Faleminderit
Kolec Traboini: Ndoc Jakova, shkodrani hero që s'duhet harruar
E enjte, 04.04.2024, 06:58 PM
NDOC JAKOVA, SHKODRANI HERO QË S'DUHET HARRUAR
23
vjeçar ishte djaloshi shkodran Ndoc Jakova, i pjekur me frymën e atdhetarisë që
i ri, atdhetar që e çmonte lirinë, e donte edhe popullin të lirë, që i urrente
shtypjen e mizoritë e diktaturës. A është jeta e tij një shëmbëllesë për brezat
e rinj të Shkodrës? Them se po. Ata që aspirojnë lirinë e popullit të vet janë
nderi i çdo qyteti a fshati, por edhe i mbarë kombit. Po ne sa e nderojmë të
riun Ndoc Jakova?
Shkruan
Kolec P. Traboini
Ata
ishin 4 vëllezër, Ndoc, Dedë, Prenkë dhe Çesk Jakova, siç shihen në këtë
fotografi familjare rreth vitit 1942. Morën rrugë të ndryshme në jetë. Deda u
bë një nga fotografët e njohur të Shkodrës, ndërsa Prenkë Jakova i kaloi kufijt
e qytetit te lindjes duke u bere kompozitori me i shquar shqiptar. Prenk Jakova
ishte mësues në kohën kur komunistët, që e pushtuan e jo e çliruan qytetin, siç
llomotisin pasardhësit e komunistëve, nisin të kërkonin atdhetarët shkodrane,
kryesisht intelektualet shtëpi në shtëpi. Një nga ata që kërkohej ishte dhe
Ndoci, vëllai i Prenkë Jakovës. Meqë nuk po gjenin vëllain komunistet,
arrestuan Prenkë Jakoven pa pasur asnjë shkak. Vetëm kur ja arritën qëllimit të
vrisnin Ndoc Jakoven, Prenkë Jakovën e liruan. Prenkë Jakova me një familje që
konsiderohej armike e Partisë, mbijetoi në saj të talentit të madh dhe natyrës
së tij të përmbajtur. Ai krijoi kryeveprën e tij operën “Skenderbeu” të cilën e
lanë në hije duke evidentuar operën e tij “Mrika” me regji të Andrea Skanjetit
dhe libret të Llazar Siliqit. Madje ashtu si krimineli kthehet në vendin e krimit
Enver Hoxha, si dinak që ishte urdhëroi t’ia sillnin krijuesit kryesorë në
zyrën e ti. Madje të bënin fotografi. Thua nuk e dinte Enver Hoxha se vëllain e
Prenkë Jakoves e kishin vrare banditet e ti. Po ai vetë kishte urdhëruar. Nuk e
dinte vallë se vëllai i Andrea Skanjetit, Mariani që kishte fituar titullin
regjisor filmi nga Cine Cita, kalbej burgjeve politike? Sigurisht që i dinte,
por donte të shfrytëzonte talentet e tyre e ti shiste si suksese të Partisë
Komuniste. Demagogji e thellë, e mirëmenduar. Hap pas hapi e pa cak. Por
çfarëdo që të bënin, gurin e dhembjes në shpirt për vëllain 23 vjeçar Prenkë
Jakovës nuk ia hiqnin. Ai do ti mbetej tërë jetën, derisa dhe ai tragjikisht i
dha fund jetës së vet. Argumentet sociale që sjellin për vetëvrasjen e tij nuk
të bindin, ai kishte brenda vetës një thelb tragjik. Mund të kishte dhe faktor
të tjerë rrethanore që e kishin rënduar sa Prenkë Jakova të humbiste çfarëdo
dëshire për jetën. Dhe i dha fund me vetvrasje.
Ardhjen
e komunisteve në Shkodër i riu 21 vjeçar Ndoc Jakova, i brumosur me ideale
kombëtare e konsideroi pushtim. Veçmas aleancën me serbo-jugosllavët e
konsideronte tragjedi kombëtare. Kishte dhe një grup djemsh të rinj shkodranë
që ndanin me Ndoc Jakovën të njëjtat mendime. Duke parë rrezikun e arrestimit
ata u mblodhën dhe vendosen të jetojnë maleve, edhe pse në kushte të vështira,
por të paktën në liri. Nuk ishte grup që bënte aksione, thjeshtë përpiqeshin të
mbijetonin në liri. Një vit kaloi ashtu mal në mal e shkëmb në shkëmb, herë në
ndonjë shtëpi bujare, por më së shumti në shpella. Pasi kishin bërë masakra në
Malësinë e Madhe, banditet e Ndjekjes i morën fshatrat me radhë duke kërkuar të
ikurit nga Shkodra. Shpesh bënin thirrje edhe për tu dorëzuar, por në Kelmend
Mehmet Shehu shumë nga ata që u dorëzuan i pushkatoi pa gjyq. Kësisoj për
dorëzim nuk bëhej fjalë. Kështu ndodhi edhe me Pjetrin e Shan Dedës me gruan e
vet, ata nuk pranuan të dorëzohen tek bishat komuniste dhe të dy vranë vetën.
Kësisoj grupi i djemve të Shkodrës e kishin vendosur të mos dorëzoheshin. Me ta
ishte bashkuar dhe një prift, Dom Alfons Tracki i cili dhe ai kërkohej nga
komunistet. Ky prift ishte një gjerman që kishte shërbyer në kishat katolike të
Shqipërisë tërë jetën, e donte Shqipërinë dhe shqiptaret. Por komunistet
kërkonin që këtë dashuri t’ia shpërblenin me plumba. Ne fillim të shkurtit
1946, në kushtet e një dimri të egër dhe me borë e ngrica, grupi i të rinjve
shkodrane gjatë lëvizjes ra në pritën e banditevë të ndjekjes. Mbasi që kishin
informacion të plotë qëlluan papritur. Grupi nuk arriti as të vendosej në
gjendje luftimi. Prifti Dom Alfons Tracki nga vendi ku kishte zëne për t’u
mbrojtur nga plumbat, vuri re se Ndoc Jakova ishte plagosur. Atë çast ju ngjall
në shpirt ndjenja e detyrës baritore, për t’i dhëne ndihmë nëse ishte e
nevojshme ose për t’i bërë të riut shartet e vdekjes, nëse ishte në çast të
fundit. Rituali katolik e kërkon që para se të vdes i krishteri duhet t’i
gjendet afër prifti që njeriu të shkojë në amshim në paqe me Zotin. Por atë
çast që po bekonte të riun, një dorë më egërsi e kapi për supit, e tërhoqi fort
dhe i lidhi duart me litar. Banditi i ndjekjes i drejtoi pushkën në kokë të
riut Ndoc Jakova e duke thëne “Ja bëjmë ne shartet e vdekjes këtij qeni”,
shkrehu armën.Prifti pa tmerrin. I riu vdiq në vend. Atë tmerr që do ta
provonte sërish kur edhe atë Dom Alfons Trackin do ta ekzekutonin pranë murit
të jashtëm të Vorrëve të Rrmajit. 23 vjeçar ishte djaloshi shkodran Ndoc
Jakova, i pjekur me frymën e atdhetarisë që i ri, atdhetar që e çmonte lirinë,
e donte edhe popullin të lirë, që i urrente shtypjen e mizoritë e diktaturës. A
është jeta e tij një shëmbëllesë për brezat e rinj të Shkodrës? Them se po. Ata
që aspirojnë lirinë e popullit të vet janë nderi i çdo qyteti a fshati, por
edhe i mbare kombit. Po ne sa e nderojmë të riun Ndoc Jakova? Kemi rrugë në
Shkodër me emrin Evlia Çelebiu, kronikan sulltanesh e që shkruante se
shqiptarët janë dembele e rrojnë me vjedhje, e nuk na shkon mendja tek Ndoc
Jakova, por edhe tek Marie Shllaku, tek sakrifica e Pjetrit të Shan Dedës me
gruan, pra tek ata që për lirinë vunë jetën e vet në plumb gjakatarësh
komunistë pa ju dridhun qerpiku. Ata nuk kanë nevojë për ne se janë të vdekur.
Jemi ne të gjallët që kemi nevojë për shembëllesen e kujtimin e tyre. Mjerë ai
popull që vë në peidesdal tradhtarët dhe harron atdhetarët, martirë të kombit
të vet.
© Kolec P. Traboini
Në
foto: Ndoc, Dedë, Prenkë dhe Çesk Jakova