Demir Krasniqi: Luftërat e Idriz Seferit

Rapsodi historike:

 

LUFTËRAT E  IDRIZ SEFERIT

 

I.

Jam i ri e i pa provua ,

E nuk di  mirë  me tregua ,

Se në odat tona fisnike ,

Flitej për ngjarjet historike ,

Për shumë luftëra heroike ,

Për burrat  zemër kreshnike ,

Që s’ kursyen  gjak për  atdhe –

E dhanë jetën si me le !

 

Unë i ri fort  jam qëllua –

E nuk kam çka me i  dhurua !

Sikur t’ isha poet , shkrimtar –

Vepër t’ madhe i kisha falë !

Sikur t’ isha ndo ‘i  artist –

Skenë të madhe i kisha  ujdisë !

Si t’ më shkonte mjeshtëria n’ dore –

Do t’ ia ngritsha një  përmendore !

 

Por i varfër nga këto jam –

E nuk kam se çka me i  dhanë !

Veç një fjalë populli e flasin :

“Shtrije kamën sa e ke plafin ,

Jep  sadakin sa e ke takatin !”      

 

Edhe unë për shpirt po pres –

Prej zemrës  këtë  këngë po e qes !

Edhe pse jam shumë i ri ,

E për te , unë, shumë nuk di ,

Mbasi jam prej gjakut t’ tij ,

Birë i lindur në Malësi ,

Sa do pak me e përkujtua –

Me këtë këngë , që tej tash s’ është këndua !

 

Kjo asht këngë për atë të ndjerin –

Trim  hero – Idriz Seferin !

Edhe ai s’ ka qenë shkollar ,

Por ka qenë patriot shqiptar !

Burrë fisnik – zemër bujare ,

Prej familjes katundare ,

Që kanë lanë vepra madhështore –

T’ meritojnë studime prore !...

Idriz Seferi ishte i ri –

Shpejt i vdiq babai i tij !

Herët mbeti Zot shtëpie –

Punë të rënda i ranë mbi krye !

Por familja përparimtare –

Ishte e njohur dhe bujare !          

Ishte e njohur në Karadak –

Për mikpritje e për konak !

Jo aq fort për pasuri ,

Por e njohur  për burrëri ,

Për trimëri e fisnikëri ,

Që i mësonte brezin e ri –

Për t’ kaluarën  n’ terr të zi ! ...

Shpeshherë t’ rinjve iu kanë  folë –

Si kanë mbet  shqiptarët pa shkollë !

Si kanë mbet  analfabet –

Nën këmbë t’ huaja 500 vjet !...

 

Idriz Seferi  vigjilonte –

Si i vogël  rastin  shfrytëzonte ,

Nëpër oda gjithmonë shkonte ,

Sa ma shumë që të dëgjonte ,

Nga të vjetrit diçka të mësonte ,

Sepse  s’ kishte shkolla  për  arsim –

Atëherë s’ kishte ku t’ merr mësim !...

 

Shpejt Idrizi ra ndër sy –

Për së miri në vend të tij !

Zemra e tij s’ mund  të  duronte –

Kama e huaj  të  na sundonte !

Tu na shkelë , tu  na tradhtua –

Gjuhën shqipe tu  na ndalua !

As plis t’ bardhë n’ krye mos me vu –

Shqiptarinë me i turqizu’   !

Kush s’ ka deshtë kështu me pranua  –

N’ Anadoll i kanë internua  !

 

Shumë katunde në Malësi –

I turqizuan me përdhuni !

Stubllës s’ Epërme i qoftë lavdia –

S’ u frikua  kurrë nga Turqia !

Torturimeve e mundimeve –

Iu banë ballë gjithë maltretimeve !

Këta malësorë zemër  çelike –

Kurrë s’e  prishën  fenë katolike !

 

Nga torturat që na i  banë ,

Në Kosovë e në çdo anë ,

Shqipet tona  i  hetuan –

Shpejt e shpejt me ta luftuan !

 

Vendi ynë – vend kosovarë ,

Asht dallua  për luftëtarë ,

Burra trima e besnikë –

Populli ynë i quan “kreshnikë “!

Sot përmenden n’ histori –

Që lanë shembuj në Malësi !

Për atdhe banë jetën fli –

Për  bijë  t’ tyre t’ ketë liri !

 

Bota sot i njeh këta trima –

Bajram Curri , Hasan Prishtina ,

Isa Boletini e Azem Bejta ,

Idriz Seferi nga  male t’ shenjta !...

 

II.

Kur Lëvizja Kombëtare –

Bënte përpjekje gjithë fare ,

Për shqiptarët  në Prizren ,

Në Kosovë nëpër  çdo vend ...

Mbante mbledhje e ligjërata –

Për të shtrenjtat aspirata !

Për çdo vend në shqiptari –

Për t’ kërkua  autonomi !

Idriz Seferi  kishte  dëgjua –

Shpejt kësaj lidhje iu kishte  bashkua !

Por xhonturqit kur e hetuan –

Qiten rrethin dhe  e burguan !

N’ burg të  Nishit  e kanë ngujua –

101 vjet burg e kanë dënua !...

 

III.

Shemsi Pasha – një  pashë budallë ,

I kish marrë katër  mijë ushtarë –

N’ Karadak  kish mësy me dalë ,

Atë malësi krejt flakë me e kallë

Kur kish ndie Idriz Seferi –

Me këtë Pashë , po bënte seri ?!

Ushtrisë para u ka dalë ,

Ja u ka folë nja dy – tri fjalë :

“A po doni me luftua ,

Se  fort keq  qenkeni  mashtrua ,

Se për s’ gjalli s’ mundem  me ju lëshu’ –

N’ Karadak kamën me vu ?!”

Shembi Pasha , po banë aman :

“Mos Idriz , qashtu mos banë !

S’e  kam mendjen  për me luftua ,

Veç me besë n’ daç me na lëshua ,

N’ Ferizaj jemi nisë me shkua –

Fjalën – Sulltanit n’ vend me ja qua !”

Këqyr këta turqit çka kanë punua –

Me zor shqiptarët këqyrshin mej turqizua !

Kush nuk donte me pranua –

N’ Anadoll i kanë mërgua !

Shumë katunde  i munduan për  s’ tepër ,

Treqind e shtatë prej Stubllës s’ Epër –

N’ soba t’ ftohta tu i ngujua ,

Ujë t’ ftohtë n’ trup e n’ vesh tu ju lëshua ,

Shpirti i shkretë ku me qëndrua –

Augustin Stublla , jetë ka ndërrua !

Ai ka vdekë në zi e n’ tmerr –

S’ bashku me shumë shqiptarë tjerë !

Ishalla shehit kanë mbetë –

S’e  mohuan kombin e vet !

Hajde, hajde , Idriz Seferi –

Se na shkoj more, gjithë ky njeri !

Merr Idrizi shokët e vet –

T’ armatosur  rreth me rreth !...

Në Bilaç te Guri i Zi –

Vjen çaushi me zapti !

Ia kish mësy kah Presheva –

Për t’ bërë  name n’ ato treva !

Idriz Seferi po i del  përpara –

Ndal  çaush , hej , të huptë fara !

Ndal   ngadalë  ,  Hysen çaush –

Shumë martinat për ty janë mbushë !

Po ktheu prapë  e shko në shpi –

Se po bahesh pluhur e hi !...

 

IV.

Kur lëvizjet kombëtare ,

Nga  të gjithë trojet shqiptare ,

Në Prizren ishin tubua ,

T’ drejtat e shqiptarëve me i  kërkua ,

Dragolub Nikoliqi n’ kamë asht qua ,

N’ Beligrad paska lajmërua –

Ushtri t’ madhe me m’ dhanë mua ,

T’ armatosur  me u shtrëngua ,

Me shqiptarë dua  me luftua !

Se shumë çeta janë shtrëngua –

Oficerët duke i drejtua !

Se në luftë po dua  me shkua –

Krejt Kosovën me e zaptua !

Çeta e tretë kur ja ka mësy ,

N’ Maqedoni për me hy ,

Borgjezët serbë , e  kanë shti –

Dragolub Nikoliqin me iu pri !

Me komitë  ia kishte  mësy –

S’ kish pasë shumë, soll tridhjetë e dy !

N’ kishë t’ Pasjanit kishin hy –

Kishin ndejë tri ditë n’ fshehtësi ,

Duke  pi venë e  raki ,

Krejt komitët iu kishin pi !...

Poterë t’ madhe kishin qua –

Shpejt shqiptarët i kanë hetua !

Frik e frik në kam janë qua –

Mirë e mirë janë armatua !

Drejt te kisha paskan shkua –

Kanë kallë luftën me luftua !

Katër Korrik , Nëntëqind e Shtatë –

U dha tym e u dha flakë ,

Krejt Pasjani u shtrua  me gjak ,

I shkoj zëri n’ Karadak !

Idriz Seferi , ai trim dai :

“Bini , bini , more vëllazëri ,

T’ i farojmë  këta komitë  t’ zi ,

Se s’ asht lehtë n’ dhe t’ huaj me shkua ,

Me vra njerëz e me luftua ,

Se këta keq tek janë mashtrua –

Për Kosovë me e zaptua !”

Shpejt n’ Çebicë paskan hy –

Tu u  ndezë flakë martina e tij !

Po shkon gjaku vadë si ujë –

Po i lakmoni , ju ,  tokës s’ huaj !

I duel tymi , pushka kërciti –

Kapedanit sa  keq  ia ngjiti !

Kapedanit – Nikoliqit –

Plot me plumba iu mbush mishi !

Krejt komitët  thyen  e po ikin –

S’ gjenin kund as birë të minit !

Kund birë t’ minit  nuk kanë qëllua –

Me e shti kryet  diqysh  me  shpëtua !

Sa tradhtarë komitët  ishin qëllua ,

Serbomëdhenjtë i kishin mësua :

“Ju si n’ dashi për me e  fitua ,

Krejt Kosovën ,  hiq pa luftua ,

Krejt n’ dyqane kini me shkua –

Ka ‘ i  plis t’ bardhë kini me e pagua !

Tirqi  t’ bardhë me gajtan t’ zi ,

Me fermenë e  shokë  lahuri ,      

Se atje asht shqiptari –

Besim t’ madh kanë ndër vëllazëri !

Kur t’ ju shohin n’ veshje kombëtare –

Krejt kujtojnë që  jini shqiptarë !

Krejt në shpija kanë me ju shti –

Kurrë s’e dinë që  jini shki ,

Kini me i  pre , kini me i gri !”...

Por , ky plan ish kanë me lara ,

Se shqiptarët nuk janë budalla !

Se ky plan ju ka shkua  damë ,

Si një  fjalë që  e kanë thanë :

“Ujku kimën shpesh e ndërron ,

Por zanatin nuk e harron !”

Me këtë plan , kjo borgjezi –

Kish pas këqyrë me bë  marri !

Por një  gjë  e kish pas harrua ,

Shokëve t’ vet me ju kallëzua –

T’ kenë kujdes e mos me harrua ,

Se kur t’ vishen rrobat shqiptare ,

Me këtë veshë nuk ka hajgare !

Aty s’ pihet vena e rakia –

Se s’ je n’ dasmë  me çallgia !

Por , je mësy për me luftua ,

Edhe vetën e ke mashtrua –

Toka t’ huaja për me shfrytëzua !

 

V.

Po e këndoj ngjarjen historike ,

T’ një  figure patriotike ,

Kosovarë – zemër kreshnike ,

Që luftoi me trimëri ,

S’ duroj terr , s’ duroj  robëri  :

“Dëgjoni  shokë, more vëllazëri –

S’ po durohet ma kjo Turki !

Asht ardhë koha me i  dalë në pritë –

Me mposhtë terrin – me dalë në dritë !

A po vini , more vëllazëri ,

E të vdesim pleq e t’ ri –

Ja vatanin ta bëjmë liri !”

Këqyr shqiptarët çka kanë mbarua ,

I madh e i vogël n’ kamë janë qua :

“Qofsh  fatbardhë  Idriz Seferi ,

T’ u rritë jeta , t’u rritë nderi !

Lumja nëna , Ty , që  t’ fali  ,

Lum Malësia , që  ka  kësi djali !

Se na moti jem bë  razi –

Për me  vdekë  tanë për liri !

Veç Idriz , Ti me na pri ,

Se na vdesim krejt me ty !”

Ky Sulltani , n’ kamë  na u qua –

Ushtrinë xhonturke e ka urdhërua  ,

Nën udhëheqjen e Dërgut Pashës ,

Ia kanë mësy për Fushë t’ Kosovës !

Ishin nda në dy kolona –

Pyesnin  hallkun:”Kah asht Kosova ?!” 

Zo’  kah asht , nuk po dimë me shkua –

Shqiptarinë duam  me i  zaptua  !

Ja se kemi me i  farua –

Por ja kemi me i  turqizua !

Ndal  ngadalë  Shefqet Dërgut Pasha –

Se hala s’ t’ ka gjetë telasha !

Se këtu je në Karadak –

Vend ku t’ ndizet trupi flakë !

T’ ndizet flakë hiq pa  pardan ,     

Se luftojmë na për vatan !

 

Prilli i  vitit  ‘910 –

Ka rëndësi të vërtetë ,

Për luftëtarët vullnetarë ,

Me Idrizin si komandar !

Bini vëllezër , bini trima –

T’i  farojmë  këta katila !

Kaçanikut kur i kanë hy –

Krisën pushkët vërri për vërri !

Kur po vjen një  tren i zi –

I ngarkuar  plot me ushtri ,

Me xhonturq  që  ia kanë mësy ,

Mbi shqiptarë me bë  kërdi !

Shqiptarët para na i kanë dalë –

Sa shpejt trenin e kanë ndalë !

E sa shpejt lufta ka fillua –

Krejt ushtria janë shkatërrua ,

Shkonte gjaku sikur përrua ,

Krejt ushtrinë e kanë çarmatua  ,

Edhe lidhjet ja u kanë shkurtua ,

Nam i madh asht mbarua  ,

Krejt ushtrinë nisen mej farua ,

Krejt atë grykë e kanë zaptua !...

Kaçaniku u shtrua me gjak –

I duel tymi tej n’ Karadak !

Krejt Kosova po bëjnë seri –

Bëri namin Idriz Seferi ,

Krejt Turqisë ia faroj asqerin !

Idriz Seferi te Guri i Biruem –

Pusi t’ mirë kishte  zaptua ,

Asnjë  t’ gjallë n’ Grykë s’ donë me e lëshua !

Krejt xhonturqve iu hyni frika –

Prej Stambolli po kërkojnë ndihma !

Tel  Stambollit i kanë  dërgua –

Fuqi t’ madhe me na qua ,

Ne paq mendjen me na  shpëtua ,

Se shqiptarët na kanë rrethua ,

Edhe trenin na e kanë ndalua ,

T’ gjitha  lidhjet na i  kanë shkurtua ,

Krejt ushtrinë na e kanë çarmatua ,

Për së gjalli jemi robërua  ,

E kanë sosë me na farua  ,

Krahë me pasë  s’ mundemi  me  shpëtua !

Idriz Seferi , një  trim drangua –

Krejt shqiptarët vullnetarë i kanë shkua !

Këqyr Sulltani , çka ka punua –

Forca t’ mëdha paska shtrëngua !

Prej Stambollit  e Selanikut –

Ia kanë mësy Grykës s’ Kaçanikut !

Sa shumë nisi batalione ,

Oficerë  e divizione ,

Prej Evropës e Azisë s’ Vogël –

Ia kanë mësy për Fushë t’ Kosovës !

Plan të mirë kishin gatua –

Kosovarët me i rekrutua ,

Plani huq krejt iu ka shkua  !

Një  ushtri 30  batalionesh ,

T’ armatosur  deri n’ dhamë ,

Pak shqiptarë vullnetarë –

Krejt ushtrisë i kanë bë  ballë !

Plot tri ditë duke  luftua –

Me trimëri krejt kanë qëndrua !

Nga çdo anë mbërrini ushtria –

Duke  djegë fshatra nga Malësia !

Djegshin pleq  me gra e fëmijë –

Duke  punua  zi e ma zi !

Këta xhonturqit me tinëzi –

Shpejt na u dolën n’ befasi !

Iu kanë dalë përmbas shpinës –

Shqiptarët s’ kishin kurrfarë ndihme !

Nga tradhtia shqiptarët ndiqen –

Detyrohen të tërhiqen !

 

VI.

Fill mbas luftës Ballkanike ,

Që u shua  me gjak –

Kjo ushtria e Bullgarisë ,

Duel në Karadak !

Shqiptarët , tinëzisht  tu  i mashtrua –

Vilajetin e Kosovës me e shkatërrua !

Burrat ma t’ zotët po i tubon –

Kryetar n’ komunë po i  banë !

Tu i mashtrua   me  ligjëratë –

Me i  tradhtua  shqiptarët e ngratë !

Kështu i mashtrofshin shqiptarët të ngratët –

Për me i rrahë , me  ua  marrë armët !

Me ligjërata duke  i mashtrua –

Krejt shqiptarët me i rekrutua !

Por kjo klikë shpejt u kuptua –

Se bullgarët janë tu i  tradhtua !

Kryetar në komunë t’ Zhegrës –

Ishte vet Idriz Seferi !

Por ,  kurrë  kujt s’i shkoj për qejfi –

Me i shti vëllezërit – me i ndreq vend veti !

Këqyr bullgarët çka po thonë –

Kryetari i komunës tonë ,

N’ vend që duhet t’ na ndihmon ,

Malësorin ta rekruton –

Ai , vet punën po na e pengon !

Këqyr bullgarët kur e kanë hetua –

Qiten planin me e pushkatua !

12 ushtarë ia kanë qua –

Kur ish n’ zyre  duke  punua :

“Çohu Idriz , me u shtrëngua –

N’ Ferizaj duhet me shkua ,

Punë zyrtare me u drejtua !”...

Kështu bullgarët planifikuan –

Ashiqare nuk guxuan !

Këtë tradhti , Idrizi , e hetoi shpejt ,

Këqyr ushtarëve , çka iu thotë drejt  :

“I kam mbushë 69 vjet –

S’ ma merr mendja këmbë me ecë ,

Veç një  kali n’ dashi me ma gjetë !”

Hygjym  bëri  një  ushtar –                      

Pushkën varur  ia paska marrë !

Luftë e rreptë aty po fillon ,

Këqyr Idrizi , çka po  vepron ,

Nxjerr koburen shpejt e shpejt –

Krejt prej zyrës fishekë po i qet !

E  n’ oborr  dalë  paskan  kanë –

T’ shtime t’ mëdha zyrës i kanë dhanë ,

Por ,  kurrgjë  Idrizit s’ mund  i banë !

Atëherë zjarrin , zyrës ia kanë dhanë –

Tym e flakë zyrën  e banë !

Ky Idrizi , si sokol djalë –

Nëpër duar iu paska dalë !

Për n’ Sefer , e mësyu  vendlindjen –

Me i  shpëtua  të gjallë familjen !

*****Demir Krasniqi :”ZEMRA E NJË KËNGËTARI” – Prishtinë, 1974 , faqe 110 – 121.