Anton Berisha: De?shmi pe?r Imzot Mark Sopin

DËSHMI P?R IMZOT MARK SOPIN

Kumtesa ime në Akademinë Solemne të Rivarrimit

“Dhe kur ke?mbe?t tuaja do te? jene? lodhur, ecni me zeme?r.” – ishte porosia e  Papa Gjon Palit te? Dyte?, te? cile?n ipeshkvi i Tij, imzot Mark Sopi e de?shmonte me jete?, nje? dite? me diell, mu ne? qende?r te? Prishtine?s, tue inagurue themelin e Katedrale?s,  ne? 5 shtatorin e vjetit 2005. Ke?mbe?zbathur e ke?mbe?enjtur prelati shqiptar se? bashku me dr. Ibrahim Rugove?n, te?  dyte?  ecnin me zeme?r pe?r te?  ve?ne? gurin, sic e thane? , ne? toke?n e rre?nje?ve arbnore krishtere ne? kushtim te? gruas madhe?shtore shqiptare, Ne?ne? Tereza.

Kjo ecje, ne? ke?to troje ilirio-dardane datonte qe? nga She?n Pali, e do te? vazhdoj me prelate?t e me?dhe?nje? Buzukun, Budin, Bardhin, Bogdanin, Fishte?n, Harapin, Prenushin, pe?r te? mbe?rri te? Sopi, qe? te?re? jete?n e tyre punuan pe?r “Atme e Fe”.

Tue qene? pasardhe?s i familjes martire dhe ane?tar i Kishe?s martire, imzot Sopi qe? nga shugurimi pe?r meshtar ne? Rome?, ne? vjetin 1968, e dinte mire? se rruga e tij ishte nderimi i te? pare?ve dhe ndjekja e gjurme?s nga lashte?sia.

Ne? rruge?timin e tij meshtarak, takohemi ne? she?rbimet e tij baritore ne? Zllakuqan, nje?ra nde?r famullite? me? te? me?dha ne? ate? kohe? ne? Kosove?, me kontributin e jashte?zakonshe?m te? tij ne? raport me popullate?n, ne? nje? mjedis heterogjen si nga pike?pamja etnike ashtu edhe fetare. Maturia, kujdesi, karakteri i forte? dhe njohurite? e thella te? tij, si fetare ashtu edhe te? tradite?s, munde?suan qe? ndone?se ne? sistemin e ate?hershe?m komunist, te? tejkalohen pengesat ne? me?nyre? qe? te? ruhet substanca, si dhe shqiptare?t katolike? te? marrin she?rbimet e kishe?s dhe te? plote?sohet jeta e tyre shpirte?rore. Ai, arriti qe? te? zgjeroje? famulline? e Zllakuqanit me dy te? tjera, te? Kline?s dhe Budisalcit. Bashke?punimi dhe veprimi i tij me te? gjithe?, e ne? me?nyre? te? vecante? me familjen time ne? ate? kohe?, te? rre?fyera nga axha im Gjergj Berisha dhe vet imzot Sopi, bartin ne? vete virtytet e larta, pe?rkushtimin pe?r Zotin e njere?zit.

Imzot Sopi tue qene? intelektual i mire?fillte?, nuk do te? kufizohet ne? shkrime dhe ve?shtrime por do te? jete? aktiv dhe pjese?marre?s ne? ngjarjet e kohe?s, sidomos ne? zhvillimet e me?dha pas re?niese? se? Murit te? Berlinit, qe? ishte sinonimi i ndarjes se? bote?s se? lire? dhe asaj ideologjike, qe? ne? me?nyre? te? vecante? kishte goditur kombin shqiptar, duke e privuar nga barazia ne? ish shtetin jugosllav dhe duke e robe?ruar ideologjikisht ne? Shqipe?ri.

Imzot Sopi, si nje? pune?tor i palodhshe?m, guximtar, largpame?s, kuptoj se she?rbimi ndaj Zotit e Kishe?s pe?rfshinte edhe ce?shtjet shoqe?rore, kulturore, arsimore dhe mbi te? gjitha te? lirise? se? njeriut, prandaj nuk pushoi, tue  dhe?ne? ne? Kosove? kontributin ne? pajtimin e gjaqeve, e menjehere? dhe pa asnje? hezitim iu pe?rgjigj thirrjes pe?r te? rilindur nga ge?rmadhat kishe?n ne? Shqipe?ri. Ne? agun e lirise?, kur ideologjia komuniste kishte shkate?rruar kishe?n dhe shkelur deri ne? palce? dinjitetin e njeriut duke e varfe?ruar moralisht, shpirte?risht e fizikisht, se? bashku me meshtare? tjere? menje?here? fillon pune?n meshtarake me mons. Kurtin ne? qytetin e Durre?sit e rrethine?s deri ne? Milot. Me nje? karakter te? forte? dhe vendosme?ri cfare? e tipizonte ate?, ai do te? arrij vepre?n ungjillizuese qe? do te? pe?rfshinte te? gjitha shtresat e popullate?s dhe ne? te? nje?jte?n kohe? do te? tregonte dhe de?shmonte afte?si te? jashte?zakonshme ne? dialogun nde?rfetar ne? Durre?s, ne? me?nyre? qe? harmonia fetare te? rivendosej pas nje? periudhe te? gjate? ateiste te? imponuar nga regjimi komunist.

Si nje? personalitet me peshe?  dhe me afte?si te?  nde?rtimit te?  raporteve ai do te?  ndikoj ne?  jete?n e qytetare?ve pe?rmes ndihmave te?  shumta nga vendet perendimore pe?r te?  zbutur varfe?rine?  ekstreme te?  asaj periudhe. Ne? sfere?n e kulture?s pe?rvec rivendosjes se? dimensionit krishtere?, do te?  vazhdoj aktivitetin e zhvilluar nga  DRITA e Ferizajt ne?  “Vegim Drite” te?  Durre?sit.

Kjo, e?shte? edhe periudha e nje? bashke?punimi me njere?z te? letrave dhe kulture?s ne?  Shqipe?ri, dhe ne? te?  nje?jte?n kohe?  periudha e bashke?punimit tim me imzot Sopin, ne?  realizimin e shume?  shkrimeve dhe botimeve sikurse “Baca Kole?  e famullitari” (1995), “Martire? t e Karadakut” (1996) etj.

Papa Gjon Pali II, pas she?rbimit kate?rvjecar ne? Durre?s, do ta eme?roj ipeshke?v te? Kosove?s, me 23 ne?ntor 1995. Ishte ky eme?rimi i pare? i nje? ipeshkvi me origjine?  vendore si dhe hapi i pare?  ne?  drejtim te?  me?vete?sise?  se?  ipeshkvise? . Kjo ngjarje, tejkalonte dimensionin fetar ngase ndodhte pike?risht ne? periudhe?n e le?vizjes se?  popullit shqiptar ne?  Kosove?  pe?r lirine?  e saj si nje?  shtet i pavarur dhe demokratik.

Ate? kohe?, duke qene? ne? dijeni te? raporteve te? afe?rta qe?  kisha me imzot Sopin, profesor Nimon Alimusaj dhe profesor Fehmi Agani, bashke?pune?tore? te?  ngushte?  te?  presidentit Rugova, me?  ke?rkuan qe?  menje?here?  te?  veje?  kontaktet e para pe?r te?  nde?rtuar raportet e ipeshkvit te?  ri te?  Kosove?s me dr. Rugove?n. Ne? ke?te?  me?nyre?, une?  se?  bashku me don Lush Sopin, ne?  nje?  udhe?tim te?  me?njehershe?m sekret, do te?  nisemi ne?  Shqipe?ri, ne?  te?  cilin pe?rvec urimit dhe ndarjes se?  ge?zimit pe?r ipeshkvin dhe ipeshkvnine?  e Kosove?s, do t’i pe?rcjelle?  edhe urimet e presidentit Rugova duke marre?  pe?rgjigjen pozitive pe?r nje?  rruge?tim te?  pe?rbashke?t. Ajo, mbre?mje e paharruar ne?ntori, ishte edhe munde?sia dhe privilegji im i pare? pe?r te? takuar Nuncin Apostolik Ivan Dias, te?  cilit ne?  eme?r te?  presidentit Rugova i shpreha falende?rimet e pe?rzeme?rta pe?r Papa Gjon Palin e II-te? , qe?  kishte bekuar Kosove?n duke i dhe?ne?  Kosove?s ipeshkvin e vet dhe kishte hapur rruge?n pe?r organizimin e plote?  te?  Kishe?s vendore si dhe falenderimi pe?r pe?rkrahjen e vazhdueshme te?  Selise?  se?  Shenjte?  pe?r popullin e Kosove?s.

Ne? fakt, ke?te?  detyre?  do ta kryej pe?rgjate?  gjithe?  jete?s se?  imzot Sopit dhe presidentit Rugova, qe?  pe?rbe?n periudhe?n krenare te?  jete?s time, dhe do ta kem fatin e bukur qe?  pike?risht ne?  kohe?n e mandatit tim si zevende?sministe?r i jashte?m dhe pe?rfaqe?sues diplomatik pe?r Seline?  e Shenjte?, te?  ndodhe?  formalizimi i dioqeze?s Prizren-Prishtine?.

Imzot Sopi, qe? nga shugurimi ne? Vatikan me 6 janar 1996, e udhe?hoqi ipeshkvine?  me?  pe?rkushtim, flijim, kujdes e maturi te?  pashoqe deri ne?  nde?rrimin e jete?s, me 11 janar 2006.

Kam pasur fatin e nderin te?  jem pjese?  e pe?rpjekjeve te?  pe?rbashke?ta te?  imzot Sopit e dr. Rugove?s ne?  fushe? n e botimeve sikurse “Ceta e Profete?ve, “Ipeshkvia e Shkup-Prizren nde?r shekuj”, e shume?  botime te?  tjera te?  natyre? s historike e kulturore, te?  jem pjese?  e takimeve dhe konsultimeve me diplomate?  te?  shteteve, Prishtine? , Beograd, Zagreb, Rome?  e vende te?  tjera, ne?  te? cilat gjithmone?  njohurite?  e thella, takti dhe kultura komunikuese impresiononte bashke? biseduesit tue kriju respekt dhe tue rrite?  mire?kuptimin se liria e shqiptare?ve dhe e drejta jone?  pe?r pavare?si e?shte?  ne?  pe?rputhje me normat nde?rkombe?tare.

Ky ishte qe?ndrim i vazhdueshe?m i imzot Sopit, ne? pe?rkrahjen edhe te?  nde?rhyrjes nde?rkombe?tare pe?r te?  ndalur invadimin ushtarak te?  Serbise? , si dhe ke?rkesat pe?r nde?rtimin e nje?  shteti demokratik te?  Kosove?s pas lufte?s, ne?  te?  cilin te?  gjitha bashke?site?  etnike e fetare do te?  ge?zojne?  te?  drejtat e tyre pe?r nje?  jete?  te?  dinjitetshme.

Imzot Sopi punoi shume? ne? demaskimin e politike?s antishqiptare qe?  ce?shtjen e Kosove?s tentonin ta shtronin si ce?shtje fetare, e qe?  me?  se?  miri e de?shmoi ne?  Kongresin e SHBA, duke u shprehur qartazi pe?r pavare?sine?  e Kosove?s dhe duke garantuar se :”shqiptare?t nuk jane?  fundamentalist dhe as qe?  kemi frike?  nga ve?lleze?rit tane?  te?  besimit islam.”

E?ndrra jete?sore e imzot Sopit dhe dr. Rugove?s pe?r Shenjtnoren-Katedralen e Ne?ne?s Tereze? ne? Prishtine?  dhe njohjen formale te?  shtetit te?  Kosove?s u realizuan pas shkuarjes se?  tyre ne?  amshim, por ne?  kujtese?n time, qe?  isha prane?  te?  dyve ne?  ke?to ngjarje madhe?shtore e historike, jane?  tregues se gurthemili i ve?ne?  nga ata, do te?  be?je?  drite?  jo vetem ne?  jete?n time, por besoj edhe shume?  te?  tjere?ve dhe gjeneratave te?  ardhshme.

Ne? ke?te? 15 vjetor te? kujtimit, kur eshtrat e tij do te?  pushojne?   ne?  kishe?n e shenjtores tone? , qe?  ai e kishte takuar ne?  Rome?  gjate?  studimeve dhe qe?  lidhja me te?  ka mbetur e pe?rhershme, deri ne?  lumnimin e saj me 19 tetor 2003 dhe shkuarjen ne?  amshim, e qe?  prej se?  larti te?  nde?rmjete?sojne?  pe?r popullin tone? , na be?jne?  ta kujtojme?  imzot Mark Sopin si nje?  personalitet unikal prej nje?  njeriu te?  pe?rkushtuar pe?r Zotin, kombin dhe vlerat me?  te?  larta njere?zore.

Anton Berisha