Edison Ypi: Ik në Lenie

Ik në Lenie

Nga Edison Ypi

Je pështirosur duke ndejtur para televizorit, duke u marrë me celularin, duke dëgjuar gjithë kohës vetëm dallavere, hajdutllëqe, ahengje, këngë e valle. Lëviz. Shko diku. Për shembull në Lenie. Nisu drejt Elbasanit. Te "çeliku i kurvit" kthehu drejt Paprit. Aty afër do shohësh një burg. Është ndoshta i vetmi burg në botë aq pranë me rrugën sa të burgosurve mund tu thërrasësh dhe ata të dëgjojnë, dhe aq afër me faqen e malit sa brenda burgut mund të lëshosh një plumb. Mos vrit mendjen si e pse ai burg aty. Nuk je nisur të zbulosh korrupsione. Po shkon në Lenie. Në Papër hidh lumin therja drejt Cërrikut. Do mahnitesh duke parë rrëzë kodrave gjithato vila. Do tmerrohesh kur të shohësh mender uzinën sovjetike të përpunimit të naftës ende të paprivatizuar. Mos e kthe kokën djathtas. Aty është një magjistare që të guros me bukuritë e saja, Dumreja. Mos u ndal as në Cërrikun e internimeve. Vazhdo drejt Gramshit. Gostimja si Dumrea. Po u more me të mbetesh aty përgjithmonë. Ke hyrë në luginën e Devollit. Të tjera ndjesira, të tjera aroma, të tjera mornica. Shpati në të majtë, Sulova në të djathtë, njëri më marramendës se tjetra. Ndërkohë që nget makinën haj ndonjë kokërr rrush a pi ndonjë gllënkë dhallë për të mos u çmendur nga tërë ato magjepsje. Në Gramsh mos pyet ku është Lenia. Po i pyete, përgjigjen aq ngatërrueshëm sa në vend të shkosh në Lenie mund të përfundosh në Mokër ose Tomorricë. Perceptimi kaotik gramshak për kohë-hapësirën ka bukurinë e vet, ta shton kuriozitetin, shijen e aventurës, por të lë pa vajtur në Lenie. Diku, një barkderr ka ndalur Tojotën dhe po tymos një cigare. Është inxhinier norvegjez i tuneleve në Hidrocentralin e Moglicës. Po ja pate ngenë bëj pak muhabet të tregojë për fjordet e Norvegjisë dhe kanionin e Moglicës. Në Kodovjat mos u kthe menjëherë në të majtë se përfundon në Kukur ose në Kishtë, por pak më tutje. Prej aty, harroje asfaltin. Ngjitu përpjetë. Në një oborr do shohësh dy traktora të kuq të ndryshkur nga ata që bënin propagandë duke çarë ugare. Në një kafene llafosu me ca vendalinj të zbritur në Durrës që kanë ardhur aty për tu çmallur me vendlindjen. Zbrit nga makina provo një vesh rrush bio me kokrra të vogla të shijshme. Kur ta këpusësh veshin e rrushit nuk do të kafshojë qeni. Tashmë në Shqipëri frutat anës rrugëve janë të udhëtarëve. Mbi një krua me tre sylinarë rri mendueshëm një 18 vjeçar i rëndë, i ngathët. Ka qënë në Korçë dhe Tiranë por në asnjërin nga katundet përrreth. Rruga nuk është fort e mirë por ka taban të fortë. Rrethepërqark katunde të Mokrës, Gorës, Tomorricës, me emra që tingëllojnë bukur, për shembull "Kishtë", duken si zgjoje bletësh strukur nëpër zgavra shkëmbore mbi faqe malesh. Pllaja të jeshilta, hone të thella, shkëmbinj të thepisur, humnera të errëta. Më lart, peisazh alpin me pisha. Pas nja një ore e ca nga Kodovjati, atje tutje fanepset Lenia si nëpër ëndërra. Lenia është një tas biblik rrethuar me ujra ku amvisë-Perëndia ka hedhur të mirat e dynjasë për të bërë një supë mbretërore. Nga një çoban do mësosh se emri i këtij fshati është Shënepremte. Lenie e quajti kurvi. Mirseardhjen në Shënepremte ta uron me përulësi aristokratike Felix Mendelssohn në D minor me një Piano Trio; shkëmb, urë, përrua. Në jug të Lenies vigjëlojnë dy shkëmbinj gjigandë si dy roja që kanë kryqëzuar heshtat në hyrje të një kështjelle. Në Lenie nuk ka shtëpi të reja. Shtëpitë e reja leniasit i ngrenë në Tiranë, Durrës, Fier. Lenia ka pasur mbi 300 shtëpi. Kanë mbetur nja 80. Në mes të "fshatit" lapidar për dëshmorët e "trevës". Njëlloj si te një lapidar në Marshan tëhu Gramshit ku nuk flitej për "partizanë" por për "aktivistë", edhe këtu nuk mburren me "fshatin" por me "trevën". "Shkolla e mesme e bashkuar" e Lenies është themeluar më 3 dhjetor 1917, pra është nga të parat shkolla shqipe. Kafexhiu, bujku, kalimtari, dikush që ka ngarkuar mushkën me shkarpa, një tjetër që nget një traktor, disa fëmijë që po luajnë, do të thonë se Lenia është e famshme për luftërat që aty janë bërë. Austriakë, francezë, italianë, grekë, partizanë, janë kacafytur në Lenie. Mos shpenzo kohë për të pyetur pse janë vrarë e prerë këtu mes maleve dhe jo dikund tjetër. As historianët nuk e dinë. Në një të përpjetë do shohësh dikend që po sistemon me ruspë rrugën. Prezantohu me njeriun e punës. Është Ramadan Bici. Bëj pak muhabet me Ramadanin. Llërëpërveshuri do të ftojë në shtëpinë e tij që ndodhet pak më tutje në të majtë të rrugës. Duke ju afruar shtëpisë, Ramadani do të thotë me shaka; "Ndjesë që po të drejtoj nga e majta". Kur të hyni brenda mos ja prish qefin Ramadanit. Pranoje qerasjen me mjaltë, arra, lajthia. Meraku më i madh i demokratit të orëve të para Ramadan Bici është prapambetja e industrisë farmaceutike botërore për të shpikur ilaçin e pavdekësisë që duhet për idhullin e tij, Doktorin. Aq e madhe ka qënë në kohën e kurvit etja e Ramadanit për liri, demokraci, kapitalizëm, iniciativë, punë, pronë, pasurim, sa me anë të Interntetit ka blerë një truall në Hënë. Ekspansioni i papërmbajtur kapitalistik jashttokësor i Ramadanit do të lerë pa ment. Mos alivanosesh. Mbahu. Në Lenie nuk erdhe për t'ja futur gjumit por për emocione ekstreme si këto të Ramadanit. Duke u ndarë me Ramadanin e madhërishëm, mbi murin e shtëpisë ku sapo u qerase me të mirat e dynjasë, do shohësh një pllakë përkujtimore, "Bazë e Luftës Nacional Çlirimtare". Do tmerrohesh. Do të vijnë qerasjet nga stomaku te fyti. Mos u bëj merak. Ramadani që do ta vërejë trazimin tënd, do ndërhyjë me takt, do të qartësojë se kur ai ende nuk kishte lindur, në shtëpinë e tij ka ndjetur një natë kurvi. Ajo pllakë guri me ato pak fjalë për Ramadanin ka pasur vlerë të pallogaritëshme. Pa atë pllakë Ramadanit nuk do ti jepnin të drejtë studimi. Pa ato fjalë të gdhendura në gur Lenia do ishte më e pastër, por Gramshit do ti mungonte një kapitalist. Mpleksja kurvizmit me kapitalizmin do ti rrënqethi vertebrat e shtyllës kurrizore më fort se kur bëre seks për herë të parë. Mbushu me ajër të pastër. Kqyre për të fundit herë Lenien. Përshëndoshu me Ramadanin. Mendo për kthimin. Jo andej nga erdhe. Andej nga erdhi kthehet vetëm krokodili. Therja përpjetë drejt një qafe në majë të malit. Prej atje duken lugina e Devollit, Moglica, Voskopoja, dhe plot fshatra të tjera. Rruga teposhtë për në Moglicë është një hukubet me kthesa të pjerrëta. Tatëpjetë ndalu haj ca fiq nga dega. Më tutje fotografo disa mullarë që duken si ushtarë të Haxhi Qamilit. Pije një kafe në Moglicë. Për tu kthyer në Tiranë zgjidh e merr; Më të djathtë nëpër kanionin e Devollit pastaj Kodovjat, Gramsh, Cërrik, Tiranë nga erdhe, apo më të majtë, Diga më e madhe në botë e këtij lloji, Lozhan, Maliq, Pogradec, Tiranë. Nëse do ndjehesh disi i lodhur nga gjithato emocione që provove, lere digën për herë tjetër dhe therja nga kanioni. Të mos e grahësh kerrin shpejt dhe të përfundosh cop e çikë në shkëmbinjtë e rrjedhës plot shkumë të Devollit, të vijnë në ndihmë tabelat këshilluese trigjuhëshe anglisht, shqip turqisht; Slowly, Ngadalë, Yavash. Një roje në qef nga rasti që ju dha për ta hequr pak vetminë duke u llafosur me ty, të tregon për tunelin kliometrik që do sjelli ujin nga diga e Moglicës. E kam parë me sytë e mia, thotë roja, një shpellë të madhe gërryer brenda shkëmbit sa një pallat me 13 kate ku do futen turbinat. Te lapidari në Marshan do ta nxjerri dorën për ta marrë deri në Gramsh një bablok me bastun. Merre babaxhanin gramshak. Rrëfimi i tij do të lëri pa ment; Jam nga Marshani. Quhem Nefail Hasan Dyrmishi. Jam 82 vjeç. Kam qënë mësues. Çuni im ka ngritur gë Gramsh shtëpi me 14 dhoma, 7 dhoma çuni, 7 dhoma unë. Dy "aktivistat" e lapidarit që i pe duke ikur në Lenie, janë babai im dhe xhaxhai im. Ta tregoj jetën time duhen dhjetë dimra rrotull vatrës me gështenja të pjekura përpara. U bëra mësues kur mbarova klasën e shtatë. Të tjerë u bënë mësuesa edhe me katër klasë. Mora grua me xhaxha kulak, domethënë të prekur politikisht. Më panë me sy të keq gjithë jetën. Kur erdhi demokracia, unë me baba dëshmor, gruaja me xhaxha kulak, nuk mund të futesha direkt në Partinë Demokratike. Zgjodha rrugë të mesme. U futa në partinë e Teodor Laços. Jam Qytetar Nderi i Gramshit. Aty biseda do ndërpritet. Keni arritur në Gramsh. Nefaili do zbresi. Merrja Nefailit numurin e celularit dhe jepi fjalën se do shkosh ta takosh një herë tjetër. Te një kthesë pas Gramshit pyete një teptil që po kalon anës udhës; A bëni ndopak kanabis ju këtej ? Teptili do thotë jo-jo-jo ç'ësht ajo fjalë ?! Ik deri te një vend ku para shtëpisë mbi një tezgë dikush ka nxjerrë rrush dhe shegë për ti shitur. Mos e prit shitësin apo shitësen që nuk duken gjëkundi. Vetshërbehu. Merr një vile rrush dhe lëri 500 lek mbi tezgë. Duke ikur e duke ngrënë kokrra rrushi, do të ndali një polic rrugor. Nuk ke vënë rripin dhe nuk ke ndezur dritat. Çmende policin me një rrebesh fjalësh për bukuritë e Lenies, Moglicës, Devollit. Polici i pataksur nga rrëfimi yt, do të thotë; Po të vë gjobë ty më vret i madhi Zot. Pa vajtur në Gostime te një portë do shohësh një plak që rri mendushëm me sytë drejt infinitit. Mos u krruj me atë. Ndiz dritat, vër rripin, haj rrush, dhe ik në Tiranë duke uluritur...malli i zemrës time, këngë-e-vaj bashkuar, mjer a un i mjeri ç'pata dashuruar.