Sabile Keçmezi-Basha: Makthi

Sabile Keçmezi-Basha
Sabile_basha@hotmail.com

MAKTHI

- Zgjohu, zgjohu, moj, ç’ke që qan, e shkundte për krahu burri gruan që po flinte. Zgjohu, ç’të keqen ke, ç’të ka ndodhur, pa më thuaj njëherë. Ngadalë e lehtë i përkëdhelte flokët. Në fillim me një butësi të theksuar, por Ajo nuk ndihej e zgjuar. Përpëlitej, sikur të digjej mbi një prush të madh. Vërehej që ishte në ankth. Jorgani bojë qielli fluturonte jashtë shtratit nga lëvizjet e pakontrolluara të duarve të saj. Ai, me plot mall, ia shikonte duart e hajthme dhe habitej me fuqinë që kishin ato duar prej fëmije. Me butësi u mundua ta qetësonte, në fillim me ngadalë, por më vonë, nga çasti në çast, filloi të ashpërsonte shtrëngimin e duarve, ngase ajo rënkonte e qante me të madhe dhe sjellja çmendurake e saj filloi ta trembte tej mase. Për një moment ngeli si i shastisur. Ndjeu një turbullim në stomak, pastaj mendoi se do të kthente duke e parë gruan se si lebetitej. Ndjeu diçka si sëmbim në majë të kokës. Ç’po ndodh me ne? - i vetëtiu një mendim i kobshëm. Nuk dinte ç’të bënte. E shikonte gruan, të larë në djersë e lot, dhe asgjë nuk i binte në mend si mund ta zgjonte nga gjumi.
U shushat fare. Nga klithjet e saj humbi toruan. Mendoi mos ishte sëmurur Bardha. Kishte ditë të tëra që i ishte ankuar se ndihej e lodhur dhe e plogët. Fundja, këtë edhe vetë ai e kishte vërejtur kaherë. Kishte net të tëra që nuk bënte gjumë të rehatshëm. Shpesh zgjohej natën, në orët më të vona të saj. Në pakohë lexonte diçka, shkruante diçka dhe dikur... vonë... vonë..., në të gdhirë, shtrihej në shtratin dysh, mbulohej gjer në grykë me jorganin e hollë prej kumashi,  duke i mbyllur sytë dhunshëm dhe imitonte gjumin. Si vetëtima, burrit i erdhën mendime të kobshme. Shumë gjëra, kokrra-kokrra iu kujtuan në çast. O Zot, sa dashuri e dhembje në të njëjtën kohë ndjeu ndaj saj, gruas së vet, që e llogariste si engjëll mbrojtës të tij dhe të fëmijëve. Me fytyrën e zbehur e të përlotur, ajo më tepër i ngjante një fëmije të pambrojtur, që kërkonte ndihmë, sesa një gruaje të bëshme, që të joshte me sharm e fisnikëri. Hezitoi ta përqafonte, ta shtrëngonte fort, që ta ndiente sa më pranë vetes. Mirëpo, kur shtati i saj u përdrodh dhe befas ajo shtrëngoi dorën e tij, ai brofi në këmbë. Njëherë mendoi të thërriste Ndihmën e Shpejtë, por shpejt hoqi dorë. Nuk mundi të duronte më, britmat e saj i dukej se po e çmendnin tërësisht. E kapi për krahu, e ngriti nga shtrati me tërë fuqinë që kishte dhe me një zë urdhërues e  thirri:
- Zgjohu, moj, ç’ke, pa më thuaj njëherë... Çka po ndodh me ty, je e sëmurë, apo ëndrra e kuqe të trazoi shpirtin?
I tha kështu, ngaqë ajo, në mëngjeset e hershme, kur pinin kafen e mëngjesit, shpesh i tregonte se kohët e fundit po e shqetësonin ëndrrat e kuqe. Ai qeshej, duke bërë shaka. Unë gjer më sot nuk e paskam ditur se ekzistuakan edhe ëndrra të kuqe-, i thoshte. Mirëpo, kur ajo kishte filluar t’i tregonte se ëndrrat e saj ishin paksa të çuditshme, ai kishte rënë në mendime të thella. I ishte lutur t’i tregonte bile një ëndërr. Ajo kishte heshtur gjatë, pastaj kishte marrë një qëndrim të lakuar, në formë të qafës së gjirafës, duke e qitur kokën përpara dhe kishte vazhduar: Besoj se e di, çka është ngjyra e kuqe, ngjyra e gjakut... etj... etj., i thoshte. Nga qielli rigon shi i kuq... E tërë ëndrra ime ka vetëm dy ngjyra: të kuqen dhe të zezën. E di se sa më tmerrojnë këto ëndrra. Mori pamje serioze dhe shtoi, kur do të ndalen këto ëndrra, o Zot?! Pastaj veten e ndjeu më të lehtësuar. Dhe, dukshëm më e lehtësuar, e përqafoi fort burrin, duke i thënë: E sheh, a u binde se vërtet ëndrrat e mia janë të kuqe si gjaku e të zeza si nata pa hënë? Për një moment u habit me veten pse mu tani i vinin në kokë këto mendime të errëta-futë...
Pas një dakiku - që vit iu duk Besnikut, Bardha hapi sytë, krejtësisht e hutuar. Krejt kuq iu duk para syve. Çdo gjë iu duk e errët, e kuqe, e zezë, amorfe. Krejt mjegullnajë iu bë para syve ëndërrimtarë. Nuk i bënte përshtypje as abazhuri i verdhë, që i ngjante diellit të fëmijërisë së saj, që ndrinte në çdo cep të dhomës së gjumit. Me të drejtë ajo thoshte (iu kujtua atij), “a nuk sheh se ne në këtë dhomë jemi si në ndonjë ishull të vetmuar”. Duke kënduar një këngë nëpër dhëmb, ajo rregullonte shtratin për të satën herë dhe me vëmendjen më të madhe vinte çdo gjë në vendin e vet. Mirëpo, pas viteve të egra e të vrazhda të okupimit, shpesh i thoshte atij: “Shih, shih..., a nuk ke përshtypjen se ato hordhi të egra na e kanë përlyer dhomën, shtëpinë, kopshtin, lagjen... tërë lagjen dhe tërë qytetin?! E ëndrrat, ç’po ndodh me ëndrrat tona? Tani, as ato nuk janë si më parë. Shihe, a nuk të duket se as qyteti nuk është siç ka qenë dikur...” Shkrehej në vaj dhe pastaj s’kishte njeri që mund ta ndalte. Në atë gjendje makthi që ishte, shumë storie të trishtuara i dilnin para.
Kaptinë e veçantë ishte kukulla e Rigës, që, në një kohë të largët, ia kishte sjellë nga një qytet i madh, ku kishte studiuar ajo vetë. Tani ajo kukull me sy të nxjerrë, që e kishte gjetur në verandën e shtëpisë, i ngjante në një përbindësh, që donte ta kollofiste pa pikë mëshire. A kollofisin kukullat, vallë? - pyeste e trembur veten. Ishte e tmerruar... Një tis i hollë zbehjeje e kishte mbuluar fytyrën.  “Shihe këtë... shihe... Këtë kanë mundur t’ua bëjnë edhe fëmijëve tanë... A nuk është e tmerrshme...?!” E tëra dridhej si një purtekë nga tmerri dhe frika. Iu kujtua Atij se në shtëpi e kishin shprehi që, kur u blinin fëmijëve lodra-dhurata, ata u vinin dhe emra. Kështu, kukullën, tani të masakruar, e kishin pagëzuar “Dora”, në bazë të emrit të gocës së mikes së saj që jetonte në Tiranë.
- O Zot, si kanë mundur ta bëjnë këtë..., pëshpëriti vajtueshëm dhe lotët i rrodhën faqeve. E shikoi të shoqin dhe, si një e shushatur, me duart grushte,  iu drejtua atij.
- Nëna, oh... nëna..., dhe përsëri u shkreh në vaj duke rënkuar me dënesje të ethshme, që të pëlciste zemrën.
- Më thuaj, moj, ç’ka ndodhur me nënën... ëndërr e ke parë?, e pyeste Ai i tmerruar.
“Po... po, dhe ti, qofsh i mallkuar, që nuk më le të shkoja në varrim... Nuk më le ta shihja për të fundit herë, të falesha me të... dhe ti e di fort mirë se sa e kam dashur...”, Përsëri ia plasi vajit. Dëneste ethshëm, duke e shkulur me ofkëllima tërë dufin që i ishte mbledhur kaherë në kraharor. Ai ngeli si i shastisur, pa kuptuar fare fillin e fjalëve të saj.
U mundua ta qetësonte. U mundua ta kthente në realitet. U mundua t’i dëftente se ato që po fliste ishin vetëm një ëndërr e ankthshme dhe asgjë më shumë. Por..., e kotë ishte çdo gjë... Ajo qante dhe nëpër dhëmbë murmuriste fjalët që kurrë më parë nuk ia kishte thënë. Në çast ndjeu aq dhembje fizike, sa sëmbimi i ashpër, që i përfshiu anën e majtë të kraharorit, e la pa frymë. Për një çast, ai u step. Iu kujtuan rafalët e shumta, shumë gëzhoja dhe plumba mbi tarracë të shtëpisë. Gjëmimin e tankeve e dëgjoi aq qartë, sa edhe vetë filloi të trembej. Iu duk se përsëri aty, te kazermat serbe, po dëgjonte gjëmimin e tyre. Aty, mbi Arbërinë e tanishme. Britmat e fëmijëve iu bë se i dëgjoi përsëri në lagje, sikur atë ditë kur i përzunë nga shtëpitë. Pastaj... para i dolën shumë kufoma të dekompozuara... shumë të vrarë, si në mjegull i shihte shtëpitë e djegura dhe qentë e sfilitur endacakë. Dëgjoi rrapëllimat e hapave, ikjet..., pritjet... dhe përsëri pritjet..., dhe përsëri lotët..., lotët nga hidhërimi..., lotët nga gëzimi..., shkuarjet..., ardhjet..., humbjet... mallin për nënën... Por, rënkimi lebetitës i saj e ktheu përsëri aty ku ishte... tek ajo. Shpejtas, edhe vetë u habit me atë shpejtësi, u kthye nga ajo dhe e thirri me një bariton të ngritur
-  Pa më thuaj, moj, njëherë, ç’ka ndodhur me nënën?
Duke u dridhur nga ethet e papritura, me lot në faqe, çeli sytë dhe me një shikim që lëndonte iu drejtua atij:
- Kupton, ti, se nëna më ka vdekur, e ti... nuk më le që të shkoja në varrim... kupton tani - NË  VARRIM... duke e theksuar germë pas germe. Ti nuk më le që të shkoja..., ngaqë kinse qenka rrezik nga ujqit... se qenka rrezik nga nata dhe qenka rrezik nga stuhia... çfarë budallallëku... Ty, që të desha aq shumë... Merre  me mend, të varroset nëna pa mua...” Të gjitha këto i tha me një sarkazëm të shprehur dhe përsëri u shkreh në vaj. Lotët i mbuluan faqet e zbehura-dyllë.
Ai e shtrëngoi edhe një herë fort në kraharor, e ledhatoi dhembshëm supeve dhe e mbuloi me jorgan. Dikur, ashtu padiktueshëm, shikimi i iku diku larg..., shumë larg... Vjedhurazi, si ndonjë hajn, me imagjinatën e tij të bujshme, kaloi dritareve, duke rrëshqitur e duke u strehuar padiktueshëm rrugicave të baltosura e me plot llucë të fëmijërisë së tij. Dhembshëm ofshau. Në horizont pa se mëngjesi kishte filluar të zbardhte... Pastaj shikoi Bardhën, që ishte qetuar dhe e kishte zënë një gjumë i rëndë. Me një butësi të kadifenjtë i fshiu lotin që i kishte ngelur në faqen- gëlqere.
- Bardhë, o Bardha ime, pëshpëriti më tepër për vete, -edhe sa do qëndrosh në errësirën e ëndrrave të kuqe... A thua edhe sa kohë do ta kuptosh se ka vite që nëna të ka vdekur...”  Dhe hapi dritaren prej nga depërtuan rrezet e para të diellit.

Fragment nga romani “Nata pa kornizë”