Sevdail Hyseni: Me kryetarin historik të Bujanocit, që s’e keni ditur!

Reflekse

Me kryetarin historik të Bujanocit, që s’e keni ditur!

Kryetar i parë historik i Komunës së Bujanocit, ka qenë Arif Beka, nga Presheva, i cili pas Luftës së Dytë Botërore, pikërisht, në vitin 1955, për dy mandate rresht udhoqi Bujanocin, kurse të tjerët kryetarë kanë ardhur, katër dekada më vonë, gjatë vitit 2002, pas luftës së UÇPMB-së

Nga Sevdail Hyseni

Komuna e Bujanocit, e pozicionuar në krahun lindor të Kosovës deri në jug të Serbisë, është një nga qendrat kryesore të shqiptarëve në Luginën e Preshevës. Historikisht, Bujanoci ka qenë një pikë e rëndësishme për shqiptarët në rajon, duke përfaqësuar një ndërthurje të kulturave dhe traditave, që kanë mbijetuar për dekada me radhë. Ndërkohë që historia e këtij vendi është e pasur dhe e ndërlikuar, jeta politike dhe shoqërore e komunës ka pësuar transformime të mëdha sidomos në dy dekadat e fundit.

Jeta politike

Jeta politike në Bujanoc ka qenë e ndikuar kryesisht nga marrëdhëniet ndëretnike dhe tensionet midis komuniteteve shqiptare dhe serbe. Me një shumicë të konsiderueshme shqiptare, Bujanoci ka qenë shpesh në qendër të vëmendjes për shkak të përpjekjeve për vetëqeverisje dhe integrim më të gjerë në strukturat shtetërore të Serbisë. Politika lokale është karakterizuar nga përplasjet midis partive shqiptare dhe përpjekjeve të tyre për të siguruar një përfaqësim të drejtë në institucionet lokale dhe qendrore.

Pas Luftës së Dytë Botërore, pikërisht, në vitin 1955, kryetar i parë historik i Komunës së Bujanocit, për dy dekada rresht ka qenë Arif Beka, nga Caravajka e Preshevës. Gjatë periudhës së vitit 1992, kur u mbajt Referendumi për Autonomi politiko-territoriale për bashkëngjitje me Kosovën, shqiptarët e Komunës së Bujanocit, të pakënaqur me funksionimin e pushtetit lokal, krijuan strukturat paralele, duke zgjedhur 24 këshilltarë shqiptarë, plus gjashtë të tjerë që vinin nga Kuvendi komunal, gjithsej 30 sish.

Kuvendi paralel i pushtetit lokal, punimet i zhvilloi në Shtëpinë e Ilmi Dobrosinit, në Bujanoc, ku për kryer u zgjodh Shaip Duraku, sekretar i Kuvendit për Autonomi të shqiptarëve në Luginë të Preshevës.

Strukturat politike dhe shtetërore të Beogradit, filluan fushatën e egër kundër veprimtarit Shaip Durakut, duke e burgosur e larguar nga procesi mësimor, si dhe duke ia rrënuar shtëpinë, për të mos i dhënë leje ndërtimi, me akuzën se me vëllezërit e tij, po i shpërngul serbët nga Bujanoci.

Më e zëshmja, në këtë drejtim, ka qenë gazeta “Narodne novine” (Gazeta popullore), e cila më 25.02.2000, publikon shkrimin me titull: “Seperatistët pa maska”, në të cilën thuhet, mes tjerash, se Shaip Duraku, profesor e këshilltar i Partisë për Veprim Demokratik, në Kuvendin Komunal të Bujanocit, njëkohësisht ka qenë udhëheqës i delegacionit në Tiranë, detyra e të cilit, sipas kësaj gazete ka qenë, që të marrë pëlqimin e Sali Berishës dhe Ibrahim Rugova, për pjesëmarrje në pushtetin lokal”.

Me përfundimin e luftës në Kosovë dhe konfliktit të armatosur në Luginën e Preshevës, situata politike në Bujanoc ka kaluar në një fazë të re stabiliteti dhe bashkëpunimi. Megjithatë, sfidat mbeten të shumta, veçanërisht në lidhje me zbatimin e të drejtave të garantuara për shqiptarët dhe zhvillimin e mëtejshëm ekonomik të rajonit.

Në krye të Komunës së Bujanocit në periudhën prej viteve: 2002-2024, për disa mandate rresht kanë gëzuar postin e kryetarit të komunës: Nagip Arifi dhe Shaip Kamberi nga Tërnoci, kurse nga mesi i vitit 2024, në zgjedhjet e reja për pushtet lokal zgjidhet Arbër Pajaziti, po ashtu nga Tërnoci, njëri nga drejtuesit më të rinj në historinë e Bujanocit. Nën drejtimin e tij, Bujanoci synon të bëhet një model i bashkëpunimit ndërkufitar dhe një qendër e rëndësishme për zhvillimin e qëndrueshëm në rajon.

Veprimtaria shoqërore

Jeta shoqërore në Bujanoc është e pasur dhe e larmishme, ku bashkëjetojnë disa komunitete etnike dhe fetare. Shqiptarët, si komuniteti më i madh, kanë arritur të ruajnë dhe promovojnë identitetin e tyre kombëtar përmes aktiviteteve kulturore, organizatave joqeveritare dhe institucioneve arsimore. Festat kombëtare dhe fetare shënohen me madhështi, duke reflektuar lidhjen e fortë me traditat dhe kulturën shqiptare.

Megjithatë, sfidat sociale nuk mungojnë. Papunësia e lartë, emigracioni i të rinjve dhe mungesa e investimeve të qëndrueshme ekonomike janë ndër problemet kryesore që përballen banorët e Bujanocit. Pavarësisht këtyre sfidave, shpirti i komunitetit mbetet i fortë, dhe përpjekjet për zhvillim dhe integrim janë të vazhdueshme.

Sfidat aktuale

Sot, Komuna e Bujanocit përballet me një sërë sfidash që e vështirësojnë zhvillimin e saj të qëndrueshëm. Ndër këto sfida janë tensionet ndëretnike midis komunitetit shqiptar dhe atij serb, të cilat shpesh manifestohen në mosmarrëveshje politike dhe probleme në përfaqësimin e drejtë në institucionet lokale dhe qendrore. Shqiptarët e Bujanocit vazhdojnë të luftojnë për njohjen dhe zbatimin e të drejtave të tyre, siç janë përdorimi i gjuhës shqipe dhe simboleve kombëtare, si dhe integrimin e tyre në strukturat shtetërore.

Një tjetër sfidë e madhe është depopullimi, sidomos i të rinjve që kërkojnë një jetë më të mirë jashtë vendit. Emigracioni masiv ka ndikuar negativisht në zhvillimin ekonomik dhe social të rajonit, duke e bërë të vështirë për komunën që të mbajë një forcë të re dhe të arsimuar punëtore.

Gjithashtu, sfidat ekonomike mbeten një problem serioz për Bujanocin. Mungesa e investimeve, papunësia e lartë dhe infrastruktura e dobët janë pengesa të mëdha për përmirësimin e kushteve të jetesës për banorët e komunës. Përpjekjet për të sjellë investime të huaja dhe për të krijuar mundësi të reja ekonomike kanë qenë të kufizuara, pavarësisht përpjekjeve të vazhdueshme të liderëve lokalë.

Në përgjithësi, Komuna e Bujanocit mbetet një vend me një histori të pasur dhe një të ardhme të ndërlikuar, por me një potencial të madh për zhvillim dhe përmirësim, nëse sfidat aktuale trajtohen me strategji të mirëfillta dhe mbështetje të gjerë.