Vilhelme Vrana Haxhiraj: Letër nga Ferri komunist

Dua diçka që nuk blihet me para

Letër nga Ferri komunist- burgu-

Copëza nga libri "Dashuria plagoset, por nuk prangoset",

i autores Vilhelme Vrana Haxhiraj

Në kujtim të prindërve të mi, që padrejtësisht ua ndryshuan rrjedhën e jetës,ua vranë lumturinë, u mohuan gëzimin, u plagosën ëndrrat, duke u shkaktuar plagë të pashërueshme që vazhdojnë të rrjedhin nga vuajtjet e pashembullta me mjete barbare dhe mënyra nga më mizoret!

"E shtrenjta dhe hallemadhja ime, Bea !

E gjithë jeta ime, thesari im i vetëm jeni ju, familja ime. Në këtë botë mizore, të padrejtë e gënjeshtare, ekzistoni vetëm ju: ti, e dashur dhe fëmijët tanë. Ardhja jote në shtëpinë tonë solli shumë ndryshime tek unë, si individ. Përsa u takon të tjerave, aty bëhej një jetë me edukatë dhe me një rregull të jashtëzakonshëm, që trashëgohej ndër breza. Veçse ti më mësove se përse duhet të jetoja, se cilat ishin detyrat dhe përgjegjësitë e mia. Tek unë ti solle ndryshim cilësor dhe sasior. Ishe ti, që më dhurove katër ëngjëj, të cilët do të t'i shtojnë hallet, por do të të zbusin dhembjet.

Sa bukur ishte atëherë! Për fat të keq ajo kohë iku...Nuk vjen më... kurrë më. Kthim pas nuk ka, jo vetëm për ne të dy, por për këdo dhe në gjithçka. Koha që iku i përket harresës, e cila s'na lejon që t'ia marrim ato vlera që s'mundëm atëherë. Mos shpreso më kot. Duhet të bijesh një herë nga fiku që të mësosh se si të mos thyesh më kokën. Por unë nuk rashë...më rrëzuan pabesisht dhe kundër dëshirës sime.

E dashur, nga jeta doja diçka që nuk blihej me para. Doja ato që janë gjërat më të vyera të njeriut; lirinë dhe dashurinë, të cilat as unë dhe as ti nuk mund t'i kemi. Asnjera nga këto dy fjalë nuk ka kuptim apo vlerë pa tjetrën. Jeta është shumë e shkurtër dhe kur vjen fundi, pyesim veten:"Cili isha? Cili jam? Kam qenë a s'kam qenë ndonjëherë? Ç'bëra në këtë jetë, nëse e kam jetuar atë? Ç'nxora në dritë dhe ç'lashë pas? A do të jem nesër? Si do të jem vallë?"

Gjithë këto analiza i bëjmë vetëm kur e djeshmja e pakthyshme iku...u largua, ndoshta pa e vënë re. Herë-herë ikën pa lënë gjurmë pas. Këtë mungesë e kuptojmë kur para nesh ka vetëm boshllëk, një zbrazëtirë, e cila veç hiçit s'të dhuron asgjë.

Atje tek ju, jashtë kangjellave dhe mureve të pakapërcyeshëm, jeton një botë...paçka se si është...Është një jetë e zhurmshme që merr frymë, që jeton. Eh, sa do doja të thithja pak ajër aty ku jeni ju të pestë. Ti dhe unë e dimë që kjo është vetëm një dëshirë, një dëshirë e parealizuar.

Fati yt, fati im dhe fati ynë nuk e pranoi dashurinë, por e shndërroi në dhembje dhe vuajtje.

Kur një njeri nuk kërkon drejtësi për vete, s'ka të drejtë ta kërkojë atë për të tjerët. Drejtësia nuk vlen për njerëzit e ndershëm, se nuk i beson njeri. Shpifja, mashtrimi, tradhtia, pabesia, spiunllëku, shumëfytyrësia, servilizmi, gënjeshtra, hipokrizia dhe... kanë zëvendësuar virtytin. Aftësia humane nuk matet më me dije e mirësi, por me ligësi dhe zotësinë për të bërë keq. Kjo ndodh se si njësi matëse aftësie intelektuale është Antivlera, e cila ka varrosur Vlerën e vërtetë .www

Zemër, nuk di si më iku kjo jetë?! Tani që më ka rrëshqitur nga duart, e di se ç'kam humbur dhe ç'më mungon.

E di ç'më tha një bashkvuajtës këtu? Tani s'është më mes nesh. U largua nga ne para pak ditësh. E çuan në një kamp "pushimi" më të gjerë. Atij nuk i pëlqente ajri i qelbur dhe i lagësht i qelisë. Kishte nevojë për ajër të pastër dhe jo të ndotur. Ishte i pagdhendur, ndaj e çuan t'ia latonin pak trupin, që t'i merrte trajtë dhe formë. Si ia bënë kurrizin më të butë se barkun, i dhanë lejën për një pushim pa kufi, madje në përjetësi... Së paku aty do të thithë ajrin e pastër, i lirë dhe pa frikë se moskush i qëndron pas dhe e.... Para se të largohej ai njeri i mençur, u shpreh tërë vrer:

"- Unë jam ti, ti je unë...Të njëjtët në mendime, të njëjtët në brenga dhe ndoshta, ndoshta të të njëjtit fund...

- E cili na qenka fundi?- e pyeta.

-A nuk e dinim se cili do të ishte fundi i atij që kërkonte më shumë nga vetja? Kjo ishte jashtë mundësive që lejonte koha dhe... Këtë a nuk e kishim të qartë që kur ndotëm pelenat foshnjarake?!

Shikoi, shikoi gishtrinjtë e mi! A nuk janë si të tutë? Shikoi si janë! Të flashkët, të zverdhur, të mavijosur nga mungesa e oksigjenit dhe e dritës.Ty dhe mua, të gjithëve këtu apo jashtë kësaj haleje që vjen era të pëgërë, na mungon gjaku. Vëreje me kujdes lëkurën tënde, timen...Është e zbehtë, aq e zbehtë, sa lejon të duken kapilarët dhe falangjet. Pastaj me gishtrinjtë tanë të vdekur tregojmë me hamendje lindjen dhe perëndimin e diellit. Në rrugën e tij të gjatë dhe monotone e parafytyrojmë të përflakur në dukje, jetën, e cila  ecën me ne duke na dhënë shpresë. Ndërsa në trurin tonë të sëmurë lëvrin mendimi i së nesërmes. Në çaste çmendurie, ne, mjeranët mendojmë për një të ardhme më të mirë, madje "të ndritur". Por a ka të nesërme për ne, për ju e për ata që kemi lënë pas? Kur s'ka drejtësi për ne, ç'më hyn në punë nëse ajo gjendet te të tjerët? Nuk e di se kujt mund t'i besoj, nuk e di..."- këto ishin fjalët e fundit të atij njeriu para se të largohej nga ne, për të mos u kthyer më kurrë. I gjori, mik...! Shkoi drejt eternitetit.

Zemra ime, po t'i shkruaj këto rreshta, jo për të të dëshpëruar, por sepse nuk di se cili do të jetë fundi im. Nuk di as datën e gjykimit. Thonë se do të bëhet nga java.

E quajnë"Gjyqi i sabotatorëve",që do t'na shpallin "Armiq populli".

E di...e kam të qartë që je para vështirësive. Por jam i bindur se ti je e zonja dhe do t'ia dalësh mbanë.

E dashur:::!

Duke vështruar këto mure të dukshëm dhe të padukshëm që më bëjnë shhoqëri çdo sekondë tmerri...vetëm mure...vetëm tela të ndryshkur, hekura të pathyeshëm, zinxhirë të dukshëm dhe të padukshëm, unë i humburi, i vdekuri i pakallur, bisedoj me ju të pestë. Jam këtu, brenda telave me gjemba dhe mureve të pakapërcyeshëm që mbajnë era myk dhe urinë, ku më shoqëron çdo çast çimentua e akullt e qelisë, gjithsesi lumturohem kur mendoj se ju keni njëri -tjetrin. Kam parasysh sakrificat e tua sublime, e shtrenjta ime, gjë që më bën të jem i bindur se fëmijët e mi do të jenë krenar për nënën e tyre. Kur sjell ndërmend se nesër, fal teje, ata do të jenë vetvetja, harroj se ku jam. Të betohem, nuk më bën përshtypje qelia, e cila është më e ngushtë se varri dhe më e ftohtë se vdekja...Si duket edhe vdekja bën prova me ne. Kërkon të di se sa të zotët jemi, sa do t'i rezistojmë "kolerës ", për të mbijetuar. Mendoj se mbijetesa gjendet në qenien tonë, brenda ndërgjegjes sonë, e cila e detyron arsyen të gjykojë thellë që ne të mos ia dorëzojmë shpirtin mosekzistencës.

Njerëzit si unë, të vdekurit e gjallë, që e kalojnë jetën nëpër qelivarre, për botën që gëlon jashtë burgjeve e izolimeve, për këdo që jeton në liri, janë inekzistentë. Së paku kam lënë diçka pas, një thesar shumë të vyer, fëmijët. Përherë mendoj se fëmijët do të jenë gëzimi yt dhe ata kanë të drejtë të mburren për nënën e tyre. T'u lësh emër të mirë fëmijëve, do të thotë të jesh e virtytshme. Jam i bindur se ata do të dinë të ta shpërblejnë mundin me mirësjellje, mirëkuptim dhe dashuri. Kujtoji këto fjalë, se vetëm ata do t'i japin ngjyra dhe gjallëri jetës tënde, atë ç'ka unë ta mohova. Ti do të jesh e lumtur, kurse ata do të madhohen në sytë e tu, kur të shohësh se përherë do ta ruajnë fisnikërinë dhe do të bëhen njerëz. Të rrisësh e të edukosh njeriun dhe qytetarin në kuptimin e vërtetë të fjalës, është fitorja më e madhe e prindit. E të gjitha këto do të jenë merita jote. Kur të vijë koha që do t'i shohësh arritjet e tyre, atëherë do të gjesh prehje dhe qetësi. Fëmijët e mbarë janë burim lumturie për nënën, sepse unë nuk e kam këtë të drejtë... ma mohuan. Ky mendim më qetëson. Nëse do të dalë një ditë nga kjo varrezë që frymon ngulçe astmatikësh, krenaria ime për ta, do të jetë pasojë e vuajtjeve të tua.

E dashur, nuk di, nëse do të gjesh forca brenda vetes për të më falur. Vetëm për një gjë duhet të jeni të sigurtë, ti dhe fëmijët e mi:

Jam i pafajshëm.

Nuk e di, ose më mirë e di, por nuk ia vlen ta them se kush më futi në këtë vorbull uji prej së cilës nuk shpëtoj dot, pasi nuk kam se si të dal.

E shtrenjta ime, nuk e ke idenë se sa dëshiroj të kem diçka që nuk blihet me para. Tani, më shumë se kurrë ndonjëherë, dua lirinë, përmes së cilës të gëzoj dashurinë tënde dhe të fëmijëve...

Ju përqafoj të gjithëve me mall, i juaji "V"..." -lexoi ajo mes vagëllimit të lotëve. Me duart që i dridheshin e palosi me kujdes, pasi e lexoi dhe rilexoi disa herë.

"Njerëzit e dashuruar, ku njeri s'e kupton dot veten pa tjetrin,duhet të ndahen përkohësisht , që të dinë ta vlerësojnë si duhet njëri-tjetrin..."- belbëzoi ajo hidhur dhe lotët rrokulliseshin ngadalë, të lodhur prej pritjes së gjatë.

Atë e mundonte fati i të shoqit, ndaj ishte në ankth. "Pesëmbëdhjetë muaj në qeli...katërqind e pesëdhjetë ditë...Edhe t'i numërosh, lodhesh. Po im shoq që numëron; sekondë pas sekonde, minutë pas minute, ditë pas dite dhe muaj pas muaji...Po sikur ta dënojnë me burgim të përjetshëm?! Ose, ose ta ...si do të më vej halli?! Qëndrimi i gjatë në hetuesi nuk sjellë asgjë të mirë .

E tronditur nga letra, nga ato fjalë që dilnin nga një trup dhe shpirt i burgosur, nga shpirti i sfilitur i të shoqit, e rraskapitur sa s'ka se ku të shkojë më, mori rrugën për në shtëpi. Atje , ku episnin vocërrakët e saj. Vetëm përqafimi i tyre do t'i largonte dhembjen dhe skamjen

O Zot, kujto për fëmijët e mi! Kurseja jetën vetëm për ata. Vërtet do të rriten jetimë me baba gjallë, por, për ata mjafton që e dinë se ai frymon në atë qeli të lagët e të errët si ferri dhe besojnë se hija e tij, hija e babait do t'i mbrojë..."