Nexhat Halimi: Thellësitë e shpirtit

Nexhat Halimi

Silueta e vetmisë së gurit

(Fragment)

Thellësitë e shpirtit

M`u dridhen muskujt përgjatë gjithë trupit.

Gjëja e fundit që do të kujtoj do të jenë malet e ashpra nën borë të ndritshme.

Më mori një rrëqethje e thellë dhe eca të hyjë në ashensor. Bëra hapa gjysmë të drunjtë dhe ndjeva një vetë udhëtim të imagjinuar, i ndarë në shtatë dhiare të ngjitura e të njëjtat prapë të zbritura nga gjithësia. Hëna e këputur nga rrethi i vet e lajmëronte ndezullinë e vet të verdhë larg, tepër larg.

Për të satën herë me radhë do t`i prekim thellësitë. Do të ndihemi të vetmuar ndoshta  e herë tjetër kaq krenar, pse aty thellë mund të flasim në besim ndonjë fjalë me njëri tjetrin. Pa na përgjuar kush, pa dëshmuar kush për dhembjen, pikëllimin dhe gjithësinë e vetmisë të të qenit rob! Thjesht, pa na akuzuar për irredentistë e terrorist në plagën e gjallë me vjet të hapur nga e njëjta shpifje!

-Kush mund të jetë ai që nuk e do veten e vet, tokën, ujin e qiellin me të njëjtin zjarr siç do të zhytej në hapësirën e përjetshme të atdheut, - tirrja mendime nga më të ndryshmet në perin e gjatë të njohjes me veten. Ende dridhesha nga fuqia e futjes në vete të ndenjës së zgjimit të çuditshëm, ndërsa papritur mbushi hapësirën dhe e këputi meditimin tinëzar zëri i kumbueshëm, - Daut, jepja!

Minatorët i lëshuan hapësirë dhe njërit minator, i cili arriti i mbushur frymë dhe hyri në ashensor. Shikoi pak rreh vetes, të kollitet ca dhe të lëshojë një psherëtimë të paqartë.

-Ah, - bëri i ardhuri dhe i fshiu mustakët e prekur nga të ftohtët e dimrit. – Vështirë të zbresësh nga kika deri këtu e pastaj të prekësh thellësinë!    Është  njëjtë siç t`i fusësh duart brenda vetes… e aty, të pret gjarpri i rrezikshëm! E aty të pret diçka e paparë dhe e mrekullueshme me ndezullinë e një fanar, i cili të lajmëron diçka të një gjithësie të re…

Askush nuk iu përgjigj.

-Daut, u bë! – tha prapë dikush.

Dëgjoj dhe i çel sytë. Para më përhihet fytyra e Dautit dhe lëvizja e dorës, ta shtyp  pullën, e cila e vë në lëvizje ashensorin, i cili lëshohet me një zhurmë trishtimi, ngul teposhtë. Veç  gati tashmë,ngadalë, mësohemi me këtë lëvizje, e cila gjithnjë e më tepër vjen e bëhet e rëndomtë. Minatorët krijojnë muhabete të rëndomtë në këtë lëshim. Flasin, tregojnë batuta, ndonjë ngjarje. Derdhen në këtë mënyrë qeshje e fjalë të përditshme të atyre, që njihen mirë mes vetes, të cilët jetën e kanë të përbashkët dhe ndihmohen në çdo çast me njëri tjetrin. Tashmë qeshen, janë në mbështetje të shokut me të cilin derdhin djersën dhe këtë zbritje e kanë të përditshme.

Secili  është i dorëzuar para vetes e shokut, në rast të ndonjë çasti të papritur, të flijohet për atë që e ka afër,me të cilin e ndanë gjithësinë.

Unë hesht.

Ashensorit lëshohet e lëshohet thik teposhtë, pa e ndërruar aspak zhurmën as ritmit e ngecjeve në katet e zbritjes së ndonjë minatori në ndonjë galeri. Zbresim. Udhëtojmë në mënyrë vertikale dhe po ashtu dhe ngjitemi, fytit të latuar me kujdes dhe mjeshtri të veçantë.

Minatorët nuk heshtin për asnjë çast. E kanë ritmin e tyre të përditshëm.

Ashensori ndalet në ndonjë galeri.

Kush del, patjetër ik me fjalën dhe urimin me Fat!

Prapë merr hov loja, secila me bisht e pa kokë. Kush flet ndonjë batutë, kush tregon ndonjë gjëegjëzë, tjetri tregon ndonjë vaki, i treti shtron ndonjë enigmë, tjetri i mbyll sytë dhe ndjek ritmin e lëshimit të ashensorit, pa treguar ndonjë interesim për gjërat që këputen papra. E shikoj dhe mendoj ndoshta ka ndonjë telashe, ndoshta i dhemb ndokund?

Shikoj, pa ndonjë të drejtë të ndërhyjë në diçka që nuk e kam pjesë të së përditshmes.

Në kokë më zgjohen inserte të ndryshme. Raste të rënda. Ka dhe raste  të hareshme. Më krijohen pamje të papara më parë. Përhitje të çuditshme dhe mendja më turbullohet, nuk e kam të qartë a zbres apo ngjitem një hapësire që s`i takon planetit në të cilin marrë frymë.

Vërtetë, nuk e kuptoj a lëshohemi apo ngjitemi prapë me ashensor. E kemi para thellësinë e horizontit të nëntë me të gjitha galeritë. Diçka më thotë herë ikim në thellësi të tokës e herë tjetër e njëjta diçka më psherëtin të dalim nga thellësia.

-E treta herën në të njëjtin horizont.

Prapë në horizontin e  njëjtë,  me imazhet nga ndrisin në natë të thellë, me pamjet dritë-hije, që pak apo aspak ndryshojnë. Çdo gj e njëjtë.

-Ngjitemi , - e shikoj Çeron.

-Jo, çfarë thua. Zbresim prapë, me etje të re, të mahnitur në zemër të shkëmbit, ta shijojmë një copëz të jetës së krijuar me rrëzimin e shkëmbit, me copëzat plot xehe argjendi, plumbi e ndonjë grimcë të arit.

-  E bukur jeta, megjithatë , -  thotë njëri nga të shtatë minatorët me të cilët mësyjmë thellësinë. Ashensori me trokëllima të ashpra zbret e zbret poshtë, unë krijoj pamje të njohura, ngjitem  lart, krijoj diçka të pa përjetuar ndonjë herë, në dalje kaq orë më vonë,në peizazhet e bukura të maleve të Shalës. Pamjet e krijuara nga natyra, tashmë të bardha paksa nga rënia e flluskave të borës e ka bërë më të bukur çdo gjë... Lart, mbi malet e paramendoj të kalojë babadimri, me sajat e veta të arta, të tërhequra nga dymbëdhjetë drerë me zile…

- Çfarë u bë, ke humbur fare,- thotë Çera dhe më shikon. Ma vë dorën në sup e qesh.

-Nesër prapë do të zbresim në galeritë e tashme.

-Do të zbresim dhe nesër, derisa ta përfundojmë atë shkrim për xehetarët.

-Nesër prapë me xehetarët do të zbresim në horizontin, i cili për disa pëllëmbë ende nuk është niveluar me sipërfaqen e detit.

Tashmë ecim nëpër ujin e kthjelltë nga rrjedh nëpër korridoret e shkruara nga xixa metalesh të shtrenjta. Ecim e qeshim. Ecim deri në bërrylin e parë, prapë më pastaj mësyjmë të ecim në të majtë.

-Xehetarët, me drita në ballë, të cilat ngjajnë në lule të bukura me aromë të fushave të Kosovës, ndërsa ndriçojnë bukuritë e para deri ne rrëzimin e shkëmbit të xehes. Shfaqet një pamje që nuk mund ta krahasosh as me qiellin e as me tokën në pranverë. Është diçka e veçantë dhe e përkryer.

Një buqetë me lule drithëruese.

Aty fluturojnë dhe flutura e ndrisin yje.

-... aty gjithnjë vravashka e mban gjallë zemrën, - qeshet njëri nga minatorët pranë Isanit.

-Ti, megjithatë, ik hapësirash të panjohura, - ndërhyn Faiku.

-Pata hutime të çuditshme pak më parë.

-Nuk është gjë për t`u shqetësuar, - më thotë Çera. – Ngjet kjo, veç nuk ka pasoja.

-Lidhesh me nëntokën ngjashëm siç të ngjet të dashurohesh, - thotë një xehetar. – Kjo ngjet çuditshëm. Zbret i riu një ditë nga malet e –Me fat! , duke i rrjedhur buzëve, për herë të parë, nëpër shkallë të plumbta, vertikalisht, hyn në nëntokë dhe dashurohet në të, pikërisht  siç i ndodhi Ahmet Maliqit nga fshati Mazhiq i Shalës, i cili shkeli në thellësi një herë, që pastaj gjithmonë të lidhet me katet e nëntokës.  Tash e atëherë dhjetë pranvera e vjeshta kanë perënduar.

-Ti s`thua asgjë, veç shikon.

-Dëgjo më parë, mendohu  e më pastaj fol, thonë te ne në male.

-Vështirë e kemi, por jeta është e bukur. Me dashurinë që ta afron ballafaqimi me diçka që kurrë më herët kush nuk e ka parë. Gjëja e vetme e tillë nuk ka të paguar, - flet ai dhe kujton sesi lind kjo dashuri në mes të njeriut e zemrës së tokës, prandaj-si dashurohet njeriu në katet e nëntokës, në  gjymtyrët e saj të pasura, por edhe të ashpra. Ç`lëvizje e brendshme ngacmon andej e këndej – dhe, ai e nëntoka bëhen dy thellësi në një, - po mendonim ne, ndërsa loderisti i kualifikuar, Ahmeti, vetëm na shikonte në heshtje.

-As ne, minatorët, nuk  mund ta shpjegojmë mirë atë lidhje të fortë të njeriut me  nëntokën. Po, një gjë dihet: dashurohet njeriu në thellësi, e pastaj e ka të vështirë të ikë. Ka minatori diçka të përbashkët me thellësitë, sa të bëhet se herë-herë ai e nëntoka janë dy thellësi në një thellësi, që marrin frymë njësoj, në të njëjtën kohë, -flet Ahmeti, ndërsa shikimin e drejton kah thepat e egër, po edhe të pasur me xehe.

Dhe, tash ai, derisa fshinte djersën,  fliste qetë e thellë për vetën,  për jetën këtu, atë të minatorit, që prore është në kacafytje të ashpër me shkëmbin që i rri var nga të gjitha anët.

-E vështirë është puna e minatorit, por edhe tërheqëse. Kënaqësi e madhe është të rrëzosh shkëmbin, e i pari t`ia shikosh fytyrën e zbuluar, kraharorin që shkëlqen, zemrën e pasur – plotë xehe, minerale të ndryshme.

Ai tash buzëqeshet pak , ndërsa shikimin e ka kah thepat e egër.

-Gëzohem për gjithë këtë, se kjo, një punë e këtillë, e madhe, është edhe fryt i duarve të mia, i djersës sime që nuk më dhimbset.

I mund unë me vera shkëmbinjtë  e xehes: i minoj, i shpoj me turjelë, i bart të përgatitura.  Në këtë punë, por, duhet kujdes i madh, precizitet, e edhe një trohë trimëri. Në  nëntokë nuk ka punë të lehtë, e sa më takon mua, pa ndonjë fyerje them se megjithatë këtu e ndjej vetën si në shtëpi. Një pjesë të jetës e kam derdhur nëpër këto faqe të plumbta, prandaj nëntokën e dua si fëmijën. Dhe, shumë vështirë  sot do të ndahesha nga galeria,meqë e kam bukë për vete, për fëmijët...  jetë e kam, or ti. Jo vetëm unë, por të tetë anëtarët e familjes sime. Po, e them me zemër,nëntokën e kam dhe libër për tre shkollarët e mi.

Ata mësojnë mirë dhe ky është qëllimi jetësor imi.

Për asgjë tjetër nuk i angazhoj, veç të mësojnë…

Ahmet minatori për çdo ditë udhëton nga fshati i vet për në galeri, zbret në katet e nëntokës, derdh djersën lumë tetë orë, e fiton bukën. Ik me mbrëmje në shtëpi, kthehet prapë, me ag zbret në galeri. Në këtë mënyrë lidhet peri i shpirtit të minatorit me jetën e rëndë në galeri.

-Jeta do të ishte më e rëndë pa punuar në galeri. Unë, ndoshta, gaboj, veç mendoj të jetë kështu. Mirë paguhem për djersën që derdh, herë-herë edhe nga dy pagesa i realizoj brenda  një muaji. Jetoj në fshat. E, jeta në fshat është e mirë. E kemi shkollën afër, ambulancën, në të cilën infermierja punon çdo ditë, ndërsa dhe mjeku vjen dy herë në javë.  Të gjitha i kemi, ujin, dritën, ajrin e mirë. E vetmja gjë që më vjen e rëndë është udhëtimi: për çdo ditë, verë e dimër,  nga Mazhiqi në Stan Tërg  e përsëri në kthim. Kjo nuk  është e lehtë për  mua. Nuk është rrugë e largët, veç prapë, më shkakton pengesa. Fundja mirë është dhe në këtë mënyrë.

Ai rri e flet para nesh. E , drita  mbi helmetë, siç ndrit ylli, ia zbukuron ballin e djersitur. Nëpër fytyrë i është  mbledhur një shtresë e xehes së imët, pluhur, që shkëlqen porsi flakë e përmotshme, porsi zjarr që ndezë gjakun nëpër damarë.

-Puna  e autoloderit nuk është e vetmja punë imja në nëntokë, -  flet ai dhe bën me dorë kah shkëmbi, -  shikoni, unë deri tash shpoja.

-Ka ditë, gjatë një ndërrimi, ndërsa Ahmeti i transporton edhe nga dyqind e njëzet tonelata xehe, - ndërhyn shoqëruesi Sahit Jashari, -  e ky, gjithsesi është rekord dhe jo vetëm i Stan Tërgut.

-...megjithatë, - vazhdon të flasë Ahmeti, - rezultati im nuk varet vetëm prej meje. Ai shpesh varet nga transportimi i organizuar mirë. Xehja bartet më shpejt nga horizonti, nëse zinkat zbrazen më shpejt, e  janë të mira dhe kushtet  përcjellëse këtu, atëherë arrij rezultate të këtilla, të mira, atëherë shprehet përpjekja ime dhe mjeshtëria.

Përpjekja s` mungon. Tash e gjithnjë do të përpiqem sa të mundëm.  Nëse në punishte ka mjaft xehe, e autoloderi është në gjendje të rregullt, në një ndërrim ia dalë t`i realizoj edhe tri norma!

-Tri norma, - e  shikuam pak me habi.

-Pse, - flet ai, - nuk besoni? Apo, mendoni se norma është e vogël, jo – por, angazhimi është i madh., herë-herë i paparë. Sistemi i ri i shpërblimit krijoji mundësi për angazhim më të madh. Minatori nuk kursen asgjë nga vetja nëse i paguhet puna, djersa.

Në punishte, tek po bisedonim, gjithnjë e më e madhe është zhurma e makinave. Tash mezi e dëgjonim Ahmetin nga po fliste. Fjalët i përziheshin me ritme shpërthimesh të eksplodimeve të shkëmbinjve të xehes.

- Nuk është e lehtë puna që bëjmë këtu…

-Vështirë e kemi, megjithatë, - ndërhyn një minator që dëgjonte dhe heshte.

- Veç jeta është e bukur, është diçka e veçantë dhe përherë e dashur!

-Është kënaqësi të punosh në një hapësirë të paparë me herët, siç është nëntoka.

Njëmend është pikërisht ajo që e flet Ahmet Mazhiqi e qeshet plot jetë. E vuri dorën mbi zemër e na shikoi në sy me kureshtje të veçantë.

-Më pritni veç pak, - tha e ndërkohë ia shikuam shpinën, nga ikën korridorit të ndritur nga xixat e xehes, të shpërfaqur ngado të lëvizte me nguti. Nuk vonoi e do ta shikojmë prapë të buzëqeshur, ndërsa në të dua duart barte nga një copëz të vogël shkëmbi të shkëputur. Në njërën ndrisnin xixëllonja të ndritura me ngjyra të ylberta, ndërsa në dorën tjetër i shkrepte dritë e mrekullueshme e një copëze të një luleje të kristaltë.

-I solla për ju. I lajmëroni në të dalë nga zgafella e ndoshta ua japin mundësinë e shkruar që t`i merrni me vete, në kujtim të vizitës së bërë këtu.

-Jo, - i bëra. – Jo!

-Pse?

-Nuk duam të të dalin telashe.

-Diçka të tillë nuk dua as unë, veç nuk po nxjerrim diçka fshehtas! – e zgjati prapë dorën ai, u përshëndet dhe copat e ndritura të xehes dhe lulen e kristaltë na e la në duar e iku, duke e kthyer kokën prapa të na shikonte i buzëqeshur.

-Ktheni dhe ndonjë herë tjetër, - foli me kumbim.

-Gjithsesi!

*

Tashmë, do të dalim në punishten e afërt. Presim, të buzëqeshur, të shkruajmë për sferën e re të universit të fshehur në shtresat e nëntokës. Një univers me copëza të prekura nga ndriçimet e grimcave të xehes së plumbit, të zinkut, të argjendit e të arrit, të cilat në fluturimin e vet në errësirë të nëntokës ngjanin në flutura me ngjyra të ylberta.

Ecim korridorit, shkelim ujit të cemtë të rrjedhës së vadës së ujit të pastër të nëntokës.

Ecim, të hutuar, nga do të na qet ëndrra, apo nga do të na udhëzojë shoqëruesi. Tashmë ishim mësuar, derisa jetonim në nëntokë ngado të na rrethonin minatorët dhe të derdhnin prej llambash  dizgje dritash të verdheme në fytyrat tona e të tyre. Relievet e pamjet në fytyrat e tyre krijojnë përzierje të hijes e dritës, nën shtresa shkëlqimi ndrinin dhe silueta të djersitura, fytyra të qeshura, tek është shtresuar xehja e imtë pluhur, nga shkëlqen prore në errësirë.

Çdo gjë mund të thuhet ishte e afërt dhe e njohur për ne. E vetëm tri ditë, apo katër,  kishte të frymonim aty, në zemrën e nën tokës.

- E tash, ç`të re prekim?

-Prapë i afrohemi ashensorit, prapë zbresim, për të tretën herë, apo do të dalim nga zgafellja.

Jo, - thotë shoqëruesi. - Do të zbresim në horizontin tjetër,në të dhjetin.

-S`më kujtohet ky horizont.

-Do të zbresim aty, është horizonti i ri!Do të njoftoni me betejën , të cilën nuk e keni përjetuar deri tash. Apo këtë gjë do ta lëmë për nesër, zbritja aty është me rrezik të madh. Për këtë gjë duhet kërkuar leje speciale në Zveçan.

-Do t`ia shikojmë sytë prapë  sekretares.

-Ka sy të bukur, - qeshi Faiku.

-Është këngëtare e mirë!

-Po,- tha Isani pa e zgjatur.-Veç, nuk kemi nevojë të humbim kohë e ta lëmë punën për nesër. E kemi lejen për secilën vendim që do ta merrni këtu, pa e zgjatur...

-Ja leja, - ia afroi Faiku lerën me vulë e nënshkrim shoqëruesit, i cili atëherë, pa hamendje më të gjatë, na priu nga të ecim, të arrijmë te ashensori.

Ecnim të heshtur, me mendje në horizontin e ri…

Shoqëruesi e shikoi dhe një herë lejen e u mendua bukur gjatë.

-Ejani nesër, megjithatë, - tha shoqëruesi.  -Për horizontin e ri  kërkohet leje e veçantë, sidoqoftë!

-Ashtu le të jetë, - foli Isani dhe më shikoi me një ngrysje fytyre.

*

Ende po mendoja për minatorët, të cilët me përkushtim e nxjerrin zemrën e tokës në dritë. Ecja i preokupuar me fjalët e tyre të nxjerra me batuta dhe mahi të thella, ndërsa ikja  përmes  malësorëve të zbritur nga majat e Shalës së Bajgorës për të blerë ndonjë gjë apo për të shitur në qytetin buzë Ibrit. Befas do të ballafaqohem me njerëz të panjohur, i ikur në meditime,për të ecur të takohem me korrespodentin e gazetës  Hysen Matoshi,  ndërsa më zgjoi nga thellësia një  zë i thekshëm e i njohur. Para meje buzëqeshte Kadri Kadriu, poet në ndjekje të afirmimit dhe piktor ende në zanafillë.

E shikoj në sy e ai e lëshon kokën në sup e hesht, pa e shuar buzëqeshjen, ta lëshoj pastaj dorën mbi zemër e shikimin ta ik diku larg. Atë shikimin e njohur, shpues, që të bëhet se do ta zësh, përsëri është i fshehtë dhe e ke larg…

-Ç`kemi, çfarë të rejash bluan në krijimtarinë tënde këtë herë?

-Të ikim në atelienë time, aty do ta shikosh çdo gjë…

-Dua dhe ta dëgjoj, - ia bëra e nisa përkrah poetit e piktorit.

-Pikturën për të cilën do të të flas e kam emëruar ”Gjysmëmolla”.

-Mos fol me zë, - tha ai e nisi të fliste qetë, shumë qetë. E mbylli derën e ateliesë dhe e ndezi qiririn.

-Pse qiririn? Ndize dritën …

-Le të krijohet ambient më i bukur, përrallor, - tha e iu afrua pikturës.

– Ja shikoje me vëmendje…

Fëmija, që është ngjitur me babanë te të afërmit në malësi, në Shalë, zbret tash në buzëmbrëmjen e kuqërremtë e bredh nëpër rrugën e lagur. I afrohet shtëpisë me një tufë lule në dorë. Nuk janë karafila, janë vjollca, ndoshta aguliçe, lule të para të pranverës, që derdhen para kufirit kalendaresk të stinëve…

Ai përpihet pak, plot emocion.

-Mbushet qyteti me pranverë. Përmes rrjedh Ibri, krijon shkulma me ritëm të caktuar, valë më të gjalla… Krejt kjo është dendësim i pranverës…

Ndërhyn ai.

-Ta përkujtoj me fjalë, sepse, këtu, njerëzit, poetët, piktorët… ata që i përjetojnë gjërat, me shpirt, i krijuan dhe në dimër lulet e pranverës. Të mbesin moment për të kujtuar, siç kujtohet Molla, siç kujtohet kulla, siç kujtohet Isai…

-E kjo, do ta shpjegosh, si ngjet dhe pse ngjet?

-Të arrihet deri te liria!

-Nuk arrihet te liria dot. Ajo ndodhë me gjak. Ajo shpirtëzohet…

-Shpirtëzimi bëhet në hapësirë, në zemër,në një dhomës në qytetin e xehetarëve. Gjatë gjithë natës, gjatë secilës natë e ndezur është aty drita. Aty punon poeti, punon piktori me ballë të djersitur, siç mihë minatori thellë në nëntokë, për t`ia nxjerrë zemrën e artë, aty piktori, poeti e shkruan jetën nëpër forma  të reja, aty hapen udhë të ikura në gjak, aty hapen udhë të bardha, degëzohen, shumëzohen e zbriten, pjesëtohen e mblidhen,krijohet zemra që rrah tok me ne, zemra e lirisë , zemra e fjalës dhe e ngjyrës, zemra e sendeve të vogla që vijnë e bëhen të mëdha, zemra e së shkuarës dhe vula e gjakut të dheut, e gjakut të gurit, zemra e të paepurës, e të sotmes.

…krijohet lulja e pranverës.

Pena shkruan, radhiten vargje, përmes metaforës zgjohet  përdorimi i një fjale a i një shprehjeje me kuptim të figurshëm në bazë të krahasimit sipas ngjashmërisë;  në këtë mënyrë  shtrihet  figura,  brusha bredh poshtë e lart nëpër pëlhurën e preparuar, le gjurmë në kohë, gjumë të ndritshme të ngjyrës. Kornizohet për momentin gjelbërimi, të mbetet i përhershëm , pse ngërthen në vete idenë e piktorit për zgjimin, për mëngjesin, për lulet, për rënët, për lirinë, të çel në nuanca e rrjedhës së jetës…

-Tërë kjo kërkon durim, dijeni, shpirt të mbushur me zjarrin e pashuar. Prej nga e merr ti këtë flakë?

Ai përsëri e preku heshtjen. Trazohet. Djersët i ikin ballit. I rrjedhin e i shkëputen pandërprerë fund fytyrës. Bluan diçka më shumë për vete e më pastaj psherëtin… Flet ndërmjet tingëllimës së heshtjes së zgjuar brenda, të shpërthejë jashtë me jehonë.

-… Akti i krijimit të merr   krejt në botën e vet, të ndrydh e të shtrydh, ta kërkon gjithë dashurinë, sepse vetëm dashuria ka fuqi të jetë prore në thellësinë e krijuesit.

Përsëri hesht, që nuk është heshtje, veç një qetësi para stihisë, para valës së re, të madhe, para dallgës së gjithëfuqishme krijuese.

-E preke dashurinë?!

-Dashuria është më e madhe se çdo gjë. Më mund çdo herë! Ajo, e lidhur me dritën, me tokën e zemrën e artë të nëntokës, shpërthen te secili ind imi dhe bëhet zgjimi im, bëhet universi im, bëhet ajo që e ndejmë e nuk e shohim, bëhet liria ime. Atëherë, si mund t`i iki vetes, - këput fjalë e brusha përsëri i ik poshtë e lart, nëpër pëlhurë, të krijohen me vetëdije figurat, degë drurësh e qiell i rënë ndër gjethe. Ja, unë e vërej pastaj dhe një breg e në atë breg një shtëpizë, në atë kulm një oxhak e në atë oxhak një lejlek dhe vija e ujit nëpër midis barit të paprerë… Një pranverë, nëpër të cilën fluturon lejleku, apo bie me këmbët e gjata në vijnë e ujit. E më vonë, një ballë me ca rrudha, përsëri   një urë, një ëndërr, një lule e një burim i pashtershëm, gjithë jeta, mu si është.

-Jeta është vështirë të mbyllet!

-Nuk mbyllet kurrsesi, veç plagoset!

-Fluturojmë nëpër të. Me ëndrra robi. I zgjasim duart ta zëmë, siç i zgjat duart robi ta kap fluturën e lirisë. Krejt i përgjakur!

-Do ta krijojmë atë që e ëndërrojmë?

-Ndoshta!

-Zjarrin e kemi. Dashurinë po!

-Dashurinë e copëzuar!

… E ndjek përsëri pëlhurën e shkruar, e shoh edhe piktorin e ri, e pastaj e vras mendjen në vete: ç`kërkon më prej dashurisë së vet Kadri Kadriu? Ç`e shtyri në këtë udhë, në këtë udhëtim, i cili për çdo ditë është më i vështirë,  kërkon më shumë nga zemra-durim, fuqi, dashuri,  të mundet e pamundshmja, e sa herë mundet krijohet zgjimi, pranvera, që  rrahë prajshëm me qepallat e veta të gjata, të gjelbra. E frymon në zemër e pëlhurë të preparuar pranverë e vërtetë.

-Te unë, herët, -  thotë ai ndërsa shikon nga dritarja e ateliesë së vogël, - flinte  thellë dashuria për artin e pikturës, kjo prandaj e bëri të vetën dhe nisa të mbledh literaturë, të vizitoja ekspozita, përmendore të kulturës, në mënyrë që të lidh vetën me dhembjen e bukur të krijimit. Tashmë dhe po desha s`mund t`i iku dhembjes që  e dua, që ngado më prek,më djeg e më ndjek. Me kohë, gjithë ajo që priste e pret të burojë nga unë, të dalë nga thellësitë e thella të shpirtit, pak nga pak ngelë në pëlhurë, pra e gjithë ajo që më ther, që e njoh e më njeh, që e shoh e më sheh, që më ngacmon. Krejt këtë mundohem ta them pa lak, m`u siç gatuhet në thellësi. Reale. Krijuesi asgjë s`guxon të flasë rrejshëm, asgjë s`guxon të jetë e rastit… Çdo gjë duhet të jetë e shprehur deri në fund-në një frymë, pa përzierje, të mos krijohet mjegullnajë . Vetëm afërsia është pjesë-vepër që me shprehjen e vet mund të krijoj jetë të gjatë për vete.  Krijuesi, para se t`i përvjelë  mëngët të krijoj e ka të qartë si ta nisë, si ta vazhdojë, si ta mbyll veprën e vet. Pa vizion të këtillë asgjë s`premton zgjim, as vlerë. Për gjithë këtë, por, duhet përgatitje – të bëhen skica, të mblidhen shënime, të mbahen në mend shumë gjera. Se, në ato udhëtime brenda vetës peshon shumëçka, zgjohet e rrëndohet shumëçka. Krijuesi has në shumë pjesë të asaj  që e mundojnë, me të ec dhembja, ec dhe dashuria e madhe, zgjimi i gjërave të fjetura, kujtimi, mallëngjimi, për të arritur deri te fillimi i krijimit të veprës dhe asnjëherë natyrisht nuk je i kënaqur, asnjëherë nuk ia arrin qëllimit ta prekësh tërësisht atë që e  ke paramenduar, sepse – Dy e dy s`bëjnë gjithnjë katër…

-Të dalim pak ta shikojmë botën nën këtë borë që po bie?

-Natyrisht, - thotë ai e dalim prej ateliesë së vogël, në të cilën mbesin të heshtura krijimet në pikturë dhe vargjet në vargje të lira. Heshtim e ecim.  Shëtisim afër ujit, buzë Ibrit… Unë e ik shikimin e bëj përpjekje t`i them diçka, të cilën ai nuk e dëgjon. Ka humbur në meditimet e veta dhe ndoshta atje në faqet e maleve, nën të cilat minatorët ia nxjerrin zemrën thellësisë dhe bulojnë sythat e dëshirave të tyre. E  përbri rrjedh uji me valë të zgjuara.

-Çka i mbetet zemrës, etjes së përhershme për dritë?

-Sytë që lotojnë, - thotë, - gjithherë me mbesin mua, të mund t`i hy natyrës nën lëkurë.

Më bëhet, gjithnjë  jam një pjesë nga ajo faqe mali, prandaj -  dua që edhe shpirti, edhe natyra të jenë brendia që lidhën me urën që ne e thërrasim dashuri, e të plotësohen, të rrjedhin në kohë me ritëm të zgjuar, me ritëm lumi. Shiko, në fillim unë te molla  kam parë vetëm ngjyrën dhe e kam dashur, e tash- te molla nuk më tërheq më ngjyra, sa brendia, prandaj, ç`është ajo brenda?

…ç`është ajo brenda njëmend?!

-E pret mollën  në pjesë:  e ke përpara në dysh, por, a është gjysmëmolla krejt molla…Kjo zgjon hepime të brendshme, luhatje, ndërrime, pjesëtime, pak nga e djathta, pak nga e majta…e  mediton, e ec. E  ngadalë, nis dhe e rikrijon mollën!

-E zgjohet vala e zemra e verbër pik gjak mbi hi!?

- Shkruan mrekullueshëm dhe ti? – qesh akullt dhe më shikon, e qan. Lotët i rrëshqasin nën sy.

- Më ndiq e mos qaj përsëri.

“damar i kosovës pingëron nën gjëmë

e zogu nën varrë është vrarë mbrëmë”

-Zot… seç shkundet nga pikëllimi e fluturon shpirti i yt e imi!Ky zog qiellit të përflakur, i zi.

I shikojmë malet përreth nën borë e ecim. Heshtim. Nuk flasim e brenda vetes digjemi. Ngjajmë në krijesa të humbura, në silueta të këputura në hapësirë.

E nën flluska bore bie nata mbi qytet , e -në një dhomëz në qytetin e xehetarëve, gjatë gjithë natës është e ndezur drita. Aty punon piktori me ballë të djersitur, aty ai e shkruan jetën e cunguar, me shpresë të krijohet tërësia…

Mbushet qyteti me pranverë, ndërsa borë bie e bie, krijon pamje të pa përshkruar me flutura të bardha dhe qiellin e kaltër mbi qytet.

-Do të botoj pjesë nga kjo bisedë në gazetën “Rilindja”? – më kujtohet t`i kem thënë piktorit dhe poetit, me një ndjenjë të thellë të respektit dhe me një frikë të rrezikimit të jetës, ndërsa i emëronte gjërat me emra të vërtetë, pa e përdorur ndopak metaforën, simbolikën, që t`i ikte etjs dhe dëshirës së papërmbajtur

-Falë për fjalë, çdo gjë botoje… jam i gatshëm të flijohem për ëndrrat e mia.

-Do t`i botoj ato pjesë që nuk vrasin askënd tash për tash…

-Vranë apo nuk vranë, unë e marr përgjegjësinë.

-Po, ti e merr përgjegjësinë, veç ti je më i vogël sesa gazeta “Rilindja”…  e, do të botoj pjesë te kjo gazetë. E gazetën e ruaj fundja më shumë sesa ty, pa të cilën do të ngelnim të verbër. E kupton  ti këtë gjë, e cila natyrisht gjithnjë është nën syrin e hapur të atyre, që duan të na ngjet ndonjë  gjë e papritur.

-Botoje, megjithatë, mos më kurse mua aspak, - do të më shikojë ai. Pastaj do ta tundi kokën e do ta ik shikimin jashtë nga binte bore mbi pullazet e qytetit dhe në rrugët e zbrazëta.

-Ja, nuk lëviz asgjë.

-Nata ka vesh. Guri, udhët, pullazet dhe bora dëgjojnë

-… çdo gjë që ke mundësi, pa më kursyer mua! Botoje! – tha, të mos më qëndrojë më në vete ajo që nuk vdes kurrë e të mos më pëlcet  zemra, - më binte me jehonë secila fjalë dhe përsëritej nga disa herë,me hov të rrahjes së zemrës,  preras, ndërsa i ecja udhët e zbrazëta, i mbytur në vetminë e thellë të pikturës dhe të fjalës, me kaq epsh të thurura nga piktori i ri.

-Atëherë e botova pjesërisht bisedën me të e tash, ja, ky është pengu i mbetur në perin e përhershëm, - më kapi dridhja me hov të prekja kujtimit të largët e të mallëngjyeshëm.