Kadri Tarelli: Jaho Margjeka në magjinë e ngjyrave të vargut poetik

Kadri Tarelli shkruan:

M’u shterrshin sytë nëse pushoj,

Lirinë tënde me ëndërrue.

Mallkue qoftë gjaku im,

Nëse m’vrasin pa luftue ....!

Agim Ramadani. Deshmor i UÇK. 1999.

JAHO MARGJEKA NË MAGJINË E NGJYRAVE TË VARGUT POETIK

Libri me poezi: “Lutje në kohën e Sizifit”.

Libër ku parathënien e shkruan i shumënjohuri Skëndrer Buçpapaj. Mbase një analizë të tillë e kaq të hollë, do ta pëlqente gjithkush nga ne që përpiqemi të shkruajmë poezi, sepse hap udhën e njohjes njëkohësisht edhe drejton këndonjësin për të shijuar jo vetën artin e fjalës, por të përtypë edhe kumtin që përcjellin vargjet e poetit Jaho Margjeka.

Të them të drejtën nuk jam dashnor i vargjeve të “Bardha”, ose e thënë më shqip, vargje larg poezisë klasike, vargjeve pa rimë dhe muzikë, që buron nga fjala dhe shkrihet si vala. Madje dikur kam shkruar “Mos e thyej vargun Poet”. K. T “Koha në vargje”.

Sot kam një mendim disi ndryshe për stilin e kohëve që po jetojmë: Jam më pak i ashpër, pasi më duket sikur jam familjarizuar, pasi kam kaluar disa libra nëpër duar. Them kështu, pasi vargu i lirë apo forma e thyer ngjet edhe te portretet në artet pamor. Formë arti që jetoi për një kohë të gjatë edhe në pikturën moderne të mjeshtërve Pikaso dhe Ibrahim Kodra. Mbase nuk gaboj ta quaj këtë pamje arti, “Pasqyrë e thyer”, ku piktori sikur i “ngjit” copat në një mozaik.

Nuk e di sa mund të shkojë ky krahasim, por mendimi i përgjithshëm përqëndërrohet te liria dhe forca e mendimit që përcjell poezia, pa pyetur për formën, metrikën, muzikën dhe rimën klasike. Madje shkojnë më tej: A mund ta bëjnë lexuesin të vrasë mendje dhe të mendojë si poeti.....!?

Gjithsesi është lexuesi ai që vendos, pasi të shijojë kërcitjet e karrocës që shkon në kalldrëm dhe muzikën e vargut, që mund të luhet në çdo vegël muzikore. Mbase e teproj me copëza bisedash. Para do kohësh më caktuan si anëtar jurie në një festival poezie në Dardani. Një kolege, me mirësi thotë: “Ende ka poetë që shkruajnë poezi klasike........!?”. Komenti është i tepërt, madje i panevojshëm. Kjo më shty të mendoj: Po këta poetë nuk dinë apo nuk duan të shkruajnë si dikur. Jam i mendimit se gjysma është e vërtetë. - Nuk duan.

Në faqet e para të librit, më mbiu në buzë pyetja: - Vallë Poeti Margjeka nuk di të shkruajë poezi.....!? Dhe përgjigja erdhi shpejt: - A pyetet piktori në di të vizatojë.....!? Këtu po i drejtohem librit dhe poetit tonë, i cili në disa poezi shprehet si qëmoti: me vargje të shtruara, ku ndjehet ritmi dhe muzika si nota melodie: - Poezia “Dimri i gjatë”: - Nuk di ajo fjalë, /nuk di ç’dreqin qe, /po kaq i gjatë dimri,/ kaq i gjatë, pse.....? “Mendim dashurie”. Shiu po i t’hollon tjegullat e kësaj çatie, /të kësaj çatie, poshtë së cilës/ bleron një mendim dashurie. Poezia “Vargjet: Sytë mbyll një çast e shoh,/ po vjen ajo......../ po vjen ajo. Më tej “Miqësi drurësh”. - Në pamundësi për t’u përqafuar,/ drejt njëri-tjetrit zgjasin degët-duar. Poezia “Ky dimër”: - I ftohtë ky dimër, edhe pse pa borë.../ minutat çalojnë, ditnata s’ka orë. Po kështu edhe në poezinë: “Hesht hapësira blu” dhe “Qaj pa zë”, ......... Etj etj.

Së dyti: Poeti si pa dashje kalon në mendim filozofik. Nuk është gjë e re, por forma e gjetur është mjaft e bukur dhe e thjeshtë për t’u dalluar dhe shprehur: Poezia “Pak qiell dhome”..... - Pak qiell dhome/ ku në vend të resë së bardhë, të shoh grafinë e vetvetes. - Poezia “Prej dashurisë dhe urrejtjes”: - Prej dashurisë dhe urrejtjes/ fjalën, fjalë e kam./ Prej dashurisë dhe urrejtjes /jam ky që jam.... Më tej poezia “Rekuiem”: - Ato që kam dashur edhe i kam humbur/ I kam gjetur prap’ e dot si kam dashur......

Së treti: Në dallim nga forma më e përdorur nga poetët në përgjithësi, në vargun, 8-10-12-16 rrokjesh, këtu ndesh një formë shumë interesante si askund tjetër: Varg 3 – 4 dhe 5 rrokje. Poezia “Oh”, - Në gjumë/ edhe zgjuar. I ftuar / edhe i zbuar. ......

Së katërti: Poezi me pak vargje, ku fjala merr forcë duke u lakuar. Është mjewshtëri e autorit të përmbledhë mendimin në katër vargje. Poezia “Dhimbja”. – Më dhemb dhimbja/ se më nuk do më dhembin/ dhimbjet e mia/ për dhimbjen që shkoi. Poezia “Kaprollja” etj, etj. Të gjitha në një kapitull më vete. Fjala kërkohet e lakohet, veç dashuria, Jo, - thotë autori.

Së pesti: Tema e dashurisë është ngulur, në të gjithë librin. Ajo lind, ngrihet, krihet, shtrihet dhe shkrihet pa zhurmë e bujë, ashtu qetësisht dhe dashurisht, si vala dhe kripa në ujë.

Vë re dhe besoj kam të drejtë, ndaj e vlen për t’u përmendur, lidhja me natyrën që duket shumë e fortë. Nuk është rasti rrallë, poetët nuk gjejnë dot frymëzim pa natyrën, nga e cila marrin dritë dhe frymë. Mbase janë nga përjetimet e vegjëlisë, që nuk e lenë të shkëputet, madje e mbajnë fort si degët e shelgut, që lehtë përkulen, por nuk këputen.

Në fund kam një pyetje për poetin i cili shpesh thotë se shtatin, shtratin dhe shtëpinë e ka mbi re, pra në hapësira pa kufi, veç qiellit ku perëndia rri.

Më thuaj e na thuaj,

Sa lehtë ngjitesh aty mbi re...!?

Mos je i huaj/ që thua po vuaj,

Kur zbret këtu mbi dhe,

Mbi dhe e me ne....!?

Urime dhe suksese në libra të tjerë me po kaq vlerë.

Miqësisht......!

Kadri Tarelli

Durrës, më: 19, vjeshta e tretë, 2025.