Kulturë
Jahja Drançolli: Burime të rëndësishme nga arkivat e Venedikut për historinë e Arbërisë në vitet 1301-1463
E diele, 07.11.2021, 05:43 PM
Burime të rëndësishme nga arkivat e Venedikut për historinë e Arbërisë në vitet 1301-1463: Acta Albaniae Veneta Saeculorum XIV et XV, Josephi Valentini S. J., Palermo-Napoli-Roma-Venezia-München 1967-1979!
Nga
Jahja Drançolli
Për
të shënuar sa më denjësisht 500 vjetorin e vdekjes së Heroit, Gjergj
Kastrioti-Skënderbeut, studiuesi albanolog nga Padova, Zef Valentini (Josephi
Valentini) nën mbështetjen e Centro Internazionale di Studi Albanesi me qendër
në Palermo, dhe në koordinim me institute analoge në Romë, Venedik dhe Napoli,
kanë botuar dokumente nga arkivat venedikase, që ndriçojnë historinë e Arbërisë
në shek. XIV-XV. Aktet apo diplomat redaktohen dhe sistemohen sipas standardeve
moderne, që dalin nga shkencat bazë ndihmëse të historisë, diplomacisë dhe
paleografisë. Si të tilla, ato nuk janë thjesht regjistra, por akte të
transkriptuara nga dokumente origjinale të shkruara kryesisht në latinishten
mesjetare. Botimi, i cili përfshin 7667 akte ose diploma, shoqërohet me një
hyrje, regjistrime të sakta të fondeve ku ato ruhen; komente thelbësore;
indekset me lista kronologjike të dokumenteve të publikuara; indeks i veçantë
për emrat personalë, gjeografikë dhe lëndë; një fjalor dhe gloss të vjetër, të
bashkangjitur në secilën pjesë (Pars) të botimit. Ato janë redaktuar kryesisht
në latinishten mesjetare, të pasura me elemente të gjuhëve vendase venedikase
dhe arbërore, ose pjesërisht në bizantine dhe katalanisht, gjuhë të gjitha të
njohura nga autori. Botimi ka një vertikale të gjatë historike duke filluar nga
17 qershori 1301 deri në fund të vitit 1463. Si i tillë në aspektin kronologjik
ai sistemohet në 3 pjesë: Partis Primae - I (tomus 1, 2, 3 dhe 4); Pars Secunda
- II (tomus 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16 dhe 17); Pars Tertia -
III (tomus 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24 dhe 25).
Të
plotësohet sa më dinjitoz dhe sa më i dokumentuar vertikali i plotë historik i
jetës dhe veprës së Gjergj Kastrioti-Skënderbeut, pjesa tjetër e dokumenteve,
që përfshin periudhën e viteve të fundit të Heroit (1463-1468), krahas
dokumentet origjinale, të cilat ruhen në Arkivin Shtetëror të Venediku, një
pjesë e tyre e hulumtuar gjatë viteve 1986/87; 2005/2006, të të skanuara dhe të
mikrofilmuara ruhen edhe në arkivin tim familjar!