Sabile Keçmezi-Basha: Aterrimi i dhembjes

Sabile Keçmezi-Basha

Sabile_basha@hotmail.com

ATERRIMI I DHEMBJES

Aeroplani më në fund aterroi, më tregonte Zana, goca më e madhe e hallës Nurije. Uturima e tij vazhdonte të na i shurdhonte veshët edhe pas uljes së tij. Pasagjerët filluan të dilnin një nga një nga barku i tij shtatzënë. U mundova t’i numëroja njerëzit nga larg dhe nga zona që ishte e ndalura për hyrje, doja që sadopak të bëja identifikimin e nënës që kishte vite pa e parë. E imagjinoja ashtu siç e kisha lënë më parë. Të drejtë - selvi, krenare e të papërkulur nëpër vite, të pashme - hyri, të hareshme e plot jetë.

E pritja. Kishte kohë që ishte ulur këmbëkryq në shpirtin tim dhe lozte me nervat e mia. Sa e tmerrshme është ajo - pritja, e sidomos kur dilemat i ke të mëdha për ardhjen e personit më të dashur. Pastaj s’di si, por pritjen time të kahershme e krahasova me hapat që shkojnë e vijnë në stacionet e metropoleve dhe fare nuk e di se ku shkojnë dhe kënd presin në ato orë të vona të natës. Duke medituar kështu para xhamit të sportelit, pritja e ime më vonë m’u shndërrua në dhembje.

Dikur njerëzit filluan të rralloheshin, bile nga aeroplani zbriti edhe një stjuardesë. Atë... atë biondinën me flokë kaçurrelë e përcillja me sy se nga shkonte. Dikur ajo u fut në një derë, prej nga pas pak doli me dy infermiere dhe u drejtua përsëri nga aeroplani, tamam atëherë kur mendova se duhej të ikja dhe të mos kthehesha kurrë më... kurrë... M’u errësua para syve, një mjegullnajë e tërë më lëbyri shikimin.  I humba shpresat... Edhe këtë radhë nëna nuk do të vijë, - thashë me vete. Më kishte ndodhur edhe më parë që të kthehesha sa e sa herë e dëshpëruar në shtëpi. E më vonë, shumomë vonë, zakonisht më ndodhte, dikujt i kujtohej, zakonisht ndonjë përgjegjësi të IOM-it të më kërkonte falje, duke më informuar se ndoshta Nëna do të vinte me një aeroplan tjetër, përsëri për të kaluar në të njëjti avaz të pritjes. Dhe përsëri ndodhte që ajo nuk vinte, e nuk vinte dot. Dhe përsëri, më vonë, cingëronte telefoni dhe isha e bindur se më thërrisnin për të më kërkuar falje, për atë që nuk kishte ndodhur. Por, përsëri duke më bindur se nesër, ose një ditë tjetër, me siguri do të vinte nëna. Kështu, kjo lojë vazhdonte për ditë të tëra.

Gjatë... shumë gjatë kisha pritur në holet e aeroportit  deri më sot...

Dikur fillova të mësohesha... që të pritja ashtu kot... Pritja më kaloi në shprehi, m’u bë si një lloj terapie, si një lloj ushqimi shpirtëror. Bile, pas ca javëve, filluan të më njihnin edhe disa punëtorë që punonin në aeroport. Kamerieres, një grua topolake, por që ishte shumë e përzemërt me mua, na shërbente në restorant sapo na shihte, shpesh i buzëqeshja dhe gati-gati u krijua një miqësi e heshtur mes nesh. Aty, në pritjet e gjata, në restorantin e vogël, me një makiato të hidhur e mbytja ditën, ndërsa pastruesja, që ishte një italiane e sjellshme, shpesh më buzëqeshte duke lëvizur kokën në shenjë pohimi se nuk i pengoja fare që qëndroja gjatë në lokal. Nganjëherë i thosha burrit:

– E sheh si po më njohin, duke ardhur për çdo ditë... ani, edhe po më përshëndesin, - e ai qeshte me zë, duke mos më besuar.

– S’është e vërtetë, ata e përshëndesin çdokënd, jo vetëm ty, të lutem mos fol dokrra. Pasi mundohej të më bindte, pasonte një pauzë e gjatë. Unë heshtja si e shushatur, duke menduar e duke besuar se ai ndoshta kishte të drejtë.

Në vitet e para të ardhjes sonë këtu, assesi nuk mund të adaptohesha e të pajtohesha se kisha ikur nga vendlindja dhe isha në një vend të huaj. Mërzitja pa masë dhe fort më merrte malli për vendin e të afërmit e mi. Por, për nënën Nurije nuk guxoja as të mendoja, se çdo mendim për të më sillte lot e vaj. Atëherë... më kujtohet tani, më shpesh dilja në qytet. Thjesht, ashtu... sa për t’u sorollatur e për të bredhur rrugëve... Për të hequr mërzinë që më brente si trishtimi. Dhe... vërtet, burri kishte pasur të drejtë për përshëndetjet e njerëzve në këtë qytet, çdo kalimtar i rastit që takoja, më përshëndeste me një “haj”. Dhe, në njëfarë mënyre, me përshëndetjet e tyre nuk e ndieja veten të vetmuar, të padukshme dhe thnegël.

Duke e shikuar atë fluturake dhe kokën e mprehtë të saj, e zura veten se si kisha ikur diku larg, shumë larg, në fillimet e dhjetë vjetëve të fundit dhe për një kohë nuk munda të vija në vete. Për një çast m’u errësua para syve. Asgjë nuk shihja... Terr e uturimë, lëngatë dhe përsëri lëngatë... Por, dalëngadalë fillova të qetësohesha. Ajo perde vegullie, që pak më parë më kishte lëbyrur të parët, filloi të më tërhiqej. Përsëri dëgjova shamatat e pasagjerëve përreth dhe vëmendja m’u përqendrua në drejtim të aeroplanit. Imagjinata dhe realja mbërrin në pikën e vlimit. Një ndjenjë shqetësimi më kaploi të tërën. E dija se sot ishte mu ajo ditë e madhe që e kisha pritur e kërkuar gjer në fund të shpirtit dhe gjer në skaj të botës me vite të tëra.

U drodha e tëra. Kisha marramendje nga pamja që m’u shfaq në shkallët e aeroplanit. Më kapi lemeria. Dy infermieret që shkuan pak më parë me stjuardesën dhe që u futen brenda tij, shumë shpejt u dukën në dalje të aeroplanit me një grua-skelet, të kapur për krahësh, që e zbritnin shkallëve me ngadalë. Më ngjau se ato më tepër e çonin pezull sesa ajo çapitej.  Mendova se po më parafytyrohej... por u gabova... Desha të ikja nga ai vend... por burri më ndali. U lebetita...

- Prit, - më tha, a nuk sheh se dikë po e nxjerrin nga aeroplani?        

-Po... po... por jo nënën time... - i thashë.

-Ajo... duhet të jetë, - foli bindshëm burri.

- Po ti, a ke harruar se si duket nëna e ime? - dhe e shikova drejt në sy, duke dashur të bindesha nëse  vërtet e kishte me gjithë mend. Vonë, shumë vonë kuptova për fatin e familjes time. Vonë kuptova për kalvarin që kishte përjetuar ajo gjatë ditëve të luftës në Kosovë. Për humbjen e nënës pa gjurmë, që kishte ndodhur në Bllacë, vonë kuptova. Thoshin se ato ditë ajo rëndë, shumë rëndë, i kishte përjetuar ato shtegtime të dhunshme. Merreni me mend, ajo kishte humbur çdo gjurmë, nuk dihej nëse ishte e gjallë apo e vdekur, e unë, përveç intuitës ogurzezë, nuk kisha asgjë. Vëllezërit ishin marrë vesh që mua të më kursenin nga kjo katrahurë... por ardhja e babait... I vetëm. I zbuloi të tëra. Dhe... pas tërë kësaj, nuk lamë vend e kamp pa e kërkuar, nuk lamë organizatë humanitare pa e lajmëruar, nuk lamë gazetë pa e shpallur e televizion pa e informuar... por më kot... Nënën e kishte përpirë toka dhe nuk kishim asnjë shenjë e asnjë gjurmë për të. Bile e kërkuam edhe në spitale, shkuam edhe nëpër morgje, por më kot... Si ta kishte lëshuar toka... asnjë lajm nuk vinte nga ajo...

Dikur, filluam të pajtoheshim me fatin se nuk do ta gjenim më... kurrë... dhe nga e tërë kjo më copëtohej zemra, copë-copë.

Dhe tamam u pajtuam me të... një ditë të nxehtë qershori, nëna u duk në ekranin televiziv të BBC-së. Unë isha duke lexuar një gazetë lokale, ku shkruanin për fatin e një familjeje refugjatësh shqiptarë dhe për peripecitë e tyre. Pas lajmit për humbjen e nënës, bënim njëfarë jete, jetë i thënçin ...me veshë në krah. Dhe ashtu, duke lexuar, me veshin e “tretë” dëgjova një zë të përvajshëm që donte të fliste diçka, por, me gjithë mundin që bënte, nuk arrinte të zbërthente enigmën... pse ndodhej aty... Reporteri, nga vendi i ngjarjes tha edhe këtë:

- Ka shumë raste të tilla... që nuk dinë ende se ku ndodhen dhe ku i kanë të afërmit e tyre..., - ndërsa gruaja që fliste para kamerave, më tepër bërtiste sesa fliste, shtoi:

- Unë do të shkoj në shtëpi... po... në shtëpi, sapo të më vijnë fëmijët. Ata..., nesër do të vijnë... e di... nuk më lënë ata këtu... Më kanë thënë... ata vetë më kanë thënë... - dhe filloi të dëneste, qante si fëmijë.

- Nëna, - thirra sa munda.

- Ajo është nëna e ime, - dhe shtanga në vend. Mezi e njoha. I zgurdullova sytë thua se po shihja fantazmën. Nuk mundja të besoja. Mbeta me gojë hapur, derisa spikeri lajmonte të afërmit dhe miqtë duke thënë se “kushdo që di diçka për këtë grua, apo e njeh, le të thërrasë në këtë numër telefoni...” E unë, derisa erdha në vete, në televizion u paraqit një emision tjetër dhe mbeta si e ngrirë, pa ditur nga duhej t’ia nisja kërkimit.

I alarmova vëllezërit, burrin dhe të afërmit për emisionin që e pashë, por ç’është e vërteta askush nuk më besonte se njëmend e kisha parë me sytë e mi - nënën. Me gjasë, dyshonin në mua. Për t’u bindur dhe me insistimin tim thirrën stacionin televiziv që e kishte transmetuar lajmin dhe erdhën të dhëna shumë të çuditshme e shpresëdhënëse. Ajo ishte gjallë, ndodhej në një kamp refugjatësh të një shteti fqinjë, por na e tërhoqën vërejtjen se duhej të kishim kujdes, sepse ajo nuk ishte mirë me shëndet. “Ajo”, - na thanë, ka pësuar tronditje shpirtërore, amnezi të pjesshme dhe asgjë, ama bash asgjë, nuk i kujtohet. Ata na thanë edhe këtë se nënës nuk i kujtohej dhe nuk e dinte as emrin e vet. Nuk dinte as se nga vinte dhe kush ishte. Por, një gjë nuk e kishte harruar kurrë, se ajo kishte pesë fëmijë dhe vazhdimisht e përsëriste:

 – Një ditë, ata... do të vijnë, do të më marrin me vete dhe do të shkojmë larg... shumë larg..., - dhe tregonte me dorë andej nga ia merrte mendja se ndodhej shtëpia e saj.

Menjëherë filluam procedurat për bashkim familjar, por ndihmesën më të madhe na e dha IOM-i. Kontaktuam me kampin ku ishte nëna. Ata fillimisht nuk pranuan që ajo të udhëtonte, duke u arsyetuar se nuk mund ta përballojë rrugëtimin e të tjera arsyetime pa kuptim. Pas shumë e shumë peripecive, pas shumë thirrjeve telefonike, pas shumë dërgimeve të dokumenteve, u gjet zgjidhja solomone... Na premtuan se me aeroplanin e parë që do të fluturonte për këtë qytet, ata do ta përgatisnin dhe do ta përcillnin nënën deri në aeroport.

- Fli, rehatohu njëherë, - më thoshte burri, por më kot. Net të tëra kalova pa futur gjumë në sy. Farkëtoja fatin tim për ditët që do të vinin. Tërë makth më ishin netët. Sapo i mbyllja sytë, ajo më dilte para. Më kërkonte ndihmë, e unë nuk lëvizja dot nga ishulli. Në të shpeshtën e rasteve doja ta përqafoja, por në kraharor më mbetej vetëm koka e saj, herë tullace e herë e drobitur nga rrahja e xhandarëve. Nganjëherë  i shihja gojën si shpellë, që donte të më përpinte... e unë ikja... ikja derisa lahesha në djersë e lot dhe më dilte gjumi. Atëherë shkrehsha në vaj dhe qaja e qaja. Qëndroja e shtrirë gjatë në shtrat dhe në të gdhirë mbyllja sytë duke i kujtuar ëndrrat e kuqe. Nuk i flisja askujt për ankthet që kisha, se të tjerët kishin përjetuar ndeshtrasha edhe më të zeza.

Pas dy-tri daljeve të kota në aeroport, isha e shqetësuar dhe e mërzitur tej mase. Humba shpresat se do të vinte, do të takoheshim përsëri me nënën, së paku të ndodhte vetëm edhe një herë. Në një bisedë telefonike që pata me një mjek të saj, ai më tha:

- Zonjë, e kuptoj shqetësimin tuaj, por më kuptoni... – heshti një kohë, pastaj pëshpëriti – Më kuptoni, ajo nuk njeh askënd dhe nuk i kujtohet asgjë... është e tmerrshme ta shihni me atë fytyrë prej fëmije se si qesh e se si qan në të njëjtën kohë... - dhe heshti.

- Doktor... ç’doni të thoni me këtë...

-Asgjë... ashtu kot... desha vetëm të të mos ju befasojë gjendja e saj... kur të takoheni.

- Po, doktor, ju kuptoj ç’doni të thoni... por më kuptoni edhe ju mua... Unë jam bija e saj, ka dhjetë vjet e fiu... që nuk e kam parë... mund ta merrni me mend... se unë e kam menduar te vdekur, e tani... tani, sido që të jetë, me rëndësi që është e gjallë... - dhe më nuk munda të flisja... filluan të më shkonin lotët-vadë, faqeve të zbehura.

Pas një pauze të gjatë, kur mendova se u ndërpre linja, u dëgjua përsëri zëri i doktorit 

- Ju premtoj, zonjë, se nesër do të keni fat të takoheni me nënën tuaj - dhe kuptova se në anën tjetër të telit, kufja u mbyll. Dhe kurrë nuk e kuptova ç’e shtyri atë njeri të panjohur drejt një hapi të këtillë. Ai - mjeku, ndjeu dhembje për mua, apo i isha mërzitur me thirrjet e shpeshta që bëja për çdo ditë, për të pyetur për ardhjen dhe shëndetin e nënës.

Duke bredhur në të kaluarën, isha shndërruar në një qenie amorfe dhe s’orientohesha dot. Në çast një shqetësim i padukshëm më kaploi të tërën... Ndieja një dridhje dhe një vrushkull nxehti më kaploi trupin. Duke qëndruar e mpirë, nga altoparlanti dëgjova duke thirrur emrin tim: “Zonja N.N. të paraqitet urgjentisht në ambulancën e aeroportit”.

U përpoqa të vrapoja, por këmbët më ishin rënduar si tunxhi dhe nuk munda të ecja dot.

Një punëtor i doganës më ndaloi duke kërkuar që të më identifikonte. I dhashë pasaportën dhe i tregova për çfarë nxitoja...

- Okej... okej... - më tha në gjuhën e vet.

E gjeta ambulancën, e gjeta edhe kthinën ku e kishin futur nënën për ta kontrolluar. Por, o Zot... më kapi paniku, si do të takohesha me të... Kisha nevojë për burrin ta kisha pranë. Të më shtrëngonte dorën dhe të më jepte kurajë...

- Ec..., hape derën, mos hezito dhe mos u friko, se çdo gjë do të jetë në rregull... - dëgjova zërin e tij që më erdhi nga pas.

- Ti je këtu... me mua... - belbëzoja si fëmija.

- E çfarë mendoje ti... se do të të lija vetëm në këtë moment të rëndë? Lotët më mbuluan fytyrën, edhe një herë e shikova burrin... dhe hapa derën...

- Nëëëënë... - thirra sa munda... dhe iu hodha në përqafim.