Kulturë
Fran Gjoka: Duke kujtuar 7 Marsin, ‘Ditën e Mësuesit
E enjte, 07.03.2024, 08:37 PM
DUKE KUJTUAR 7-MARSIN, “DITËN E MËSUESIT”
Shkruar
nga: Fran Gjoka
Kanë
kaluar plot 137 vjet nga 7 Marsi 1887. Ato mbeten vite vitale, vite përpjekjesh,
përkushtimi, djerse e mundimi për lartuar shkollën e parë shqipe, shkolla më e
re e shfaqur “pas përpjekjeve të mëdha të rilindësve dhe atdhetarëve në
kontinentin e plakur të asaj kohe.
Por
është momenti të përulemi me respekt të thellë, për ata që bënë të mundur
hapjen e Mësonjëtores së Parë Shqipe të Korçës. Populli ynë rezistoi me të
gjitha mënyrat. Shkrimi i shqipes u mësua fshehurazi në kasollet e fshatarëve,
pranë staneve të çobanëve, në shtëpi të thjeshta, në ndërtesat e kultit etj.
Shikojmë aty këtu edhe ndonjë shkollë, si në Kurbin në vitet 30 të shekullit
17, në Pllanë e në Blinisht të Lezhës me 1638 dhe 1639, në Kurbin 1670, në Prizren
e gjetkë. Këto shkolla patën jetë të shkurtër dhe lëvizja për hapjen e tyre
ishte sporadike. U deshën të kalonin 2 shekuj, që lëvizja për shkollën dhe gjuhën
shqipe të fitonte përmasa reale zhvillimi. Intelektualët tanë të shquar, që nga
N. Veqilharxhi, Zef Jubani, K. Kristoforidhi, Pashko Vasa, Sami e Naim Frashëri,
H. Tasimi, J. Vreto, K. Hoxhi, P. Doçi, N. Mjeda, Gj. Fishta, N. Naçi etj., edhe
pse pa shtetin e tyre, pa asnjë institucion kombëtar, të drobitur pa miq e
aleatë ditën të gjejnë gjuhën e bashkimit kombëtar. Abetaret e Veqilharxhit e
Tasimit etj. u përhapën dorë në dorë dhe u bënë shpresë për popullin dhe rininë
e kohës, u bënë tmerr për pushtuesit, po aq sa pushka e komitëve, që shpejt
mbushën malet e Shqipërisë.
Për
intelektualët e shquar, gjuha dhe shkolla shqipe u bënë pikënisje e shpresës së
madhe, “sofra” e parë e fundshekullit të 19, që këtu i bashkoi shqiptarët për
beteja të ardhshme. Ata lanë mënjanë dasitë fetare krahinore e fetare dhe u bënë
një për çështjen e gjuhës kombëtare.
8 Mars 1887 - Drita e së ardhmes
Mësonjëtorja
e parë shqipe u hap me 35 nxënësit e parë, e më pas breza të tërë nxënësish nisën
udhën e bukur të dijes në një shkollë të vërtetë shqipe. Një ditë më vonë, me 8
Mars 1887 Th. Mitkoja shkruante : “ Dëshira tonë u mbarua, shkolla shqipe u
hap, druri që vumë në dhet këtu e dy vjet, sot lulëzoi dhe dha pemë të ëmbla”.
Pas
mësonjëtores së parë u hapën edhe shumë shkolla të tjera, si në Pogradec e
Kolonjë, shkolla e Vashëzave në Korçë etj. Asgjë s`kaloi lehtë, përkundrazi u
deshën përpjekje dhe sakrifica të mëdha për të bërë përpara çdo hap në udhën e
ndritur të arsimit. Armiku reagoi shumë ashpër dhe u përpoq me të gjitha mënyrat
që ta mbyste këtë dëshirë dhe luftë të madhe të shqiptarëve drejt dijeve dhe
emancipimit të tyre shoqërore. Nga përplasjet me armikun e zi u flijuan shumë
patriotë e atdhetarë të shquar me burgosje, vrasje e internime. P. Sotirin e
hodhën nga kati i tretë i shtëpisë së tij, Papa K. Negovanin e therën me thika,
Petro N. Luarasin e helmuan...E, megjithatë mësimi në gjuhën shqipe nuk ndalej.
Shkollat shqipe po ngriheshin, populli po i mbante ato në këmbë, duke hequr
edhe kafshatën e fundit të gojës. Popullit i duhej drita dhe atë dritë diturie
e jepte vetëm shkolla. Vetëm një populli i ditur dhe i arsimuar mund t`i bënte
ballë pushtuesit dhe forcave reaksionare që vepronin brenda Shqipërisë. Ndaj
nga të gjithë njerëzit përparimtarë të kohës, nga atdhetarët e vërtetë hapja e
shkollës së parë shqipe konsiderohej dallëndyshja e parë që lajmëronte
pranverën. Dhe, dihet, dallëndyshet
s`vijnë vetëm, të tjera dallëndyshe do të vinin dhe Shqipëria e shtypur dhe e masakruar
në shekuj do të shikonte dritën. 8 Mars 1887 ishte fillimi i dritës që lajmëronte të ardhmen e
ndritur.
Drita kërkon dritën, erdhi dita e 28 -Nëntorit 1912
Shpallja e Pavarësisë me Plakun e Vlorës dhe me ministër arsimi L. Gurakuqi nxiti dhe realizoi hapjen e 70 shkollave shqipe. Për ta vazhduar më me ngulm fuqizimin e shkollës kombëtare, sidomos pas Kongresit të Lushnjës më 1920 e pas luftës antifashiste nacional çlirimtare shkolla do të pësonte arritje të papara. Në vitet 50’ do të zhdukej analfabetizmi nën moshën 40 vjeç, do të shpallej arsimi i detyruar fillor e pastaj 7 e 8 - vjeçar. Në vitin 1957 hapet Universiteti i parë shqiptar. Universiteti i Tiranës, pas tij, Instituti e, më pas Universiteti i Shkodrës e më tej, i Elbasanit, i Gjirokastrës i Korçës, i Vlorës, Akademitë si e Shkencës, e Gjuhësisë, e Arteve të Bukura dhe Kulturës Fizike dhe Sporteve.
Mësuesit janë misionarë dhe frymëzues të së sotmes e të së nesërmes!
7 Marsi - festë drite, festë bashkimi, festë përparimi
Me
festën e 7 Marsit, janë të lidhur të gjithë: gjyshërit dhe gjyshet, baballarët
dhe nënat, të rinjtë dhe të rejat, adoleshentët dhe fëmijët e të gjithë
moshave, pasi shkolla mbetet për ta institucioni i mësimit dhe i edukimit më të
organizuar për nxënësit e të gjithë grupeve. Aty kultivohen vlerat e vërteta
kulturore, normat morale dhe mënyrat e komunikimit njerëzor e civil. Aty mësohet
dhe zbatohet parimi i demokracisë për zbatimin në unitet të të drejtave dhe
lirive nga njëra anë dhe të detyrave e përgjegjësive nga ana tjetër. Në të
vetmin institucion të organizuar, në shkollë dhe nga shkolla, përcillen tek
gjeneratat e reja që do të drejtojnë vendin në të ardhmen mesazhe paqeje e mirëkuptimi,
kultivohet toleranca dhe dëshira për të mësuar gjatë gjithë jetës në mënyrë
aktive, krijuese dhe kritike.
Mësuesi -figura qendrore e shkollës
Parë
në këtë këndvështrim, 7 Marsi i sivjetmë, që përkon me 137 - vjetorin e hapjes
së shkollës së parë shqipe, është një ngacmim disi ndryshe për faktorët dhe
aktorët që e kanë detyrim ligjor, por edhe qytetar e moral për përkujdesje e
vlerësim më të madh të mijëra mësuesve, që në mjaft raste punojnë në kushte
ende të vështira dhe me trajtim financiar larg mundësive që ata të garantojnë
jetën e tyre dhe të fëmijëve. Mësuesi është ai që të hap portat e dijes, që të
orienton në lumin e madh të informacionit, që të udhëzon më mirë se kushdo tjetër
sesi lexohet e punohet me librin. Ai dhe vetëm ai edhe gjërat më të vështira i bën
të lehta për fëmijët. Mësuesit, në shumicën e rasteve, punojnë me pasion të
veçantë e intensitet për t’i përgatitur nxënësit jo për kohën që ata janë në
bankat e shkollës, por për kohën që ata do të dalin në jetë dhe do të ndërtojnë
Shqipërinë e së ardhmes, Shqipërinë e vërtetë Evropiane.
7
Marsi apelon para politikanëve e pushtetarëve të të gjithë niveleve, para
medias e intelektualëve, para të gjithë opinionit: Më shumë përkujdesje për
shkollën dhe mësuesit, më shumë respekt për punën e tyre të veçantë dhe të
lodhshme, më shumë vlerësim për të gjithë brezat dhe para së gjithash para kontribuuesve
më të mëdhenj të arsimit dhe atyre që tashmë të kërrusur nga vitet e gjata të
punës në arsim presin me padurim ditën e marrjes së pensionit në sportelet me radhë
të gjata! Më shumë ndjeshmëri e vlerësim material e moral për ata që na mësuan
shkrim e lexim, matematikë e kimi dhe që na orientuan të sigurt në jetë për të
përballuar konkurrencën e tregut të punës!
Më
shumë kujdes për ruajtjen e gjuhës së bukur dhe të vjetër shqipe nga huazimet
dhe fjalët e huaja, që mund të zëvendësohen lehtësisht me fjalë shqipe! Ndërsa
prindërve, kudo ku jetojnë e punojnë, në Evropë e Amerikë, në Australi e në
vendet e tjera, bashkë me respektin që kemi për kontributin që ata japin edhe për
zhvillimin e Shqipërisë, ju lutemi dhe në njëfarë mënyre ju përgjërohemi që tua
mësojnë gjuhën shqipe edhe fëmijëve dhe nipave e mbesave ! Në të kundërt gjuha
jonë, ndër më të vjetrat, një ditë do të shuhet dhe kur ajo nuk flitet e
shkruhet, shuhet edhe kombi, pasi gjuha është elementi kulturor që e mban gjallë
një komb. Nuk ka identitet pa gjuhë.
Festa
e të gjithëve përcjell mesazhe edhe për mësuesit. Ata kurdoherë të jenë në ballë
të punës për zbatimin e politikave për reformimin e shkollës, për kultivimin e
vlerave demokratike tek brezi i ri, për zhvillimin e fuqisë krijuese tek
nxënësit, për përfshirjen e të gjithëve në procesin e edukimit dhe të mësimit,
të argëtimit dhe të zbavitjes !
Në
këtë ditë të shënuar nga thellësia e shpirtit tonë buron fuqishëm urimi: Gëzuar
festën e dijes kolegë tanë të nderuar dhe të respektuar! Paçi gjithnjë suksese
e mbarësi!.