E marte, 18.02.2025, 09:39 AM (GMT)

Kulturë

Gëzim Llojdia: Pasardhësi i Ugolinit në Shqipëri

E diele, 11.12.2016, 08:27 AM


Pirro Marconi – Pasardhësi i Ugolinit në Shqipëri në vitin 1936-1938

Nga Gëzim Llojdia

Prof Pirro Marconi në  vitin 1939,shkruan për zbulimet e rishta arqeologjike në Shqipni (ekspoatimet) sic i quan mediumi shqiptar.Në pranverën e vitit 1924,thotë Marconi një misioni ynë  i veçantë u nisë për në Shqipëri me qëllimin kryesor të këqyrë sipërfaqen e saj sidomos nga pikëpamja vjetërsirave romake. Marconi thotë se këqyrjet që do të kryenin në territorin shqiptar do të hedhin shumë dritë. Gërmimet që çuan në ringjalljen e Butrintit janë për shkak të misionit arkeologjik italian , i cili ka punuar për më shumë se 10 vjet nën drejtimin e L. M. Ugolini, P.Marconi dhe në fund të D. Mustilli  shkruan , Benvenuto duke sjell një panoramë të përgjitshme  të siteve arkeologjike  dhe ekspeditave, që përshkruan këtë vend nga fillimi i shekullit të XX.

Pas vdekjes aksidentale tw  Pirro Marconi, i cili e kishte paraprirë atë edhe në karrigen universitare, Mustilli ka drejtuar në mes të viteve 1938 dhe 1941, Misionin arkeologjik italian në Shqipëri .

”Me 20 Mars 1937 pasardhësi i Ugolinit, Pirro Marconi”shkruan  Prof. As. Dr. Lida Fabian Miraj , vazhdonte gërmimet në zonën ndërmjet Teatrit e kanalit, që lidhte liqenin e Vivarit me detin, jashtë mureve rrethuese të periudhës greke, gjë që konfirmonte se Teatri ishte totalisht i gërmuar nga Ugolini. ...”

Gazeta “Drita”  19 prill 1939 publikon në një seri shkrimesh nga cikli:” Zbulimet e rishta arqeologjike në Shqipni” të Prof Pirro Marconi,kur prof. italian flet për gërmimet në Finiq,nekropoli i Finiqit dhe Butrinti në epopenë virgjiliane,pozita e Butrintit etj.

Në një numër tjetër të gazetës, pra ai shkruan: I pari eksploatim arkeologjik,misioni arkeologjik i tanishëm, etj nëntituj që i kushtohen misionit arkeologjik në jug të vendit të shqiponjave.

Pirro Marconi . Biografia e tij është vendosur në fjalorin biografik i italian vëllimi 69( 2007).  Nga një vështrim i përgjithshëm msojmë këto të dhëna.Ai ka lindur në Verona më 1 janar 1897  dhe prindërit  e tij ishin :   violinisti Pietro , dhe Antonella (Nella) Levi . Ai u bashkua me fakultetin e letrave në Romë , ndërpreu studimet e tij në maj të vitit 1915 për të marr si vullnetar në Alpe . Ai u bë një oficer rezervë ,por mbeti në shërbim gjatë gjithë kohëzgjatjes së  Luftës së Parë Botërore . Përvoja e luftëtarit do të kishte fituar dy medalje argjendi në vlerën e Kryqit Ushtarak të Meritës , u kujtua në një vëllim të kujtimeve ( Batalioni Monte Berico : Shkurt 1915 - gusht 1919 , Romë 1923) .

Pas shkarkimit të tij, ai ishte në gjendje të rifillojë studimet e tij që kishte përfunduar në korrik 1920, me një tezë mbi përfaqësimin e Antinous , të dhënë për shtypin disa vjet më vonë (Antinoo. Saggio sull'arte dell'età adrianea, in Monumenti antichi pubblicati per cura dell'Accademia nazionale dei Lincei, 1923-24, vol. 29, cc. 1-302).

Biografia e karakterit ,asimilimi të figurave mitologjike dhe  me sfond ideologjik të kultit të tij kanë ngjallur interesin e P.Marconi vetëm në bazë të analizës formale e përfaqësive dhe përcaktimin e ndikimeve të statuja tradicionale , të identifikuara  të artit egjiptian .

Marconi pa në korpusin e përfaqësive një " përmbledhje e artit të Hadrian "  ,shprehje e një shije origjinale që nuk mund të zgjidhet në gjysmën e dytë të modeleve ikonografike ekzotike apo klasik , por është fjala për krijimin e një lloj krejt të ri, duke arritur për të krijuar një imazh të idealizuar të bukurisë melankolik .

Pas diplomimit , Marconi mori pjesë në Shkollën italiane të Arkeologjisë në Romë , ku u takua me gruan e tij të ardhshme, Jole Bovio , me të cilin ka ndarë përvojën e shokut në Shkollën italiane Arkeologjike të Athinës ( 1923-1924 ) , në të njëjtën kohë ai mori një diplomë në filozofi ( 1923) . Në shtator 1925 ai mori shkallën në arkeologji dhe  si rezultat i konkurrencës (1926)  ai u bë inspektori  i parë në mbikëqyrjen e Venetos dhe më vonë ( 1927) në Muzeun Kombëtar të Palermos , nga e cila ai u emërua drejtor në vitin 1929 .Vitet e veprimtarisë në Sicili shënoi prodhimin e Marconi: më shumë se njëqind e veprave të tij , duke përfshirë monografi , duke pasqyruar aktivitetet intensive  të gërmimit të kryera në krahinat e Agrigento , Palermo dhe Trapani .

Monumentet dhe topografia e Agrigento në arkaike dhe klasike përfaqësojë një nga pikat kryesore të interesit të "periudhës siciliane" të Marconi.Tashmë në vitin 1926 ai botoi eshtrat e katër nga telamons kolosale Olympieion, zbuluar kohët e fundit në jug të tempullit (I telamons Olympieion Agrigento, në Buletinin Art, VI [1926], f. 33-45)

Në të njëjtin vit pasnjë  një marrëdhënie të gjatë të gërmimeve në disa kisha  përshkroi hulumtim i kryer në kishat e S. Biagio dhe S. Nicholas , kryesisht matëriali  ka të bëjnë me vendet e caktuara të adhurimit , të tilla si të ashtuquajturit " oratori i Phalaris " dhe tempullin e Demeter.

Një monografi e interesit të përgjithshëm për qytetin ( Agrigento , Firence 1929 ) , u pasua nga një të dytë e Agrigento arkaik . Shenjtë i hyjnisë dhe tempulli i quajtur Volcano chtonie ( e Romës 1933) . Në këtë publikim Marconi ka vijuar me  rezultatet e një gërmimi të kryer në veriperëndim të portit V të fortifikimeve të qytetit , gjatë të cilit solli në dritë një vend të shenjtë kushtuar hyjnive chthonic , që u zhvilluan në tarraca me pamje nga Kolymbethra shkëmbore . Me interes të barabartë ështëhulumtimi i kryer në Segesta , në skenën e teatrit , hulumtim i skenë dhe teatër , Lajme nga gërmimet e antikave , , në tempullin e Fitores ( gërmimi i tempullit të Fitores dhe TEMENOS , Romë 1931) .

Marconi solli në dritë tempullin e prishur në vitet 1928-1929 .Sipas një praktikë të përhapur në atë kohë ,gërmimet përbëheshin  nga një gërmim  i vërtetë i cili  kishte për qëllim për të liruar vendin nga ndërtesa , e cila  i përkiste shekujve të 480-460 p.e.s. Vëmendje e konsiderueshme i është kushtuar dekorimeve. Art figurativ (Selinunte adoleshente , Romë 1929 Skulpture dhe plastike në Sicilin e lashtë , në Historia , IV [ 1930 ] , f 645-674. Italicity në artin e Greqisë së lashtë , në të cilin ai shkoi përcaktimin tiparet e një " teori art " personale , ndikuar menjëherë nga trendet mbizotëruese në kulturën italiane dhe politikë të periudhës ,neo - idealizmi dhe nacionalizmi i mbështetur nga regjimi fashist .

Në të njëjtat vite, Marconi publikoi një studim të përgjithshëm të pikturës së romakëve ( Romës 1929) .Në këtë vëllim ai përshkruan  rreth tre shekuj e pikturës , nga shekulli i dytë para Krishtit shkatërrimin e Pompeit , me qëllimin e deklaruar për të demonstruar origjinalitetin e artit romak .

Afresket në Villa e Mistereve - të cilit Marconi më vonë u  ka dedikuar një studim monografik (Villa e Mistereve , Bergamo 1938) –të cilat  përfaqësojë shembullin më të dukshëm të këtij arti , pas të cilit , sipas tij , është e mundur për të identifikuar një personalitet të plotë artistik .

Nga  vitet 1931-1933 , Marconi ishte superintendent i Antikiteteve të pritjes . Në dhjetor 1933 ai u emërua profesor i  jashtëzakonshëm i arkeologjisë ,në Universitetin e Cagliari ,  (tetor 1935) . Prodhim shkencor i këtyre viteve u fokusuar kryesisht në çështjet e Artit romake (Augustus i Ankona , në Buletinin Art , XVI [ 1932 ], f . 149-157 , Roman Verona, Bergamo 1937) dhe Picena kultura artistike . Puna e bërë në rajonin e  Piceno gjatë shekujve V - VII para Krishtit , duke e bërë publike disa komplekset tw  një rëndësie, dhe adresimin e çështjeve në thellësi deri tani  të injoruara .

Në dhjetor 1936  u emërua drejtor i misionit arkeologjik italian në Shqipëri . Në vitet 1937-1938 ai ka e hulumtuar pjesët   e brendshme  të zonës arkeologjike të Butrintit , duke e kthyer vëmendjen e saj , në sajë të bashkëpunimit Luigj Cardini edhe në fazat parahistorike  .

Kjo stuhi e aktivitetit u ndërpre tragjikisht pas kthimit nga një udhëtim në Shqipëri , 30 prill 1938, kur Marconi humbi jetën në një aksident ajror në qiellin e Formia .

Mbeti e papërfunduar , ndër të tjera , hartimi i një sinteze të re të përgjithshme të artit romak , që Marconi  ishte gati për të kryer në vitet e mësimdhënies në Napoli .



(Vota: 0)

Komentoni
Komenti:


Gallery

Pëllumb Gorica: Magjia e bukurive të nëntokës sulovare
Fotaq Andrea: Një vështrim, një lot, një trishtim – o Zot sa pikëllim!
Pëllumb Gorica: Grimca kënaqësie në Liqenin e Komanit
Shkolla Shqipe “Alba Life” festoi 7 Marsin në Bronx
Kozeta Zylo: Manhattani ndizet flakë për Çamërinë Martire nga Rrënjët Shqiptare dhe Diaspora