Kulturë
Poezi nga Attila F. Balázs
E diele, 24.09.2017, 10:13 AM
Poezi hungareze
Attila F. Balázs
BIOBIBLIOGRAFI E SHKURTËR
Attila F. Balázs është poet me origjinë hungareze, shkrimtar, përkthyes letrar dhe editor. U lind në Tërgu Muresh të Transilvanisë më 15 Janar 1954. Studioi teologjinë në Alba Iulia, përfitoi diplomën për përkthyes letrar dhe bibliotekonomi në Bukuresht. Është drejtor i editurës AB-ART si dhe redaktor i revistave Sz?rös K? dhe Él? Vidék. Është i përkthyer në gjuhët sllovake, çeke, sllovene, franceze, portugeze, suedeze, angleze, rumune, spanjole, shqipe, maqedone, gjermane, serbe dhe indiane. Është autor i disa veprave të përkthyera dhe laureat i një numri të madh çmimesh për letërsi dhe përkthime letrare në Rumani, Hungari, Sllovaki etj. Librat e tij janë botuar në Bratisllavë, Bukuresht, Kluzh-Napoka, Jash. Shkup, Kanadë, Brazil, Turqi, Ekuador etj. Botime origjinale: Maszkok (vargje), 1992; A macska leve (prozë), 1992; Meztelen lovagok (vargje), 2002; Arcképcsarnok (album letrar), 2003; Szlovákiai Magyar KI Kicsoda (redaktor), 2004; Szókeresztem (vargje), 2005; Casanova átváltozásai Premeny Casanovu (prozë bilingve, sllovakisht/hungarisht), 2007; Menekülés a Gettóból (përkthime nga lirika rumune), 2008; Missa Bestialis (vargje në përkthim të Adela Iancu), 2008; Versek/Poezii, bilingua, 2010; Minimál (poezi) 2011, Metamorfozat e Kazanovës, 2011; Minimal (poezi në përkthim në gjuhën gjermane të Timo Berger dhe E. Thiele), 2011; The Scene, antologji shumëgjuhëshe; Metamorfozat e Kazanovës në gjuhën hungareze, 2012; Prelomjleni hleb (serbisht), 2012; Gordiev Jazol (maqedonhisht), 2012; Cele mai frumoase poezii (poezitë më të bukura), 2012; Minimal (poezi në gjuhën portugeze) 2013; Casanova’s Metamorphoses (prozë në gjuhën angleze) 2013; Blue/Kék, poems translated in English, 2014; La metamorfosis de Casanova (spanjolisht), 2014; Casanova’s Metamorphoses, 2015; MissaBestialis, Poems translated in English, 2015; IsteginHususiyeti (poezi në gjuhën turke), 2015; Minimal (poema në gjuhën sllovake) 2015; Villon nyakend?je (poema), 2015; Kis Odüsszeia (përkthime nga lirika botërore), 2016. (I përktheu në gjuhën shqipe: Baki Ymeri)
EUFORI
Njolla të gjera drite
Vasha me trup të portokalltë
Fole thneglash në kofshë
Mesazh turbullues i parandjenjave
Mjellma me qafën e këputur
Peshq të bardhë të rrëshqitshëm
Në dhe skeletë të mveshur
Zvarranikë të gjymtuar
Pika zero në mes të rrugës
Notim mes dy planeve
Vizion kozmik
Në ekuilibrin e paparashikimit:
Trupi gravitacioni
Shpirti totalitatet i shtypur
Depresion i pështirë
Ndërmjet dy pjatave
Po thërrmohet njeriu
Trupi i drobitur
I përket gravitacionit
Por ku po derdhet
Shpirti i shtrydhur?
TETOR
Vjeshta i ofron bankat
Nën gjethishte ndryshku pikon
Të ngjitet duke u dridhur nën këmbë
Dheut mund t’ia dëgjosh më vonë
Lëmshin e fërgëllimës kur
Nën flatrat e sorrave
Fshihet drita
Dhe bezdia e furishme e minjve
Mes figurave të shahut që
Të zi duken nga njëri në tjetrin qosh
Bien dhe shkronjat nga letra
Kërcasin në shputa
Prej diku apo nga diku
Vashës së ikur i dëgjohen hapat
Gjatë natës
Në tetor
Po mbështillem
Me mjegullën e jorganit të ftohtë
PRONËSIA E MUNGESËS
Elegjia e paskajshmërisë:
E ritmit të pritjes
E koloron ikonën
Më besnike të botës
Falë kënaqësisë vullnetmirë
Ekstaz i përgëzuar
Luciditet hyjnor
Dhe përsëri ekzaltim
Nuk do të të prek
Çdo gjest
Është një vuajtje e vërtetë
Mundimet më të mira të virtualitetit
Në afërsinë time më lënë
E më çlirojnë nga lumturia gulçitëse.
KAVALERII LAKURIQE
çka mbeti prej nesh
nga kavaleritë e ditëve memece
nga ata që me fodullëk kremtonin
betejat tona të humbura
në kohën kur shpërthenin nga mllefi
si do ballona të mbushur
fitimtarët tanë
çka mbeti nga trembjet tona
që i braktisëm hijet
por kjo natë u rikthye tinëzisht
dhe në mëngjes u zgjuam
duke u fshehur në përgjumimin e tyre të ngrohtë
ne ata që ashtu menduam:
nëse jemi – dhe fjala është
dhe përmes fjalës jemi e do jemi –
nëpër koridore të bardhë çapëlojmë
duke përjashtuar çdo kohë
ngase na i fshinë ëndërrat
në kohën kur dremisnim
dhe në kufirin e zgjimit
mëndjelehtë e masnim
njëri-tjetrin
madje dhe veten tonë:
çka mbeti prej nesh?
AKUARIUM I SHPËRTHYER
Korent i praruar filtrohet
Me mungesën e dhëmbëve bregu
Ngushtohet pastaj zgjerohet hiçi
Porsi prehëri, duke joshur dëshirën.
Skica të dreqit:
Gjethe breu në formë të V-së
Fërfëllijnë.
Valëve zhurritëse
Hëna e plotë çapëlon.
Më shumë ngjarje paraprake mbarojnë
Në bjeshkë zvarrnisen retë
Nga akuariumi i shpërthyer
Hajdutërisht, por i lumtur depërtoj.
KËNDON DRURi
Zogjtë e kanë gëlltitur zërin,
Por nga gusha kanë dalë shakullima:
Këngë, fjalë, format kanë rënë
Mbi gjethishte.
“Drurët këndojnë” – murmuriti poeti
Rrudhat ia thelloi monitorit të dritës
Nuk e sheh, pra, nuk e di:
Kjo tashmë është shenjë e kohës –
Tastatura vazhdon të trokasë
I shpëton diku të gjitha:
Ndoshta dikush dikurë do ta hapë...
Drurët vazhdojnë të këndojnë
Por nuk don të thotë asgjë
thikat rivalizojnë
me dritën e Hënës
rrugës që dremit e zgjuar
fytyra të fshira
triko të gjera
gojë duke përtypur
një dorë në xhep
cigarja në tjetrën
flokë të yndyrshme e të derdhura
sytë e zezë janë joshprehës
porsi pikat e ujit
në majat e këpucëve të ndotura
shikime depërtuese
porsi rezet röntgen
qyteti nuk paralajmëron
tërmetin
vetëm unë
dukem i degdisur
porsi shirat e rëkeshëm
BUKURESHT
nuk ishte për herë të parë
kur lexoja Jung-un
ndërkohë Modern Jazz Quartet
ma vërshon
organin e dëgjimit
korbat kacafyteshon në park
për një kafshatë briri të hedhur
i kadencoj hapat e imtë mbi gurin kubik
sytë ma përcaktojnë terenin
si në kohët kur bëja kujdestari
mbi kullosën e shkelur
një grua me flokët e yndyrshme pret
me padurim që qeni ta bëjë nevojën
me bishtin e ngritur pas shpine
te rrënjët e pemës
akcione
reakcione
në kutinë e kafkës
ekzistencializmi i vjetëruar
koncepte obsesioni
atmosferë revolucioni
aq rrugëve
sa dhe në internet
fytyrë e parrojtur
sy të bymehur
një algoritëm në pamundësi për ta aritur
përjetoj një episod të ekzistencës
MAKARSKA
dielli ma djeg krahërorin
i mbuloj sytë e mbyllur me krahun
drejt bregut kënga e gjinkallave
ngadalësohet, pastaj dobësohet
fjalët kërcejnë
në zhaurimën e valëve
nuk arrij t’i dalloj
përsipër meje kalon një avion
pastaj dhe një tjetër
ngrihem në vithe
e ngul thikën në shalqi
dhe i pres disa thela
tuli shalqinit ma freskon gjuhën
gjaku i tij vërshon mes buzëve
dielli shëtit mbi ujë
bën shaka me mua:
të ndjek mik i dashur!
TRIESTA
pas natës së fortunshme
qielli i kthjelltë si sytë pas gjumit të drekës
valët prehen me apati
mbi mbështetëse stabile
puhia përkëdhel gjethet e tufave e të pemëve
lulet freskojnë flokët e vashave
në liman anijet përkunden pa shije
në breg një vashë me lëkurën e shtruar
vizaton diçka në rërë duke u koncentruar
një klysh kompanie afrohet me hapa të imtë
zbavit gjithëçka
pronari i tij shoshit horizontin
rekinët s’më sulmojnë
bomba nuk ekplodojnë
vashën e vetmuar askush s’e përdhunon
bregu nuk është i kërcënuar nga ndonjë cunami
në këtë bezdisje të shkëlqyeshme
as poezi nuk do të lindin
JAZZ NË VANCOUVER
pavullnetshëm gruaja me lëkurë të kaftë
na shpon në mënyrë klandestine me trishtim
zëri i saj prej trompete është
herë delikat
herë i gatshëm të t’i thejë timpanet
rrëfen
e përvajton
trishtimin e qartë
shikimi i saj
porsi të kuqtë e ftohtë të vezëve
syri e humb shkëlqimin
këndon përbrenda
thuajse vajton
vajton përbrenda
njësoj sikur të këndojë
trupi më shtanget
mbi karrigen e mbështjellë
gjaku im pulson nën lëkurën e saj të zezë
LIQENI ZÜRICH
nyancat e ujit dridhen
peshqit vizatojnë
harqe
duke gjeneruar
valë të vogla
nën ujë
rosat e egra
të tërhequra në breg
janë të gjuajtura
qielli përqafon
tokën në horizont
ujëvara qiellore
ma bën me sy
MANAGUA
je ndër hijet e buta të natës
dhe nuk shikon kah dritat e ftohta
meteoritin që sapo presin kupën e qiellit
dhe as ndaj meje s’je e kujdesshme
prekjet e mia
mund të jenë të çdokuj
fanitesh nën batanijen e trupit tim
lëkura jote e mëndafshtë me ngjyra
është prej balte
e shtrin trupin
në rrugicën për të cilën mendon se s’ka reziqe
atje ku vdekja rri në përgjim
TË RESHURAT E GUSHTIT
Jo kaherë të priste arritja
Kopshti në damarët e pemëve
U nisën kullosat
Fluide – lulet qylim të thurrin
Nën shputa
Dega e qershisë t’i prekte flokët
Porsi rezervat e misrit
Me lule të krisura
Shtrati gjatë kohë e mbante
Pastaj vapa të harronte
Ëndërronte qyteti
I rënë në vetminë e tij
Sytë i mbyllte
Duke u përzhitur n’tëmthin e kohës
Ballë për ballë
Me pasqyrën e kujtimeve
Minutat lakuriqe dërdëllisnin
Në kohën kur këto
Të rreshurat e predestinuara të gushtit
Gjurmët t’i mbulonte
KLUZH-NAPOKA
rrimë e flasim ngadalë
pastaj heshtim gjatë kohë
shikojmë njerëzit në rrugë
qenin e shtrirë në trotuar
që zgërdheshet me të gjithë
rrimë të ngjeshur në tryezë
me këmbët e shtrira n’përtaci
duart tua dridhen lehtë përmbi
një gazetë të lakuar e valëzuar
pëllumbat çukisin
thërrmijat nën tryeza
në teh të thikës thehet drita
dielli ua fshin pluhurin gurëve
ndërsa era si një nënë dashamirëse
na përkëdhel duke i prekur faqet
bota që na rrethon
është si një puzzle e kryer përgjysmë
mendohesh se si as ne nuk i përshtatemi
peisazhit
por nuk nxjerr asnjë fjalë
e ndez llullën dhe përpëlitesh
në qarqet e tymit të përdredhur
kuadrot e orës në shtyllën e çelikut
janë ndryshkur, akrepat janë blokuar
në formën e do shenjave të britmave të lakuara
nën tryezën e shtrembër
i kryqëzon këmbët
kamerieri me pjatën vonohet
në teracën e kabaresë së paraluftës