Gëzim Llojdia: Një shtatore për Ali Asllanin

Një shtatore për Ali Asllanin

Nga Gëzim Llojdia

1.

Ali Asllani, poeti, diplomati dhe pushteti, kryetari i bashkisë së Vlorës sot përkujtohet nga vepra letrare .Përvec kësaj , një bust dhe emri i poetit dhe pushtetarit Ali Asllani është vendosur në një shkollë të mesme në një qytezë të vogël të Labërisë buzë lumit Shushicë.Ali Aslllani qëndron 10 km larg vendlindjes së tij, fshatit Vajzë ku lindi i ati.Shkolla emërtohet :Shkolla e mesme:”Ali Asllani”Kotë.

2.

Skulptorit vlonjat Zeqir Alizoti kishte kohë që ndër mend i kishte shkuar për të gdhendur shtatoren e një poeti lirik dhe pushtetari të qytetit të Flamurit,  sic ishte Ali Asllani.Në eskpozitën efundit saskulptori me origjinë nga Camëria ka sjell edhe një shtatore të poetit lirik dhe pushtetari.Punimi paraqet poetin në këmbë në dorë ka kapelen dhe në tjetrën një bllok sic duket duhet të jet ai, ku shkruante lirikat e tij.Shprehje më të bukur se në poemën e tij për Vlorën nuk besoj se gjendet:

-Gjezdisa Europën, gjezdisa Azinë

-Gjer tek molla e kuqe, vajta gjer në Kinë

-E me re te bardha, dhashë edhe mora,

-Hazinera gjeja, kur më hante dora,

-E me re të bardha, mora dhe dhashë

-Porsi Vlorën time, një qytet nuk pash…

Skulptori Z.Alizoti ka parashikuar edhe shehsin ku mund të vendoset shtatorja e poetit që është lulishtja e vogël te vendi Kali i Trojës .Në të vërtët , përvec këtij propozimi duhet menduar se sheshi më i përshtatashëm nëse nuk vendosen para bashkisë së Vlorë të gjithë ishkryetarët e bashkisë të të gjithë kohërave, mund të jetë lulishtja e shkrimtarëve në Skelë, ku gjënden edhe pllakata simbolike.

Kush do ta realizoj kete project.Myrteza Mara qe perfaqeson edhe grupin e kulturës të bashkisë Vlorë shprehet se do ti propozohet bashkisë për financimin e këtij projekti, në mos Ministria e kulturës.Puna e parë u krye në mënyrë mjeshtërore nga skulptori tani mbetet financimi i këtij projekti.

Pjese nga nje studim per liriken eAli Asllanit

.Gezim Llojdia

Ka tashme një vend ne historinë e letërsisë shqipe si njeri prej personaliteteve më të shquar të poezisë sonë , poeti Ali Asllani.Poezia e tij pati një komunikim jo te zakonshëm me lexuesin dhe mendim kritik te kohës, duke sjellë ndjeshmëri dhe perceptim të ri. Shprehet pedagogu Shkëlqim Zotaj në librin “Tipologjia e lirikës së Ali Asllanit”, sprovë letrare. Dhe më teje ky studiues shprehet se Asllani erdhi si poeti i veçantë, që i bashkohet rrjedhës së përgjithshme, poezisë vërtetë të kohës, kur ende shkruanin Çajupi, Mjedia, Fishata, Asdreni, Noli, kur sapo kishin nisur fillesat Koliqi Haxhiademi, Lasgushi dhe poet të tjerë.

Në një pjesë të saj kjo poezi vazhdoi në gjurmët e letërsisë së Rilindjes sonë Kombëtare. Vecantësia e Ali Asllanit është se këtë motiv e ka të drejtpërdrejtë, duke u bërë zëri i kudondodhur i ngjarjeve të rëndësishme të historisë sonë, të cilat nëpërmjet një përjetimi personal, tronditën ndërgjegjen e tij artistike. Studiuesi shprehet se i përpirë i tëri në fatet e Shqipërisë, ai përjetoi fushëngjarjen historike shqiptare si poet dhe patriot, përjetim që do ti jepte vetë poezisë së tij tipare strukturore dhe stilistike origjinale. Madje Mitrush Kuleti është shprehur se “Zoti Asllan nuk u largua prej çapit të muzës..kur në rrethet e gjakosura të së zezës Vlorë, po kurdisnin avazet e dhembshura të dhimbjeve tonë...ku këngën e lotëve e bëri këngë të lavdisë...

Ali Asllani te mrekullon ne atë radhitje fjalësh, figurash e strofash që vazhdon magjepsjen me rinin e përhershme të vargut, me finesën estetike e sensualitetin e thellë.Intuita e tij poetike i kapërcen kufijtë e një përpunimi të zakonshëm të ligjërimit artistik, ku shfaqet shfaqet një harmonizim i rrallë për tingëllimin kuptimor, i ngritur mbi themelet e atij leksikor e fonetik.Duke studiuar tiparet e figuracionit të poezisë së Ali Asllanit, sidomos tipologjinë e figurës autori i këtij libri shprehet se Ai hyri në thellësinë e labirinteve të gjuhës, duke nxjerr në dritë muzikalitetin e ëmbëlsinë e vargut.Me një dorë prej qilimtari endi në tezgjahun e Labërisë duke thurur e bashkuar harmoninë e tingujve, ekspresivitetin e fjalës e vargut, të strofave, e të krejt poezive të veta.Ali Asllani lindi dhe jetoi me poezinë, atë poezi plotë dritë e hije, plot kontraste e antiteza .Kontrastet dhe krahasimet zbulojnë kulmet ideore, që lexuesi të shikojë përmes dritares së mendjes atë forcë që:sikur një gur stërrall/në gji zjarrin e ka ngjall/qoftë në lum e qoft në det/zjarr i tija nuk humbet!Ky është vargu i tij, me rrezatim drithëronjës që , sa të bën për vete, aq edhe të degdis tutje, atje ku përqafohet me jetën, puthet me pëllumbeshën, shullëhet me guguftunë...nusëron me stil të vjetër, po të ndjek me zjarr të ri”, duke u stacionuar në gjirin e poezisë popullore të ngritur mbi themelet e vendlindjes .Këtu morri nektarin e poezisë, përthithi e beri të vetin mençurin e vargëzimit, ndjeshmërinë e mendimit poetik, psikologjinë, si dhe reflekset e botës shpirtërore, të shfaqura në një sintezë të thellë të urtësisë dhe filozofisë popullore, e kështu duke krijuar atë që Ali Asllani e quan :Poezi e një poeti, jo, jo këng ‘eterniteti.....

Duke përvijuar analizën e tipologjisë së figurës autori shprehet se vargjet e poezisë së tij këngëzojnë në polifoninë e këngës, buruar nga notat e “pentagramit lab”, ku përfitojnë shpërthimet emocionale, me rrëmbimet e dallgëzimet me shkallëzimin e variantit melodik me magjinë e fjalës dhe tingëllimin e harmonive .Brenda kësaj shumësie shprehet autori i librit jeton ai lirizëm, që i jep hapësira të gjera vargut dhe botës shpirtërore, ku imazhi poetik shtrihet në hapësirat e vizioneve të pafundme duke u shpalosur para syve tanë bukuri të rralla poetike, që të ngelen në kujtesë dhe kjo ndodh sepse ai pasi ka qimtuar përjetimet individuale, zbulon botën shpirtërore që natyrshëm sjellë atë gjuhë dhe stilistikë të freskët .Autori i këtij libri studimor për lirikën e poetit lab Ali Asllani është ndalur edhe te figurat tingullore dhe bota semantike, Një kapitull më vete zotëron zbulesa origjinale në përdorimin e figurave të fjalës, ku në muzën poetike të Ali Asllanit gëlojnë edhe figurat e fjalës ku patjetër vendin kryesor e zë metafora e cila ndërlidh raportet e mundshme jetësore me ndenja, të cilat përcjellin zbulime të vërteta të kuptimeve të befasishme. Autori i i këtij libri për tipologjinë e lirikës së poetit Asllani shprehet se këto metafora të fuqishme na shkaktojnë tronditje të situatave të befta, përshtypje të jashtëzakonshme të njeriut që përjeton gëzim e ndien dhimbje.Ato ngelen sajesa të veçanta të krijuesit të veçantë, ku fjala “rrufe” ndryshon domethënien themelore, duke u kthyer në një “pëllumbeshë”, që fluturon lehtë-lehtë”si një valë në sup të erës e duke hyrë në :gji të gjembit”, atje ku këndon një dallëndyshe”.Një kapitull më vete zë edhe tiparet e figurave të mendimit ku shfaqet një punë e studiuar dhe kualifikonjëse duke zbërthyer të gjitha linjat.’Hanko Halla është parë në kontekstin shoqëror, por edhe inter komunikimi midis Hanko Hallës dhe poezive të tjera të shkruara sipas modelit të saj. Një kapitull tepër interesant është poezia e Ali Asllanit si pjesë e relievit etnopsikologjik dhe etnogjuhësor të Labërisë. ku lidhjet Ali Asllan dhe vetë poezisë janë një bashkëjetesë që formëson atë qenie të vetme të artit të fjalës, prej së cilës poeti ka kohë i larguar në hapësirën e pavdekësisë, kurse vepra e tij poetike vjen në atë përtëritje, duke ringjallur e rilexuar prej atyre që dinë të shijojnë tingujt magjeps të kësaj gjuhe e cila e brumëzuar me tablo tipike të profileve të Labërisë, ku vetë mushti i kësaj poezie tretet në palcën dhe në eshtrat e vendlindjes duke depërtuar në rrënjët e geneve dhe në plazmën e etnitetit kombëtar. E shkruar me një gjuhë të pasur, tepër konciz dhe mjeshtëror autori ka sjellë një sprovë të spikatur letrare për lirikën e njërit prej poetëve më të mirë jugor.

Ali Asllani u lind në vjeshtën e tretë 1882 në fshatin Vajzë. Vijoi shkollën “Ruzhdie” në lagjen Muradie. Ndoqi gjimnazin “Zosimea’ të Janinës. Në 1902 mërgon në Stamboll ku kryen regjistrimin në fakultetin e Mjekësisë, por i ndërpreu studimet pasi humbi dëshira nga operacionet dhe plagët e të sëmurëve.

1903—06 fiton konkursin në Mylqie, Instituti i larte i Shkencave Politike-Shoqërore në Stamboll.1908 nënprefekt i Delvinës. 1909Ndihmës sekretar për doganat.1 912 paraqitet në Selinë e Qeverisë së Vlorës ku ngarkohet me detyrën e Sekretarit të Përgjithshëm të Guvernës.1914, nënprefekt në Fier.1915-sekretar i përgjithshëm i administratës së Vlorës.1920 bashkëpunon me Komitetin e Mbrojtjes Kombëtare. Arrestohet nga pushtuesi e internohet në ishullin e Sazanit.

1922, sekretar i përgjithshëm i kryeministrisë.

1925 pushohet nga puna si fanolist.1

1929 sekretar i parë Ambasadës shqiptare në Sofie.1934 Kryetar i bashkisë së Vlorës.1939Anëtar i këshillit të shtetit.

1945 një ndër themeluesit e LSHA .

Shuhet çuditërisht në 20 dhjetor 1966.

2003-Qytetar nderi i Vlorës”.

2004-gjimnazi i qytezës Kotë merr emrin e tij.

2005-Nder i qarkut Vlorë.

2005 Dekorohet nga Presidenca me medaljen e mirënjohjes.

Dekorohet Nderi i kombit.