Përjetësi » Lushaj
Zeqir Lushaj: Dhuratat e miqëve, na gëzojnë (XVII)
E diele, 04.03.2012, 08:55 PM
Ballina e librit |
ME NDJENJAT E HOLLA TË ZAPLLUZHËS
Nëpër artin poetik të Adem Zaplluzhës
Libri poetik “ Mirëmëngjes Imzot” është më i fundit, deri tani, i poetit Adem Zaplluzha. I ndarë
në tre pjesë solide, libri kumton pjesët më të bukura që poezia e një poeti të vërtetë, mund të japë. Është një “libër kompozim”. Idetë filozofike, aq të fuqishme për këtë poet janë ngërthyer e bërë një copë me jetën e njerëzve, me mendimet e tyre, me vetë historinë e tyre. E midis ngjizjeve të tilla, shfaqet me ngjyrat më të ndryshme natyre. Ide, njerëz, natyrë. Është një amalgamë e përgatitur me kujdes nga poeti Adem Zaplluzha. Këto tre pjesë janë: “ Era e kujtesës”, “ Mirëmëngjes Imzot ” dhe “ Më prit qyteti im”.
Poetika e këtij libri është e bazuar në radhë të parë në origjinalitetin e vetë poetit, e në radhë të dytë për kombinimin e abstraktes me realitetin.
Në poezitë e Adem Zaplluzhës e jo vetëm ne këtë libër, por në gjithë krijimtarinë e tij, ndjehet një abstraksion poetik, por që ka vetinë e tretjes në lëngun e madh të jetës. Duke mos qenë i zakonshëm si poet ai është novator në poetikë, duke e sjellë atë në rrugë inteligjente e për të treguar të mirat apo të këqijat e jetës. Era për Zaplluzhën është kujtesë, është simfoni yjesh, është këpucë e bardit të lashtë dhe përfundimisht është instrument poetic i tij. Nëse në poezitë e Adem Zaplluzhës ka guxim në hedhjen e metaforave sa abstrakte aq dhe te logjikshme, a nuk ngjajnë ato me penelatat e vrullshme të një piktori abstrakt por boll të kuptueshëm. E kjo ndodh pothuaj në çdo poezi. E ç’ të pakuptueshme ka në poezinë “Prizren”, kur poeti thotë qartazi:
Më prit qyteti im
Më prit
Unë sërish do të kthehem
Nëpër fshehtësinë e sokakëve
T’i preki pak ato ëndrra
Që askush deri më sot
Nuk i ka prekur!
Në pjesën e dytë të këtij libri, autori ka futur poemën delikate “Mirëmëngjes Imzot” ku flitet jo vetëm për Skënderbeun tonë por për historinë e shqiptarëve. Klithmat elegjiake, figuracioni
shumëngjyrësh, tendencat për risjellje të Motit të Madh, qepin në copë mëndafshi të flamurit kombëtar 10 pjesë njëra më emblematike se tjetra, e qepja është me fijen e artë e të padukshme të artit të Zaplluzhës.
Ky libër që nuk largohet kurrë nga ndjenjat për gruan e dashur, është bërë i ngrohtë pikërisht dhe nga kjo dashuri përhershëm. Ajo zë vendin e vet të bukur midis dashurisë për rrugicat dhe
qytetin, për Kosovën dhe për historinë e lashtë të shqiptarëve. E kurrë në gjithë poezitë e Zaplluzhës nuk mungojnë peizazhet që nga oborri i vogël i shtëpisë e deri në Kozmosin plot me yje poetikë. Adem Zaplluzha është ndryshe dallueshëm nga poetët e tjerë. Ai paraqet një teori të tijën në bërjen e poezisë, poezi që ruan portret të plotë pothuaj në shumicën e librave të tij të shumtë.
Libri “Mirëmëngjes Imzot” i jep lexuesit një kërshëri, një interes që vjen e shtohet nga faqja në faqe, e ku jeta e Kosovës shpaloset ashtu siç është. Kjo vjen ngaqë Adem Zaplluzha nuk është
predikues si shumë poetë të cilët bëhen autorë aforizmash. Ai predikimin e hedh tej e guxon të sjellë në vargjet e tij modern atë çka në zemrën e tij. Nëse në poezitë e tij nuk kemi rimën konvencionale, atë të përhapurën gjithandej, ne gjejmë muzikalitetin e mendimit e që transmetohet në të gjithë poezitë e këtij libri.
Nga Fatmir Minguli- kritik
------------------------------------------------------------
NGA KY LIBER I RI ME NDJENJAT E HOLLA TË ZAPLLUZHES,
ZGJODHËM PËR BOTIM KËTO PESË POEZI
1. AG
Herët në mëngjes
Një zog i kristaltë
Hyri në ëndrrën time
Pranvera fluturoi
Deri në vendbanimin e yjeve.
I tërë universi rrëqethej
Prej prekjeve të tua
Nga buzët e fjalëve të lumit
Bleta ethshëm thithte nektarin.
Dita si kurrë më parë
Qeli në gjethet e bagremit
Në kopshtin e baladave
Aguliçet e zgjuan dashurinë.
./.
2. HESHTJE PARALELE
Nuk më the asgjë
Heshtja bisedoi
Si asnjëherë gjer më tani.
Ti i besove lumit
Dhe bisedove me peshkun
Kjo ngjyrë e luleve
Po i përngjan serenatave
Nën penxheren
Me xhama të ngjyrosura
Hëna fërshëllen një melodi.
Ti ike atë ditë
Nëpër kujtesën e barit
Dhe i more të gjitha dallgët
Që të rrinin në prehër
Mua më lë me vetmin time
Dhe fërshëllimën e trenave
Atë ditë binarët
Ikën paralel
Deri në skajshmërinë
E pafundësisë së pritjes.
./.
3. KËPUCËT E ERËS
Mbathi këpucët e erës
Dhe eja deri te unë
E dashur
Sillmi kujtimet
Me tërë madhështinë e fjalëve.
Më kujtohet
Kur vrapoje pas shiut
Dhe i dashuroje retë
Pas teje vinin lumenjtë
Dhe serenatat e muzgjeve.
Ti ikje diku
Kurse ne si pa kokë
Kërkonim tërfilin me katër gjethe
E vraponim pas rritjes së barit
Ndonëse pranvera
Qeshte me ne.
Kthehu e dashur
Kthehu
Mbathi këpucët erës
Dhe hynë nëpër gjumin e ajrit
Ashtu siç bënë ëndrra e jote
Kur takohet
Me baladat e përgjumura.
***
U ndërprenë sonte
Të gjitha rrjedhat e kujtesës
Era iku
Pas fëshfërimës së gjetheve
Kot të prita në zhgjëndërr
Kujtesa ime
Lulet atë çast u venitën
Në të gjitha vazot e qytetit
Desha të të gjej
Këndej pari
Nëpër vitrinat e pluhurosura
Qeshën me mua kukullat e dyllta.
Ik nga kjo amulli shterpe
Qielli i shtrydh retë
Në qerpikët e meteorëve
Mjegullat lëshojnë rrënjë
Sonte do të këndojmë
Deri në mëngjes
Dhe në ëndrrën e kënetës.
Do ta zgjojmë bretkosën e përgjumur
***
Ti fli e dashur
Në krahnezat e pjergullës
E kur të del gjumi
Shprishi flokët e lumit
Dhe më prit të portat e mundësisë
Më prit e dashur
Më prit
T’i numërojmë rruzaret
E këputura
Në kambanën e qytetit
Kaherë këtu
Merimangat tjerrin kujtesën
E lagjes
Më kujtohet si sot
Kur ti kaloje me nalla të drunjta
Kurse nga gjoksi i yt
Buronte zëri i ëmbël i mëngjesit
Për çdo ditë
Te çezma të pritnin me padurim
Poçarët e tërë botës
Deltina e djersitur rrëshqite
Nëpër njomësinë e dehur të barit
./.
4. PRIZRENI
Diçka dallova për të mirë
Prizreni ende këndon si dikur
Dhe pret me padurim
Me i prek
Ëndrrat e daulltarëve
Në rrënjët e tymosura të zambakëve
Rriten luleshpatat.
Ky lumë i qetë
Një ditë do zgjohet nga gjumi
Do i prek me mall fluturat
Që flenë
Nën flakën e kandilave
Do i prek
Lashtësitë e baladave.
Më prit qyteti im
Më prit
Unë sërish do të kthehem
Nëpër fshehtësitë e sokakëve
T’i preki ato pak ëndrra
Që askush deri më sot
Nuk i ka prekur.
./.
5. MIQTË E MI
Sa e mistershme
Brendia e këtij libri,
Kur engjëjt dalin nga balta
Kambanat ndryshken në shi.
Në daç lexo për së mbari
Në daç për së mbrapshti
Historia si çdo lavire
I ndërron brekët
Nga disa herë në ditë.
Pastaj vjen mbrëmja
Ku zihet avulli i dendur në tenxhere
Lypsarët afrohen nëpër kafene
Për t’i lëpirë kockat.
Miqtë e mi si çdoherë
Në bixhoz
I humbin dashnoret
Dhe kthehen në shtëpi
Pa rripin e pantallonave.
./.
KUSH ËSHTË ADEM ZAPLLUZHA
Ademi u lind në Prizren, më 1943. Shkollën fillore dhe të mesme i kreu në vendlindje, ndërsa Akademinë Pedagogjike në Prishtinë. Një kohë punoi mësues nëpër fshatrat Studençan të Therandës dhe Hoça e Qytetit, afër Prizrenit. Ndërkohë punësohet si përkthyes në Korporatën Energjetike të Kosovës. Me shkrime filloi të merret kryesisht me poezi që nga Mosha e fëmijërisë. Rrugën letrare e nisi me vjershën e parë për fëmijë, të cilën e botoi në revistën ”Pionieri”, më 1957. Si i punësuar në Korporatën Energjetike të Kosovës, bashkë me shokët e punës dhe të penës, themeloi grupin letrar “Lulëkuqet e Kosovës”. Në kuadër të punës së këtij grupi u botua përmbledhja“Ngjyra e Kohës”, në të cilën u përfshi një numër i konsideruar i poezive të tij. Krahas krijimeve të publikuara në revistat për fëmijë, botoi edhe një sërë krijimesh letrare nëpër gazeta dhe revista, që dlnin në Prishtinë, Shkup dhe
Në vitin 2010 i përkthehet në gjuhën rumune,“Pema e Bekuar”, libër, i cili u mirëprit nga lexuesi. Po atë vit, në një nga numrat e revistës “Shqiptari”, në Rumani, në bashkëpunim me redaksinë e revistës “Dituria”, në Boras të Suedisë, botohet një antologji, “Jehona e Shekujve”, me autor Sokol Demaku, ku përfshihen edhe disa poezi të Adem Zaplluzhës.
Është prezantuar në LEKSIKONIN I SHKRIMTARËVE SHQIPTAR ( 15O1-1990,) Nga Hasan Hasani, si dhe në LEKSIKONIN SHKRIMTARËT SHQIPTAR PËR FËMIJË, (1872- 1995) nga Odhise K. Grillo, dhe në librin Portrete Shkrimtarësh nga Demir Behlul, Prishtinë 2002.
Është përfaqësuar në Rumani në një antologji të shkrimtarëve Kosovës nga Monica Marushan KOSOVA LITERARA, (Kosova letrare, përkthyer nga Baki Ymeri, alias Alban Voka, 2011)
Është anëtar i Lidhjes së Shkrimtarëve të Kosovës. Jeton në Prishtinë.
------------------------------
I NDERUAR ZEQIR!
Nuk njihemi personalisht por megjithëatë, vendosa të ju shkruaj.
Do më falësh se jam një “bilmez” në perdorimin e kompjuterit, por rastësisht te redaksia e revistes ZemraShqiptare, e gjeta adresën e juaj. Krijova një simpati ndaj voglushes, mbesës tuaj që ju ka përqafuar në atë foto që keni si reklamë të redaktorit, dhe mu kujtua mbesa ime në Kanada, ndaj dhe po ju shkruaj. Mos ma shihni për të madhe se, kështu e kemi ne të moshuarit. Po ju dërgoj një libër timin që doli këto ditë "Mirëmëngjes Imzot" . Ndoshta meriton të ma paraqitni në internet nëpërmes revistës suaj.
…Kur ju më shkruat se po pergatisni dicka për librin tim, ndjeva se po më respektoni shumë. Bile, i thash vetes:- A mos është pak tepër se, nga natyra ime, nuk jam mësuar që të më gëzojnë shumë të tjerët, sepse nuk ia kam “kruar shpindën”, askujt në jetë.
Me dëshirë të madhe do të isha takuar një ditë me Ju.
Me shumë respekt ndaj jush dhe ZemrësShqiptare,
Adem Zaplluzha, Prishtinë
------------------------------------------------------------
I NDERUAR, ZOTNI ADEM!
Ju keni falënderime nga ana ime, në emër edhe të redaksisë së ZemraShqiptare. Unë, jam një gazetar i vjetër i shtypit të shkruar, (tani edhe elektronik), dhe të them të drejtën e Zotit, (siç përdoret një shprehje e lashtë, atje në anët tona, Prizren e Tropojë), kur më shkruajnë njerëz që nuk i njoh personalisht, ndjej kënaqësi dhe materialet e tyre, përpiqem ti vlerësoj në maksimum. Pa, me shokët e miqtë e vjetër, kuptohet që je i detyruar per te qenë edhe më korrekt, që të mos i humbësh ata.
Bile, zotni Adem, Ti më ke bërë një nderë, se më ke shpëtuar nga ndonjë kritikë e ndokujt se, “Zeqiri, po boton materiale, veç për shokë e miq të njohur”. Unë, tani do të mbrohem: -Jo more, kam shkruar edhe për librin e Adem Zaplluzhës, që nuk e kam parë as njohur kurrë! (Këtë e them si me shaka dhe për pak humor, zotni Adem, se na mbyti serioziteti o burrë!).
Ini i mirëpritur i dashur, edhe më shpesh në revistën prestigjioze ZemraShqiptare, ku sigurisht që edhe Ju, nuk vini sot, për herë të parë.
---------------------------------
(Për ZemraShqiptare, nga redaktori ynë në USA, Zeqir Lushaj, mars, 2012)