Fahri Dahri: Marrjet dhe dhëniet shekullore mes Shqipërisë dhe Greqisë (II)

MARRJET DHE DHËNIET SHEKULLORE MES SHQIPËRISË DHE GREQISË

PJESA E DYTË

Nga Fahri Dahri

Dy të kundërtat:

1)Autorëve anglezë në librat: a)"EPIRUS", Author: Arthur Foos   b)"The sorrows of Epirys", Autor: Rene Puaux. (Dhimbjet e Epirit). Thithjet e Epirit kthimi i epirotëve!

Korfuz, 1 Maj 1918. Dje, më 30 prill, epirotët e fundit u nisën nga Korfuzi për në fshatrat e tyre bregdetare, nga të cilat u dëbuan gjatë nëntorit të fundit nga shqiptarët ( Është ndryshe. Ata që erdhën nga Korfuzi ishin andartët grekë që sulmuan fshatrat e jugut shqipta or. Fshatarët u grumbulluan dhe i sprapsën andartët grekë të cilët u kthyen andej nga erdhën. Kjo është e njohur në histori-FD). Vazhdojmë të lexojmë më tej të pavërtetat e palës greke....."Dhjetë mijë prej tyre ishin dyndur më pas në këtë ishull të lumtur, trëndafilat dhe aromat e portokallit të cilin e bëjnë atë një parajsë tokësore në këtë stinë të vitit. Nën patronazhin e flamurit blu dhe të bardhë, atyre iu mundësua të ktheheshin në fshatrat e tyre, Pargë, Senicë, Nivicë. Ka rreth njëzet e pesë fshatra të shpërndara përgjatë bregdetit përballë Korfuzit dhe të gjitha ishin braktisur nga fshatarët epirote për shkak të kërcënimit shqiptar. Kështu deklaron pala greke, por këto fshatra janë të gjitha me banorë shqiptarë  të dy besimeve, ortodoks dhe islamë. (Duhet shumë vëmëndje me spekullimin grek që ortodoksët etnikë shqiptarë i quan grekë). Ky spekullim ka përdorim të gjërë si ndërvite dhe në shtrirjet e territorit. Këtë konstatim, lutemi mbajeni në kujtesë, jo vetëm në leximin e këtij materiali, por në gjithë veprimtaritë lidhur me marëdhëniet e Greqisë me Shqipërinë.

"..... Pashë të fundit nga këta të dëbuar që po vinin në breg në Santi Quaranta (dyzet shënjëtorët-Saranda). Qindra gomarë dhe mushka përshkonin rrugën e bardhë për në Delvinë dhe Gjirokastër me shumë ushqim për trupat dhe popullsinë civile. Shtëpit të shkatërruara nga bombardimet, tani po mbusheshin me thasë gruri, dhe muret e qytetit të lashtë bizantin të Onchesmos u mbushën me punëtorë dhe hambarë. Kjo botë për momentin ishte shkundur nga letargjia e saj e zakonshme. Duket vërtet se një vizion i madh, vizioni helen, i kishte pushtuar. Makthi i gjatë kishte mbaruar. Epirotët ishin gati të realizonin ëndrrën e brezave, bashkimin me Greqinë, atdheun e tyre nga historia dhe simpatia. Ata nuk mund ta bindnin veten se do të bashkoheshin me një Shqipëri artificiale, të huaj për ta në gjuhë, qytetërim dhe fe. Të gjithë këta njerëz, nga Kepi i Shën Vasilit deri në Kepin e Shën Joanit, ishin grekë, dhe çdo burrë me të cilin fola, i lidhur me familjet greke në Korfuz, Patra dhe Athinë, refuzoi të kishte ndonjë dyshim në lidhje me vendimin e Evropës. Ata u kthyen në Epir të sigurt për triumfin e një kauze për të cilën kishin duruar kaq shumë (Një sajwsë artificiale greke dhe aspak nga banorët vendas-FD).   Lexojmë artikullin me autor anglez: Ndjenjë kombëtare helenike në Epir. Korfuz, 2 maj. Që të kuptohet e vërteta  e çështjes së Epirit, duhet pranuar një aksiomë paraprake: nuk është qeveria greke ajo që dëshiron të aneksojë Epirin, por vetë epirotët që pretendojnë ribashkimin me Greqinë. (Nuk më pëlqen të debatoj me autorin në çdo rresht të shkrimit të tij, por  nuk më pëlqen edhe heshtja kur shkruhen të pavërteta që i kuptojnë dhe foshnjat. Ja si mashtrojnë: "nuk është qeveria greke.. por vetë epirotët..etj.!?. -FD). Kundërshtarët e këtij ribashkimi, në dëshirën e tyre akademike për të vizatuar një hartë të kënaqshme të Shqipërisë, duket se nuk i kanë kushtuar asnjë vëmendje kësaj ane të çështjes, e cila është megjithatë thelbësore.... Kjo do të thotë të harrosh se Adriatiku fillon vetëm në Ngushticën e Otrantos dhe se bregdeti i Epirit, qoftë në duart e grekëve apo të shqiptarëve, është vetëm rreth dy kilometra larg skajit verior të Korfuzit, kështu që disa miniera mund ta bënin atë një strofull të pathyeshme për flotat, skemat shumë problematike të të cilave Roma duket se i trembet kaq shumë. Për më tepër, për sa kohë që Greqia mbetej miqësore me Antantën, ajo mund të vinte në dispozicion të flotave aleate kaq shumë porte të shkëlqyera në Ishujt Jonianë, saqë është vërtet absurde të shohësh kundërshtim të bazuar në arësye kaq të vogla. Edhe kundërshtarët e tjerë të ribashkimit të Epirit me Greqinë, mund të gjenden në Itali duket se e kanë ruajtur traktatin e vitit 1897 që përcaktoi kufijtë e territorit austriak dhe zon?t italiane të ndikimit në Shqipëri dhe Epir, vetëm shpresat për një pushtim përfundimtar të të gjithë bregut lindor të Adriatikut. Duke refuzuar kështu të njohin faktet ekzistuese duke këmbëngulur në krijimin e një mbretërie artificiale të Shqipërisë, trazirat e pafundme të së cilës do të siguronin justifikimin për ndërhyrje në të ardhmen dhe aneksim të mundshëm, ata tregojnë se imperializmi i Markezit të San Giulianos ka ende disa mbështetës të zjarrtë.

Nëse Epiri do të ishte një res nullius (punë e askujt), një copë territori pa shpirt kombëtar të cilín çdo pushtues mund ta bënte automatikisht të vetën, politika italiane mund të konsiderohej si e pakuptueshme. Por e vërteta është krejt ndryshe. Rajonet e Epirit, të cilat Roma dëshiron t'i shohë të përfshira në Shqipërinë e ardhshme, janë vatra e helenizmit të pakompromis.  (VO. Pak më sipër u tha se nuk është qeveria greke ajo që dëshiron të aneksojë Epirin, por vetë epirotët... kuptohet mashtrimi-FD). Mundohen të mashtrojnë, por nuk dinë të mashtrojnë kështu bëjnë "autogol". "Ata (fjala është për epirotët-FD) janë më grekë se vetë Greqia", më tha dikur një nga profesorët më të shquar të Universitetit të Athinës (vazhdon avokatinë anglezi i keq informuar-FD) , e kjo është sigurisht fakti që bashkëngjitja përkushtimi i epirotëve ndaj kauzës kombëtare është shfaqur në mënyrën më të habitshme për vite me radhë. Në Epir ndodhen gjashtë qendra të mëdha të helenizmit: Janina, Zagoria, Gjirokastra, Meçovo, Himara dhe Konica. Nga secila prej këtyre qendrave kanë dalë burra, mendimi i parë i të cilëve, pasi kishin bërë pasuri në një vend të huaj, ka qenë të kontribuonin për realizimin e ëndrrës kombëtare, bashkimin e Epirit me Greqinë.  M. Arsakis, themeluesi i kolegjit të madh të vajzave në Athinë, i cili ka dy mijë nxënëse dhe është e vetmja qendër e edukimit femëror në Lindje, vjen nga Chotachova, një fshat pranë Gjirokastres. M. Zapas, një tjetër themelues i shkollave dhe i galerisë së fotografive të Athinës, është vendas i Labovës, gjithashtu pranë Gjirokastrës. M. Zografo, një tjetër themelues shkollash, është nga Kestorati (Qesarat), pranë Tepelenës. MM. Averov dhe të Stournaras barinje bamirës grek me reputacion universal, i dyti themeluesi i shkollës politeknike të Athinës, me dy MM. origjinë nga Meçova, janë të Zozimas, Kaplani dhe Tositza janë nga Janina, M. Banca nga Konica. Ka qindra epirote të tjerë më pak të shquar të cilëve u janë lënë me testament qeverisë greke shuma parash, totali i të cilave arrin në një shifër të konsiderueshme, për përparimin e kauzës së shenjtë. Ribashkimi i Epirit me Greqinë është mendimi i vetëm.                    Në bankat e Athinës janë depozituar fonde, interesi i të cilave është grumbulluar prej vitesh në bazë të një dispozite testamentare që është gjithmonë e njëjtë: "Këto para, në rast të një lufte për pavarësi, do të përdoren për çlirimin e Epirit". (Shteti Grek vazhdon financimin  e individëve dhe grupeve terroriste edhe sot për veprimtari subversive kundër Shqipërisë. Financime që dirigjohen nga Ministria e Jashtme greke, sipas deklatmit të ish Ministrit të Jashtëm  Niko Koçi-FD). Çfarë provash të domosdoshmërisë së një blloku epiro- shqiptar mund të shërbejnë kundër manifestimeve të tilla dërrmuese të ndjenjës kombëtare të pakompromis?       A sugjerohet që për shkak se Ali Pasha ishte i jashtëm duke i dhënë fund një numri të madh familjesh ortodokse, ai e shkatërroi idenë? Sot në këto rrethe ka familje myslimane me një gjyshe të krishterë që jeton. Fshatrat ende kanë emrat e tyre grekë, si Progonatis dhe Oxatis, të cilët kujtojnë heronjtë dhe bëmat e së kaluarës. Në Gjirokastër ka bija të familjeve myslimane që shkojnë në shkolla greke dhe shqiptarë myslimanë që, të shtyrë nga një ataviz?m i gjithë pushtetshëm, bëjnë shenjën e kryqit kur kalojnë pranë një kishe greke. E kaluara dhe e tashmja janë këtu të bashkuara në mbështetje të një kauze që ka pas vetes një histori të shëndoshë dhe politikë praktike. (Emrat e personave që përmenden, janë ortodoks shqiptarë dhe jo grek. Ata nuk përfaqësonin asgjë në Epir, sikundër dhe në ditët tona kemi të tillë njerës që ndjekin rrugën e pabesisë-tradhëtisë!).                                                    .                          ???

Nuk do jem i qetë nëse nuk sjell këtu edhe një tragjedi çnjerëzore të ushtruar nga shteti Grek në Panaritin e Korçës.

Masakra e Grekëve të vitit 1914 në Panaritin e Korçës, sipas dëshmisë së nënë Emine Hoxhës e rrëmbyer nga grekët në vitin 1914. Deponimi është bërë më 13 gusht 1986 dhe është rregjistruar nga historiani Petrit Zeneli. Nënë Emineja është e mbijetuara nga masakrat e Panariti, në moshë 88 vjeçare ka rrëfyer:  "Mbaj mend mirë se kur më morën grekët në 1914, isha plot 17 vjet, dhe nëna po më përgatiste pajën për t'më martuar. Tani jam plot 88 vjet. Quhem Emine Hoxha, po më thërresin shkurt Mine. Kam dhe një emër tjetër që më pagëzuan grekët, Vangjeli. Kur erdhi haberi se grekërit po i afroheshin Korçës e Kolonjës, dhe bëhej thirrje që burrat e fshatit të shkonin në luftë, u bë berihajë dhe të gjithë dolën të shohin ç'bëhej. Ca burra u nisën për në Vithkuq që të merrnin vesh ndonjë lajm, ca të tjerë shkuan në drejtim të Kolonjës dhe nja katër a pesë veta u nisën të lajmëronin Qazim Panaritin, që të kthehej menjëherë. Siç u mor vesh, dyfeku u ndez në Selenicën e Pishës dhe Qesarakë. Ndërkohë, banorët e Kolonjës, të lemerisur, morën arratinë dhe arritën mbi Panarit. Karvane me njerëz dhe kuaj të ngarkuar me plaçka, nuk kishin të sosur. Të nesërmen, Qazimi dërgoi haber që gjithë fshati të ngrihet e të niset për në Skrapar, pa humbur kohë. U bë alarm i madh. Lufta po afrohej. Greku po shtinte me topa dhe gjylet pëlcisnin mbi fshat, andej nga do të shkonim ne. Rrugët ishin mbushur plot, edhe me të ardhur nga fshatrat e tjera, që po e mbanin frymën drejt Skraparit. Sa kaluam malin e Panaritit, për në Backë, lufta po zhvillohej në afërsi të Panaritit. Pas dy ditëve, greku e zuri fshatin tonë, ndërsa çeta e Qazimit me trimat e Backës e zunë Qafën e Martës dhe atje bënë rezistencë të fortë, derisa populli u tërhoq në thellësi të Skraparit e Beratit. Kur greku hyri në Panarit, nuk gjeti asnjë nga banorët myslimanë. Shtëpitë e tyre kishin mbetur shkretë. Nuk kaloi veçse ca ditë, kur erdhi haberi nga Stefan Panariti (kryeplak në atë kohë i lagjeve të krishtere) se greku u bën thirrje dhe u jep besën që të kthehet i tërë populli që ka ikur, se nuk i trazon njeri. Për këtë ishte bërë garant vetë Stefani. Kështu thanë njerëzit që kishte dërguar ai dhe grekët. Siç më tregoi im atë, pasi u mblodhën disa burra e pleq, vendosën të dërgojnë në Panarit dy njerëz të pjekur për të biseduar me Stefanin gojarisht. Këta u kthyen pas dy ditë dhe, siç flitej, kishin marrë garanci nëpërmjet Stefanit, i cili ishte betuar përpara qitapit (ungjillit) në kishë se, greku kish dhënë besën dhe nuk trazonte njeri, ndaj të ktheheni e të shikoni punët në shtëpitë tuaja, se po bëhen arat për të korrur edhe bagëtitë kanë mbetur pa zot. (Kjo taktikë greke më kujtoi njëllojshmërinë e veprimit të 30 viteve më pas të andartëve grekë të Napoleon Zervës, që në qershor të vitit 1944, i dhanë besën banorëve të Pramëthisë se nuk do t'u ndodhte asgjë e keqe, por të nesërmen, besa e thye, filluan masakrat, që tashmë dihen. Kjo "dhënie e besës" greke ndodhi në të gjithë rajonin e Çamërisë- FD).

Njëri pas tjetrit, u kthyem edhe ne, bashkë me shumicën e fashtarëve të ikur.  Grekët silleshin shumë mirë. Stefani me shokë akoma dhe më mirë, bile me dorë në qafë na thoshte se jemi vëllezër. Këto ishin fjalët  që qarkullonin e bisedoheshin çdo mbrëmje në fshat. Po ç'fshihej realisht mbas gjithë kësaj mirësie?! Një ditë të mirë, grekët dhanë urdhër që të mblidhen të gjithë burrat e fshatit, 16 vjet e përpjetë, te kisha, se do të bënin gjoja disa sqarime për rregullat në fshat, për pleqësinë etj. Kështu u mblodhën burrat e çdo dere dhe vanë në avllinë e kishës, ku midis të tjerave u thanë se, ashtu siç ishin, do të vinin të ndërtonin rrugët nga Trebicka, Grabocka e deri në Sinor me Skraparin, se do të kalonin topat e ushtrisë (artileria). Kështu i vunë të gjithë burrat përpara varg, në drejtim të Trebickës, duke marrë dhe bukë me vete për dy ditë. Pleqtë e mbetur na treguan se ç'u kish thën greku në mbjedhje. Ne besuam se vajtën për të bërë rrugë, ndaj gratë, nënat dhe fëmijët e mbetur në fshat u qetësuan. Por kish ndodhur hataja...! Të gjithë burrat i kishin kthyer drejt Grabockës dhe i kishin vrarë e copëtuar me thika e sopata, disa në përruan e Dinçes, disa në Grabockë dhe shumicën në rripën e Melckës, në kufi me Skraparin. Kështu përfunduan nja 200 a më shumë burra e djem, aq sa në Panarit nuk mbeti këmbë mashkulli". 

Kjo dëshmi e të mbijetuarës na vërteton "pabesinë greke" dhe hedh poshtë deklaratat e shtetit Grek, se dramat, tragjeditë dhe masakrat ç'njerëzore të kryera ndaj banorëve të Jugut shqiptar "nuk është qeveria greke ajo që dëshiron të aneksojë Epirin, por vetë epirotët që pretendojnë ribashkimin me Greqinë".                                                    [Asnjë koment nuk është i nevojshëm, kur përballë kemi fakte rrënqethëse për zhdukje e shfarosje dhe armiqësi mbi 100 vjeçare të Greqisë ndaj Shqiptarisë.      Ne, shqiptarët historikisht rezulton se në marëdhiet me Greqinë, vetëm kemi dhënë-FD)].         Njihemi edhe me ç'farë thonë këta dy sutorë për Çamët!            Para se të rrëfej mrndimin e dy sutorëve, dëshiroj të bëj të njohur thëniet e Koloneli Britanik C.M. Woodhouse. 16 Tetor 1945, i cili ishte i pranishëm në prriudhën e gjenocidit grek ndaj çamëve.  "Zervas i inkurajuar nga Misioni Aleat nën mua, i dëboi çamët nga shtëpitë e tyre në vitin 1944. Ata kryesisht u strehuan në Shqipëri. Dëbimi nga Greqia u krye me gjak... Zonat e Filiatit dhe Paramithia që vizitova në korrik, duket se janë 100% greke tani. Çamët e meritonin atë që morën, por metodat e Zervas ishin goxha të këqija. Rezultati ka qenë në fakt një zhvendosje e popullsisë, duke hequr një pakicë të padëshiruar nga toka greke. Ndoshta do të ishte më mirë t'i lini gjërat me kaq.."(Burimi: Foreign Office Archives Nr: FO371-48094). *Raporti ushtarak britanik nga koloneli C.M. Woodhouse, datë 16 tetor 1945, pas masakrave në Filat dhe Paramythia. Book: The Cham Albanians of Greece: page 373. Edited by Robert Elsie and Bejtullah Destani. Published in 2013, London.            [Nuk do komentoj se tashmë janë sqaruar të vërtetat. Por më duhet të theksoj se Napoleon Zerva, arriti të kompromentojë dhe ti mashtrojë me zgjuarsinë e tij si "Aleatët dhe Boshtin".

a) [Libri: "EPIRUS". Autor: Arthur Foss.] Robert Curzon i përshkroi ato, kur ishin aty të egra dhe të ashpra Shqiptarët nuk bërtisnin dhe nuk bisedonin siç bëjnë arabët, por endeshin kot nëpër pazar, të gatshëm për t'u grindur me këdo dhe të paaftë për t'u marrë me ndonjë punë.  Shkurt, më dhanë idenë e të qenit një grup idiotësh shumë të varfër dhe krenarë, pa vlerë për asgjë. Çamët myslimanë ose çamët e Thespotisë ishin në armiqësi të përjetshme me fqinjët e tyre të krishterë (lexuesi duhet të kuptojë se fqinjët e tyre të krishterë ishin po çamë, kushurinjtë dhe fise të njëjta me çamët islamë. Por harrojnë autorët se si çamët ortodoksë dhe çamët islamë, para turqisë ishin të dy të besimit katolik-FD) dhe, të favorizuar nga bashkëfetarët e tyre turq (në Çamëri nuk kishte anjë familje turke. I gjithë territori i Çamërisë, si para Osmanllinjëve, bizantinëve, bullgarëve, romakëve ishte që nga lashtësia tokë e thesprotëve/çamëve. Askush nuk pruri asnjë metër tokë nga perandoritë që shkelën në atë rajon.-FD) kishin fituar tokat më të mira, ndërsa të krishterët, si suliotët, ishin detyruar të jetonin në tokë më pak pjellore (Suliotët nuk jetonin në fushat e Çamërisë, por ishin të ngulur në malet e Sulit. Ndërsa disa pak fshatra greke,  me banorë të ardhur jetonin në periferi të rajonit. Ata nuk kishin toka, ata ishin të punësuar tek agallarët e Çamërisë-FD).

Përfshirja e Threspotisë në Greqi kishte qenë e pafat për çamët, por ata vazhduan të lulëzonin, duke u kujdesur për ullinjtë e tyre, për vajin e tyre. Në vitet 1941-44 çamët u armatosën nga gjermanët dhe italianët dhe bashkëpunuan me ta kundër fshatrave greke të kontrolluara nga andart?t. Shumë mizori të kryera prej tyre ishin të njohura. Në gusht të vitit 1944, si prelud i betejës përfundimtare kundër gjermanëve në tërheqje, EDES i dëboi çamët në Shqipëri, pasi ata përbënin një kërcënim për krahun e majtë të Zervës. Shumica prej tyre ia mbathën, por shumë nga ata që nuk ishin mjaftueshëm të shpejtë pësuan hakmarrje në jetën e tyre. Meqenëse Threspotia ndoshta vuajti më shumë gjate atyre viteve sesa shumica e pjeseve të Greqisë nga luftat dhe semundjet fryma e hakmarrjes së egër, siç shihet sot nga rrënojat e pakta të mbetura të fshatrave çame  përgjatë dhe poshtë lumit Kalama. Ka shumë njeres, fshatarë ortodoksë grekë (lexo:çamë ortodoks-FD)  në Threspoti. flasin shqip midis tyre. Ato janë të shperndara në veri nga Paramëthia deri në lumin Kalama e më tej, dhe në perëndim deri në Fushën e Margëllëçit. Disa nga të moshuarit mund të flasin vetem shqip, dhe gjuha nuk po vdes. Ndërsa shume çifte ne jeten e hershme martesore shkojnë drejt Athinës ose Gjermanisë për punë dhe fëmijët e tyre mbeten në shtëpi për t'u rritur nga gjyshërit e tyre që flasin shqip.                        .   ???

U përpoqa të sjell në kujtesë marëdhëniet mes Greqisë dhe Shqipërisë gjatë më tepër se një shekull, duke shfletuar në fletët e historisë si me të dhënat nga pala shqiptare dhe ato të dhëna nga të huajt. Me informim historik nga të dy palët, është në të drejtën e kujtdo të nxjerrë konkluzione dhe ti kalojë në peshoren e të vërtetave. Në hartimin e këtij shkrimi m'u desh të përqëndrohesha në përballjen mes të vërtetave dhe mashtrimeve, por ishte e vështirë, jo se nuk e përballoja, por ishte shumë e bezdisëshme për lexuesit, sepse çdo rresht i shkruar prej tyre është shumë larg të vërterave, dhe shumë, shumë irritues. Të njihet e vërteta kërkohen mendje të qeta, të përqëndruara, larg molepsjeve politike, nacionaliste ekstremeve nacionale, larg  keqpërdorimit e interpretimit të katër Librave të shenjtë. Megjithatë, duhet të ndërgjegjësohemi, të dimë të kuptojmë se jemi pjesë e së tërës, ku e tëra (shoqëria nherëzore) ka në përbërje dy të kundërta. Të mirën dhe të keqen, të bukurën dhe të shëmtuarën, lindjen dhe vdekjen, mikun dhe armikun, lumturinë dhe hidhërimin, të pasurin dhe të varfërin, siç ka mashtrimin, shpifjet,  manipulimin dhe të vërtetën, etj, që të gjithë i dimë. Ndaj përpara këtyre dy të kundërtave, të pashmangshme duhet të kalisim vet veten me durim, aftësi për të mposhtur me argumente bindëse dhe përherë me tolerancë. Nuk përjashtohet vet mbrojtja në krejt përfshirjen jetësore. Kemi kohë që jemi dëshmitarë të kalimit nga një rend të përcaktuar,  në një rend të pacaktuar. Për këtë po citoj "të vërtetën e madhe" të deklaruar nga Karl Marksi 200 vite më parë.                                   Të gjithë diskutojmë në familje dhe në shoqëri, duke shtruar shqetësimin e madh jetësor, sidomos ata më të moshuarit, të cilët kanë më shumë përvojë me jetën se ç'farë po ndodh në nivelin tonë shoqëror dhe subjektiv?. Përgjigjen e gjejmë tek Karl Marksi, në vitin 1848, i cili ka dhënë një shpjegim goditës të këtij realiteti.  Lexojmë disa pjesë nga teksti i Marksit shkruar dy shejuj më parë, por tepër i goditur për situatën ku ndodhemi sot.

"Kudo ku ka fituar, borgjezia u ka dhënë fund të gjitha marrëdhënieve feudale, patriarkale, idilike...Ajo i ka zhytur ekstazat më qiellore të zjarrmisë fetare, të entuziazmit kavaleresk, të sentimentalizmit filistin në ujin e akullt të përllogaritjes egoiste. E ka shndërruar dinjitetin personal në vlerë këmbimi... Borgjezia ia ka hequr aureolën çdo profesioni deri më atëherë të nderuar e të respektuar me frikë përulëse. Ajo i ka kthyer fizikanin, juristin, priftin, poetin, njeriun e shkencës në punëtorët e vet me mëditje.

???

Shënim: Për përgaditjen e këtij shkrimi u jam referuar shumë sutorëve vendas dhe të huaj,  të cilët i kam cituar në fjali të drejta dhe të zhdrejta.  I falenderoj për mundësinë që na kanë ofruar me shkrimet e tyre!.              Studjues Fahri Dahri

10/Qershor/ 2025