Kulturë
Kosta Nake: Kristaq Turtulli - Ati dhe Fati
E merkure, 30.11.2016, 08:00 PM
NJË RRËFIM NË KUFIJTË E LEGJENDËS
Kam p?rshtypjen se n? letrat shqipe, pas Ismail Kadares?, mund t? jet? romancieri Kristaq Turtulli q? sh?tit shpenguar mbi glob, por, ndryshe nga i pari q? gjurmon parin? e vendit, ky q?mton rrug?n e v?shtir? t? njer?zve t? zakonsh?m n? flurudhat e fatit. I vet?dijsh?m p?r dit?t e v?shtira q? kan? ardhur p?r proz?n e gjat?, autori zgjedh element? kinematografik? p?r t? paraqitur karaktere dhe rrethana pikante, aredon mjesht?risht natyr?n, luan me befasin?.
Fredo Samarxhiu, duke vendosur t? rr?fej? vet? historin? e tij, duke zgjedhur ta b?j? at? n? t? tashmen, e fton lexuesin ta p?rjetoj? ngjarjen jo si nj? relikte t? s? shkuar?s, por si diçka q? po shpaloset k?t? çast para syve t? tij. Kjo siguron dinamiz?m t? veprimit dhe kureshtje p?r at? q? ndodhet te kthesa tjet?r.
Vepra mund t? kundrohet edhe n? nj? rrafsh filozofik – udh?timi i Fredo Samarxhiut ?sht? vet? jeta. Vjen nj? moment kur duhet t? braktis?sh vatr?n familjare p?r t’u p?rballur me sfid?n q? t? ka rezervuar fati. Ësht? nj? udh?tim q? ruan fund e krye tre element t? r?nd?sish?m: zhvendosjen fizike t? njeriut mbi glob, motivimin q? t? b?n p?r t? pranuar sakrifica mbinjer?zore, fati q? artistikisht jepet nga hija e gjyshit Riko.
Eksplorimi i k?saj here ?sht? Egjipti. Kam qen? n? t? dy ekstremet e tij, e kam par? nga lart dhe nga posht? shkret?tir?n dhe m? duket sikur autori ka qen? atje para meje, madje mund ta ket? sfiduar at? realisht ose virtualisht. Kjo i b?n t? besueshme skenat ku l?viz heroi i vepr?s.
Motivimi p?r t’u p?rballur me shkret?tir?n ?sht? sa i jasht?zakonsh?m aq edhe i pranuesh?m, madje fabula e tij ?sht? p?rb?r?si qendror i organizimit ideor t? vepr?s. Nj? baba q? b?n t? pamundur?n p?r f?mij?n e vet, nj? akt q? mish?ron artistikisht b?rtham?n e familjes dhe tregon edhe nj? nga arsyet pse njer?zimi vazhdon t? q?ndroj? ende si nj? bashk?si e madhe vlerash.
S? fundi, duke e pran?v?n? fantazm?n e gjyshit Riko n? t? gjitha situatat ekstreme ku bie Fredo Samarxhiu, mund t? mendojm? se e sotmja jon? ?sht? pazgjishm?risht e lidhur me t? shkuar?n, me tradit?n, me dashurin?, me kujdesin, me mençurin? e gjithçka tjet?r q? na mund?son t? ecim p?rpara me nj? kosto m? t? ul?t.
KOSTA NAKE
Redaktori i librit