Ferit Ramadani: Percaktimi i vlerave krijuese (IV)

PERCAKTIMI I VLERAVE KRIJUESE

Nga Ferit RAMADANI

KRIUESI SFIDA E SHENJTE

Nese faktet flasin se nga koha antike, krijuesi eshte trajtuar si nje mbinjeri, sot Krijuesi eshte ai person qe di te krijoje kuptime te sakta mbi zhvillimin shoqeror. Jo rralle, mund te bijme ne konstatime, se njerëzit ne pergjithesi kane kuptime te qarta mbi jeten. Atyre u duhet pika e orientimit. Ndaj per te krijuar njerëz qe me kohen mund te ballafaqohen, shoqeria por edhe pushtetet e tyre, gjithmone kane bere perpjekje te arsimojne shoqerine. Prej kesaj del, se shoqeria ka interes te kete krijues te mprehte. Nuk eshte shume e randesishme se cilin rrjedhe te jetës do te perfaqesoje, nuk eshte e randesishme se krijuesi ku e si do te jetojë, eshte e randesishme, cka shkruan, dhe perse ate qe shkruan do ta jetësojë ! Për ketë , jam perpjekur te nderoj gjithmonë krijuesin pa i sjellë asnje te keqe. Duke i shtri dorën e perkrahjes, gje që flasin faktet e krijimit te raporteve per te dhane mendime pozitive si recensent, redaktor , dhe ne shume dimensione te tjera. Nuk e di, perse i ashtuquajturi rrebel Pelush Teneqja, doli te kruhet me shkrime tendencioze kunder? Ai qyshkur, ka pasur tendenca, por, pa treguar te vertetën, se me Fadil Bekteshin e ndjerë , në vitet 1992, e deri sa u emrua Kryetar i Shoqates qe e shkatërroi, kerkoj perkrahjen time! NUk ia permend te hollat e keqperdorura si hua, dhe sot e kete dite te pakthyera që nga viti 1978! As manipulimet e librit, qe deshi ta saktojë, duke arritur deri dikund qellimin me kopertinat, por edhe me mjetet qe perdite i shtonte dhe arriti shumen 3000 marka gjermane, per 1000 copë !

Ne keto relacione, mund te kete krijues te cilet kane vepra qe i shfrytezon njerzimi. Por, ka krijues qe mund te quhen gjeni. Gjenite e tille, shume rralle mund te lindin . Tek shqiptaret, nuk e di nese dikush eshte cilesuar gjeni. Unë çdonjërin , me perjashtim te ca mulatëve, qe me fakte do t'i sjell, dhe besoj se eshte per te miren e tyre te ndryshojnë stilin, se dëmtohen dhe varrosen vetë, nuk kam marrë njeri nëpër gojë. Ku e gjeti motivin te shfryjë vrer Pelush Teneqja, me të cilin u takum tek Portiku Letrar ne Dibër. Nuk ishte ai juria qe prej te gjitheve u sha nje vit perpara, perse manipuloj me shperblimet. Dhe, dola , perpara te gjitheve, deklarova se nuk u be gabim perse vendosi ai ashtu, edhe pse, kisha informata se cmimin, e kishin caktuar, por ai kishte kmbëngul ne damin tim duke ia dhane nje mikeje te tij, qe sot nuk ia fishkellen pasi ai ia beri botimin e veprë qe as edhe titull nuk kishin te shkruar .. Mua nuk me zemroj ajo! Sadoqe e pranoj se ka krijues qe kane arritur te bejne vepra me nivel, dhe juri qe flasin me hatërSi Pelushi. Por mua nuk me lodhi ajo!Do te ishte mirë të shpallnim nje gjeni edhe ne shqiptarët, bie fjala si gjenite e artit, Melville, Whitman apo Thoreao te cilesuar si gjeni te lindur.

Ky perjashtim eshte bere nder shqiptare. Dhe, behet me te madhe institucionalisht. Sepse, Pelush Teneqja, kurre nuk ka thirr antaret e Shoqates ne Kuvende. Ai me klanin e tij mban takime nën RRap. Por, perse thirrte t'ia japim votën? Nuk ishte karrierë e smurë ajo, per nje pune qe mebeti dhe i dihet si asgje! Asnje projekt nuk ështe i saktë i mbaruar me ate Kolovajze te mjere te endjeve me turfullime rakie!

Sado qe gjeni te ndryshem ka pasur. Por perse deri sot e kete dite ne cilsimet e gjenive, nuk eshte vene ndonje krijues. Ne ralitet ai eshte venë tek nje shkarravine poetike e nje asgjeje krijuese ! Ashtu si e financon dhe ashtu si e boton ai! Atehere të mendojmë ma thellë. Unë nuk e kundërshtova për asgje! Perse talenti i tij " gjenial" pas shitjes se gjithe pasurisë, eshte bërë pikësynim i perjashtimit tim nga ajo kala e pranimit te vlerave të tij me ngritje Vjellje zorresh. Përse ai do te ironizojë personazhet e mia krijuese, qe jane shumë kombëtare, jo si miket e tij te shfrenuara nga gotat e rakisë, e te mbetura te virgjera perej ketij mizantropi! Cilit zjarr i fryen Pelush? Më thuaj!!!
E di, se në mos ne, brezat, do te ndertojne ne te ardhmen sensin e tille qe te shpallin gjeni edhe shqiptaret? Kam deshie te jesht Ti! Te shenjta ato miket tua që aman zot, a kanë mbathur ndonjehere brekë nën fustanin poetik!
Kjo le te mbese nje dileme e madhe qe do te spikase origjinen e kesaj vlere. Sepse, shqiptaret per luftera kane dhane heronjt qe mund te cilesohen gjeni. Bie fjala Skenderbeu, apo Adem Jashari! Shqiptaret kane dhane edhe femra me aftesi gjeniale. Mire eshte te theksojme aftesite krijuese te Nene Terezes, qe po te ishte ne trollin e shqipeve, kushedi a do te arrinte te siguronte kafshaten e bukes, por, jo te mundej te ndihmonte skamnoret. Po ju si më ironizoni mua perse shkrova per ta. E di ! Se hijezohen ata te pushtetshmit tu, qe u kendoje nga Trigllavi gjer ne Gjevjeli!

Flasim per kohen kur ne vepruam. Janë dehsmi gazetat e kohës ! Jane deshmi perndjekjet! Jan deshmi marrjet e pasaporteve. PO, jane deshmi dhe per to mund te flasë dhe njeriu i dytë i Shtabit të pergjithshem të UÇK, dhe nje tjeter ma i vogël, por komandant ishte. Shpati, dhe shoke te tjere, qe nuk e di cilin jatak ua bete ju! S'kam nevojë të flas per te tjera! Te them se ne kohën kur Ti dhe shume te tjerë nuk bete as gek as më, un mbaja faqet e tera per ata që hipën mbi krahete e Malit Sharr! PO, jo poste nuk kerkova. Ashtu siç nuk i kerkova as strukturës tjetër politike qe me emroj, sepse, une pos fakultetit te kryer per 3, 5 vijova edhe Shkallen e trete në Universitetin e Kosovë, ku ti je student i perjetshem! PO do te mbarosh ! Doktor do te shpallin. Se mesues ishte pak! Ti ministri nen hije i caktimit te publikimeve te kulturës së shkatrruar, ku bashkveprove me Martin Treneskin! Se ai te kishte vendas dhe kush mund te te kalonte ty qe nga nentedhjeta e deri dita sot!

Por une kam mendimin dhe flas per kohen e dominimit te atyre pushteteve, qe ma shume te shpronesonin edhe materialisht edhe shpirterisht, sepse dominonte ideologjia! E di ku je ti duke paguar haje drekash e darkash me martinët? Po, cilen groshë ma pagove mjeran ndonjëherë? Ti e di se gjithmone lypes ke qenë dhe je! Kur ke pasur çorapë pa gris të veshish ?! I mjeri mjekërmorri TI!

Perse atehere mos te mundet njeriu te krijohet gjeni ne kete vend? Une te propozoj te jeshe gjeni. Kush i ka harxhuar çiflikët per shkarravina? Kush i ka borxh Arabati Baba Teqes ne Tetove qe 10 vjet mbi 10000 Euro? Kush e mori ne qafe shtypshkroinjen Tauli, te njeriut qe sot ec me kolicë, e ti nuk ia jep 20000 Euro, veprimtarit te dalluar Selam, qe u ngriyt te marre hak kunder Çokrrevskit qe beri tragjedine e 9 Korrikut në Gostivar ! Dhe e mori ai. Mos ishe ne shoqerine e tij ti qe e kishe shfrytezuar me nxjerrje gazetash e shkarravinash pa i paguar kurrë ? Ai gjalle eshte dhe do te te flasë nje ditë !

I nderuri rrebel Pelush, kush nuk i paguan mjetet te Arabella në Kërçovë ? Ka edhe shume vendet te tjera! Do të vijë koha te te tregojme per Mifestimet e perurimit per Mehmedali Hoxhen! Dhe per te jera...

Në aktivitetet qe beja une, ka pozicine shenimesh per gjithcka. Ne cdo kohe ua shpaloj! Do te arrish te japish pergjigjhe per keto. Sespe, nuk jane perndjekje keto. Jane borxhe!

Une them sinqerisht se dua te te shoh prane nobelistit me prejardhje nga Gostivari, Ferid Murati, i cili arriti te radhitet tek gjenitë. Por,ka nje problem ! JU eleminonit të mos behet i shperblyer Ismail Kadare, me romanin e tij per Kosoven, sepse konkuronin shkarravinat Tuaja Vjellja e Zorrëve. Si mund ta beja ate gje une kryetari i jurisë, qe me caktove te manipulosh! E si do te arsyetoja vendimin?JO! Mendoj se krijuesi duhet të persose metodat krijuese. Shpifjet tua nuk mbanin se Ai, Gjeniu i letrave shqipe, Kadare, ne kohen e demokratizimit te vendit,pati bere ndonje gabim! JO, se çiftat si ti më të veshtirë ia krijojnë rrethanat, dhe me e pambrojtur do t'i behej situata krijuese. Largimi i tij arsyetohet ! Edhe nese e pati po ate domethenie, se vendi i shqipeve , nuk i krijon gjenite, por i zhduk. Me çka e shperblyet ju krijimtarinë e tij? ! Per cilin krijuat nje manifestim. Por, per mellaset e mbledhur nga cdo ane, qe dalin nga shtepia e nuk dijne te kthehen keni bere. E bvertete eshte ! Dhe ata do t'ua sjellin lumturinë, ne mos ndodh e kunderta t'u varin per mjekrre!
Deshiroj te behet kjo veprimtari e juaja e perjetshme! Te riktheheni si nje Krisht i ringjallur! Po nuk e besoj se ju ishit në rrugen e arratisjes. Nje ze nuk bete per Kosoven! Nje ze nuk bete per çeshtjen shqiptare! Po ti mund te flasish, sepse Ballkani, ne pergjithesi, kurre nuk i ka dashur krijuesit. Keto raste egzistojne edhe tek popujt e tjere . Tek ata ku ti gjete rejhjen. Ja njeri nder shembujt eshte edhe Nikolla Teslla, i cili, po te mos arrinte te promovonte vlerat dhe ato t?i pranoheshin ne Amerike, ai nuk do te njihej. Une te njoftoj, se vepra ime e pare, u botua ne Biel - Biene në kohën ma te veshtirë te perndjekjeve. Nuk ishte Vjellje zorresh ajo! Ishte Poetika qe himnizoj Skenderbeun, Abdylin, Nolin, Mefailin, Sulltanën dhe shume te te tjhere shqiptare. Dhe anatemok Karamaçulat, qe te ra nuri Ty! Ndaj me te madhe e perqesh.! Dhe e lexuan mergimtaret. E promovoj Tirana! Nuk më promovoj Skoja ku ti ndodhesh i gjalli i vdekur, e pret te te zgjojnë nga mjerimi Gane Todorovski dhe Todor Çallovski, me te cilet i harxhove çifliget! Mua edhe m.... tua jap me vjen keq, se nuk e meritojnë !

Pajtohem me ty Pelush! Ne kohen tone ka rastisur te degjohen edhe shkrimtare qe i ka denuar me vdekje vendlindja! Salman Ruzhdie, per Vargjet Satanike, shpetoj fal mendimit per krijuesit e botes perendimore. Apo fal botes Angleze. Ashtu si Kadare, qe u be i njohur, dhe i shpetoj cdo ndalese nga censura, vetemevetem perse kritika franceze e ngriti ne piedestalin ku e meritonte. Por, nuk mbeti pa reagime deri tek vendi ku ndahet Nobli, dhe diplomacia shqiptare nuk e perkrahu, bile e perqeshi ! Ashtu si Ju qe perqeshni veprimtarinë time, te mbajtur me aq sa kam pasur mundesi. Por dije, se nuk ka keshill platformash ku nuk kam dhane idete, dhe ato kane qene per Bashkimin dhe Pavarsine! Si te ajo Shoate juaj e klanit te kulomeve dhe rrospiave! Se: I kam amanet nga neneplaka ime, bija e Jonuz Marës nga Jagolli, Harzia, e martuar me Sadikun, te rritur jetim, se babain ia vrasin tek Dëllinjat e Cervices qe te ka shpallë pa akrepë, e cila sa jetoj, jetoj me plagen e madhe per djalin e vrare nga komunistet e Rashtanit, ku yt at kishte pobratimët Si MIllani! Po ju e beni shkinë se ashtu u pelqen!. Por ka nje gje te shenjte, se ka certifikaten e lindjes ajo ku ka lindur, dhe po ate mbiemrin Oski te perkujdesur nga Yt Vëlla!

Krijuesit shqiptare nuk mund te krahasohen me Whitman dhe vepren e tij Fijet e barit. Nuk mund te krahasohen me Shakspeare. Por, nuk duhet anashkaluar deri aty qe te mos flitet se krijuesi gjeni nuk egzistoj ne token Arberore. Jo ! Ate e ka deshmuar Pelush Teneqja ! Ai mbeti i lavdishem se kurre nuk u mor me krijimtarine popullore !Ai bëri krijimtarine artistike qe neper krajatat e jetes, lirisht mund te thuhet se ishte" Sfida e shenjte"!. NUk mund te jete , Naim Frasheri, per gjithe ato qe krijoj, fal nivelit te tij intelektual, por, edhe nivelit te larte artistik,edhe pse me plot goje mund te themi se sot, standardi i gjuhes shqipe, ështe marre dhe nga krijimtaria e tij. Eshte Pelushi, qe lavderon Minqe Patllaken, Nusen me poshterke, dhe dashnoret qe ia sjellin muzën ! Por, ajo qe ishte me e madherishme, ky krijues, arriti të ngrise lart gjuhen shqipe dhe ta beje si gjuhe Perendie e baba Tomorrit me shterzimet dhe ofkellimat, edhe pse as në ëndërr nuk i pa! E si mund te beheshim ne provinciualistet qe punuam gjithkund ne ate sistem te zi, ama borxh dhe mashtrime nuk bemë! Atëherë çka ishin ky soj njerëzish qe e flisnin ate gjuhe Perendie duke bere prostitucion ne vargje dhe prostitucion ne jetë ? Mos ishin enxhuj?

E di perse aq fushata e ashpër hapet ? Kerkoj ne emeër të Pelushit të më shpallnin djall. Sepse Melez eshte kollaj. Kur te shpall nje i dyshimt edhe per nga gjithcka është e lehtë ...!

Per keto tentime te mohimit shqiptar, per dhunen dhe terrorin qe e bene pushtuesit mbi to, krijuesi shqiptar arriti te beje veprat qe kane nje nivel te duhur ne krijimtari. Por, nuk arriti per to te beje lëvdatat. Sepse, ne mospasje te institucioneve te mirefilleta qe i deshi koha, ne mos pasje te mundesive per t?u perkushtuar per vlerat e krijuara, ne mos pasje te rehatise dhe sigurise se tokes qe gjithmon e mbanin si monedhe kusuritje ne agjenden e vendosjes, Fuqite e medha, u be e pamundur te krijohen rrethana qe do te ndriconin edhe kete ane qe ndricon si xhevahiri! Cilin shkelqim do te kenin Pelush Teneqja JU?
Neper keto realitete te krijuara, po me te njejtin synim, po me te njejtat metoda, duke arsimuar shoqerine, dhe duke liberalizuar e demokratizuar marredheniet shoqerore, qe te krijohet edhe klima e nje humanizmi qe do te funksionalizonte gjithe mundesite e te shprehurit, do te arrihet , bile, shume shpejte do te arrihet qe te dale ne spikame gjithe ky vleresim. Sepse, edhe kur eshte heshtur, edhe kur ka pasur tendenca per ta zhbëre, si popullin po edhe krijuesin e vet, ai ka ditur te jape edhe heronjte, edhe kenget, edhe strategjine e luftes dhe te fitores. Poashtu ka ditur te jape edhe krijuesit qe kane qene sfida te shenjta.