, tutje përtokë dikush me vrull a me fuqi,përplaset, rrëzohet, plandoset pëdhe dikush me shtyrje të fuqishme , rrëzohet dikush duke u shtyrë me vrull, me forcë, shtyhet me forcë, me vrull dikush dhe hidhet, rrëzohet përdhe. (BQ-DSH). S. shih sin: i jepen duart dikujt

QAFOL-I

I (IA) LIDH QAFOLIN dikujt dikush fr.fol.,id.-ia ngarkon një punë të rëndë dikujt dikush, ia cakton një detyrë të vështirë për ta kryer dikujt dikush. (FGJSSH f. 1585, 2154). S. shih sin: ia bën barrë diçka dikujt dikush

I (IA) VË QAFOLIN dikujt dikush fr. fol.,id.-ia ngarkon një punë të rëndë dikujt dikush, ia cakton një detyrë të vështirë për ta kryer dikujt dikush. (FGJSSH f. 1585, 2154). S. shih sin: ia bën barrë diçka dikujt dikush

QAJ

ËSHTË QAJ E RRJEDH dikush fr.fol., meton.- është i qëndrueshëm, i paluhatshëm dikush, është parimor, i prerë, i vendosur dikush, atë që e thotë dikush nuk e mohon, por e përmbush, e sendërton. (PETPA-LU f. 181). S. shih sin: e ka mendjen grusht dikush

ËSHTË QAJ E THAJ dikush fr.fol.,iron.- atë që e thotë, e mohon, nuk e përmbush, nuk e sendërton dot dikush, është joparimor, i pavendosur, i luhatshëm dikush. (PETPA-LU f. 181). S. shih sin: është as andej, as andej dikush

QAN

AS QAN, AS QESH dikush fr.fol.,ant.-1. nuk e shpreh, nuk e zbulon gjendjen shpirtërore dikush, nuk shpreh pakënaqësi as gëzim dikush. (AXH-XXXVIII f.156, FGJSSH f. 1586, 1601). 2. nuk bën, nuk mbaron dot asnjë (një) punë, veprim dikush, nuk bën dot asnjë (një) zgjidhje dikush. (FGJSSH f. 2045). S. shih sin : nuk qet as në duqe, as në strajcë dikush

QAN PA RRAHUR dikush fr.fol.,ftill.- s’ ka asnjë arsye dikush që të jetë i pakënaqur, ankohet kot, pa arsye dikush. (FGJSSH f. 1586, 1677). S. shih sin : ankohet kalorësi se i varen këmbët

QAR-I

BËN QAR dikush fr.fol.,id.- fiton, siguron fitime dikush. (FGJSSH f. 1587). S. shih sin: i bie qarit dikush

I BIE QARIT dikush fr.fol.,id.-e përfiton diçka pa u munduar fare (që nuk e priste ose që nuk i takonte) dikush (ART f.211).S.bën qar dikush

E KA QAR diçka dikush fr.fol.,ftill.- e ka fitim të paparashikuar diçka dikush. (FGJSSH f. 1587). S. qar e ka diçka dikush

QAR E KA diçka dikush fr.fol.,inverz.- e ka fitim të paparashikuar diçka dikush. (FGJSSH f. 1587). S. shih sin: e ka qar diçka dikush

QARË-T (TË)

ËNJTET SË QARI dikush fr.fol.,meton.- qan shumë, së tepërmi dikush. (FGJSSH f. 444). S. shih sin: i dridhet buza për buzë dikujt

ËSHTË PËR TË QARË dikush fr.fol., meton.- është në gjendje kritike, të mjeruar, të keqe, të vajtueshme dikush, është si mos më keq dikush. (BQ-DSH). S. shih sin : është në angështi dikush

*IA JEP TË QARIT dikush fr.fol., meton.- qan dikush, nis të qajë dikush. (FGJSSH f. 735).- Një re trishtimi, që ajo shthuri me vështrimin e saj vrënjte sytë e mi. Nëna u bë dhe në fytyrë. Unë ia dhashë të qarit. (JX-N f.19). S. shih sin : i bie buza në vaj dikujt

IA KRIS TË QARIT dikush fr.fol., meton.- qan dikush, nis të qajë dikush. (FGJSSH f. 1587). S. shih sin : i bie buza në vaj dikujt

NJË VJEN PËR TË QARË E NJËQIND VIJË PËR TË PARË fr.proverb., iron.- një vjen për ta qarë hallin e më shumë vijnë për të bërë sehir. (BETA-SITA-TIR f. 233).

*IA PLAS TË QARIT dikush fr.fol., meton.- qan dikush, nis të qajë dikush .- I biri i tij do t’ i vinte pas tabutit …por, kur e futëm në dhe, siç duket diçka kuptoi edhe ai, se ia plasi të qarit. (IK-KF f. 47).. S. shih sin : i bie buza në vaj dikujt

*IA SHKREP TË QARIT dikush fr.fol., meton.- qan dikush, nis të qajë dikush .- Buza filloi t’ i dridhej gati për t’ ia shkrepur të qarit dhe u lëshua si njeri i lodhur e i dërrmuar për vdekje. (ZSA-VL-3 f. 345). S. shih sin : i bie buza në vaj dikujt

*I VJEN PËR TË QARË dikujt fr.fol., fj.- i qahet dikujt. (FGJSSH f. 2164).- I vinte për të qarë, bëhej qull me djersë e thërriste duke sharë. (DHXH-P f. 19). S. i vjen vaj dikujt

QARK

I BIE QARK diçkaje, dikujt a një vendi dikush fr. fol.,id.- i sillet, i vërtitet diçkaje, dikujt a një vendi dikush, e qarkon, e rrethon diçka, dikë a një vend dikush, i bie, i kalon për rreth diçkaje, dikujt a një vendi dikush. (FGJSSH f. 1588). S. shih sin: i vjen anës diçkaje, dikujt a një vendi dikush

QARK E QARK fr.ndf.,fj.- përqark, rrotull, përreth. (FGJSSH f. 1587). S.shih sin: anë e përqark

SILLET QARK dikush a diçka fr.fol., ftill.-vërtitet, rrotullohet dikush a diçka, ecën, shkon përreth, përqark dikush a diçka. (FGJSSH f. 1714). S. shih sin : vjen anës dikush a diçka

E SJELL QARK dikë a diçka dikush fr.fol.,meton.- e rrotullon, e vërtit dikë a diçka dikush, e bën të sillet rreth vetes dikë a diçka dikush. (BQ-DSH). S. e sjell rreth (rrotull, vërdallë, vrangull) dikë a diçka dikush

VJEN QARK dikush a diçka fr.fol.,ftill.- vërtitet, rrotullohet dikush a diçka, ecën, shkon përreth, përqark dikush a diçka. (BQ-DSH). S. shih sin : vjen anës dikush a diçka

I VJEN QARK dikush fr.fol.,id.-1. fr. fol.,id.-1. (diçkaje, dikujt a një vendi ) i sillet, i vërtitet diçkaje, dikujt a një vendi dikush, e qarkon , e rrethon diçka, dikë a një vend dikush, i bie, i kalon për rreth diçkaje, dikujt a një vendi dikush . (FGJSSH f. 1587). S. shih sin: i vjen anës diçkaje, dikujt a një vendi dikush. 2. diçkaje (një pune etj.) - ia arrin, ia del diçkaje ( një pune etj) dikush, e mbaron, e kryen tërësisht diçka ( një punë etj.) dikush, ka sukses të plotë në diçka (në një punë etj.) dikush , arrin ta kryejë, ta mbarojë, ta përfundojë, ta sendërtojë krejt diçka (një punë etj.) dikush. (BQ-DSH). S. shih sin: i (ia) del mb’ anë diçkaje (një pune etj.) dikush

QARK-U

BËN NJË QARK dikush fr. fol.,ftill.- bën një rrotullim a një rrugë rreth diçkaje dikush. (FGJSSH f. 1587).

QARK I BRENDSHËM fr.em.,fj.,fiz.- burim i rrymës elektrike në një qark elektirik. (ART-II f. 203).

QARK I SHKURTËR fr.em., id., elektr.- shkurtim i parregullt i rrugës së rrymës elektrike në një varg përcjellësish e pajisjesh a pjesësh elektrike, që sjell dëmtimin e tyre ose të burimit të rrymës. (FGJSSH f. 1587, 1878). S. shih sin: lidhje e shkurtër

QARK/Ë-A

IA THAN QARKËN dikujt dikush fr.fol. ,id.- e lë pa ngrënë a pa pirë dikë dikush, e lë të uritur a të etur dikë dikush, nuk i jep gjë të hajë a të pijë dikujt dikush. (ASU-VGJKMGJ f. 237). S. shih sin : ia than barkun dikujt dikush

QARKULLIM-I

*DALJE NË QARKULLIM e diçkaje fr.em.,id.- dalje në lexim e diçkaje.- Të nesërmen e daljes në qarkullim të fletores zyrtare,papritur për logjikën e tij, erdhën dhe e kërkun në zyrë. (FMYR-N f. 18).

*DEL NË QARKULLIM fr.fol.,fj.-del për lexim.- Kohët e fundit doli në qarkullim libri „ Mitologjia, folklori, letërsia“ i A. Uçit. (JPA te: SF nr. 1/ 84 f. 189).

E FUT NË QARKULLIM diçka dikush fr.fol.,fj.- e fut në punë, në veprim diçka dikush. (FGJSSH f. 523).

E NXJERR NË QARKULLIM diçka dikush fr.fol.,fj.- e qarkullon, e shpërndan diçka dikush. (FGJSSH f. 2153). S.e vë në qarkullim diçka dikush

E VË NË QARKULLIM diçka dikush fr.fol.,fj.- e qarkullon, e shpërndan diçka dikush. (FGJSSH f. 2153). S. shih sin: e nxjerr në qarkullim diçka dikush

QARTËSI-A

*ME QARTËSI fr.ndf.- qartë, qartë-sisht.- Ishte një pasqyrë me dritë të marrme ku nuk dalloheshin me qartësi vijat më të mprehta të shpirtit shqiptar. (EKO-KE f. 27).

QARTËSON

AS QARTËSON, AS TURBULLON dikush fr.fol.,ant.- .nuk bën, nuk mbaron dot asnjë (një) punë dikush. (HAVA-M f. 150). S. shih sin: nuk qet as në duqe, as në strajcë dikush

QARR-I

KËRKON TË BËJË QARRI ARRA dikush fr.fol.,iron.- kërkon diçka të pamundur, të pasendërtuar dikush. (BQ-DSH). S. shih sin: lyp borë në lëmë dikush

KUR BËN (TË BËJË) QARRI ARRA (DARDHA, FIQ) ! fr.ndf., proverb., iron.- kurrë, asnjëherë. (FGJSSH f. 58, 133, 1589, AVSU-SHPMGJ f. 94, MAH-FKPG-II f. 67, QM-FSHRGP f. 61, NMUS-SHPK f. 102). S. shih sin : kur të shijë Ajdini urov

QARR I EGËR fr.em.,fj.,bot.- lloj qarri, i gjatë deri njëzet e pesë metra, me lëkurë të murrme, me gjethe vezake e të dhëmbëzuara si të lisit dhe me dru të fortë, bujgër. (FGJSSH f. 1589). S. shih sin: lis bujk

QARR I KUQ fr.em.,fj.,bot.- lloj qarri, i gjatë deri njëzet e pesë metra, me lëkurë të murrme, me gjethe vezake e të dhëmbëzuara si të lisit dhe me dru të fortë, bujgër. (FGJSSH f. 190, 1589). S. shih sin: lis bujk

QARR I LESHTË fr.em., fj.,bot. , L. Quercus lanuginosa -lloj bungu njëzet- tridhjetë metra i lartë, me lëkurë të plasaritur e me push, me gjethe vezake dhe me lende më të vogla se të bungut, që kur bien, e lënë kësulën në degë. (FGJSSH f. 198, 1589). S. shih sin: bungë e butë

QARR I ZI fr.em.,fj.,bot.- lloj qarri, i gjatë deri njëzet e pesë metra, me lëkurë të murrme, me gjethe vezake e të dhëmbëzuara si të lisit dhe me dru të fortë, bujgër. (FGJSSH f. 1589). S. shih sin: lis bujk

QARR I LESHTË fr.em.,fj.,bot.- fr.em., fj.,bot.- lloj bungu njëzet-tridhjetë metra i lartë, me lëkurë të plasaritur e me push, me gjethe vezake dhe me lende më të vogla se të bungut, që kur bien , e lënë kësulën në degë, bungëbutë. S. shih sin : bungë e butë

QE S’ QE, SHKOI ME QE fr.proverb.- ajo që ka shkuar, që ka kaluar s’ ka pse të kujtohet më.(PAVHA-SHPE f. 117). S. e shkuar, e harruar

QELIBAR-I

SI QELIBAR fr.mb.,krah.- fare i verdhë, i verdhë shumë , së tepërmi. (UÇ-3/ 71 f.195). S. shih sin: beng i verdhë

QE-TË

(I) BJERR QETË E (I) KËRKON BRIRËT dikush fr.proverb.,iron.- e humb gjënë e madhe, kryesore, me vlerë, me rëndësi të madhe dhe kërkon diçka të parëndësishme a pa vlerë dikush. (NBE-4 f. 165). S. shih sin : e humb kokën e pyet për flokët dikush

DO TRE QE NË ZGJEDHË dikush fr.fol.,iron.- ka kërkesa të tepruara dikush, kërkon gjëra të tepërta dikush. (NMUS-SHPK f. 137). S. shih sin : do bythë viçi dikush

I GRAH QETË JASHTË ÇEPURËVE dikush fr. fol.,iron.-1. flet kuturu, pa u menduar, pa u matur, në tym dikush. S. shih sin : flet në arë e në stom dikush. 2. punon, vepron ters, së prapthi, mbrapsht dikush. (ASU-VGJKMGJ f. 87). S. shih sin : barrën e kalit ia ngarkon gomarit dikush

S' I HEQIN DOT QETË me dikë dikujt fr.fol.,ir-on.- nuk mund të matet dot me dikë dikush, nuk mund t’ i matë dot forcat me dikë dikush, nuk mund të hyjë në garë me dikë dikush, nuk mund dot t’ i matë, t’ i sprovojë, t’ i provojë aftësitë, forcat me dikë dikush. (JBALL-MISA-KOR f. 186). Ant. i mat armët me dikë dikush

(I) HUMB QETË E PYET PËR BRIRËT dikush fr.proverb.,iron.-e humb kryesoren, më të rëndësishmen e interesohet për të parëndësishmen, jokryesoren dikush, e humb diçka të madhe e kryesore dhe shqetësohet për gjëra të vogla, të parëndësishme dikush. (FGJSSH f. 698, 753). S. shih sin : e humb kokën e pyet për flokët dikush

S’ KA KUSH IA NGET QETË dikujt fr. fol.,iron.- nuk e përfill njeri dikë, nuk ia var njeri totbën dikujt . (NMUS-SHPK f. 138). S. shih sin : është bira e fundit (e mbramë) e fyellit (e kava-llit) dikush

I KA QETË NË ARË dikush fr.fol., meton.- është shumë i zënë me punë dikush, nuk ka kohë fare për të bërë a punuar diçka tjetër dikush (nga zënia me punë),është me ngut e s’ e pret dot puna dikë. (JTH-FFGJSH f.75). S. shih sin: është me dorë në shqilë dikush

NUK I KA QETË BARAS me dikë dikush fr.fol.,meton.- nuk është i barabartë për nga pozita (shoqërore) me dikë dikush, dikush është në një pozitë më të lartë se dikush tjetër. (HAFSHE-DI f. 177).

I KA QETË NË ZGJEDHË dikush fr. fol., meton.- është shumë i zënë me punë dikush, nuk ka kohë fare për të bërë a punuar diçka tjetër dikush (nga zënia me punë),është me ngut e s’ e pret dot puna dikë. (JTH-FFGJSH f.75). S. shih sin: është me dorë në shqilë dikush

*I MBREH QETË me dikë dikush fr.fol., id.- 1. ngatërrohet, zihet, grindet fytafyt me dikë dikush, përleshet, kacafytet me dikë dikush, i përgjigjet sfidës së dikujt dikush. - Hë gjeti Zugo Bullari me kë t’ i mbrehte qetë! Atij i hanë brirët, duket! (BILXHA-KR f. 17 ). S. shih sin: del në bejleg me dikë dikush . 2. matet me dikë dikush, hyn në garë me dikë dikush,i mat,i sprovon, i provon aftësitë, forcat me dikë dikush. (FGJSSH f. 1092, 1244, 2232). S. shih sin: shtie bejleg me dikë dikush

I NGATËRRON QETË me dikë dikush fr.fol., id.-1. ngatërrohet, zihet, grindet fytafyt me dikë dikush, përleshet, kacafytet me dikë dikush, i përgjigjet sfidës së dikujt dikush, bie në përleshje me dikë dikush,i kundërvihet dikujt dikush. S. shih sin: del në bejleg me dikë dikush. 2. matet me dikë dikush, hyn në garë me dikë dikush,i mat,i sprovon, i provon aftësitë, forcat me dikë dikush. (FGJSSH f. 1092, 1244, 2232). S. shih sin: shtie bejleg me dikë dikush

S’ NGET QETË, S’ NGET AS BUAJT dikush fr.fol.,iron.- nuk është i zoti, i aftë për asgjë, për asnjë punë dikush. (PAVHA-LI f. 99). S. shih sin : nuk e ke për asgjë dikë

I NIS QETË me dikë dikush fr.fol.,iron.- 1. ngatërrohet, grindet me dikë dikush, nuk shkon mirë me dikë dikush, ndesh në vështirësi të paparashikuara në marrëdhënie me dikë dikush, ndodhet ngushtë me dikë dikush. (NMUS-NJFK f. 211). S. shih sin : e gjen belaja dikë me dikë . 2. matet me dikë dikush, hyn në garë me dikë dikush,i mat,i sprovon, i provon aftësitë, forcat me dikë dikush. (NMUS-SHPK f. 138). S. shih sin: shtie bejleg me dikë dikush (edhe moh.)

RRI PARA QEVE! fr.fol.,id.- këqyr,shih, shiko punën tënde! shiko rrugën tënde ! rri aty e mos fol ! mos ndërhyj ! (NMUS-SHPK-II f. 190, NMUS-SHPK f. 139). S. shih sin : ruaj dhitë tua !

NUK I RROJNË QETË dikujt fr.fol., iron.- fr.fol.,iron.- s' ka aftësi, mundësi, fuqi për diçka dikush, është jashtë mundësive e aftësive të dikujt diçka, nuk i ka mundësitë dikush. (NMUS-SHPK f. 139). S. shih sin: nuk ka bythë për diçka (për një punë etj.) dikush

SA TË QAJNË QETË, QAN QERRJA fr. proverb.- fr.ndf.- sa të ankohet dikush tjetër që mban barrën më të rëndë, ankohet ai që nuk ka ndonjë barrë ose vështirësi për të përballuar. (FGJSSH f. 753, 1587). S. sa të thërresin qetë, thërret qerrja

SA TË THËRRESIN QETË, THË-RRET QERRJA fr. proverb.- fr.ndf.- sa të ankohet dikush tjetër që mban barrën më të rëndë, ankohet ai që nuk ka ndonjë barrë ose vështirësi për të përballuar. (FGJSSH f. 753, 1600, 2064). S. shih sin: sa të qajnë qetë, qan qerrja

NUK I SHKOJNË QETË PËR BRAZ-DË dikujt fr.fol., meton.- nuk shkojnë mirë, mbarë punët dikujt. (PETZE-TRO-I f. 197). S. shih sin: I shkojnë punët rrakadyl dikujt

*I ZË QETË me dikë dikush fr.fol., id.- 1. ngatërrohet, zihet, grindet fytafyt me dikë dikush, përleshet, kacafytet me dikë dikush, i përgjigjet sfidës së dikujt dikush. (AXH-X f. 162, FGJSSH f. 1092, QM-FSHRGP f. 57). S. shih sin: del në bejleg me dikë dikush. 2. matet me dikë dikush, hyn në garë me dikë dikush,i mat,i sprovon, i provon aftësitë, forcat me dikë dikush. (FGJSSH f. 1092, 1244, 2232). S. shih sin: shtie bejleg me dikë dikush

I ZËNË QETË në mes vete fr.fol.,id.- nuk shkojnë fare mirë në mes vete, grinden, zihen në mes vete, e çojnë, e kalojnë shumë keq në mes vete.(PAVHA-SHPE f. 117).S.shih sin: shkojnë arëza në mes vete

MOS I ZËRË QETË me dikë fr.fol.,id.- mos u merr me dikë. (NXH-2/ 82 f. 167).

QEDER-I

*MOS E BËJ QEDER QEJFIN ! fr.fol., id.- mos u shqetëso ! mos u mërzit ! - Ulërinin të shiturit : / mos bëj qeder qejfin !/ S’ ka gjë se s’ ke bukë, /jemi derë e parë.(IK-MD f. 168). S.shih sin : mos kij brengë ! mos kij dert ! S.shih sin : mos kij brengë !

I BËN QEDER dikujt a diçkaje dikush fr.fol., fj.- e dëmton dikë a diçka dikush. (FGJSSH f. 1590).

NUK E HA QEDERI dikë për dikë a diçka fr.fol.,iron.-nuk mërzitet, nuk brengoset,nuk shqetësohet, nuk merakoset fare për dikë a diçka dikush. (FGJSSH f. 1590). S. shih sin : aq i bën dikujt për dikë a diçka

NUK E KA QEDERIN e dikujt a diçkaje dikush fr.fol.,iron.-uk mërzitet, nuk brengoset,nuk shqetësohet, nuk merakoset fare për dikë a diçka dikush. (FGJSSH f. 1590). S. shih sin : aq i bën dikujt për dikë a diçka

MOS KIJ QEDER ! fr.fol.,id.- mos u brengos, mos u shqetëso, mos u merakos !. (FGJSSH f. 1590). - Ti ruaj veten, për mua mos kij qeder se unë, fundi i fundit, e hëngra çairin. (HP-M f. 33). Mos keni qeder!Në pyll nuk hyjnë dot ata, sikur ja, kaq ta bëjnë dhëmbin!- dhe u tregonte gishtin e madh. (THK-PËR f.197).S.shih sin : mos kij brengë !

NUK E HA QEDERI për dikë a diçka dikë fr.fol.,id.- nuk mërzitet, nuk brengoset, nuk i vjen keq, nuk lodhet fare dikush për dikë a diçka, nuk shqetësohet, nuk merakoset fare dikush për dikë a diçka, nuk pyet dikush për dikë a diçka, nuk e prish qejfin e tij dikush për dikë a diçka. (BQ-DSH). S.shih sin: aq i bën dikujt për dikë a diçka

NUK E ZË QEDERI për dikë a diçka dikë fr.fol.,id.- nuk mërzitet, nuk brengoset, nuk i vjen keq, nuk lodhet fare dikush për dikë a diçka, nuk shqetësohet, nuk merakoset fare dikush për dikë a diçka. (FGJSSH f. 643, 1590, 2232). S.shih sin: aq i bën dikujt për dikë a diçka

QEFIN-I

BËHET QEFIN dikush fr.fol.,id.- zbehet shumë (në fytyrë) dikush. (FGJSSH f. 1591).S. shih sin: bëhet dhe (në fytyrë) dikush

E MBAN QEFININ ME VETE dikush fr.fol.,meton.-1.nuk frikohet, nuk trembet nga vdekja dikush, e merr vdekjen parasysh dikush. S. e bën vdekjen si të lindë dikush; e merr vdekejn në sy dikush. 2. e ndien dikush se po i afrohet vdekja. (FGJSSH f. 1591, 2142).

*ME QEFIN NË GJI fr.ndf.,meton.- me (në) rrezik të madh (jete).-Gjithnjë me frikë e qefin në gji nuk jetohet në këto troje. (HKA-OM f. 106). S. shih sin: nën bajonetën e armikut

ME QEFIN NË KOKË fr.ndf., meton.- me (në) rrezik të madh (jete). (FGJSSH f. 1591, 1785). S. shih sin: nën bajonetën e armikut

ME QEFIN NËN SQETULL fr.ndf., meton.- në rrezik të madh (jete). (FGJSSH f. 1591, 4785). S. shih sin: nën bajonetën e armikut

E SHQYEN QEFININ dikush fr.fol. meton.- shpëton nga vdekja dikush. (BQ-DSH).

QEFULL-I

QEFULL DIMRI fr.em.,fj.,zool., L. Chelon labrosus.- peshk detar pelagjik që rritet deri në 60 cm, me peshë deri më 3-4 kg, mesatarisht 35-40 cm dhe peshë 1-1. 5 kg.Rritet në gjolet bregdetare në zonat që nuk ndikohen nga ujërat e ëmbla. Buzën e sipërme e ka shumë të zhvilluar e mishtore.Pendët e gjoksit me bazë të errët të zezë, ngjyra e shpinës është e hirtë në blu, pjesa barkore ka ngjyrë qumështi, vrutë, viosh, mavriak. (NRA-EPP f. 167-171).

QEFULL VERE, QEFULL I VERËS fr.em.,fj.,zool.,L.Mugil cephalus.- peshk që rritet dri më 120 cm, me peshë 13.2 kg (në ujëmbledhësin e Thanës).Është peshk pelagjik.Në kërkim të ushqimit futet në ujërat e brendshme. Riprodhon në det, në gusht-shtator, ku dhe dimëron (masa riprodhuese).Kokë e ka të shkurtër e të shtypur nga sipër, sytë i ka të mbuluar nga një cipë yndyrore.Në bazën e pendëve të gjoksit e të pendëve barkore ka nga një lopatëz. Ngjyra e shpinës së tij është e hirtë në blu, barkun e ka të bardhë, anëve të trupit i ka 12 shirita gjatësorë me ngjyra të mbyllura, gishtak, cumër, shytë. (NRA-EPP f. 167, FGJSSH f. 2134).

QEFULL VJESHTE fr.em.,fj.,zool.,L. Liza ramada.- peshk që rritet deri në 50-60 cm, me peshë 3-4 kg. Peshk pelagji, futet në gjole bregdetare, në liqene e ujëra të ëmbla. Riprodhon në det në tetor-nëntor.Turirin e ka të zgjatur.Ngjyra e shpinës së tij është është e hirtë në blu, ndërsa barkun e ka të bardhë, balçak, kryehollë, kryemprehtë, kokëdhënë, kryegjatë. (NRA-EPP f. 167).

QEJF-I shm. QEJFE-T

ASHTU I (IA) DO QEJFI dikujt fr.fol., meton.- ashtu do, ashtu dëshiron dikush. (FGJSSH f. 1591).

*BËHET MË (NË) QEJF dikush fr.fol.,meton.-1.trashet, ngjallet, shëndoshet shumë dikush, dhjamoset, majet dikush. (BQ-DSH). S. shih sin : i bëhet barku palë-palë dikujt ;bëhet si bucë dikush. 2. bëhet (vjen) në gjendje të mirë shpirtërore dikush, thrkmezet, qejfleiset dikush. (FGJSSH f. 130, 1591).-Tani i plotfuqishmi ishte bërë më qejf :-Për Bedenin , në qafë time, besoj t’ jua japin. (ZSA-VL-3 f. 237).S. shih sin : i hipën afshi dikujt ; bëhet çakërrqejf dikush. 3. i vjen mirë dikujt, gëzohet, ngazëllehet dikush, i plotësohet dëshira, qejfi dikujt. (BQ-DSH). S.shih sin: bëhet behar dikush

*I BËHET QEJFI dikujt fr.fol.,meton.- i vjen mirë dikujt, kënaqet dikush, gëzohet dikush, i pëlqen dikujt. (FGJSSH f. 815, 1591, 2164). -Asaj i bëhej qejfi që ajo kishte flakur drojtjen dhe kishte hyrë në bisedë në mënyrë të lirshme. (EK-NJLV f. 48). Flokët... i kishin hije dhe s’ ëmës po i bëhej qejfi. (ZSA-VL-3 f. 372). S.shih sin : i vjen mirë dikujt

I BËHET QEJFI PUSHKË dikujt fr. fol.,id.- gëzohet shumë, pa masë dikush. (FGJSSH f. 1591).S.shih sin : i guf (i gufon) barku dikujt

E BËN KOKRRËN (KOQEN) E QEJFIT dikush fr.fol., id.- kalon çaste të bukura të jetës dikush, jeton mirë e shkujdesur dikush, rron, jeton pa halle, pa e çarë kokën për asgjë dikush, nuk e prish gjakun kurrë për asgjë dikush, kënaqet, zbavitet në jetë dikush. (FGJSSH f. 868). S. shih sin : bën pallë dikush

*E BËN MË (NË) QEJF dikë dikush a diçka fr.fol., meton.- e bën në gjendje të mirë shpirtërore dikë dikush a diçka, e thekmez dikë dikush a diçka. (FGJSSH f. 132).-Ngase e bën atë të thekmezur, në qejf, në orë të mira, të disponueshëm hë për hë, vera ngrihet në nivelin e kultit të vërtetë. (BQ- PNF f. 178). Gota e rakisë shkonte dorë më dorë.Ngadalë-ngadalë rakia po i bënte më qejf. (ZSA-VL-3 f. 130). S. shih sin: e bën çakërrqejf dikë diçka a dikush

BËN SI I DO QEJFI dikush fr.fol.,ftill.- bën si do, si të dojë dikush, bën si t’ i teket dikush. (FGJSSH f. 1591).S.shih sin : (e) bën qejfin e tij dikush

BËN SIPAS QEJFIT dikush fr.fol.,ftill.- dikush fr.fol., fj.- bën si do, si të dojë dikush, bën si t’ i teket dikush. (FGJSSH f. 1591).S.shih sin : (e) bën qejfin e tij dikush

*BËN QEJF dikush fr.fol.,meton. zbavitet, argëtohet, dëfrehet dikush. (FGJSSH f. 1041, 1591).-Pastaj e merr atë miken këtu përpara dhe fry nga të katër anët,ec ku të duash dhe bëj qejf .(FGJ-K f.137). Edhe aty, bëmë sa bëmë qejf , e pa feksur akoma dita, u shpërndamë. (SS- F f. 79). Flilozofia e Epikurit reduktohet në tirrjen për të ngrënë , për të pirë e për të bërë qejf. (ZXH te : SF nr. 4/ 89 f. 182). Ju punoni e ai bën qejf. (ZSA-VL-3 f. 293). S. shih sin : bën aheng dikush

IA BËN QEJFIN dikush fr.fol.- 1. (dikujt) meton.-ia gjen pikën e ndjeshme dikujt dikush dhe e bën për vete, e prek dikë dikush aty ku duhet, ku i vjen mirë, ku i pëlqen, ia plotëson dëshirën dikujt dikush, ia dëgjon fjalën dikujt dikush . (FGJSSH f. 815, 1591). S. shih sin: i (ia) gjen damarin dikujt dikush. 2. (dikujt) meton.- ia bën, ia plotëson, ia përmbush çka dëshiron dikujt dikush, bën, vepron dikush sipas dëshirës, ëndjes së dikujt, vepron, punon dikush siç dëshiron dikush, ia plotëson dëshirën dikujt dikush. (AXH-XLV f. 147, FGJSSH f. 135, FIA f. 900). S. nuk ia prish zemrën dikujt dikush ; shih sin : ia bën dëshirën dikujt dikush .3.dikujt (fëmijës) iron.- e përkëdhel dikë (fëmijën) dikush duke i plotësuar edhe tekat e trillet, duke mos e qortuar për gabimet që bën etj.,e merr me të mirë e i lëvyret, i laritet dikujt dikush, e merr me të mirë e i bën lajka dikujt dikush. (FGJSSH f. 466). S. shih sin: e merr me dhele dikë (fëmijën) dikush. 4. (dikujt) iron.- bën, vepron dikush ashtu si do dikush tjetër a si i pëlqen dikujt, vepron, punon, sillet dikush sipas dëshirave, qejfit, ëndjeve të dikujt ose siç ka qejf dikush, siç i pëlqen dikujt, ia plotëson dëshirat, tekat a qejfin dikush dikujt.(FGJSSH f. 2229). S. shih sin: i shkon pas (sipas) avazit dikush dikujt, shkon pas (sipas) avazit të dikujt dikush

*IA BËN QEJFIN MAL dikujt dikush fr.fol.,met.-e thekmez shumë, pa masë dikë dikush.- Dhe vazhdoi me të njëjtin avaz: -Hej, ç’ ma ke bërë qejfin mal, sokol i malit! (MI-SHT f. 38).

NUK E BËN QEJFIN QEDER për dikë a diçka dikush fr.fol.,id.-nuk mërzitet, nuk brengo-set, nuk i vjen keq, nuk lodhet fare dikush për dikë a diçka, nuk shqetësohet, nuk merakoset fare dikush për dikë a diçka, nuk pyet dikush për dikë a diçka, nuk e prish qejfin e tij dikush për dikë a diçka. (JBALL-KOR f. 200, FGJSSH f. 1590-91). S.shih sin: aq bën dikujt për dikë a diçka

(E) BËN QEJFIN E TIJ dikush fr.fol., fj.- bën si do, si të dojë dikush, bën si t’ i teket dikush. (FGJSSH f. 1591).S.bën si i do qejfi dikush ; bën sipas qejfit dikush

IA BËN QEJFIN VETES dikush fr.fol., iron.- ia mbush mendjen vetes dikush për diçka se ashtu është siç mendon ai, se do të bëhet ashtu siç do, siç dëshiron ai. (FGJSSH f. 135, 1591, 2141).

*I BËRË NË QEJF dikush fr.fol.,id.- i thekmezur, i bërë në gjendje të mirë shpirtërore.- Merko Zeneli… përcolli Xhelal Kadënën e tregtarin dorac të bërë në qejf nga të pirët. (ZSA-VL-3 f. 360). S. shih sin : i bërë çakërrqejf

I BIE PAS QEJFIT dikujt dikush fr.fol., id.- ia bën, ia plotëson, ia përmbush çka dëshiron dikujt dikush, bën, vepron dikush sipas dëshirës, ëndjes së dikujt, vepron, punon dikush siç dëshiron dikush, ia plotëson dëshirën dikujt dikush. (BQ-DSH). S. shih sin:i shkon pas (sipas) avazit dikujt dikush, shkon pas (sipas) avazit të dikujt dikush

I BIE PËR QEJFI diçka dikujt fr.fol.,meton.- i pëlqen diçka dikujt, i bën, i bie, i vjen mirë dikujt diçka, e kënaq dikë diçka, ia kënda dikujt diçka, i ëndet dikujt diçka, e do, e dëshiron, e pranon, e honeps diçka dikush me ëndje, me kënaqësi, i leverdis diçka dikujt. (BQ-DSH). S. shih sin: i vjen elver diçka dikujt

I BIE QEJF për diçka dikujt fr.fol.,id.- e dëshiron ,e do, e lektis diçka dikush. (BQ-DSH). S.shih sin: i bie dëshira dikujt për diçka; i digjet buza për diçka dikujt

*ÇFARË T’ I DOJË QEJFI fr.fol.,fj.- çfarë të dëshirojë.- Në Kosovë sot kopjon e vjedh kush të dojë çfarë t’ i dojë qejfi dhe askush nuk jep llogari. (IMU te: ERE, 7 qershor 2003 f. 11).

I DEL NGA QEJFI (PREJ QEJFI) diçka a dikush dikujt fr.fol.,id.- nis të mos e adhurojë, të mos e dojë, të mos e pëlqejë më diçka a dikë dikush, nuk e do, nuk e adhuron më diçka a dikë dikush, i ftohet dikujt diçka a dikush , nuk ka më dëshirë për diçka a dikë dikush, i zvirdhet dikujt diçka a dikush, nuk ushqen më dashuri ndaj diçkaje a dikujt dikush. (FGJSSH f. 659, 1591). S. shih sin: i del nga huji (prej huji) diçka a dikush dikujt; nuk e ka në bukë diçka a dikë dikush

I DEL QEJFIT diçka a dikush dikujt fr. fol., id.- nuk e do, nuk e adhuron më (si më parë) diçka a dikë dikush, i ftohet dikujt diçka a dikush , nuk ka më dëshirë, dashuri për diçka a dikë dikush, i zvirdhet, i strakset, i zvordhitet diçka a dikush dikujt, nuk ushqen më dashuri, adhurim ndaj diçkaje a dikujt dikush. (HB-II f. 208). S. shih sin: i del nga huji (prej huji) diçka a dikush dikujt

*IA DO QEJFI diçka dikujt fr,fol.,id.- i pëlqen dikujt diçka, e dëshiron , e do me ëndje , me kënaqësi diçka dikush. (FGJSH f. 111, FGJSSH f. 381, 443, 1591, 1696). Vinte e na jepte mend: le të marrë djali kë të dojë…Të dashurohej djali e të martohej me kë t’ i donte qejfi, pa nëna e babai në dreq të venin…. (STPO-D f. 8). Atë që ju do qejfi, e besoni … domosdo ! (ZSA-VL-3 f. 9). S.shih sin : ia do ana diçka dikujt

ËSHTË ME QEJF dikush fr.fol., ftill.- është i thekmezur dikush, është në gjendje të mirë shpirtërore dikush.(FGJSSH f.124, 734, 1143, 1591).S. shih sin : është në bend të mirë dikush

ËSHTË ME QEJF TË PRISHUR dikush fr.fol.,ftill.- është në gjendje të keqe shpirtërore dikush. (FGJSSH f. 1591). S. shih sin : është çartrafil dikush

ËSHTË NË QEJF dikush fr.fol.,ftill.- është i thekmezur dikush, është në gjendje të mirë shpirtërore dikush. (FGJSSH f.1591).S. shih sin : është në bend të mirë dikush (edhe moh.)

*NUK ËSHTË NË QEJF dikush fr.fol., meton.-nuk është në gjendje të mirë shpirtërore dikush.-Vërtet nuk isha në qejf, sepse druhesha sa nuk bëhet. (AC-DF f.23).S.shih sin :është çartrafil dikush (edhe poh.)

ËSHTË PA QEJF dikush fr.fol.,ftill.- është i sëmurë dikush. (FGJSSH f. 1591). S. shih sin : i ka hyrë krimbi dikujt

ËSHTË TËRË QEJF dikush fr.fol.,ftill.- është në gjendje shumë të mirë shpirtërore dikush. (FGJSSH f. 1591).

*GJITHË QEJF E LEZET fr.ndf.,mb.- në gjendje shumë të mirë shpirtërore.- Kruajti kokën gjithë qejf e lezet ca nga supa e lyrshme e qefullit e ca nga shakaja c kripur e Leksit. (JX-LV f.178).

HEQ QEJF dikush për dikë a diçka, E HEQ QEJFIN e dikujt a diçkaje dikush fr.fol., meton.-çmallet, çmallëzohet me dikë a diçka dikush, nuk i mbetet më mall a dëshirë dikujt për dikë a diçka, e përmbush, e plotëson mallin a dëshirën për dikë a diçka dikush. (BQ-DSH). S. shih sin : e heq dryshkun e dikujt a diçkaje dikush

* I HYN NË QEJF diçka a dikush dikujt fr.fol.,meton.- fillon t’ i pëlqejë dikujt dikush a diçka e t’ i japë kënaqësi, nis ta dojë, ta adhurojë, ta pëlqejë diçka a dikë dikush, e do ,e adhuron , e pëlqen diçka a dikë dikush,i lezetohet diçka a dikush dikujt. (FGJSSH f. 659, 971, 1591).-Përpiqet t’ i hyjë në qejf Hitlerit e Musolinit e me ndihmën e tyre të shtrijë sundimin e vet djathtas e majtas. (FH-KPV f. 26). S..shih sin : i hyn në begeni diçka a dikush dikujt

I IKËN QEJFI dikujt fr.fol.,meton.- nuk do, nuk dëshiron më dikush. (FGJSSH f. 1591).

*E KA NË QEJF diçka a dikë dikush fr.fol., id.- e do,e adhuron, e pëlqen diçka a dikë dikush.- Si edhe romantikët evropianë, edhe Naimi vargjet i ka më në huj, më në qejf se prozën. (BQ-PNF f. 235).Të rinjtë kosovarë që nuk e kanë shumë në qejf shkollën ndërkohë që kanë prirje për të ushtruar zanate të ndryshme teknike, mund të aftësohen në zanate në zanate të ndryshme pranë organizatës joqeveritare zvicerane “ Swisscontact“. (GJFIL te: KD, 23 qershor 2003 f. 4). Sulltani i kishte shumë qejf këto gjueti dhe i organizonte me shumë bujë. (SD-SHKT-I f. 132). E di se i ke në qejf këto fjalë, por ç’ bëre me ato libra? (HKA-OM f. 114). S. shih sin: i hyn në begeni diçka a dikush dikujt (edhe moh.)

*NUK E KA NË QEJF diçka a a dikë dikush fr.fol.,id.-, nuk e do, nuk e adhuron më diçka a dikë dikush, i ftohet dikujt diçka a dikush , nuk ka më dëshirë për diçka a dikë dikush, i zvirdhet dikujt diçka a dikush, nuk ushqen më dashuri, adhurim ndaj diçkaje a dikujt dikush. –Më pate thënë se atë s’ e kanë në qejf ata të pushtetit, por, po të them, më është dhimbsur shumë që i ka ardhur radha të shesë tokën e babait për botimin e librit! (HKA-OM f. 119). S. shih sin: nuk e ka në bukë diçka a dikë dikush (edhe poh.)

E KA PËR QEJF diçka a dikë dikush fr.fol.,id.-e do, e adhuron, e pëlqen diçka a dikë dikush.(BQ-DSH).S.shih sin: i hyn në begeni diçka a dikush dikujt

*KA QEJF për diçka dikush fr.fol.-e dëshiron, e do diçka dikush. (FGJSSH f. 381, 1591, 1696).- Akademia solemne shënoi veç tjerash, edhe ripromovime këngësh që dikush ka qejf t’i quajë himne. (IMU te: ERE, 14 qershor 2003 f. 11). Pse nuk më treguat që është ky këtu, por më lejuat të bluaj ballgur; a veç patët qejf të ma lexoni fjalimin nesër në gazetë ? (AI-QUO f.100). Kalifornianët kanë qejf të krenohen se edhe nëse do të vendosnin për t’ u ndarë nga SHBA-ja, prapë do të ishin në mesin e pesë shteteve më të fuqishme të botës. (LUAL te :KD, 18 tetor 2003 f. 10). Kur të shpallet pavarësia duhet të jetë pavarësi që bëhet e jo pavarësi në letër, për propagandë, për mashtri-min e atyre që kanë qejf të mashtrohen. (RQ te : ERE, 11 tetor 2003 f. 7). Ai kishte qejf ta zinte të ungjin në befasi dhe t' i punonte ndonjë rreng. (JX-LK f.f 410). Mos ke qejf të martohesh me ndonjë nga ata bukuroshët lapangjozë që të këndojnë natën nën penxhere e s' kanë brekë në bythë? (VK-ME-I f. 122). Jo, jo, kam qejf. Nuk lodhem. (ZSA-VL-3 f. 262).S. shih sin : i bie dëshira për diçka dikujt (edhe moh.)

*E KA QEJF diçka dikush, IA KA QEJFI diçka dikujt fr.fol., meton.-e dëshiron, e do diçka dikush,e pëlqen diçka dikush, i pëlqen diçka dikujt, e do, e dëshiron, e pranon, e honeps, e pëlqen diçka dikush me ëndje, me kënaqësi. (FGJSSH f. 1134, 1591, 1806). - Lejla e kishte kuptuar se dhe asaj ia kishte qejfi. Prandaj atë natë…(ZSA-VL-3 f. 141). Thuaj që s’ ma ka qejfi atë të bësh. (ZSA-VL-3 f. 155). S.shih sin: i bie dëshira për diçka dikujt; i vjen elver diçka dikujt (edhe moh.)

IA KA QEJFIN diçkaje dikush fr.fol. ,fj.-e do, e dëshiron diçka dikush, i teket për diçka dikujt. (FGJSSH f. 1591). S. shih sin : i bie dëshira për diçka dikujt (edhe moh.)

E KA QEJFIN për diçka dikush fr. fol., ftill.-e dëshiron, e do diçka dikush. (BQ-DSH). S. shih sin : i bie dëshira për diçka dikujt

KUR T’ I DOJË QEJFI? fr.fol.,meton.- kur të dojë? kur të dëshirojë? (FGJSSH f. 1591).

*I MBETET QEJFI dikujt fr.fol.,id.- hidhërohet, zemërohet dikush, nga që nuk i plotësohet dëshira, mbetet i pakënaqur dikush. (FGJSSH f. 659, 1591). Të drejtën, pas zgjedhjeve mua më mbeti qejfi. Nuk e kuptova pse nuk u zgjodha . (ZSA-VL-3 f. 205). S. shih sin: i bie ari në ujë dikujt

*ME GJITHË QEJF fr.ndf.- me gjithë kënaqësi,, me pajtim të plotë, pa kundërshtuar fare, pa asnjë kundërshtim, fare pa kundërshtim. (ALSI te : Leka nr. 6/ 1930 f. 182, FGJSSH f. 621, 1591).- Do t’ ia lija në dispozicion me gjithë qejf banesën këshillit të aksionit. (HSY-PD f. 194). E kush është ai oficer aty te porta e madhe e pallatit që nuk e merr në dorëzim me gjithë qejf këtë peshqesh. (SPI-T f. 51). S. shih sin: me gjithë dëshirë

ME QEJF TË PRISHUR fr.mb., ndf., meton.- .1. i pakënaqur, i brengosur tej mase, shumë i mërzitur e i sëndysur, i ngrysur. (FGJSSH f. 205).S. shih sin: sikur i ka ngrënë macja brumin.2. jo me dëshirë, jo me qejf. (FGJSSH f. 2073). S. me zemër të thyer. 3. iron.- qejfprishur, në gjendje jo të mirë shpirtërore, në gjendje tê keqe shpirtërore, i zymtë, i paqeshur, i pagëzuar, i ngrysur, i vrenjtur. (BQ-DSH). S. shih sin : me ballin e vrenjtur

E MERR ME GJITHË QEJF diçka dikush fr.fol.,ftill.-e merr me gjithë kënaqësi diçka dikush, e merr fare pa përtim diçka dikush. (BQ-DSH). S.e merr me gjithë dëshirë diçka dikush

IA NDREQ QEJFIN dikujt dikush fr.fol., id.-1. e qorton, e sulmon, e kritikon ashpër, rreptë, rëndë dikë dikush. (SKDO f. 248). S.shih sin: e bën bërdoz dikë dikush. 2a. e rrah, e ndëshkon, e dënon rëndë dikë dikush për një faj ose kur nuk bindet, ia jep dënimin e merituar dikujt dikush .2b. i(ia) jep përgjigjen e merituar dikujt dikush, nuk e lë të veprojë sipas trilleve vetanake dikë dikush, ia tregon dikujt dikush si duhet të sillet, ia jep atë që e meriton dikujt dikush. (FGJSSH f 1221, 1682, 2080).S.shih sin: ia ndreq bërroren dikujt dikush

NË QEJF fr.ndf.,mb.,id.- në gjendje të mirë shpirtërore, i thekmezur. (BQ-DSH).S. shih sin : i bërë çakërrqejf ; me hënë të mirë

*NË QEJF TË VET .- fr.ndf.,mb.,id.- në gjendje të mirë shpirtërore, i thekmezur.- Ecte në qejf të vet duke vështruar aty-këtu ndonjë degë misër. (HM-M f.29) . S. shih sin : me hënë të mirë

E NËNSHKRUAN ME GJITHË QEJF diçka dikush fr.fol.,ftill.- e nënshkruan pa përtim diçka dikush, e nënshkruan me kënaqësi diçka dikush. (BQ-DSH). S. shih sin : e nënshkruan me gjithë dëshirë diçka dikush

I NGEL (I NGELET) QEJFI dikujt fr.fol.,id.- nuk i vjen mirë dikujt, nuk i plotësohet dëshira, qejfi dikujt, e ndien veten të fyer, të pakënaqur dikush, mbetet i pakënaqur dikush. (FGJSSH f. 659, 1591). S. shih sin: i bie ari në ujë dikujt

E NXJERR QEJFIN e diçkaje dikush, IA NXJERR QEJFIN diçkaje dikush fr.fol.,id.- çmallet me diçka dikush, nuk i mbetet më mall a dëshirë për diçka dikujt, e përmbush, e plotëson mallin a dëshirën për diçka dikush, e kënaq, e plotëson, e përmbush ëndjen me diçka dikush. (FGJSSH f. 1591). S. shih sin: e heq dryshkun e diçkaje dikush

PA E BËRË QEJFIN QEDER fr. ndf.,id.- fare shkujdesur, pa u shqetësuar, pa u brengosur fare, pa u merakosur fare. (NABA f. 149). S.shih sin : pa pikën e dertit

* PA QEJF fr. fj.-1. ndf. pa dëshirë, jo me dëshirë, pa qejf, pa ëndje, çartaqejfas, prishaqejfas, qejfprishur, çartakëndas. (FGJSSH f. 1591, IST f. 425, 435).- Bejkushi vuri re se ajo e qeshur ishte e qeshur pa qejf, si e një njeriu që ka një mërzitje të madhe. (ZSA-VL- 3 f. 324). S. shih sin :me buzë(n) varur, me buzët varur, me buzë të varur(a). 2. i sëmurë.- Unë jam edhe nga veshkat pa qejf…(ZSA-VL-3 f. 272).

PËR T’ I (IA) BËRË QEJFIN fr. ndf., fj.- për ta marrë me të mirë, duke e lavdëruar e duke ia pranuar menjëherë ato që thotë a që kërkon dikush, megjithëse mund të mos jenë të drejta. (FGJSSH f. 1591).

*PËR PESË (SHTATË) PALË QEJFE fr.,id.-1..ndf.- si s’ ka më mirë, duke mos lënë gjë metë, duke u kënaqur pa masë, shumë mirë, shumë bukur.-Ndiznim nga një cigare e ia shtronim bisedës për pesë palë qejfe. (AC-DF f. 15 S. shih sin: sa më s’ bëhet, sa s’ bëhet, sa s’ bëhet më. 2. mb. Shumë i mirë, shumë i bukur, i shkëlqyeshëm. (DFJSSH f. 1921).

PËR QEJF fr.ndf.-1. për dëshirë. (AXH-VII f. 159). S. shih sih : për mall. 2. shumë mirë, fare bukur, shumë bukur, më së miri. (FGJSSH f. 1591). S. shih sin : për bukuri

PËR QEJFIN e dikujt a diçkaje fr. ndf.,meton.- për shkak të dikujt a diçkaje. (FGJSSH f. 1591). S. shih sin : për arsye të dikujt a diçkaje

*PËR QEJF TË VET fr.ndf.,fj.- si do ,si dëshiron vetë.- Pikërisht kështu dhe vazhdoi rrugën për qejf të vet. (BLKRA te: KD, 31 maj 2003 f. 31).

PO TA DOJË QEJFI fr.fol.,meton.- në ta ka ënda, në ta kënda. (FGJSSH f. 1591).

NUK E PRISH QEJFIN e tij për dikë a diçka dikush fr.fol.,iron.-nuk mërzitet, nuk brengo-set,nuk shqetësohet, nuk merakoset fare për dikë a diçka dikush, nuk pyet për dikë a diçka dikush. (BQ-DSH). S. shih sin : aq i bën dikujt për dikë a diçka

IA PRISH QEJFIN dikujt dikush fr.fol., id.-nuk ia sendërton, nuk ia përmbush, nuk ia plotëson diçka (qëllimin, synimin, kërkesën, dëshirën etj.) dikujt dikush, e lë pa ia plotësuar, pa ia sendërtuar, pa ia përmbushur qëllimin, synimin, kërkesën, dëshirën etj.) dikujt dikush. (BQ-DSH). S. shih sin : e lë me duar (t) thatë dikë dikush ; ia prish çetelen dikujt dikush

*NUK IA PRISH QEJFIN dikujt dikush fr. fol., iron.- vepron, punon, sillet dikush sipas dëshirave, qejfit, ëndjeve të dikujt ose siç ka qejf dikush, siç i pëlqen dikujt, ia plotëson dëshirat a tekat dikush dikujt, bën siç thotë dikush tjetër dikush, e merr me të mirë dikë dikush. (FGJSSH f. 659, 1591, 2236). Këta po ia prishkan qejfin dikujt. (ALRRA te: KS, 7 nëntor 2003 f. 7). Edhe ai, për të mos ia prishur qejfin…veshi edhe xhamadanin me gajtanë. (ZSA-VL-3 f. 271). S. shih sin: ia gjen damarin dikujt dikush ; i shkon pas (sipas) avazit dikush dikujt, shkon pas (sipas) avazit të dikujt dikush (edhe moh.)

*I PRISHET QEJFI dikujt fr.fol., meton.-nuk i vjen mirë dikujt, nuk i plotësohet dëshira, qejfi dikujt, e ndien veten të fyer, të pakënaqur dikush, mbetet i pakënaqur dikush. (AXH-I f. 208, FGJSSH f. 1591).-S’ ishte puna se i prishej qejfi Gjenës, po dhe e mira ashtu e donte. (ZSA-VL-3 f. 152). S. shih sin : i bie ari në ujë dikujt

QEJFI I HA KUMBULLAT TË THARTA fr.proverb.- nganjëherë nën ndikimin e lakmisë së tepruar njeriu bën diçka që nuk duhet bërë. (AJA-DE f. 173).

IA RREGULLON QEJFIN dikujt dikush fr.fol.,iron.- 1. e rrah paq, rëndë dikë dikush, e rrah fort, shumë, pa masë dikë dikush,e shqep, e zhdëp, e zbrun, e sqaq, e shemb, e shkal, e lënur dikë dikush, e dërrmon së rrahuri dikë dikush. (FGJSSH f. 337). S. shih sin: e bën adalet dikë dikush.2a. e ndëshkon, e dënon rëndë dikë dikush për një faj ose kur nuk bindet, ia jep dënimin e merituar dikujt dikush .2b. i(ia) jep përgjigjen e merituar dikujt dikush, nuk e lë të veprojë sipas trilleve vetanake dikë dikush, ia tregon dikujt dikush si duhet të sillet, ia jep atë që e meriton dikujt dikush. (FGJSSH f 1221, 1682, 2080).S.shih sin: ia ndreq bërroren dikujt dikush

IA RRËFEN QEJFIN dikujt dikush fr. fol.,id.-e rrah, e ndëshkon, e dënon rëndë dikë dikush për një faj ose kur nuk bindet, ia jep dënimin e merituar dikujt dikush, e dënon, e ndëshkon siç e meriton dikë dikush. (FGJSSH f. 1591, 1692, 2020).S. shih sin : ia ndëreq bërroren dikujt dikush

SA TË KESH QEJF fr.fol.,fj.- sa të duash, sa të dëshirosh. (FGJSSH f. 1591).

SA PËR QEJF fr.ndf.- sa për dëshirë. (AXH-VII f. 159). S. shih sin: sa për mall

SA TA KESH ZOGUN E QEJFIT fr.fol.- sa të dëshirosh. (BQ-DSH). S. shih sin : sa të duash

SA TA DOJË LOÇKA E ZEMRËS fr.ndf.,meton.- sa të dëshirosh. (BQ-DSH). S. shih sin : sa të duash

SA T’ I VIJË QEJFI fr. fol.,iron.-sa t’ i pëlqejë. (FGJSSH f. 232). S.shih sin : derisa të bëhen gorricat cucka

*SI TA DOJË QEJFI i dikujt fr.ndf., meton. - si do, si dëshiron vetë dikush.-(BQ-DSH). S. shih sin : si ta dojë huji i dikujt

SI MA KE QEJFIN ? fr.fol., fj.- si ndihesh ? si je ? (FGJSSH f. 1591).

*SIPAS QEJFIT fr.ndf.-sipas dëshirës.-Edhe kësaj radhe zonjës Rrezellinë nuk ia zuri ngoje emrin.- Kurdo është në gjendje t’ ia luajë burgjitë secilit sipas qejfit. (MI-SHT f.168-9).

E SJELL NË QEJF dikë diçka a dikush fr.fol.,fj.- e thekmez, e qejfleis dikë diçka a dikush,e bën në gjendje të mirë shpirtërore dikë diçka a dikush. (FGJSSH f. 1760). S. shih sin : e bën çakërrqejf dikë diçka a dikush

I SHKON PAS (SIPAS) QEJFIT dikujt dikush, SHKON PAS QEJFIT të dikujt dikush fr. fol.,iron.- bën, vepron dikush ashtu si do dikush tjetër a si i pëlqen dikujt, vepron, punon, sillet dikush sipas dëshirave, qejfit, ëndjeve, porosive të dikujt ose siç ka qejf dikush, siç i pëlqen dikujt , shkon sipas dëshirave a porosive të dikujt dikush, ia plotëson dëshirat, tekat, kërkesat a qejfin dikush dikujt.- (FGJSSH f. 468, 730, 1580, 1591, 2081). S. shih sin: i shkon pas (sipas) avazit dikush dikujt, shkon pas (sipas) avazit të dikujt dikush

I SHKON PËR QEJFI dikujt dikush fr.fol. ,id.- vepron, punon, sillet dikush sipas dëshirave, qejfit, ëndjeve, porosive të dikujt ose siç ka qejf dikush, siç i pëlqen dikujt, ia plotëson dëshirat a kërkesat dikush dikujt, bën siç thotë dikush tjetër dikush. (BQ-DSH). S. shih sin: i shkon pas (sipas) avazit dikush dikujt, shkon pas (sipas) avazit të dikujt dikush

IA SHTROJNË PËR SHTATË PALË QEJFE (PËR SHTATË QEJFE) fr.fol.,ftill.- e kalojnë duke kënduar, duke ngrënë e duke pirë , e kalojnë kohën në gosti e me qejfe duke e tepruar me të ngrëna e me të pira, jepen shumë pas hajes e pijes, bëjnë shpenzime të tepruara në gosti a në dasmë, bëjnë shpenzime të mëdha në një darkë , bëjnë gosti të pasur me të ngrëna e me të pira të shumta . (AXH-XXVII f. 179). S. shih sin: e çojnë (e kalojnë) dafrungë

*TËRË QEJF fr.mb.-në gjendje shumë të mirë shpirtërore.- Nuk i njihja dot fëmijët, po i përshëndetja me buzë në gaz e ua kisha zili që më patën zënë vendin. Ata ma kthenin fjalën tërë qejf e, kur bëja më tej, sillnin kryet nga unë e ngrinin supet pa më njohur.(SA-TZ f. 104).

IA TREGON QEJFIN dikujt dikush fr.fol.-1. id.- e qorton, e kritikon ashpër, rëndë dikë dikush, ia mbledh mirë dikujt dikush. (FGJSSH f. 1938). S.shih sin: e bën bërdoz dikë dikush. 2a. iron.- e sjell në vete, e bind, e disiplinon dikë dikush duke e rrahur me dru, ia mbledh mirë dikujt dikush,ia jep përg,jigjen, dënimin e merituar dikujt dikush. (FGJSSH f. 218, 898, 1079, 1526). S. shih sin: ia ndreq bërroren dikujt dikush. 2b.e rrah, e ndëshkon, e dënon rëndë dikë dikush për një faj ose kur nuk bindet, ia jep dënimin e merituar dikujt dikush, e dënon, e ndëshkon siç e meriton dikë dikush. (FGJSSH f. 1591, 1692, 2020). S. shih sin : ia ndreq bërroren dikujt dikush

IA UJDIS QEJFIN dikujt dikush fr.fol., iron.- 1a. e ndëshkon, e dënon rëndë dikë dikush për një faj ose kur nuk bindet, ia jep dënimin e merituar dikujt dikush .1b. i(ia) jep përgjigjen e merituar dikujt dikush, nuk e lë të veprojë sipas trilleve vetanake dikë dikush, ia tregon dikujt dikush si duhet të sillet, ia jep atë që e meriton dikujt dikush. (FGJSSH f 1221, 1682, 2080).S.shih sin: ia ndreq bërroren dikujt dikush

I VETE PAS (SIPAS) QEJFIT dikujt dikush fr. fol.,iron.- bën, vepron dikush ashtu si do dikush tjetër a si i pëlqen dikujt, vepron, punon, sillet dikush sipas dëshirave, qejfit, ëndjeve të dikujt .(NMUS-SHPK f. 257). S. shih sin: i shkon pas (sipas) avazit dikush dikujt, shkon pas (sipas) avazit të dikujt dikush

*VJEN NË QEJF dikush fr.fol.,meton.- thekmezet, bëhet (është) shumë me

(më, në) qejf dikush (për të qeshur, për të folur etj.), nuk ka më zymtësi në fytyrë dikush. (FGJSSH f.1591).-Pasi të vinte në qejf, do të dilte pazarit me brezin e lëshuar e i ngrehosur, për të bërë adetin, nga i cili nuk hiqte dorë. (KB-TNZ f. 235). S. shih sin : i hipën afshi dikujt

*I VJEN PAS QEJFIT dikujt fr.fol., iron.- 1. (dikush) bën dikush çfarë t' i thonë të tjerët, e mbështet, e përkrah dikush dikë për çdo gjë, vepron si t' i thotë dikush, shkon sipas dëshirave a porosive të dikujt dikush, ia plotëson dëshirat, tekat kërkesat a qejfin dikush dikujt (sidomos ndonjë fëmije), bën siç thotë dikush tjetër. JNU-FPM f. 263, FGJSSH f. 1920, 2164). S. shih sin: shkon pas (sipas) avazit dikujt dikush, shkon pas (sipas) avazit të dikujt dikush. 2. (diçka) i pëlqen dikujt diçka, i bën, i vjen mirë dikujt diçka, e kënaq dikë diçka, ia kënda dikujt diçka, i ëndet dikujt diçka, e do, e dëshiron, e pranon diçka dikush me ëndje, me kënaqësi.-I dukej sikur të gjithë njerëzit e kishin dëgjuar. Po dhe fjalët e Tenos i kishin ardhur pas qejfit.Nuk i dukej ndonjë punë me shumë rreziqe. (ZSA-VL-3 f. 94). S. shih sin: i vjen elver diçka dikujt. 3. (dikush) ia gjen pikën e ndjeshme dikujt dikush dhe e bën për vete, e prek dikë dikush aty ku duhet, ku i vjen mirë, ku i pëlqen, ia gjen pikën më të përshtatshme dikujt dikush,e kënaq dikë dikush,i pëlqen dikujt dikush. (FGJSSH f. 1591,1920). S.shih sin : ia gjen damarin dikujt dikush

I VJEN PËR QEJFI diçka dikujt fr.fol., meton.-i pëlqen diçka dikujt, i bën, i bie, i vjen mirë dikujt diçka, e kënaq dikë diçka, ia kënda dikujt diçka, i ëndet dikujt diçka, e do, e dëshiron, e pranon, e honeps diçka dikush me ëndje, me kënaqësi, i leverdis diçka dikujt. (BQ-DSH). S. shih sin: i vjen elver diçka dikujt

QELB-I

MBLEDH QELB (plaga) fr.fol.,fj.- qelbëzohet (plaga). (FGJSSH f. 1592). S. zë qelb (plaga)

QELB NËN THUA fr.em.,iron.- 1. diçka e keqe dhe e rrezikshme që nuk duket. 2. njeri i keq . (FGJSSH f. 1592). S. shih sin: djall me brirë . 3. njeri tinëzar, tinëzak. (FGJSSH f. 1592, 2070). S.shih sin: gacë e mbuluar

SI QELBI NË ÇIBAN fr. mb., ndf.- i fshehtë, tinëzar, fshehurazi, tinëzisht. (FGJSSH f. 1592). S. shih sin: nën dhe; nën banak

ZË QELB (plaga) fr.fol.,fj.- qelbëzohet (plaga). (FGJSSH f. 1592, 2231). S. shih sin: mbledh qelb (plaga)

QELBËS-I

TË HA SI QELBËSI PULËN dikush fr. fol.,iron.- ta bën të keqen fshehurazi dikush. (NMUS-SHPK f. 253). S. shih sin: ta ha dheun (dhenë) nën këmbë dikush

QELESH/E-JA

E FUG QELESHEN MËNJANË (MBI SY) dikush fr.fol.,id.- 1a. qetësohet, rehatohet, e fle mendjen dikush pasi e vë një punë në rrugë të mbarë ose pasi i siguron të gjitha gjërat që i duhen. (FGJSSH f. 783, 1807).S. shih sin: e fug festen mënjanë (mbi sy) dikush. 1b. nuk ka asnjë hall a shqetësim, preokupim dikush, çlirohet nga hallet, shqetësimet, brengat dikush, bëhet i pahalle dikush. (FGJSSH f. 783, 1593,1807). S. shih sin: rri çlirë(t), çliruet dikush

E HEDH QELESHEN MËNJANË (MBI SY) dikush fr.fol.,id.-1a. qetësohet, rehatohet, e fle mendjen dikush pasi e vë një punë në rrugë të mbarë ose pasi i siguron të gjitha gjërat që i duhen. (FGJSSH f. 783, 1807).S. shih sin: e fug festen mënjanë (mbi sy) dikush.1b. rri i shkujdesur, rehat,i qetë, i zhbrengosur, i pahalle, i pabrenga dikush, rri pa e çarë kokën për diçka dikush, shkujdeset dikush, nuk mërzitet, nuk merakoset, nuk shqetësohet për asgjë dikush (FGJSSH f. 783, 1593, 1807). S. shih sin: rri çlirë(t), çliruet dikush