Fritz Radovani: Pse vetem Shkodra?! (X)

Pergatiti Fritz RADOVANI: Pjesa e X.

PSE  VETEM  SHKODRA?!

DON  NDRE  MJEDJA

(1866 – 1937)

1946

CILA ISHTE DETYRA E
SEKSIONIT KATOLIK
PRANë DEGëS Së MBRENDSHME Të
QYTETIT Të SHKODRES,

I VETMI N’BOTë ?

-ZHDUKJA E PERJETëSHME EDHE
EMNIT  Të  VDEKUNVE  PARA  1944.

SCODRA

I.

O Tarabosh, i mnert, ndéja hyjnore,

Ku, e rrebt, rrufenat Fromboja farkote,

E e perzemruem’, gjyteteve mizore

Pshtjell’ me shtergata e bumbullim’ i lshote.

Andej mbi breshtat e mbi land’t pjellore,

Qi rreze diellit per dëshir s’ pershkote,

Ti soditshe gjarpnues neper fushore

Kulmin e Drinit me qeti kah shkote.

E kuvendshe me té madhnin’ e Ilirit,

Ku t’ lir si shqypet neper bjeshk, banoshin

Nipat e hyjvet Ilirjak’ e t’ robit.

E n’ at zemer u knaqshe pa fé kobit.

E u knaqshin hyjzit qi tinzisht veshtoshin

Nper heshtime t’ pamatuna t’ ethirit.

II.

O dishmitar i shekujve t’ panjehun,

Qi pershkove me sy gjind e ndodhina

Si dhent blegtori kur, avit’ te trina,

Vezhgon vathin e vet e rri tu’ i njehun:

Difto si motit, prej hyjnis i ngrehun,

Per kto vênde lakmues e kto krahina,

Rrani nder treve hijeshue n’ çetina

E badra t’ verdha me ata gjetht e prehun,

Si nji popull me shpatë i armatisun,

Ili fatbardh’, Ili qi blegtoresha

Galateja perfitoi e Polifemi;

E kjene shkuesa prej Olimpit nisun

Bind fuqimadhi e Senton hyjnesha

E dasmor i gjith zotave polemi.

III.

Difto si grigjen neper shpat kur lshote

Me lkur’ harushet vesh’ e njesh’ barija,

Gjith rrotull Krajës e ka merr Rumija

Kumbim trokash mbi troje tingullote;

E dhênt blegroshin neper dushk; gjiplote

Gjellet nder megje siellishin me mija

E t’ permállshme kundruell pallshin, e n’ shpija

E nder peqina ‘j tjetrë gridh’ ushtote.

Maje currave tu’ u pshtet’ me fyll shtogut

E buz’ kronit barit zgaçen nen hije

Kndoshin, e ndalej fluturimi i zogut.

E i perkdhelun prej kang’sh, shpell’ e shkambije,

Lête gjarpni i helmuem, e mjedis t’ logut,

Ngrehun kryetin perpjet, vrote me shije.

IV.

E ti smiren difto qi t’ perzêmruemit

Hyji e Elades germoi, e jasht’ zakonit

Dergj e rrenime grumulluen e t’ shuemit

E nipave caktuene t’ Posejdonit,

Se kah fundi i peqinave t’ Mallkuemit

Shperthei kulsheder neper gryk’ t’ nji stonit;

E si kokerr rrufejet, prej t’ aguemit

Frombos vetueses ju perqasi fronit.

T’ krokodilit mbas giaset, i flakote

Me nji t’ njyme gjelbrore e t’ verdh’ gjith shtati

E flak’ e kuqe neper sy i vetote.

Krah i zjarrit’ bri stjetullavet i delte,

E surfull turfullote e flak’ lugati

Qi prej fushës per gjys’ malin e shkelte.

V.

E nji njegull nder male, e ‘j er’ qelbsinet

E i vap’ e mnershme per gjith’ vend shperndahej,

Ku nder lugje ma t’ rita e n’ pod rudinet

Me t’ perjetshmen sherbel’ gjineshtra thahej.

Mjedis t’ megjeve i shtangun, prej nalcinet

Plandoset qjelli rrokollim, e rraheji

E nderkryeme per tok’ delja bri trinet,

E regji i shpevet prej trishtimit kjahet.

E gjimoshin t’ zharituna blinishtat,

E kjaheshin rreth krojet, e t’ trishtueme

Ulkoja e trumat uluroshin naten.

I molisun flakrote ushtari shpaten,

E dneshin nuset per kunor’ t’ vorfnueme,

E vjerr’ gjinit amtuer, disshin ferishtat.

VI.

Por qe prej shpellet, ku n’ qeti banote,

U çfaq tat’ gjyshi Polifem, e drodhi

Rrotllen e rynit qi mbi báll i ndodhi

Vetem, shkellxore porsi hana plote.

E i farmakuem prej mnijet turfullote

Si harusha per zogj, e nji shit zgjodhi

Nen máje t’ madhit Tarabosh, e e hodhi

Kundra bindit, damtuer qi kobe lshote.

Fishklloi ajri per rreth, e bumbulluene

Rrethas permnershem malet, e, si zdapa,

Shkulmat e Drinit pezulli u çuene.

E larg ushtoshin lugjet e Peshtrikut,

E porsi t’ shtyeme prej fortun’s,permbrapa

Rrokolloheshin val’t e Adriatikut.

VII.

Uluronte prej dhimet e perplasun

Nder balta t’ Buenës, ku fillon koliku,

E terbuemja kulsheder, tue ju qasun,

Stonit t’ perparshem qi kish xan’ kreshniku.

Por i veshej prej majavet i rrasun

Nji breshen qetash, si nji rê çeliku

Qi lumbardhat flakrojn’ n’ ma t’ idhtin t’ hasun

Qi ka me anmikun e terbuem anmiku.

E mizoren perfundi ‘j mal sa qiella

E nêlt e shtrydhi per gjith an’sh, e ngeli

Aq e madhe per bind u çue gomilla.

E zbriti s’ neltit, buzen n’ gaz, e shkeli

Polifemi mb’at suke, e n’ zane t’ kthiella,

“T’ Ilirijes, kumboi, “a ktu temeli.”

VIII.

Kumboi njitas nder malet Ilirike

E nder fushore t’ b’ gatuna n’ grunaje

Zâni i kasnec’ e e ‘j brohori jetike,

Qi jehona perdridhte mâje n’ mâje

E thirrte Kodri: - O djelmëni kreshnike

Me dhên gur e permend’ leni n’ bungaje

Spatat e ngulme, léni tok’ t’ fisnike

E léni berret qi kullosin n’ zaje;

E hiqni thekshem kah i t’ parve a shkámbi,

Ku n’ vetina perher’ Fromboja dëfrehej,

Se nji t’ rejes seli po i shtrohet lâmi.-

E permbi suken mrekullore u njiti,

E t’gjytetit mbretnuer rrethin, ku t’ ngrehej,

Me gjak t’ kulshedrés tu’ e vizat’. Shetiti

IX.

Prej krahinet kú i mûjshem Labeati

Banon me shqype, e ku perté, e Parthinit

Kullot grigja e mrizon Autarijati

Berret e láme neper ujna t’ Drinit;

Porsi çuna t’ nji shpis qi fton i jati,

Avulluesa sinjoreve t’ Shkodrinit

Ju veshne Ilirsit me hiti, ku fati

I atmes ma t’ lergun ja perkrahte fqinit.

E kndoshin çetat tui u zbrit’ , e ushtoshin

Fush’ e lugje t’ gjelbrueme e shéna e prroje,

N’ brohorijet t’ ushtris kur n’ pun’ u lshoshin.

E ‘i popull i pafar’ rreth suket vlote,

Porsi shemet e bletve neper zgjoje,

Tuj ngreh’ shka naten hyj mizuer do t’ rrxote.

X.

Ngri prej mneret t’ çudimeve s’ vetove,

E permbledhun rreth malesh Ilirija:

E t’ Shuguruemit e Bindit, n’ uzdaj plote,

Shqyrtoshin shortet si ju nepte dija.

E pvetshin t’ shpardhit, qi per an’ mbretnote,

Gjethin kuvénd’s me dshir e neper vija

Zanet e rrgjanta qi Sentona lshote

E val’t qi luente e Posejdonit hija.

Por i trúmun Dodonasit nuk flitte

Shpardhi n’ bungajet, e nuk bzâte rrjedha

Me tingllime t’ argjanta per kah rrshitte.

Ankim prej qiellet t’ Ilirjakve s’ ndihej,

As e flladit ndivnues s’ ankohej dredha:

Por paq’ i kandshëm prej Hyjnijet shifej.

XI.

I madhnueshem shkelzete bregut t’ Drinit,

Prej mermerit katruer t’ dhenun, prej arit

Xhixhlloj’s nen rreze qi pershkrepshin s’ parit,

Tempull i ngrehun hyjnave t’ Elinit.

E mbarshtrojsit e Zeusit n’ petka linit,

Stolisun kryetin me kunora larit,

Ndezne kémcat rreth lternavet per s’ mbarit,

Tuj ftue t’ idhnuemit hyjenor’t e fqinit.

Kersitte kêmi mbrenda kup’s s’ prarueme:

E shkul tu’ u çuemun, neper qiell t’ faltores

Tymi i erkândshem fjolla fjolla hypë.

Gjimoi moti ne e rrmakt, e zâne t’ mbulueme

Shungulluene prej s’ neltit t’ nji dritores:

-Aferdita per fli Rozafen lypë-.

Shenim F.Radovani:

“Juvenilia” e Don Ndre Mjedjes asht botue nga shkrimtari Mark Gurakuqi.

Ribotimi i poezisë asht ba nga ana ime në pervjetorin e Don Ndre Mjedjes.

Poezia Scodra që i kushtohet Shkodres, asht nder kryeveprat e Mjedjes.

Ajo xen vend edhe në thesarin e dialektit të Gegnishtes.

Shkrimtari Mark Gurakuqi thekson: “Vlera letrare e artistike e veprës së Mjedjës asht e madhe”. Gja per të cilen sot, duhet t’i jemi mirnjohes edhe Profesor Mentor Qukut per thesaret që na ka lanë per Don Ndre Mjedjen.

Melbourne, 4 Gusht 2023.