Albert Habazaj: Më fal edhe për pjesën time!…

“Më fal edhe për pjesën time!…”

Tregim nga Albert R. HABAZAJ

Andrea Bragjini ishte si stinët. Po t’i bije në qafë zemërohej si dimri. Në mjediset e dëshiruara me njerëz, që i pëlqente të harxhonte kohë të dobishme, gëzohej si pranverë. Qeshte si lulëzimi i prillit. Nuk trokëllinte në derë të fjalës vend e pa vend. Kur vërente se mund t’i ikte mendimi kot në grupime zhurmarake, nuk e bënte dëm fjalën.

Kur i shtrohej sinqeriteti në sofër, shpirti e zemra e tij bëheshin te ngrohta si vera, të ngrohta si ditë korriku. Kishte e shfaqte një mendim të pjekur si frutet që piqen në behar. E ndjente gëzimin si në vjeljet e begata të vjeshtës. Kur fjala e tij peshonte e zinte vend si guri në themel, Andrea e quante veten si zot në kopshtet e Edenit...

Kishte tre vjet që punonte, shqiptar i vetëm, me një firmë ndërtimi italiane në qytetin e qetë, malor, pasanik e koprac te L’Aquilës dhe provincat e saj. Kishte arritur dhe atje, në dhe të huaj, ta mbante dinjitetin e tij, të të qënit shqiptar. Me sjelljen, edukatën, kulturën e punën e tij respektohej si i barabartë me të njëzetë punëtorët italianë të firmës. Shpesh e pyesnin për gjëra që s’i dinin apo s’i kishin të qarta, qoftë nga historia, gjeografia, letërsia, artet, astronomia apo politika. Në biseda me miqtë, kantiereve, duke qarë hallet me ta, ai një pjesë të mirë të punëdhënësve i rreshtonte me turmën, masë me tru të rrafshët, por me kuleta të majmura mbrapa drynave të ndryshkur.

“Punëdhënësi të  shfrytëzon energjitë  fizike të trupit por emrin s’ta merr dot”- u thoshte shpesh miqve të tij.

Kisha rreth dy muaj pa e takuar Ndrekon. Puna... Me që munda u ktheva te banesa e Ilirit, ku zakonisht mblidheshim me bashkatdhetarët, kur kishim kohë të lirë. Pasi u përqafuam dhe shkëmbyem pyetjet e pershëndetjeve ,ai vazhdoi fjalën e lenë që si duket e kishte nisur më parë. Tani ngjan sikur ka qenë tjetër ditë sot. Ja shikoni. Ajri s’qarkullon. Era s’ndihet. Gjethjas’lëviz. Sikur s’ka ndodhur gjë. Natyra e qetë .Çudi veç kjo pasdite e sotme fund muaji ishte tjetër model. Dy herë furtunë. Veç kjo mbasdite. Ra qielli. Një shi i furishëm, sa shtatëqind djemosha të bëshëm bjeshke.E ndërpreu betonimin e kolonave të nënçatisë ,te pallati që ngre shtat në bllokun e ndërtesave të bukura e të kohës në rrugën, si i thonë këta: “Via della Mainetta”. Vrullin e atij shiu, more miq, as të gjithë emigrantët, sikur të bëheshin bashkë, tok me ta dhe refugjatët që punojnë në Itali, nuk mund ta ndalonin. Ai shi. Ajo furtunë. Dy herë furtunë!… Dhe Andrea tundi kokën mendueshëm, na vështroi të tetëve në sy e ktheu një gllënjkë ujë të bekuar, nga ai zgjeruesi i venave që kishte prurë Krenari nga Vlora pardje. Për një fraksion sekonde Andrea Bragjini endej si një gjëlpërë e nje busulle, e tërbuar, e turbulluar nga tërheqjet e shumëfishta nga një ekstrem në tjetrin…

- Hec mor mo! - kërkonte ta qetësonte Pjerini nga Lapraka - e ç’të gjeti ty? A të shanë gjë personalisht? Jo. Atëherë ç’ke që prish nervat, or babë?

- Të shanë Shqipërinë… punë e madhe! Ti je një trap e gjysëm që nxehesh - eci më tej Fadili.

- Denoncoi, kallëzoi derrat në organet përkatëse, këmbëngulte Luani nga Dukati

- Ti ia fut kot, - i ndërhyri Fadili prej Rrashbulli Luanit - ç’i duhet Ndrekos ta kruaje me fiq deti. Jemi në vend të botës, or tunxh!

- O Fadil, më dëgjo pak, - e mori fjalën Iliri - Vërtet Ndrekos i vjen keq të vrasë një mizë por pluhur mbi supe s’mund të mbajë. As ai, asnjë nga ne! Apo jo?

- Mirë, o mirë, por po të dëgjosh mua,- e mori fjalën Batoja - lëre denoncimin, se ti o Ndreko, kështu s’fiton gjë. Një je ti, ata janë shtatë. Vari qillon... Hec mor mo, të thotë mirë Pjerini.

Diskutimi zgjati ca për këtë pikë delikate. Dikush “korr e mos lidh”, dikush “lidh e mos korr”, dikush me bereqet, dikush pa bereqet. Ndërkohë, xha Populli, babai i Ilirit, këshilloi Ndrekon:

- Dëgjo, o bir. Pyet nja shtatë a tetë e bëj si di vetë. Qetëso mendjen dhe ruaj emrin. Mos harro veç, s’je vetëm Andrea, je shqiptari. Me kujdes, hë kapedan i xhait, nga ndonjë grackë se…

E kështu si ajo ora e lashtësisë ,që ngado ta kthesh, mat ekzaktesisht njësinë e graduar dhe biseda midis nesh, pavarësisht nga forma, ishte në kërkim të zgjidhjes.

Pasi përshëndeti: - Po mirë ç’ka ndodhur?- pyeti Gazi, që kishte ardhur t’i ftonte bashkatdhetarët për një kafe te “Bar 5D”, po kur pa zjarrin e bisedës, e ndali vrullin e dëshirës.

- Hëm, sot mbasdite kishim betonin - rinisi rrëfimin Andrea, pasi për Gazin kishte respekt jo vetëm nga që ishte pak më i madh në moshë, por ia donte fjalën. Ishim gati në përfundim ,por nuk e mbaruam. Një shi i paparë na e la punën sipër. Zbritëm poshtë në dizarmim. Ishim pesë veta të firmëzes “Edil costruzione di Marco di Maurizio”. Pra, unë, i vetmi shqiptar, Giancarlo e Enzo, vëllezërit e punëdhënësit të vogël, Gabrieles, Sergio si dhe Francesco, një djalosh 23 vjeçar më i gjerë se i gjatë. I martuar. Biles me fëmije. Kishte një vogëlush të pa fajshëm. Vetem 4-5 muaj po bente  me firmëzën tonë simpatike. Dembel Stambolli. Mollopup.Dru me pre. I keq sa ligësia. Kushuri i tre vëllezërve Tiberii. Kisha tre vjetë me vëllezërit Tiberii e me Sergion. Punonim dhe bënim shaka. Me kripë. Të këndshme. Për të shtyrë kohën. “Killing times”, si thonë anglezët. Se puna pa humor të ha. Ndërsa ky, kopani, Francesco, priste trashë, s’hante pyka, s’mbushte fare i ziu. Shpejt u bë loloja i përditshëm i kantierit tonë. Sidomos kushurinjtë Enzo e Xhancarlo e bënin leckë pusi. Ç’ta zgjas. Zbritëm poshtë. Unë u ktheva në një cep e derdha ujët e hollë. Në katin përdhes Xhancarlo, Enzo e Sergio po hiqnin gozhdë e po sistemonin dërrasa e trarët. Francesco me nje çekiç ne dorë “përc-përc”, me ca drrasa të vogla, që atje i hedhin se s’vlejnë më; mashella u thonë ata. Unë u futa poshtë shkallës e vazhdova me levë një dizarmim jo të lehtë. Djersita. U lodha. Ajër i kufizuar, i ndenjur. Dola të marr pak ajër. Rastësisht më venë sytë te kolona në krah të djathtë, afër të cilës bënte sikur punonte ai, arapashi, Françeskua. Kur ç’të shoh. Mu errën sytë. Për një moment m’u bllokua mendimi. M’u ngritën leshtë e kokës përpjetë. Djersë të ftohta zemërimi më mbuluan. Më dridhej trupi nga dëshpërimi. Zemra më rrihte fort, me një ritmikë gati fluturake, thuajse do të dilte nga kraharori, të shpërthente. Sytë shikonin drejtë, xixëllonin. Nuk xixëllonin, vetëtinin si vetëtimat e vargmalit të Vetëtimës. O Zot i madh! Mbi mes të kolonës të atij kati përdhes një dorë e zezë kishte shkruar: “Vdekje shqiptarëve”, por kuptohet në italisht: M (morti) GLI ALBANESI.

Po i afrohesha kolonës me një qetësi të llahtarshme. Tmerr. Qielli e toka mu bënë një. Trupi im në apokalips. Qënia ime nuk ekzistonte. Fryma ime kishte ndaluar tashmë flladitjen e trupit. Levën e shtërngoja në dorë, thuajse ajo më jepte frymën e shenjtë që më mungonte. Por s’qe leva. Një zgjuarsi kozmike më shtyti të bëj siç bëra. Po i afrohesha kolonës .Një hap larg saj qëndronte si dybek, Françesko mequrufi. - Kush e ka shkruar këtë gjë?! - shqiptova qartë shqetësimin tim me zë bubullues dhe fytyra ime mori trajtë tjetër, të ashpër, të egër, sytë të mbushur me urrejtje zbraznin copa shkëmbinjsh të thepisur nëpër katër trupat e huaj për mua, por në dhe te tyre. Asnjë përgjigje. Qetësi varri. Zot, na ruaj. Tani për mua të katërt ata s’kishin emra të përveçëm, kishin vetëm një emër të përgjithshëm: armiqësi. E përsërita pyetjen. Ata të tre heshtnin kokëulur. Francesco qeshi. - Ti mos qesh ! - i bërtita unë - po s’e kam shkruar unë - m’u kthye si tip cubeli dhe prapë hapi dhëmbët.

- Mos qesh të thashë! - i bërtita me sa pata në kokë.

- Po s’e kam shkruar unë - belbëzoi gjysëm i menderosur dhe tentoi të qeshë akoma tërë ligësi të verdhë deri në pangjyrësi neveritëse.

Nuk e di pse m’u kujtuan bilbilenjtë. Të trembëdhjetë që vanë vetë në litarë, atje në Janinë, për të shpëtuar  nga djegia  barbare osmane Tërbaçin, ku qenë strehuar, atje sipër në Labëri, tek shpellat e Somait, që i zoti i vendit, trimi Sinan Abazi dhe fshati, për nder të tyre e pagëzuan Shpella e Birbilejve.

- O do të dal fitimtar - mendova-, o do të bëhem bilbili i katërmbëdhjetë. Ju afrova sy më sy, ja asnjë pëllëmbë larg trupat tanë dhe me një zë tepër të qetë në dukje, por aq hakmarrës në thelb, i përsërita duke e ndarë në rrokje ultimatumin tim:

-Vetëm ti mos qesh! - Ishte zëri im, apo zë ëngjëllor zbritur nga qielli, sikur zbrisnin gur shkëmborë me lëndë rrufeje nga maja e Çikës, përtej, në vargmalet e Vetëtimave, në Shqipërinë Jugperëndimore.

- Vetëm ti mos qesh! - dhe levën, (palanginën si i thonë këta), e lëviza  në lartësinë e mezit. Maja e saj e preku në ije. Nuk reagoi, vetëm sa nisi tre fjalë të belbra:

- Po unë... nuk... - dhe zëri i tij humbi në shkretëtirën e verdhë a të spirilëngt të Frikës.

“ Kot s’e stërkale, a i zi, ta gdhëndje mirë helaqin!” - s’ju durua Narit që po mbushej me mllef.

-Po duro, o i uruar - iu drejtua Iliri - ti s’je shtatanik. Dëgjo njëherë deri në fund ngjarjen pastaj themi dhe ne ç’mendime kemi.

- Mirë, s’ka gjë, - e stabilizoi qetësinë vetë Ndrekua dhe vazhdoi:

Ndërkohë Enzo e Xhancarlo qeshën. Me tej Sergio u kthye nga ata dhe po i shikonte i habitur. U afrova drejt tyre. Ata diçka  thanë duke berë shenja në drejtim të Francescos. Duke parë me sytë e mi këtë skenë u bëra si tigër. Çdo pikë e gjakut, çdo qelizë e trupit tim në ato momente emetonte urrejtje. Vetëm urrejtje për të katërt. Dhe për Enzon e Xhancarlon. Bile dhe për Sergion që e kisha mikun më të mirë.

“Aha, mbaroi filmi - mendova në çast - këta janë derra. Të gjithë derra. Dhe derrat një turi kanë...”. S’më mbanin më këmbët dhé. Si ujk i plagosur. Mendimi i keq për të katërt më pllakosi më tru e s’më shqitej, si zegali nën bisht të gjedhit. O Zot që më dhurove qetësinë në atë segment kohor aq të pjerrët, aq të thepisur, aq të egër! Më shpëtove nga gjëma: O s’do të ishte ndonjë nga ata, ose s’do të isha unë, ose do të kalbesha në burgjet e zeza të tyre.

Kam menduar se jemi miq, por tani e kuptoj kush jeni. Këtë çeshtje nuk do ta lë me kaq, - dhe duke u vërvitur një shikim njëqind për qind aspak miqësor të katërve, shkova në barakë, mora çantën e veglave, teshat e punës e gjithçka kisha, me mendimin për t’u larguar përfundimisht nga ata njerëz të poshtër.

“Kafshët e qelbura!” - shfreu dhe më i duruari, xha Populli. Po edhe kafshë t’u thuash është pak, se ka kafshë e kafshë. Ka kafshë qe lenë një boshllëk në botën e gjallë. Për shembull rinoceronti i bardhë rrezikon ekzistëncën more bij, në rast gjuetie intensive, - nisi filozofimin plaku. Ja për shembull, aktualisht llogariten vetëm shtatëmijë e shtatëqind krerë. E kishte të lexuar a e kishte të dëgjuar s’e di, por siguria e të folurit të tij s’kishte hije dyshimi. - Po nejse, vazhdo more bir, se të ndërpreva - e mbylli ligjëratën xha Populli - që t’i vëmë kapak muhabetit s’duhen përzjerë gjërat. S’mund të ngatërrohen tok kafshët e rralla me këtë farë gjirizi...”

- Ja, kështu, me të dalë përplasa derën e barakës me forcë dhe, si mbi një fije bari të tharë, nisa të zbres tatëpjetë duke ndjerë që mbas i lashë të katërt të mbuluar nga tisi i errët i heshtjes. Doja të zhdukesha nga ai mjedis poshtërues, pa le të humbisja në shkretëtirën e Vetmisë, në s’isha i zoti i emrit tim. Ika. Pa kthyer kokën pas. As tridhjetë metra s’kisha bërë, kur ndjej hapa të shpejtë dhe thirrjen e Sergios: “Andrea, mos ik, kthehu”! - E njoha zërin e tij pa kthyer kokën. E pse ta ktheja. E njoha. Tre vjet me ta s’janë pak. Dhe tre vjetë grurë. Hëm! Më doli përpara dyll i verdhë e dridhej nga djersët e turpit.

- Të lutem Andrea, kthehu! Ku shkon? Mos ik. Ne...

- Edhe ti, Sergio. S’e prisja. Jo. S’kthehem. Tani e kam vendosur. Tani u njoha kush jeni.

- Jo... Mos... Ne... Ne jemi miq,- po i përpëlitej fjala Sergios.

- Hëm, miq, po. Ju qeshët. Ju....

- O Andrea. Ti s’e di se ç’ndodhi. Enzo e Xhancarlo e më pas unë qeshëm, se kur ti i bërtite atij debilit tonë, Francesco lagu pantallonat... por ti s’e pe, gallatë apo jo - ashtu kishte natyrën e të folurit apo donte të më qetësonte Sergio. Realisht situata komike qënkej të shkriheshe në gaz, po as në cepin e majtë, as në të djathtin e buzës time Sergio nuk pa të lindte asnjë bulëz qeshjeje, as edhe njëckëz. Më kot. Duke ma ndryshuar kohën bëri këmbënguljen e dëshpëruar për herë të fundit në mbasditen e murrme që po kollitej aq keq.

- Andrea! Bëje për mua! Jam ai Sergio që të jam shfaqur. Më beso. Kthehu. Jemi miq. Nuk e di kush e ka shkruar. Do ta gjejmë. Lëre të humbas këtë gjë.

- A, a, a! Ta lë. Jo. Nuk mundem. Si mund ta lë? Jo... (dhe Muço unë) ika rrëmbimthi në formë demostrative nga ai takim i padëshiruar apo edhe i dëshiruar në një farë menyre. S’di si të them. E kuptoi që përpjekja e tij qe e kotë. - Mirupafshim nesër! - me përshëndeti. Unë nuk e ktheva kokën mbrapa, as urimin e mirësjelljes... Kërkova Gabrielin në numrin e celularit të tij dhe në atë të telefonit të shtëpisë disa herë. S’më doli... Hëm...

Biseda te banesa e Ilirit vazhdoi gjatë. U ndez fjala. Deri vonë. Për të dalë një mendim i pjekur. Megjithatë shqetësimi i Ndrekos s’po ulej. Me Gazin vendosëm të bëjmë një shëtitje në qytet. U nisëm në këmbë, ngadalë ngadalë, unë, Gazi e Ndrekua. S’është larg qyteti. Dyzet e pesë minuta të ecësh në qejf tënd. Për tu qetësuar dolëm. Ndërruam bisedë. Folëm për parodistët e Vlorës, “Derr Brothers grupin” e Agron Llakës e Agim Bajkos, për Ceken e për Zef Dedën, për Roland Trebickën e Luftar Pajon. Folëm për muzikën e Kastriot Gjinit, Ilir Shaqirit e Zija Saraçit, për këngët e Vaçe Zelës, Aurela Gaçes e Alida Hiskut. T’i fluturonim mendimet që i rëndonin kokën Ndrekos. Pimë nga një kafe me fërnetë te bari ynë i preferuar, “Le piramide”. Atje shkonim vetëm ditën e pagesës mujore, por kësaj radhe, për hir të rastit, e prishëm rregullin. U kthyem te banesa ime. Gjer në agim u  gdhimë duke biseduar. Morëm një sy gjumë, ose më saktë bëmë sikur. Nga ora pesë e dhjetë deri më shtatë pa njëzet. Kam unë pesë krevate tek në banesë, si shtretër ushtrie. Zjeva tre vezë. Bëra nga tre kafe turke, një të mesme dhe dy  të zakonshme. Më shtatë morëm drejtime të ndryshme. Gazi u nis për në Torino, punonte saldator në Ivrea, unë për në Antrodoco, me kamionçinën time do të çoja disa paisje elektrike dhe hidrosanitare që na duheshin atje te një vilë me tre kate, të cilën do ta kompletonim te firma jonë. Andrea u vesh me rroba të mira, me uniformë liridalje, si përdorej shprehja dhe realizohej veprimi dikur në ushtri. U nis për te kantieri i tij. Jo për punë. Hapi portën e jashtme. Ishte i pari që futej në kantier, si gjithnjë, por kësaj radhe jo me uniformë pune. U afrua te kolona. Sikur shkelte mbi pllaka varri. Vuri re tentativën që ishte bërë për të fshirë shkrimin ogurzi. Megjithatë fjalët, çdo gërmë dallohej përsëri qartë. Jo vetëm kaq ,por syri i kapi mu në bisht të po asaj kolone shënuar me shkumës kryqin nazist.

Pthu, djalli! - u xhindos Andrea. Gjeti një shkumës përtokë aty afër dhe shkroi italisht në ballë të kolonës, sipër, ku i arrinte krahu: “Kush i ka shkruar këto gjëra, është një bir kurve, bastard!”

Thonë që është fyerja më e rëndë fjala bastard për italianët. Pasi mbaroi së shkruari dufin e kundërpërgjigjes së tij, ngaqë s’po vinin akoma ata të firmëzës, po i binte ndërtesës sa në një cep në tjetrin. Ecejaket e tij po bëheshin më turfulluese me ecjen përtace të akrepave të minutave. Shtatë e tridhjetë e pesë. Akoma s’po vinin. Po ndihet si zhurma e njohur e “Pandës” së bardhë, pas kthesës së padukshme. Ajo është. Erdhën. Zbritën. Një nga një. Njëri pas tjetrit. Në mënyrë të çrregullt, të druajtur, të hutuar. Përshëndetën murmuritshëm si miza në qyp. Ashtu me zë të përhumbur duke tentuar të ngjisnin shkallët pas shoshoqit pyesnin:

- Andrea, s’do të punosh?

- Ke ndonjë hall?

- Do të vish lartë me ne? …

Ndrekua i vështronte ftohtë, vrejtur e pa u kthyer pergjigje, njësoj sikur nuk kishte njeri përballë. I bëri shenjë Gabrielit të shkonte te ai.

- E di ç’ka ndodhur dje mbasdite këtu?

-  Jo, - i tha ai zëmekur.

- S’të kanë thënë gjë ata të tutë?

- Jo, - i tha ai i shqetësuar. - Ç’ka ndodhur Andrea?

- Ta tregoj unë, po i dua të gjithë këtu përballë, në rresht.

I thirri Gabrieli i varfër të gjithë në rresht, dhe vetë në krye të pesëshes italiane. Andrea përballë.

- Mirëmëngjez të gjithëve -  i përshëndeti Andrea.

- Mirëmëngjez - e uruan të çelur ata të shkretët. Kaq dhe asnjë fjalëz më mbas. As edhe një. Ku ua mbante. Donin paqe. S’guxonin se ishin të zhyer. Dukeshin në fytyrë. Lumëmëdhenjtë.

- Gabriele - nisi Andrea, duke parë në sy punëdhënësin, vetëm atë, me një seriozitet monumental. - Unë jam Andrea. Jam shqiptar. Domethënë jam i huaj. Ihuaj në dhè të huaj.  Në Italinë tuaj. Më dëgjo mirë. Në punë nuk do të vi më. Nuk mund të vij. Besoja se të kishin thënë çfarë kanë shkruar këta punëtorët e tu. Më kanë ofenduar. Në kulm. Kështu nuk mund të vazhdoj. S’mban me ujë pilafi. Më kanë bërë keq. Më kane cënuar ne dinjitetin e gjakut tim. Vure veten në pozicionin tim. Po të ishe ti në Shqipëri dhe ndonjë karafil të shkruante vdekje italianëve, si do ta ndjeje veten? Dy herë i vetmuar apo jo, i poshtëruar, i ofenduar. E kupton Gabriele?

- Andrea, ke të drejtë. Unë të betohem s’di gjë, por tani dhe unë ndihem keq. Të lutem bisedojmë veç në qetësi. Unë të kuptoj mirë se e vë veten në rolin tënd.

-Hëm,- akoma i turfulluar Ndrekua, - qetësia nuk më mungon, gjakftohtësia është shoqëruesja ime në çdo hap dhe në situata të tilla. Por nuk mund të duroj kështu, nuk mund ta zgjas me tepër se kocka nuk më përkulet. Toleranca ka një limit. Çdo gjë ka një kufi. E tepërta gjithmonë është e dëmshme. Për ty, Gabriele, kam respekt. Tre vjet në kurbet janë një jetë. Dhe për këta tre vjetë kam patur, por tani… ç’respekt të kem? Ndërsa për këtë që është më i gjerë se i gjatë nuk di, nuk di çfarë të të them. Hëm! … - dhe tundi kokën në mënyrë harmonike majtas e djathtas tre herë.

-Ke të drejtë, ke të drejtë …ndoshta…- tha Gabrieli, se zëri i vinte sikur qe mbytur me qull të nxehtë miell misri.

Gëk Gabrieli. Asnjë s’pipëtinte. As miza.

-Në qoftë se me kërkon falje kush ka shkruar atë shprehje fashiste, mund, mund, po e përsëris, mund të rivazhdoj me ju. Në rast të kundërt do të largohem përgjithnjë.

- Ke të drejtë, ke të drejtë, por…

- Çfarë por, Gabriele? - rishpërtheu Andrea - çfarë por?

- Eja me mua! - dhe i hodhi si ganxhë dorën te krahu i tij i majtë. - Eja shikoje me sytë e tu poshtërsinë e kafshës së keqe!

Sa e sa herë na thoshte ne Ndrekua në biseda të qeta që sharjet e fyerjet janë argument i rrugaçit. Në këtë rast ai po e kalonte ndoshta pakëz dozën, apo ishte brenda cakut të normalitetit dhe mentalitetit të të qënit shqiptar, s’ka asgjë të keqe.

Ata u afruan te pestë bllok, me një hap, pa një fjalë.

- Shikoje pra - theksoi Andrea, fytyrëvrenjtur si retë e Shpellës së Zezë në ditët e mërzitshme të shkurtit mbushur me lagështirë e ftohtësirë.

Gabrieli i gjorë përpëlitej si mos më këq, dridhej si zogu në deborë sikur fajtori qe ai.

Në këtë kohë një zë i përhumbur, sikur dilte nga fundi i dheut, mezi arriti të kuptohej.

- Kush e ka shkruar atë sharjen sipër? Bir kurve? … Sepse … Kështu… Nuk …- Qe kulufi, Francesco.

- Unë e shkrova! - gjëmoi, vërtetë gjëmoi këtë herë Andrea Bragjini dhe bëri një hap përpara me sytë e tij në sytë e Francescos, gati t’u cikej hunda me njëri-tjetrin. Situatë sa dramatike, aq komike. Francesco u përpëlit si ato pulat shqirake që kasapja e shtëpisë u ka vënë sëpatën në zverk. U bë si limon i vyshkur. Iu çakërrdepsën sytë. Diçka nisi të thotë, por asgjë nuk iu kuptua se zëri iu fishk.

-Domethënë ti e ke shkruar. Farë e keqe! - klithi në kundërsulm Ndrekua - zagar rrugësh! Bajgë! Bastard! Ti nuk je italian. Ti nuk je njeri. Ti je një copë mish. Me dy sy. Pa sy fare. I poshtër! - dhe si duket Ndrekua që sapo mori superxhiro, s’dihet ç’mund të bënte sikur të mos ishte ulur fajtori.

Më fal!... - belbëzoi dy herë i turpëruar Françesko.

Andrea, si me pult telekomande u tërhoq, e ndërpreu sulmin në vijën e parë. Tërë qënien e tij e mbretëronte një heshtje mendimtare në këto momente. Truri i tij xhironte sa e sa skena, copëza jete, ngjarjesh, filmash, romanesh. Ato skena dukeshin sikur s’do të iknin kurrë. Iu kujtua një fragment nga proza e të madhit Petro Marko. Shkrimtari i paharruar na tregon se dikur, në stanet e maleve të Labërisë, qentë e Tërbaçit, kur ndesheshin me kundështarë të fortë dhe e fitonin betejën, nuk e shqyenin atë. I vinin tre herë rrotull, i mirrnin erë, ngrinin këmbën e djathtë, të pasmen dhe e pshurrnin të dobëtin...Mëshirim?! Neveritshëm...

Befas në buzët e Ndrekos shpërtheu një e qeshur rrufe. Xhancarlo, Enzo e Sergio, dolën nga frigoriferi i gjendjes që kaloi. Në sytë e tyre çeli blerimi. Në supet e tyre ndihej çlirimi nga makthi i fyerjes së pamotivuar. Pa fjalë dërgonin mirësi e miqësi drejt Andreas. Lëvizën nga vendi. Vetëm Francesco qëndronte i palëvizshëm si një mullar me bar të mykur. Andrea po e shikonte. Nuk i foli. Tundi kokën dhe ndërkohë, si kaproll, Gabrieli i futi krahun dhe si duket dhe për ta qetësuar sherrin i tha:

- Hajde pijmë një kafe!

E mori me makinë. Shkuan në bar. Biseduan qetësisht, njerëzisht. Morën nga një kafe me fërnet. Me makinë të tij Gabrieli e çoi në banesën ku banonte emigranti dhe, duke u ndarë miqësisht, i tha:

- Unë do të marr masat e mia. Ke për të parë. Të faleminderit që e le me kaq. Andrea! Më fal edhe për pjesën time!...

[Tregim i jetuar në Itali. Personazhet janë persona realë. Edhe ngjarja.]

Coppito, L’Aquila, Italy: Tetor - Nëntor 2001;

Vlorë, Shtator 2015