Sabile Basha: Lëvizja ilegale patriotike shqiptare në Kosovë, 1945–1990 (27)

JATAKËT DHE BUNKERËT E LIRISË

PROCES GJYQËSOR NDAJ JATAKËVE TË FSHATIT KABASH (27)

Nga Prof. Dr. Sabile Keçmezi-Basha

Ndaj jatakëve, si pjesë e atij rrjeti të heshtur të solidaritetit kombëtar, u zhvilluan një numër i madh procesesh gjyqësore, të cilat në thelb shërbenin si pretekst i përshtatshëm për të mbushur burgjet me shqiptarë. Këto gjyqe nuk ishin gjithmonë të mbështetura në prova të besueshme apo fakte të qëndrueshme, përkundrazi, shumë prej tyre bazoheshin mbi akuza të sajuara dhe argumente të fabrikuara me kujdes nga aparati represiv. Një rol të veçantë në këtë mekanizëm shpesh luanin fqinjët serbë – komshinj të përditshëm – të cilët, për motive personale, hakmarrjeje ose përfitimi, jepnin informacione të rreme që më pas përdoreshin nga pushtetarët si bazë për arrestime.

Shpesh ndodhte që një familje ose një rajon të ishte nën vëzhgim të keqdashur nga autoritetet, dhe mjaftonte një shkëndijë – një alibi e fabrikuar për ekzistencën e të arratisurve – që zinxhiri i akuzave të hapej. Pas kësaj, “zbulohej” edhe rrjeti i supozuar i jatakëve, dhe pa gdhirë mirë, milicia jugosllave kryente bastisje të befasishme: rrethohej shtëpia, lagjja, e jo rrallë i tërë fshati. Fshatarët, shpesh të kapur në gjumë dhe pa kurrfarë ideje për akuzat që po bëheshin, shihnin se si disa prej tyre etiketoheshin si “armiq të popullit” dhe merreshin me vete drejt hetuesisë.

Në këtë skenar represiv, shpikeshin jo vetëm të arratisurit, por edhe “dëshmitarët” – persona të gjetur e të paguar posaçërisht për të ndërtuar një narrativë publike që justifikonte dhunën dhe krimet e pushtetit. Në këtë mënyrë, para opinionit të gjerë krijohej përshtypja se këto masa ishin të domosdoshme për “sigurinë” dhe “rendin publik”, ndërsa në realitet nuk ishin gjë tjetër veçse mjete për të shtypur një popullatë të pafajshme, të cilës i ishte imponuar për dekada një regjim dhune të institucionalizuar.

Një rast i ngjashëm me skemat e mëparshme represive ishte edhe procesi gjyqësor i zhvilluar kundër katër shqiptarëve në Gjykatën e Qarkut në Gjilan, i cili dëshmon vazhdimësinë e modelit të ndjekjes penale ndaj atyre që akuzoheshin për lidhje me “rastin Hasan Remniku dhe jatakët e tij”. Kryetar i trupit gjykues ishte sërish Ratomir Paternogiq, i cili, për nga përsëritja e shpeshtë e rolit të tij në këto procese, dukej sikur ishte shndërruar në një “ekspert” të gjykimeve politike kundër shqiptarëve të akuzuar për ndihmën ndaj të arratisurve.

Anëtarët e trupës gjykuese ishin Musa Shabija dhe Emrullah Sadiku, ndërsa procesmbajtës ishte Stanimira Vuqetiqi. Ky konfigurim gjyqësor, tashmë i njohur për publikun e kohës, mbante të njëjtën frymë të inskenimit të proceseve të parapërgatitura, ku emrat dhe akuzat përforconin narrativën politike të regjimit.

Të pandehurit në këtë rast ishin katër burra: Qemajl Elez Azizi, Sylë Agushi, Jahi Elezi dhe Ismail Selman Elezi. Të gjithë ata u vunë përballë një gjyqi ku vendimi nuk ishte thjesht rezultat i shqyrtimit të provave, por pjesë e një strategjie të qëllimshme për të vazhduar kriminalizimin e çdo lidhjeje me rrjetin e mbështetjes ndaj figurave të rezistencës. Ky proces, si shumë të tjerë në atë periudhë, nuk ishte vetëm një akt gjyqësor, por një hallkë tjetër në zinxhirin e gjatë të presionit dhe frikësimit politik që pushteti ushtronte mbi shqiptarët.

Të gjithë të arrestuarit në këtë rast u kapën brenda një harku kohor të shkurtër, mes datave 15 dhe 19 maj të vitit 1952, në një operacion të koordinuar nga organet e sigurimit të shtetit. Arsyeja e ndjekjes së tyre ishte e njohur dhe e qartë për të gjithë: gjatë viteve 1950 dhe 1951, ata kishin pasur lidhje të drejtpërdrejta me disa persona të arratisur nga pushteti dhe organet jugosllave të ndjekjes, mes të cilëve përmendeshin Ahmet Agushi, Shaqir Xhemajli dhe një i tretë, identiteti i të cilit nuk kishte mundur të përcaktohej nga autoritetet.

Këto kontakte nuk ishin të rastësishme, por pjesë e një rrjeti të strukturuar mbështetës, i ndërtuar mbi besim të plotë dhe mbi lidhje të sigurta, të cilat u mundësonin të arratisurve të lëviznin përtej kufijve të vendosur nga regjimi. Përmes këtyre kanaleve të besueshme, të arratisurit kishin kaluar kufirin dhe ishin futur në territorin e Jugosllavisë, duke sfiduar kontrollin dhe autoritetin e aparatit shtetëror.

Në sytë e pushtetit, ky veprim përbënte një shkelje të rëndë politike dhe juridike, por në realitet, ai ishte shprehje e guximit dhe e solidaritetit të atyre që nuk pranonin të pajtoheshin me dhunën dhe represionin. Arrestimet e majit 1952 nuk ishin thjesht një masë sigurie, ato përbënin një akt të qëllimshëm për të goditur çdo nyje të mbështetjes që i jepte jetë dhe vazhdimësi rezistencës ilegale shqiptare.

Personat e përmendur më sipër kishin treguar një përkushtim të jashtëzakonshëm dhe guxim të rrallë në mbështetje të Ahmet Agushit dhe Shaqir Xhemajlit. Ata u kishin ofruar jo vetëm strehim të sigurt, por edhe një mbrojtje të organizuar me kujdes, duke i fshehur nga organet e ndjekjes dhe duke u siguruar kushte të qëndrueshme për të mbijetuar në rrethana tepër të rrezikshme. Në shtëpitë e tyre u kishin dhënë ushqime, ngrohtësi dhe siguri, duke u bërë hallka vendimtare në një rrjet të heshtur ndihme që sfidonte kontrollin e pushtetit.

Më vonë, ata i kishin lidhur të arratisurit me grupe të tjera të ikurish, duke krijuar ura komunikimi dhe bashkëpunimi ndërmjet strukturave të shpërndara të rezistencës. Gjatë qëndrimit të tyre në Kosovë, Agushi dhe Xhemajli kishin marrë nga këta mbështetës një sasi të madhe informacionesh të vlefshme mbi organet e pushtetit popullor dhe mbi gjendjen politike e shoqërore në Anamoravë. Këto të dhëna u shërbenin për të planifikuar me saktësi lëvizjet e tyre dhe për të shmangur rreziqet e kapjes.

Falë këtij rrjeti të mirëorganizuar dhe mbështetjes së pakursyer, të arratisurve iu bë e mundur të qëndronin në mënyrë të sigurt në këtë trevë, duke e bërë praktikisht të pamundur zbulimin e tyre nga organet e ndjekjes. Kjo mbrojtje dhe ky koordinim i kujdesshëm çuan, pas një organizimi të gjerë në terren, në kalimin e tyre të suksesshëm përsëri përtej kufirit, ku ata vazhduan misionin dhe veprimtarinë e tyre politike, duke mbetur një sfidë e vazhdueshme për regjimin e kohës.

Pas një periudhe të zgjatur hetimesh, të shoqëruar me mbledhjen e një numri të madh dëshmish nga dëshmitarë të ndryshëm, procesi gjyqësor ndaj katër të akuzuarve arriti kulmin më 3 dhe 4 shtator, kur u zhvillua seanca kryesore. Në këtë seancë, e cila përmbylli një fazë të gjatë procedurash, gjykata shqyrtoi akuzat, dëshmitë dhe provat e paraqitura, duke nxjerrë vendimin përfundimtar më 4 shtator 1952.

Sipas aktgjykimit të asaj date, të akuzuarit u shpallën fajtorë në bazë të neneve 244 dhe 249 të Ligjit Penal të Jugosllavisë, të cilat parashikonin ndëshkime për veprime të konsideruara si kërcënim për rendin dhe sigurinë e shtetit. Gjithashtu, vendimi u mbështet edhe në nenin 250 të po të njëjtit ligj, duke i dhënë procesit një bazë juridike që, në logjikën e kohës, justifikonte sanksionet e rënda ndaj tyre.

Ky aktgjykim nuk ishte vetëm një vendim formal ligjor; ai pasqyronte një klimë politike dhe gjyqësore të ngarkuar, ku ligji shpesh përdorej si mjet për të legjitimuar ndëshkimin e kundërshtarëve politikë dhe për të konsoliduar pushtetin e regjimit. Në këtë kuptim, data 4 shtator 1952 nuk shënonte vetëm përfundimin e një procesi gjyqësor, por edhe një moment tjetër në historinë e gjatë të përplasjes ndërmjet individëve dhe një sistemi represiv.

Në aktgjykim, ndër të tjera, jepet një përshkrim i detajuar i profilit personal dhe shoqëror të të akuzuarit Xhemajl Elez Azizi. Ai ishte i lindur në vitin 1908, në fshatin Kabash, nga babai Aziz dhe nëna Salë, e lindur Kamberi, dhe aty kishte jetuar deri në ditën e arrestimit, më 17 maj 1952. Jeta e tij ishte e lidhur ngushtë me bujqësinë, burimin kryesor të të ardhurave për të dhe familjen e tij. Ishte i martuar dhe baba i shtatë fëmijëve, duke mbajtur mbi supe barrën e rëndë të përkujdesjes për një familje të madhe në kushte të vështira ekonomike.

Xhemajli ishte analfabet, gjë që e kufizonte në marrëdhëniet e tij me administratën dhe botën formale, por që nuk ia zvogëlonte rolin si punëtor i përkushtuar në jetën rurale. Shërbimin ushtarak e kishte kryer në kohën e ashtuquajturës Jugosllavi e Vjetër, duke u përballur me realitetet e një shteti që do të pësonte ndryshime të mëdha politike pas Luftës së Dytë Botërore. Në aspektin ekonomik, konsiderohej njeri i varfër dhe, deri në momentin e arrestimit, nuk kishte qenë kurrë i dënuar.

Ky përshkrim në aktgjykim nuk është vetëm një paraqitje e thjeshtë biografike, ai krijon sfondin e një jete të zakonshme fshatare, të thyer papritur nga një proces gjyqësor që do ta nxirrte atë nga rutina e përditshme dhe do ta vendoste në përplasjen e drejtpërdrejtë me aparatin gjyqësor e politik të kohës.

I akuzuari i dytë, Sylë Agushi, kishte origjinë nga fshati Kabash. Ai ishte i lindur në vitin 1933, nga babai Rexhep dhe nëna Rukije, e lindur Ademi, në një fshat të Shqipërisë, por më vonë familja e tij ishte vendosur në Kosovë, ku ai vazhdoi jetën e tij. Aktiviteti i tij jetësor ishte i lidhur ngushtë me bujqësinë, profesion të cilin e ushtronte vazhdimisht, duke jetuar në përputhje me ritmet dhe vështirësitë e jetës rurale.

Ndryshe nga shumë bashkëfshatarë të tij, Sylë Agushi zotëronte shkrim-leximin, gjë që e bënte disi më të aftë për të komunikuar me strukturat administrative të kohës. Megjithatë, ai kishte mbetur i pamartuar dhe deri në momentin e arrestimit nuk kishte qenë kurrë i dënuar për ndonjë vepër penale.

Nga data 15 maj 1952, ai ndodhej në arrest në burgun hetues, duke u përballur me një proces gjyqësor që do ta nxirrte nga normaliteti i përditshëm i punës së tij në bujqësi dhe do ta vendoste në qendër të një përplasjeje me autoritetet, në një kohë kur klima politike dhe juridike ishte e ngarkuar me tensione dhe dyshime ndaj çdo individi që shihej si i pakonfirmuar me vijën zyrtare të regjimit.

I akuzuari i tretë, Jahi Elezi, ishte i lindur në vitin 1890, në fshatin Kabash, nga babai Selman dhe nëna Gjylsime, e lindur Jashari. Ai kishte jetuar në këtë fshat gjatë gjithë jetës së tij, deri në ditën e arrestimit më 15 maj 1952, duke qenë i lidhur ngushtë me tokën dhe punët bujqësore, të cilat përbënin burimin e vetëm të jetesës së tij.

Jahi Elezi ishte i martuar dhe baba i katër fëmijëve, mbi të cilët rëndonte përgjegjësia e sigurimit të ushqimit dhe mbijetesës, në kushte të një gjendjeje ekonomike të varfër. Ai përfaqësonte tipin e fshatarit të thjeshtë dhe të ndershëm, që për dekada kishte jetuar duke u marrë vetëm me punë dhe familje, pa u përfshirë në asnjë veprimtari që mund ta kishte vënë në përplasje me ligjin. Deri në momentin e arrestimit, ai ishte i padënuar, duke mbajtur një jetë paqësore në komunitetin e tij.

Megjithatë, arrestimi i tij në pranverën e vitit 1952 e shkëputi papritur nga kjo jetë e qetë rurale dhe e përfshiu në vorbullën e një procesi gjyqësor të rëndë, tipik për realitetin represiv të kohës, ku edhe individët me një profil krejtësisht të thjeshtë mund të bëheshin objekt i akuzave të rënda.

I akuzuari i katërt, Ismail Selman Elezi, ishte i lindur në vitin 1901 në fshatin Kabash, nga babai Selman dhe nëna Gjylsime, e lindur Halili. Ai kishte jetuar tërë jetën e tij në këtë vend, duke qenë pjesë e pandarë e popullit dhe ritmeve të përditshme të jetës rurale. Arrestimi i tij, më 19 maj 1952 nga organet e ndjekjes, e shkëputi papritur nga kjo jetë e zakonshme dhe e vendosi përballë një procesi gjyqësor që do ta ndryshonte rrjedhën e saj.

Me profesion bujk, Ismaili ishte i martuar dhe baba i tre fëmijëve, mbi shpatullat e të cilit rëndonte përgjegjësia për sigurimin e jetesës së familjes. Ai nuk kishte pasur mundësinë të arsimohej, çka e bënte të pa shkolluar dhe pa aftësi shkrim-leximi – një realitet i zakonshëm për shumë bashkëkohës të tij në zonat rurale.

Deri në momentin e arrestimit, ai kishte mbajtur një jetë të thjeshtë, paqësore dhe pa ndonjë konflikt me ligjin. Por përfshirja e tij në këtë proces, si dhe vendosja përballë akuzave të rënda në klimën politike të kohës, tregojnë se në realitetin represiv të asaj periudhe, edhe njerëzit më të thjeshtë dhe më të padëmshëm mund të bëheshin lehtësisht objekt i ndëshkimit dhe i përdorimit politik të drejtësisë.

Aktakuza ndaj këtyre katër të pandehurve i ngarkonte ata me kryerjen e veprave penale me karakter politik gjatë viteve 1950–1951, duke i akuzuar se kishin krijuar dhe mbajtur lidhje me një grup personash që kishin kaluar kufirin në mënyrë ilegale. Sipas akuzës, këta persona, me të cilët të pandehurit kishin bashkëpunuar, ishin angazhuar në veprimtari të drejtpërdrejtë kundër shtetit dhe popullit të ish-Jugosllavisë.

Në logjikën e sistemit politik të kohës, një veprim i tillë përbënte jo vetëm shkelje të ligjit, por edhe një akt armiqësor që rrezikonte integritetin e rendit shtetëror dhe stabilitetin politik. Për këtë arsye, lidhjet e tyre me individët që vepronin jashtë kufijve ligjorë dhe ideologjikë të regjimit interpretoheshin si provë e qëllimeve subversive dhe e përfshirjes në një rrjet veprimtarie që sfidonte autoritetin e pushtetit.

Ky formulim akuze pasqyronte qartë frymën e kohës, ku çdo kontakt me mërgatën politike ose me strukturat ilegale trajtohej si krim politik, duke e vënë individin nën goditjen e një drejtësie të instrumentalizuar për qëllime politike dhe represive.

Sipas aktakuzës, Xhemajl Elez Azizi ngarkohej me akuzën se, në një datë të papërcaktuar gjatë muajit tetor të vitit 1950, kishte strehuar në shtëpinë e tij tre të arratisur nga pushteti popullor: Ahmet Agushin, Shaqir Xhemajlin dhe një person tjetër. Ata qëndruan aty për dy ditë e tri net, gjatë të cilave ai jo vetëm që i kishte gostitur me ushqim, por edhe u kishte siguruar të dhëna të konsideruara tepër të rëndësishme mbi lëvizjet, numrin dhe organizimin e njësive të Ushtrisë Popullore të Jugosllavisë (APJ), të punonjësve të UDB-së, të policisë popullore, të Partisë Komuniste të Jugosllavisë (PKJ) dhe të organizatave të tjera popullore.

Aktakuza theksonte gjithashtu se, pas një viti, në muajin gusht të vitit 1951, Xhemajl Elezi kishte vepruar në të njëjtën mënyrë, duke e pranuar sërish në shtëpinë e tij të ikurin Shaqir Xhemajlin, të cilit i kishte ofruar strehim dhe ushqim të bollshëm. Në tërësinë e periudhës kohore 1950–1951, ai akuzohej se kishte shërbyer me besnikëri të arratisurve, duke mbajtur lidhje të vazhdueshme me jatakë të tjerë të lëvizjes ilegale shqiptare.

Në kontekstin politik dhe juridik të kohës, këto veprime interpretoheshin jo vetëm si ndihmë ndaj personave të shpallur armiq nga regjimi, por edhe si pjesë e një rrjeti të organizuar rezistence, që synonte sfidimin e pushtetit dhe strukturave të tij. Për pasojë, roli i tij shihej nga organet e ndjekjes si një hallkë e rëndësishme në mbështetjen logjistike e operative të ilegales shqiptare në Kosovë.

Sipas aktakuzës, Sylë Agushi akuzohej se, në muajin tetor të vitit 1950, me ftesën e Ahmet Agushit, ishte takuar me të arratisurit e tjerë në shtëpinë e Xhemajl Elezit. Gjatë këtij takimi, ai kishte sjellë me vete ushqime për t’i gostitur dhe, njëkohësisht, u kishte dhënë informacione të shumta mbi përbërjen kombëtare të ushtrisë që vepronte në atë zonë, si dhe mbi strukturat dhe veprimtarinë e policisë.

Në të njëjtën kohë, Sylë Agushi kishte njoftuar të pranishmit edhe për sjelljet e organeve të policisë dhe të UDB-së ndaj popullatës, duke përshkruar mënyrat e trajtimit të tyre, si dhe veprimet e autoriteteve lidhur me grumbullimin e tepricave bujqësore për nevojat e pushtetit. Këto informacione, sipas akuzës, përbënin të dhëna me rëndësi të veçantë për veprimtarinë e grupit të arratisurve.

Në këtë mbledhje, si shenjë mirënjohjeje dhe përforcimi të lidhjeve, Ahmet Agushi i kishte dhuruar Sylë Agushit një revole, një pallto të gjatë dhe një këmishë. Po ashtu, në të njëjtin muaj tetor të vitit 1950, ai akuzohej se kishte pranuar në shtëpinë e tij të arratisurit, duke i qerasur me ushqime dhe duke u ofruar strehim të përkohshëm.

Në optikën e gjyqësorit të kohës, këto veprime interpretoheshin si bashkëpunim aktiv me elementë armiqësorë ndaj pushtetit, duke e pozicionuar Sylë Agushin si një ndër mbështetësit logjistikë e informativë të lëvizjes ilegale shqiptare në atë periudhë.

Sipas aktakuzës, Jahi Elezi ngarkohej me veprimtari të ngjashme me ato të dy të akuzuarve të parë. Pretendohej se, në muajin tetor të vitit 1950, me ftesën e Xhemajlit dhe sipas kërkesës së Ahmet Agushit, ai ishte takuar me këta të fundit dhe me Shaqir Xhemajlin, në një mbledhje ku të pranishëm kishin qenë gjithashtu Xhemajli, Syla dhe Ismaili.

Gjatë këtij takimi, Ahmet Agushi – sipas përmbajtjes së akuzës – kishte njoftuar të pranishmit se në Jugosllavi pritej së shpejti një ndryshim i madh i situatës politike. Ai kishte deklaruar se kishte ardhur nga Greqia me një mision të caktuar, që konsistonte në vendosjen e kontakteve dhe kryerjen e përgatitjeve të nevojshme për bashkimin e Kosovës me Shqipërinë. Në kuadër të këtij misioni, ai u kishte bërë thirrje të pranishmëve që të angazhoheshin për grumbullimin e të dhënave të sakta mbi organizimin dhe veprimtarinë e strukturave ushtarake dhe policore në rajonin e Moravës së Epërme.

Në interpretimin juridiko-politik të kohës, një veprimtari e tillë përbënte një akt të hapur kundër rendit shtetëror, pasi synonte jo vetëm mbledhjen e informacionit të klasifikuar, por edhe krijimin e një rrjeti të strukturuar për realizimin e një qëllimi politik që binte në kundërshtim të plotë me politikën e shtetit jugosllav. Për pasojë, Jahi Elezi u konsiderua si pjesë e një organizimi të gjerë që, sipas akuzës, synonte rrëzimin e pushtetit ekzistues dhe ndryshimin e kufijve shtetërorë.

I akuzuari i katërt, Ismail Selman Elezi, sipas aktakuzës, ngarkohej se gjatë muajit tetor të vitit 1950, me ftesën e Xhemajlit dhe me kërkesë të Ahmet Agushit, ishte takuar me ta në shtëpinë e Xhemajlit. Gjatë zhvillimit të takimit, roli i tij kishte qenë ai i rojës, duke vëzhguar dhe përcjellë lëvizjet e policisë përreth. Më pas, ai kishte marrë përsipër të siguronte dhe shoqëronte gjatë largimit nga shtëpia e Xhemajlit drejt shtëpisë së Sylës tre persona: Ahmet Agushin, Shaqir Xhemajlin dhe një individ të tretë, të panjohur për pjesën tjetër të grupit.

Në aktgjykim theksohej se të katër të akuzuarit kishin kryer vepra penale me karakter politik, të cilat binin në kundërshtim të drejtpërdrejtë me ligjet e kohës në Jugosllavi. Sipas gjykatës, ata, në mënyrë të fshehtë dhe të organizuar, kishin ofruar ndihmë logjistike dhe strehim për persona që konsideroheshin si elementë armiqësorë, të cilët kishin “luftuar” kundër popullit dhe shtetit.

SHPALLET AKTGJYKIMI I JATAKËVE NGA KABASHI

Në optikën e sistemit gjyqësor të asaj kohe, ky bashkëpunim, pavarësisht se ishte kryer në rrethana të kufizuara, interpretohej si pjesë e një veprimtarie të qëllimshme për të mbështetur rezistencën politike dhe për të sfiduar rendin e vendosur, duke e bërë secilin nga të akuzuarit përgjegjës për një shkelje të rëndë politike dhe penale.

Më 4 shtator 1952, Gjykata e Qarkut në Gjilan shpalli aktgjykimin përfundimtar ndaj katër shqiptarëve, duke iu shqiptuar atyre dënime të rënda, vetëm pse kishin pranuar në shtëpitë e tyre persona që i njihnin prej kohësh dhe që i kishin pasur miq të familjes. Ky vendim gjyqësor, i dhënë në bazë të nenit 120 të Ligjit Penal të Jugosllavisë, përfaqësonte një nga rastet ku miqësia dhe solidariteti njerëzor interpretoheshin nga pushteti si akt armiqësor ndaj shtetit.

Me aktgjykimin nr. K-46/52, të akuzuarit u dënuan si më poshtë:

Xhemajl E. Azizi (1908), bujk nga Kabashi – 10 vjet burg të rëndë.

Sylë Agushi (1933), bujk nga Kabashi – 8 vjet burg të rëndë.

Jahi Elezi (1890), bujk nga Kabashi – 6 vjet burg të rëndë.

Ismail S. Elezi (1901), bujk nga Kabashi – 6 vjet burg të rëndë.

Të gjitha dënimet nisnin të llogariteshin nga data e arrestimit të secilit prej tyre, duke u bërë pjesë e një mase ndëshkimore që në total arrinte 30 vite burg të rëndë.

Ky aktgjykim nuk ishte thjesht një vendim juridik; ai ishte një pasqyrë e realitetit politik të kohës, ku gjykata shndërrohej në instrument të pushtetit, ndërsa ligji përdorej për të goditur çdo formë të afërsisë apo ndihmës ndaj atyre që regjimi i konsideronte “armiq të shtetit”. Në këtë kuptim, ky proces gjyqësor mbetet një dëshmi e qartë e klimës represive që mbizotëronte në Kosovë në vitet e pasluftës